چند راهکار برای تشخیص اخبار جعلی درباره کرونا
تاریخ انتشار: ۲۸ اردیبهشت ۱۳۹۹ | کد خبر: ۲۷۹۷۹۳۶۳
یک استاد ارتباطات و جامعهشناسی با تاکید بر نقش تاثیرگذار رسانهها در مدیریت بحران، ضمن انتقاد از عملکرد برخی رسانهها در بحران کرونا، اظهار کرد: عدم پژوهش محوری، مطالعه مداری و فرآیند محوری برخی از علل عملکرد ناموفق رسانههاست؛ در حالی که اگر رسانهها این ویژگی را داشته باشند یقینا میتوانند با شیوهها و ابزار مختلف در جامعه منشأ اثر باشند و جامعه را برای گذر از این شرایط رهنمون شوند.
بیشتر بخوانید:
اخباری که در وبسایت منتشر نمیشوند!
حمید شکری خانقاه ـ استاد ارتباطات ـ در گفتوگو با ایسنا با اشاره به ضرورت ارتقای سطح سواد رسانهای جامعه، اظهار کرد: همزمان با بحرانها، رویدادها و وقایع، مردم و افکار عمومی طبیعتا به دنبال کسب اطلاع از اتفاقات پیرامون خود هستند و در شرایط فعلی که وقوع پاندمی کرونا منجر به ایجاد ترس و واهمه در جوامع شده نیز مردم ناخواسته به دنبال اخبار بوده و در این میان نمیتوان کسی را پیدا کرد که نسبت به این شرایط بیتفاوت باشد. تا اینجای کار همه چیز عادی است؛ ولی مساله مهم ارایه راهکارهایی جهت ایجاد آرامش در جامعه و همچنین مدیریت شرایط با هدف کاهش آسیبها و تبعات ناشی از آن است.
راههای تشخیص اخبار جعلی
این استاد دانشگاه با اشاره به برخی راهکارها برای تشخیص اخبار جعلی، اظهار کرد: تشخیص اعتبار منبع خبر از مهمترین راهکارهاست. به عبارت دیگر باید نحوه شناسایی و تشخیص اعتبار منبع را آموخته و بدانیم که خبر از کجا و کدام منبع منتشر شده وتا زمانی که از تایید منبع خبر و دارابودن پشتوانه معتبر آن اطمینان حاصل نشده از بازنشر آن خودداری کنیم.
وی بررسی سیر بازنشر اخبار را راهکار بعدی عنوان کرد و گفت: باید بررسی کنیم که خبر توسط چند منبع و از چه طریقی بازنشر شده، به عبارت دیگر بازنشر خبر از منابع موثق متعدد یکی از نشانههای اعتبار و تایید خبر است. در همین راستا اگر سازمان های معتبرخبر را تایید نکرده باشند ما نیز باید از بازنشر آن اجتناب کنیم.
این استاد ارتباطات در ادامه با تشریح تکنیک ۳۰ ثانیه به عنوان روشی موثر برای تشخیص اخباره سره از ناسره، بیان کرد: بازنشر اخبار بخصوص در زمانهای بحرانی، محصول مرحله ترس و اضطراب است، به گونهای که اکثر افراد به دلیل استرس بالا هر خبری را به محض دریافت بازنشر میکنند، در حالیکه کافی است قبل از بازنشر آن تنها ۳۰ ثانیه تأمل کنیم و بعد از تایید منبع و اعتبار خبر ن را بازنشر کنیم و در غیراینصورت از انتشار آن خودداری کنیم. به عنوان نمونه زمانی که ادعای کشف داروی ضد کرونا از سوی افراد ناشناس مطرح میشود، تنها زمانی آن را باور و بازنشر کنیم که از سوی منابع معتبر داخلی و بینالملل تایید شد.
ضرورت ارتقای سواد سلامت در جوامع
نویسنده کتاب «برنامهریزی راهبردی ارتباطی در روابط عمومی»، بهرهمندی افراد جامعه از سواد ارتباطی، سواد عاطفی، سواد رسانهای و سواد دیجیتال را از ضرورتهای هر جامعه و همچنین از عوامل موثر در مدیریت بهینه شرایط عنوان کرد و گفت: باید بررسی شود که جامعه ما از این لحاظ در چه سطح و مرحلهای قرار دارد و منظور از افراد جامعه کدام دسته و طیف است.
ذکر این نکته بدیهی است که جامعه ما از لحاظ سطح سواد در رده بالایی قرار ندارد، بنابراین باید مشخص شود که مخاطب اصلی ما در رابطه با سواد رسانهای در واقع کدام بخش از اجتماع است. حتی در بین افراد یک طیف مانند جوانان و طبقه روشنفکر هم این سطح با فراز و نشیب و تفاوتهای زیادی روبهروست.
نقش سواد رسانهای در تشخیص اخبار معتبر
این فعال حوزه رسانه با اشاره به اهمیت درک و شناسایی اخبار صحیح و معتبر از سوی افراد جامعه و با بیان اینکه سواد رسانهای به تفکیک و شناسایی اخبار درست کمک میکند، اظهار کرد: در این میان شناسایی افراد و گروههای منتشرکننده اخبار و محتواهای اطلاعاتی از اهمیت بالایی برخوردار است؛ باید بررسی شود که این افراد چه کسانی هستند و با چه هدف و نیتی اقدام به خبرسازی و خبرپردازی میکنند؛ آیا این افراد و گروهها جریانسازی میکنند و یا صادقانه فعالیت میکنند؟ باید با در نظر گرفتن راهکارهایی به نیت و اهداف آنها پی برده تا بدانیم که کدام خبر درست و کدام خبر نادرست و شایعه است.
آسیبی که کانالهای غیررسمی به جامعه وارد میکنند
این مدرس دانشگاه با بیان اینکه در گام نخست باید جامعه را به سمتی سوق دهیم که در مقابل هیجانات منفعل نبوده و هیجان کاذب را از آنان بگیریم، عنوان کرد: دنبال کردن اخبار از مراجع و کانالهای رسمی و دوری از کانالهای غیررسمی یکی از راهکارهاست؛ چراکه کانالهای غیررسمی در مقابل تبعات و نتایج اخبار و فعالیت خود مسوولیتی را نمیپذیرند و از این راه، خواسته یا ناخواسته آسیبهای جدی به جامعه وارد میکنند.
به گفته این فعال حوزه رسانه، غالبا افراد غیررسمی پشت این کانالها قرار دارند، افرادی که گاهی دچار اختلالات رفتاری، روانی و ارتباطی بوده که اگرچه ممکن است جبههگیری سیاسی نداشته باشند ولی آسیبزا بوده و با اهداف خاص و یا حتی برای شوخی و سرگرمی باعث برهم خوردن آرامش جامعه میشوند.
شکری خانقاهتاکید بر اهمیت رسالت کانالهای رسمی خبر
دکتر شکری خانقاه در این زمینه بر اهمیت رسالت کانالهای رسمی تاکید کرد و گفت: کانالهای رسمی و مرجع باید جایگاه خود را در جامعه تثبیت کنند؛ به عنوان نمونه در جریان بحران کرونا بسیاری از رسانهها و خبرگزاریها به ویژه خبرگزاریهای جناحی منفعل عمل کرده و نتوانستند به نحو مناسبی اطلاع رسانی کنند. همچنین صدا و سیما به عنوان یک رسانه مرجع و رسمی با اینکه تلاش زیادی داشت ولی در این شرایط باید بهتر از این عمل میکرد.
این مدرس دانشگاه با اشاره به شاخصهای عملکرد مطلوب رسانهها و خبرگزاریهای رسمی، گفت: کانالهای رسمی به خصوص در مواقع بحران، باید ابعاد روانشناختی و جامعه شناختی یک بحران را به خوبی تشخیص داده و برای آن سناریوهای مناسبی طراحی کنند.
ضرورت طراحی استراتژی و سناریوی رسانهای برای مراحل مختلف بحران
به عنوان نمونه در بحران کرونا با سه ناحیه و منطقه مهم روبهرو هستیم؛ ناحیه «پرجمعیت و پرازدحام ترس» که در این موقعیتها مردم به شدت دچار ترس و دلهره میشوند، در این مرحله کانالهای رسمی باید ضمن شفافیت، بر ترس ایجاد شده غلبه کنند؛ به عنوان نمونه با انتشار اخبار مرتبط با علایم اصلی بیماری از استرس مردم بکاهند، در حالیکه متاسفانه شاهد بودیم که برخی از رسانهها حتی بر این ترس دامن میزدند. باید بدانیم که این منطقه غیرقابل اجتناب و بسیار استرسزاست؛ بنابراین رسانهها باید با مهندسی پیام و اشراف بر این ناحیه و عوارض روانشناختی، جامعهشناختی و هیجانی، برای آن سناریو و استراتژی مشخصی داشته باشند.
وی «یادگیری و آموزش» و یا همان مقوله سواد رسانهای، ارتباطی و عاطفی را ناحیه بعدی عنوان کرد و ادامه داد: در این ناحیه مردم به تدریج توانایی تفکیک خوب از بد و یا جعلی از غیرجعلی را آموخته و همچنین قدرت تحلیل پیدا میکنند. در ناحیه یادگیری افراد، قابلیت تفکیک پیدا کرده و دانش خود را بهروز میکنند. رسانهها و خبرگزاریها باید با تمرکز در این مرحله برنامهریزی لازم را داشته باشند و اوضاع را مدیریت کنند. رسانهها باید در شرایط کنونی تمرکز خود را بر یادگیری و آموزش قرار دهند زیرا در شرایط فعلی جامعه از ناحیه ترس وارد منطقه یادگیری شدهاند.
رسانهها برای پساکرونا سناریو طراحی کنند
شکری خانقاه، سومین ناحیه را ناحیه «رشد» عنوان کرد و گفت: در این مرحله خبرگزاریها باید به مردم بگویند که چگونه از تهدید، فرصت بسازند؛ برای مشاغل مختلف در شرایط پساکرونا سناریو و نقشه راه بدهند و شرایط و ویژگیهای آن را معرفی کنند؛ به عنوان نمونه اعلام کنند که برای رعایت بهداشت روانی و شرایط جسمی چه باید کرد؟ صدا و سیما، خبرگزاریها و شبکههای اجتماعی باید آمادگی مواجهه افراد جامعه با موضوعات بهداشت فردی، روانی و موارد مربوط به کسب و کار و اشتغال در دوران پساکرونا و نقاط ضعف و تهدیدهای آن را فراهم کنند.
رسانههای ما رویداد محورند نه فرآیند محور
وی با بیان اینکه کمتر دیده میشود که رسانهها برای آینده، برنامه و استراتژی مشخصی ارائه کنند، تصریح کرد: جامعه و رسانههای ما همچنان در مراحل و مناطق ابتدایی مانند ترس و رویداد گیر کرده و علت آن این است که رسانههای ما غالبا به صورت رویداد محور عمل میکنند نه فرآیند محور.
این مدرس دانشگاه تاکید کرد: باید با عبور از مرحله ترس و یادگیری، وارد مرحله رشد شده و برنامههای مدون ارائه کنیم. در این مرحله باید به دنبال اعتمادآفرینی، آرامشآفرینی و ایجاد شوق و امید در جامعه باشیم؛ البته باید دقت کنیم که این امیدآفرینی نباید واهی و توخالی باشد.
علت ناموفق بودن اغلب رسانههای کشور در مواجهه با بحران
دکتر شکری خانقاه با تاکید بر اینکه علت ناموفق بودن اغلب رسانههای کشور عدم پژوهش محوری و مطالعه مداری است، اظهار کرد: اگر رسانهها این ویژگی را داشته باشند یقینا میتوانند با شیوهها و ابزار مختلف در جامعه منشا اثر باشند و جامعه را برای گذر از این شرایط به خوبی رهنمون شوند. رسانهها باید با بکارگیری شیوههای مختلف و خلاقانه، شرایط جدیدی را برای جامعه ترسیم کنند.
اهمیت و نقش تاثیرگذار کارکرد آموزشی رسانهها
این محقق حوزه ارتباطات یکی از کارکردهای رسانه را کارکرد آموزشی آن دانست و گفت: این کارکرد رسانه در کنار کارکردهای خبری و سرگرمی نقش ویژهای در افزایش آگاهی مخاطب ایفا میکند. لذا رسانهها باید در حوزه آموزشی فعالتر باشد.
این در حالی است که هم اکنون مبحث سواد رسانهای صرفا در کتب آموزش و پرورش تدریس میشود و اگرچه زحمات زیادی برای آن کشیده میشود ولی کفایت نمیکند. سواد رسانهای و دانشهای مرتبط را باید از طریق تولید فیلم و کلیپ و اقلام متنوع آموزشی ارتقا داد. به عنوان نمونه در شرایط کنونی کلیپهای چند ثانیهای پخش شده از رسانهها مخاطب بیشتری جذب میکند؛ بنابراین باید از روشهای نوین تصویری و مولتی مدیا در انتقال پیام استفاده شود.
وی با بیان اینکه مردم هم اکنون منفعل پیام و در موقعیت مارپیچ سکوت قرار گرفتهاند، اظهار کرد: شرایط به گونهای است که اگر بگوییم فضا بد است میگویند فضا بد است و اگر بگوییم فضا و شرایط خوب است میگویند شرایط خوب است. زمانی که اکثرا با طیف عظیمتر جامعه و بدون هیچ تفکر و اندیشهای همراهی میکنند، نوعی انفعال و مؤید ضرورت و اهمیت ارتقای سطح سواد رسانهای در جامعه است و در این میان رسانه به عنوان یکی از متولیان امر باید نقش موثرتری ایفا کند.
به اعتقاد شکری خانقاه رسانهها و خبرگزاریها باید با کارکردهای جدید و از طریق بخشهای آموزشی و کانالهای مناسب به این رسالت خود بپردازد و در کنار سایر کارکردها و بخشهای مختلف باید به ابعاد آموزشی توجه بیشتری نشان دهند. باید در کنار کارکردهای اجتماعی به جنبههای آموزشی توجه خاصی معطوف شود تا بتوان شاهد رشد و تعالی در جامعه بود.
انتهای پیام
منبع: ایسنا
کلیدواژه: رسانه ها و بحران کرونا رسانه ها و خبرگزاری ها عنوان نمونه کانال های رسمی رسانه ها سواد رسانه ای افراد جامعه شکری خانقاه داشته باشند تشخیص اخبار کانال ها شیوه ها
درخواست حذف خبر:
«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را بهطور اتوماتیک از وبسایت www.isna.ir دریافت کردهاست، لذا منبع این خبر، وبسایت «ایسنا» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۲۷۹۷۹۳۶۳ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتیکه در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.
خبر بعدی:
صابری فومنی طنز را با رعایت مرزهای اخلاقی وارد جریان رسانهای کرد
وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی در پیامی به هشتمین جشنواره «طنز پهلو» نوشت: صابری فومنی با قوت و با ایمان توانست ضمن رعایت مرزهای اخلاقی، طنز را به ویژه در حوزه سیاسی و اجتماعی وارد جریان رسانهای کشور کند.
به گزارش خبرگزاری ایمنا و به نقل از مرکز روابط عمومی و اطلاع رسانی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، محمدمهدی اسماعیلی به هشتمین جشنواره «طنز پهلو» پیامی صادر کرد که متن آن بدین شرح است:
«خدمت عزیزان شرکت کننده در این همایش فاخر عرض سلام، ادب و احترام دارم.
سال گذشته توفیق داشتم به صورت حضوری خدمت مردم شریف فومن و مسئولان فرهنگی و هنری استان در این جشنواره رسیدم ولی امسال این توفیق به دلیل تقارن آن با مأموریتهای کاری از من سلب شد.
در ابتدا جا دارد یاد و خاطره مرحوم صابری فومنی را گرامی بدارم که انصافاً این شخصیت بزرگ در طول حیات پر برکت خویش روزنامهنگار و فرد رسانهای مولف بود.
فرق یک فرد رسانهای یا یک فرد مولف با غیرمولف در این است که فرد مولف حوزه جدیدی را تعریف میکند و فصل نوینی را در فعالیتهای آن بخش آغاز میکند ولی فرد غیر مولف در نهایت موفقیتش در ادامه یک مسیر است.
مرحوم کیومرث صابری فومنی را هنرمند و روزنامهنگاری مولف میدانیم چراکه با قوت و با ایمان توانست ضمن رعایت مرزهای اخلاقی، طنز را به ویژه در حوزه سیاسی و اجتماعی وارد جریان رسانهای کشور کند.
یادم نمیرود در ابتدای دهه شصت و اوایل دهه هفتاد هر جا می رفتیم صحبت از طنزهای گل آقا بود. این طنز ضمن اینکه مرزهای اخلاق را رعایت میکرد با استفاده مبتکرانه از تصویر و جملات نغز، مسائل و مشکلات اجتماعی را گوشزد میکرد و این توفیق بزرگی بود که مرحوم فومنی به دست آورد.
صابری فومنی روزنامهنگار انقلابی، هم نفس با شهید والا مقام شهید رجایی و مورد عنایت ویژه رهبری عزیز انقلاب حضرت آیت الله خامنهای بود. مرحوم گل آقا از موقعیت سیاسی ویژهای که در حاکمیت از آن برخوردار بود به هیچ وجه در کار حرفهای خود استفاده نکرد بلکه به عنوان یک روزنامهنگار و هنرمند به ارائه هنر خودش پرداخت.
حوزه طنز را میشود به قبل و بعد از دوره حضور این مرد بزرگ تقسیم کرد یعنی طنز قبل از ظهورصابری فومنی و طنز بعد از ظهور صابری فومنی. باید اذعان کنیم بعد از صابری فومنی هنوز طنز در کشور ما تقویت نشده است و به جایگاهی که صابری طنز را رساند فاصله زیادی دارد. امیدوار هستم همایشی که در حال برگزاری است بتواند به این جریان کمک کند.
ضمن تشکر از همکارانم در معاونت رسانهای باید این اعتراف تلخ را مطرح کنم که هنوز از اقدامات وزارت فرهنگ و معاونت رسانهای در حوزه تقویت طنز راضی نیستم و این را نقص میدانم.
دوستان من حتماً برای رفع این نقص تلاش کنند، از روزنامه گران و فعالان حوزه طنز باید حمایت کنیم به هر حال فضای مکتوب محدودیت هایی دارد و باید در راهبردهای سال ۱۴۰۳ در حوزه رسانهای تلاش کنیم که به شکلی جدیتر به حوزه طنز بپردازیم.
از همین سخنگاه این مطالبه را به عنوان مطالبهای اداری به دوستان خودم مطرح میکنم و امیدوار هستم بتوانند گزارش های فصلی خوبی را به من در مورد پیشرفت کار در این حوزه تخصصی بسیار مورد نیاز جامعه ایرانی ارائه دهند که حاکی از پیشرفت کار باشد.
طنز، بیان واقعیتهای تلخ جامعه به صورتی که مخاطب را درگیر کند، است: خنده تلخ من از گریه غمانگیزتر است. میخواهد با نشاندن خنده بر لب مخاطب آسیبی را مطرح کند که مورد نیاز است از طرفی جامعه دچار مشکلات اقتصادی است و موجب شده است جامعه گاهی اوقات خود را عبوس نشان دهد طنز این حسن را دارد در عین حالی که در مورد آسیب تذکر میدهد اخم ها را هم از چهره جامعه باز میکند.
از همکاران رسانهای خواهش میکنم به این مطلب بپردازند. در وزارت فرهنگ و معاونت رسانهای آماده پشتیبانی کامل از طنازان، روزنامهنگاران و هنرمندان این عرصه و منتظر پیشنهادات خوب شما هستیم.
علاوه بر اینکه از همکارانم مطالبه بهبود کار را دارم به سمت شما عزیزان متخصص در این حوزه دست تمنا و درخواست برای یاری جهت ارتقای وضعیت فعلی دراز میکنم.
ان شاءالله در پناه خداوند باشید و ما را از دعای خیرتان محروم نفرمائید.»
هشتمین جشنواره طنز و رسانه «طنزپهلو» با همکاری معاونت امور مطبوعاتی و اطلاعرسانی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی گیلان در حال برگزاری است و عباس حسیننژاد دبیری این دوره را به عهده دارد.
کد خبر 749490