آثار فرهنگی و تمدنی نماز در کتاب «آیین بندگی و دلدادگی»

کتاب «آیین بندگی و دلدادگی» می‌کوشد برخی اسرار توحیدی و حکمت‌های مختلف معرفتی، سلوکی، فردی، اجتماعی، فرهنگی و تمدنی نماز به دور از پیچیدگی‌های فنی و اصطلاحات تخصّصی مرتبط عرضه شوند و در عین ‌حال، عمق و محتوای مباحث نیز در حدّ امکان محفوظ بماند.

خبرگزاری فارس ـ گروه اندیشه: از یک منظر، باید «اسلام» را بسط و گسترش «توحید» دانست.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

توحیدی که اسلام برای بشریت به ارمغان آورد و در آیات قرآن کریم متجلّی شده است، «توحید اطلاقی» است (علّامه طباطبایی ره، الرسائل التوحیدیه، ص ۱۴)، یعنی توحیدی که وجود بی‌نهایت و بی‌کرانه خداوند واحد قهّار و صفات و افعال آن ذات احدی را در حدّ طاقت بشری بیان می‌کند. به‌طور طبیعی، چنین توحید عمیق، گسترده و جامعی باید همه عرصه‌های تکوینی و تشریعی را نیز زیر پوشش خود قرار بدهد و در مورد همه آنها سخن، طرح و برنامه داشته باشد. 

توضیح بیشتر آنکه، چون دین خاتم و جامع اسلام، بیانگر عالی‌ترین و والاترین حقایق توحیدی است؛ به‌همین جهت، شریعت اسلامی و برنامه‌های تشریعی این دین نیز عالی‌ترین و جامع‌ترین شیوه بسط «توحید» در همه ساحت‌های فردی و اجتماعی زندگی را عرضه می‌کنند؛ به این صورت که حقایق و معارف ناب و والای توحید اطلاقی، فقط در عرصه «تکوین» و ساحت اندیشه منحصر نمانده و در قالب «تشریع» یا برنامه‌های عملی و رفتاری برای ابعاد مختلف زندگی نیز بروز و ظهور پیدا می‌کنند که در اصطلاح به آنها «اخلاق» و «احکام» گفته می‌شود. بخش مهمی از برنامه‌های اخلاقی و رفتاری اسلام که برای رقم‌زدن یک زندگی سعادت‌آفرین دنیوی و اخروی طراحی شده‌اند، در قالب «عبادت»های مختلف تجلی پیدا می‌کنند. 

هرکدام از عبادات‌، سه ساحت یا مرتبه کلان دارند. در رتبه نخست، هر عبادت دارای باطن و حقیقتی توحیدی و اسراری معرفتی است. در مرتبه بعد، اخلاق و آداب متناسب با حقایق توحیدی هر عبادت قرار دارد که از همان حقایق برگرفته شده‌اند. بالاخره، در مرتبه اخیر یا ساحت فعل و رفتار ظاهری، هر عبادت شامل دسته‌ای از رفتارها و افعال و احکام متناسب با آن معارف و اسرار نیز است. امّا مسأله در همین حد متوقف نمی‌شود و برنامه‌های اخلاقی و رفتاری دین و ازجمله، عبادت‌ها، دارای دسته‌ای حکمت‌ها، آثار و فواید اجتماعی، فرهنگی و تمدنی نیز می‌باشند که کمتر بدانها توجه می‌شود.

در این میان، «نماز»‌ که ره‌آورد «معراج» پیامبر ختمی مرتبت، محمّد مصطفی ‌صلّی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلّم و تجلّی بندگی و عبودیّت کامل آن سرور کائنات است، حقایق توحیدی آن سفرهای آسمانی را در قالب آداب و رفتارهایی ظاهری نشان می‌دهد که همان افعال مختلف نماز هستند. از این رو، نماز را باید محوری‌ترین تشریع و قانون‌گذاری الهی در زمینه «عمل» و رفتار دانست. نماز، عبادت جامعی است که در قالب افعالی بدنی، آیین بندگی و رسم دلدادگی انسان نسبت به محبوب حیقیقی‌اش، یعنی خداوند سبحان را به او می‌آموزد و فرد و جامعه را به شیوه‌ای بسیار متین و حکیمانه، و در میدان یک سلوک ناب روزانه، به‌تدریج، به‌سوی حق تعالی سوق می‌دهد. افزون بر این، چنان که اشاره شد، همانطور که اسلام، جامع بین ملک و ملکوت یا دنیا و آخرت است،‌ نماز هم که جلوه‌ای از جامعیت اسلام است، علاوه بر اسرار معرفتی و دقایق سلوکی، شامل آثار و حکمت‌های فردی، اجتماعی، فرهنگی و تمدّنی بسیار فراوانی نیز هست. 

توجه به اسرار و معارف باطنی عبادت‌ها به‌ویژه نماز، کمابیش مورد توجه بوده است، امّا کمتر به واکاوی درباره حکمت‌ها و آثار اجتماعی، فرهنگی و تمدنی آن پرداخته می‌شود، در حالی‌که وظایف فراوانی در این زمینه بر دوش ما است و به‌تعبیر مقام معظم رهبری می‌فرمایند: «در میان نعمت‌های بزرگ الهی که هیچکس قادر بر شمارش آنها نیست، برخی، برجستگی‌های نمایانی دارند که اهل تأمل را به شگفتی می‌رساند و از جمله جذابترین این نعمِ شگفتی‌ساز، نماز است. ترکیب اذکار نماز، ترکیب حرکات نماز، ترتیب اوقات نمازهای واجب و مستحب، تأکید بر تمرکز و حضور قلب در آن، تأکید بر مسجدی کردن آن، تأکید بر جمعی کردن آن، الزام پاکیزگی در آن، هم در تن و پوشش با دور کردن نجاست، و هم در دل و روح با غسل و وضو، الزام به روی آوردن آن از هر نقطه جهان به یک کانون مرکزی ـ کعبه شریف ـ و بسی نکات و نقاط ظریف و دقیق و پرمضمون در این فریضه ممتاز و یکتا، آدمی را در برابر این پدیده الهی خیره و مبهوت می‌کند. خداوند این نعمت بزرگ را به ما هدیه فرموده است. با آن می‌توانیم جان خود را پالایش کنیم، می‌توانیم خود را از گناهان دور کنیم، می‌توانیم ارتباطات بشری را در جامعه خود، برخوردار از معنویت کنیم و بدین وسیله، امن و سلامت روانی و رهائی از چالش‌های ستیزگرانه، و بهجت و نشاط را نصیب آن سازیم. این هدیه به صورت فریضه و تکلیف درآمده است تا دست‌کم، جامعه از حداقل‌های آن محروم نماند... . ما هم در ادای این شکر واجب، قاصر یا مقصریم. کارهای زیادی باید بشود...»؛ بخشی از پیام رهبر انقلاب اسلامی به بیست و هشتمین اجلاس سراسری نماز در گرگان (۲۰ آذر ۱۳۹۸ هجری شمسی). 

در کتاب «آیین بندگی و دلدادگی»، کوشیده می‌شود تا برخی از اسرار توحیدی و حکمت‌های مختلف معرفتی، سلوکی، فردی، اجتماعی، فرهنگی و تمدنی نماز، با زبانی سهل‌تر و به دور از پیچیدگی‌های فنی و اصطلاحات تخصّصی مرتبط عرضه شوند و در عین ‌حال، عمق و محتوای مباحث نیز در حدّ امکان محفوظ بماند. 

 مباحث این کتاب، ابتدا در خلال ایام تحصیلی در سال‌های ۱۳۹۲ـ۱۳۹۴ هجری شمسی توسط استاد حجت‌الاسلام والمسلمین سیّدیدالله یزدان پناه در حوزه علمیّه قم و در قالب دو جلسه در هفته، برای طلاب مشتاق مطرح شد و سپس، تحقیق و تنظیم و نگارش آنها توسط سعید هلالیان صورت گرفت و سرانجام، با همکاری مؤسسه فتوت در اواخر سال ۱۳۹۸ هجری شمسی، توسط انتشارات کتاب فردا در قطع رقعی و ۸۹۶ صفحه منتشر شده است.

انتهای پیام/

منبع: فارس

کلیدواژه: کتاب نماز اسلام توحید فرهنگی و تمدنی آیین بندگی حکمت ها

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.farsnews.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «فارس» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۲۸۰۸۲۳۸۴ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

امام جمعه اصفهان: حج، تمرین فشرده بندگی است

امام جمعه اصفهان حج را تمرین فشرده بندگی بیان کرد و گفت: این که گفته می‌شود بندگی، برای آن است که هیچ یک از اعمال حج  با عقل بشری سازگار نیست و تنها باید از سر بندگی انجام شود، یعنی مجموع حج، بندگی است. - اخبار استانها -

به گزارش خبرگزاری تسنیم از اصفهان، آیت الله سیدیوسف طباطبایی نژاد در دیدار با مدیران و مسئولین حج و زیارت استان اصفهان با اشاره به وضعیت دشوار حج در گذشته و سهولت کار مدیران کاروان ها در شرایط کنونی گفت: مدیران کاروان ها زمان خود را تنها صرف مدیریت کاروان نکنند، زیرا این سفر، یک سفر بسیار معنوی بوده و خود نیز از این فرصت استفاده کرده و تصور نکنند چون مدیر هستند، تنها می‌خواهند گروهی را اداره کنند.

وی افزود: این سفر، سفر مهمی است، هم چنان که یکی از دعاهای مهم ماه رمضان این است که می فرماید "اللهم الرزقنی حج بیتک الحرام فی عامی هذا و فی کل عام" یعنی یکی از خواسته‌ها در ماه مبارک رمضان این است که از خداوند می‌خواهیم هر سال حج را روزی ما گرداند.

امام جمعه اصفهان بیان کرد: مکان، مکان بسیار مقدسی است، و در سیره معصومین(ع) از جمله امام مجتبی(ع) دارد که حضرت 25 مرتبه پیاده از مدینه برای حج مشرف  شدند، چرا که ائمه اطهار می دانستند کجا می روند و چه کاری انجام می دهند.

نماینده ولی فقیه در استان اصفهان، حج را تمرین فشرده بندگی بیان کرد و افزود: این که گفته می شود بندگی، برای آن است که هیچ یک از اعمال حج  با عقل بشری سازگار نیست و تنها باید از سر بندگی انجام شود، یعنی مجموع حج، بندگی است.

وی اضافه کرد: بسیاری از امور در حج حرام می‌‌شود و نباید انجام داد و موقعیتی برای آموختن تعبد است، به همین جهت نیز ماه رمضان یک ماه بندگی است، اما حج 10 روز بوده و فشرده تر است، یعنی بندگی در آن فشرده تر است و انتهای آن عید می شود.

آیت‌الله طباطبایی‌نژاد خاطرنشان کرد: فلسفه حج، بندگی و روز دهم آن عید  است، یعنی روز بازگشت از اشتباهات و ساختن خود است، از همین رو امامان معصوم پیاده به حج می رفتند و این کار را برای بهشت انجام نمی دادند، بلکه بندگی برای آنها لذت داشت.

وی با تاکید بر لزوم خودسازی مدیران کاروان ها در این سفر معنوی تصریح کرد: این موقعیتی است که مدیران نیز باید در آن خودسازی کنند، چرا که جای خودسازی و انسان سازی است و زحمت بسیار دارد.

امام جمعه اصفهان عنوان کرد: مناسک حج به قدری دارای اهمیت است که اگر فردی مستطیع نباشد این وظیفه حکومت اسلامی است که افرادی را اجیر کرده و به حج بفرستد و این دستور اسلام است.

وی قدردانی و شکر خداوند بر نعمت خدمت به زائران حرم امن الهی را مهم دانست و گفت: حج یکی از عبادات مهم در بندگی خداوند است و همه آن سرزمین جای پای پیامبر(ص) و ائمه اطهار(ع) است و به هر مقدار می توانید باید به زائرین حرم و پیامبر خدا خدمت کنید.

آیت‌الله طباطبایی‌نژاد با اشاره به تاثیرات عمیق عملیات وعده صادق در منطقه و دنیا تصریح کرد: شکست دشمن در عملیات وعده صادق جبران ناپذیر است و ابهت و قدرتی که ایران نشان داد سبب شد همه دنیا این قدرت را تحلیل کنند.

وی خاطرنشان کرد: رژیم صهیونیستی تلقین کرده بود که هیچ کشوری نمی تواند به آنها حمله کند اما ایران این کار را انجام داد و بیش از 50 درصد از موشک های آن به هدف اصابت کرد.

زائر 92 ساله و 11 ساله اصفهانی خانه خدا

به گزارش تسنیم، در ابتدای این دیدار حجت الاسلام اژدری، مسئول سازمان حج و زیارت استان اصفهان گزارشی از روند اجرایی این سازمان برای بهتر برگزار کردن حج ابراهیمی و خدمت شایسته به زائران حرم امن الهی ارائه و بیان کرد: از دی 1402 پیش ثبت نام زائران حج بیت الله الحرام آغاز شد و در مجموع 53 کاروان از اصفهان مشرف می شوند و اولین اعزام کاروان از استان اصفهان در روز سوم خرداد انجام می شود.

وی مسن‌ترین زائر حج 1403 را  92 ساله و کم سن‌ترین  فرد را 11 ساله بیان کرد و افزود: امسال نیز کنگره عظیم حج که سالانه آموزش عملی حج را عنوان می کند با حضور مدیران استان برگزار می‌شود.

مسئول سازمان حج و زیارت استان اصفهان اضافه کرد: شعار حج ابراهیمی سال1403 ، حج ، قرآن محوری، همدلی ، اقتدار امت اسلامی و دفاع از فلسطین مظلوم است و در عین حال در کنار آن کنگره شهدای فلسطین و شهید زاهدی را نیز خواهیم داشت.

انتهای پیام/163