امام(ره) با علم و دموکراسی مخالف نبود

ایسنا/خراسان رضوی یک استاد علوم سیاسی گفت: امام خمینی(ره) برای حرف مردم اهمیت زیادی قائل بود و مرتبا تاکید داشت که مجلس در راس امور است.

دکتر روح‌الله اسلامی در گفت‌وگو با ایسنا در خصوص مبانی اندیشه سیاسی امام خمینی(ره) اظهار کرد: برای اندیشه امام می‌توان سه مبنای سنتی پیدا کرد، مبنای نخست، فقه است.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

ایشان یک فقیه شیعه دوازده امامی و جزو اصولیون است. یعنی به اجتهاد و عقل اعتقاد دارند و احکام را با توجه به شرایط زمانی و مکانی استخراج می‌کنند.

وی با اشاره به اینکه فقه اصولی دو جریان پیدا کرده بود، افزود: یک جریان آن را در حوزه مردمی شکل می‌داد مانند نهاد یا حزبی که ناظر بر قدرت است و آن را نقد می‌کند و دیگر جریانی که معتقد بود قسمت‌هایی از حکومت مانند قوه قضاییه یا برخی نهادهای سیاست‌گذار باید دست فقیهان باشد. امام در دسته دوم جای میگیرد. مبنای دیگر اندیشه امام، عرفان بود. اندیشه‌های عرفانی خاص‌گرا و نخبه‌گرا در نوشته‌های امام موجود است. در مبنای فلسفی نیز، نوعی نگاه از حکمت ملاصدرا در اندیشه وی وجود دارد، در کل به لحاظ سنتی اندیشه‌های امام تحت تاثیر ملاصدرا است.

وی ادامه داد: در وجه مدرن، امام کم‌کم اندیشه‌های مدرن را نیز فرا میگیرد و در سخنرانی‌های خود از آنها استفاده می‌کند. اندیشه امام با مفاهیمی مانند جمهوریت، انتخابات و رای مردم سازگاری می‌یابد و یک فضای گفتمانی باز در اندیشه امام وجود دارد که یک سر آن سنت و سر دیگر آن مدرنیته است. درواقع امام با دانشگاه، علم و دموکراسی مخالف نبود و از آنها برای نهادسازی نیز استفاده نمود.

عضو هیئت علمی گروه علوم سیاسی دانشگاه فردوسی درباره روندی که باعث ظهور و بروز رهبری انقلاب توسط امام خمینی(ره) شد، بیان کرد: تا دهه 1300 نگاه‌های مشروطه‌خواه به ویژه درمیان نخبگان قجری و افراد لایه‌های بالای نظام‌های سنتی وجود داشت که خواهان توسعه تدریجی کشور بودند، سپس شاهد جنبش‌های ملی‌گرا توسعه خواه هستیم که در پی توسعه سریع کشورند و تحولات زیادی را رقم زدند.

اسلامی افزود: پس از آغاز دهه 1320 دو نگاه کلی شکل می‌گیرد. یکی جریان چپ و حزب توده است و دیگری روشنفکران ملی‌گرا به رهبری مصدق و امینی که سیاست‌های ملی‌سازی و عدم تعهد را انجام دادند. از سال 1332 شاه قدرت می‌یابد و نخبگان سنتی، جریانات ملی و چپ ها را سرکوب می‌کند و تقریبا از آغار دهه 40 دیگر جریان رقیب بزرگی در برابر شاه وجود ندارد. از این جا ما شاهد بروز جریانات اسلامگرا هستیم که پیش از این به شکل سنتی تحت رهبری آیت‌الله بروجردی عمل می‌کردند و خیلی وارد فضای سیاسی نمی‌شوند و هر از گاهی فقط نقدهایی را وارد می‌کردند. اما پس از رحلت آیت‌الله بروجردی و به حاشیه رفتن جریانات رقیب شاه، جریان‌های اسلامی پررنگ و متعدد می‌شوند و رهبری آنها توسط امام صورت می‌گیرد و دیگر جریان‌ها نیز حول محور امام جمع می‌شوند.

امام(ره) حامی حرکت‌های مردمی بود 

اسلامی افزود: پس از پیروزی انقلاب، این جریانات سیاسی باهم درگیر می‌شوند. با توجه به پایگاه مساجد، جایگاه روحانیون و زیرساخت‌های مذهبی جامعه، جریان اسلامگرا پیروز می‌شود و سایر جریانات از صحنه سیاسی ایران حذف می‌شوند. جریان اسلامی نیز به دو دسته عمده تقسیم می‌شود که یک طرف نگاه مدرن‌تر و طرف دیگر نگاه سنتی‌تری به اسلام سیاسی  دارد و تحت عنوان راست‌ها و چپ‌ها اسلامی فعالیت می‌کنند و هر دو گروه هم به امام(ره) ارجاع می‌دهند.

وی در خصوص رفتار جریان اسلامی با جریان‌های چپ و ملی پس از پیروزی انقلاب اظهار کرد: اسلام سیاسی به نوعی دشمن جریان سکولار است. جریان مارکسیسم نیز نگاهی ماتریالیستی دارد و اسلام سیاسی اساسا از آن حمایتی نمی‌کند. البته با توجه به اینکه این جریانات بر غرب و مدرنیته نقد میزدند در اوایل به آنها فضا داده شد، اما پس از مدتی چه رویکردهای معتدل مانند حزب توده و چه رویکردهای رادیکال مانند فداییان و مجاهدین، حذف می‌شوند. ملی‌گرایان نیز دو گروه هستند. آنهایی که در نظام پهلوی مناصبی داشتند یا فرار کردند، یا محکوم شدند و یا به حاشیه رانده شدند. جریان مصدقی‌ها نیز که هرچند وجه اسلامی داشتند مانند نهضت آزای، کنار رفتند.

این استاد دانشگاه درباره شیوه حکومت‌داری امام(ره) تصریح کرد: امام هم نگاه سنتی دارد که در آن قدرت مراجع را حفظ می‌کند و هم نگاه مدرن که به خواست مردم توجه کند، امام مخالف رای مردم نبود و مرتبا تاکید میکرد که مجلس در راس امور است و حتی در اوج جنگ نیز بر برگزاری انتخابات تاکید داشت. به طور کلی امام حامی حرکت‌های مردمی بود و در دعواها و اختلافات نهادها و مسئولان، طرف مردم را میگرفت.

اسلامی افزود: البته امام خط مشی خاصی داشت و همان ابتدا وارد منازعات نمی‌شد و دخالت نمی‌کرد. بسیاری از اختیارات خود را نیز به رییس جمهور و معتمدین خود سپرده بود و جایی که حس میکرد اختلافات ممکن است زیاد شود ، ورود می‌کرد.

قوه مجریه نمی‌تواند چند تکه باشد

عضو هیئت علمی گروه علوم سیاسی دانشگاه فردوسی در خصوص عملکرد نهادهایی که به فرمان امام(ره) تشکیل شده‌اند، گفت: جمهوری اسلامی فلسفه‌ای طراحی شده دارد. همچنین با دکترین خود نهادهایی را ایجاد کرده که در طول زمان اصلاحاتی بر آن وضع شده است. کشور یک حکومت می‌خواهد که نهادهای سیاسی آن تقریبا در یک راستا باشند . انتظار بر این بود که این نهادها نیز دچار اصلاحاتی شوند اما همانطور که قوه مجریه ما مشکل دارد این نهادها نیز به ویژه در اجراییات مشکل دارند و نتوانسته اند به‌روز شوند.

 اسلامی خاطرنشان کرد: اسلامگرایان در زمینه نقد پهلوی بسیار موفق عمل کردند و با حمایت مردم ، انقلاب و نهادسازی را انجام دادند اما در ادامه باید به نحوه کشورداری نیز فکر می‌کردند. الان که قوه مجریه در دسترس و پاسخگو هست و چهار سال یکبار نیز تغییر می‌کند پر از نابه‌سامانی است. اما نهادهای دیگر در دسترس و پاسخگو نیستند و نحوه استخدام، بودجه و برنامه آنها برای همه مشخص نیست.

وی افزود: این نهادها داخل خود نظارت و برنامه‌ریزی دارند اما این کافی نیست. مجلس باید کاملا بر آنها نظارت کند. قوه مجریه نمی‌تواند چندتکه باشد.  جمهوری اسلامی پس از 40 سال باید به فکر اجراییات باشد، نقدها صورت گرفته، انقلاب انجام شده، نهادسازی و سیاست‌گذاری شکل گرفته است و الان باید به فکر بهبود باشد تا اصطکاک‌ها کاهش یابد اما الان این اتفاق رخ نداده، برنامه، عملکردها و پاسخگویی‌ها متفاوت است. حکومت نیاز به سلسله مراتب، هم‌راستایی و حاکمیت قانون دارد.

انتهای پیام

منبع: ایسنا

کلیدواژه: استانی سیاسی رحلت امام خمینی ره 14 خرداد اندیشه امام قوه مجریه امام ره

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.isna.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «ایسنا» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۲۸۱۶۵۰۶۱ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

فیلم‌های سیاه ما با فیلم‌های سیاه آمریکایی تفاوت‌هایی دارد

به گزارش خبرگزاری مهر، حجت‌الاسلام احمد اولیایی در نشست تحلیل و بررسی فیلم «و عدالت برای همه» از سلسله نشست‌های سینما اندیشه که در سالن نمایش فیلم معاونت فضای مجازی، هنر و رسانه دفتر تبلیغات اسلامی برگزار شد در بیان نقد فیلم از لحاظ محتوایی تصریح کرد: باید نگاه کنیم فیلم از نظر محتوایی چه پیامی را در خود دارد؟ و چه چیزی را می‌خواهد ثابت کند؟ و چه ظرفیتی را برای ما ایجاد می‌کند؟ این فیلم پیرامون عدالت می‌باشد و عدالت اجتماعی به عنوان یک فضیلت انسانی اجتماعی در تمام دنیا در تمام حکومت‌ها در تمام مکاتب فکری مورد توجه است.

حجت‌الاسلام احمد اولیایی تصریح کرد: عدالت اجتماعی موضوع بسیار جذاب برای کار هنری چه در برنامه‌های تلویزیونی چه در سینما و چه در تمام قالب‌های هنری می‌باشد و این موضوع می‌تواند موضوع به شدت جذابی باشد چرا که فارغ از مکتب و ایدئولوژی و جامعه و جغرافیا است و همه انسان‌ها به این موضوع علاقه مند هستند و اینگونه محتواها می‌توانند همانند مسائل انسانی آغاز یک گفتگو باشد.

وی گفت: ما در تمام فیلم شاهد تضادهایی هستیم که آلپاچینو باید در بازی خود تضاد بین اخلاق و عدالت در تضاد بین فساد و عدالت در تضاد بین منافع شخصی و عدالت اجتماعی همه را نشان دهد و همچنین کارگردان به شکل بسیار رادیکال در صدد نقد سیستم قضائی آمریکا است.

عضو هیأت علمی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی بیان داشت: البته شرایط زمینه‌ای تولید این فیلم خیلی حائز اهمیت است یعنی حد فاصل بین ۱۹۶۵ تا ۱۹۸۰ یک زمینه‌ای در ایالات متحده وجود دارد و ما آن را پیروزی جنبش سیاه پوستان را داریم که بعد از سال‌ها شاید در حدود صد سال مبارزه حقوقی موفق می‌شوند تا لایحه برابری سیاه پوست-سفید پوست را در سال ۱۹۶۸ به تصویب برساند.

وی ادامه داد: کل فیلم درون سیستم قضائی اتفاق می‌افتد یعنی شما لوکیشن خیابان خانه و کلاً جامعه را کمتر می‌بینیم و سیستم قضائی که در این فیلم نشان داده می‌شود یک بروکراسی مداری محض را اشاره می‌کند بطوری که بروکراسی اداری در سیستم قضائی آمریکا در این فیلم به عنوان یک مانع بزرگ نشان داده می‌شود.

حجت‌الاسلام اولیایی گفت: امروزه در عمده کشورهای جهان در ایران ما همین معضل را داریم که مقام معظم رهبری بارها فرمودند که ما باید وارد مرحله دولت سازی بشویم چرا که ما در دولت مدرن زیست می‌کنیم. دولت مدرن یعنی مبتنی بر بروکراسی، مبتنی بر عقلانیت ابزاری و در زندگی مدرن، انسان‌ها بر اساس منافعی که به دست می‌آورند عقل خود را به کار می‌گیرند و این عقل ابزاری عقل به مثابه ابزاری برای تأمین منفعت می‌شود و این عقلانیت ابزاری نیز در سیستم قضائی به تصویر کشیده می‌شود.

وی بیان داشت: در برخی از فیلم‌های سیاه ما با فیلم‌های سیاه آمریکایی تفاوت‌هایی وجود دارد. بازیگر در این فیلم با یک بازی بی نظیر با یک کنشگری‌های قشنگ در صدد این است که به مخاطب خود بفهماند اصلاح سیستم امکان دارد و امید را در فیلم تزریق می‌کند.

عضو هیأت علمی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی اضافه کرد: یعنی به جایی آنکه سیستم فاسد قضائی در ذهن شما و مخاطب بماند، اصلاح و امیدی در ذهن‌ها خواهد ماند اما در سیاه نمایی‌های برخی فیلم‌های ایرانی کارگردان و تهیه کننده سیستم را فاسد نشان می‌دهد که یک نفر بیاید و اصلاحش کند و نیت کارگردان و تهیه کننده بولد کردن آن سیاهی بوده ولی این فیلم با نقد سیستم قضائی آمریکا یک خوبی هم که دارد این است که یک سری عدالت‌هایی هم اجرا شده است و عده‌ای به حق و حقوق خودشان رسیده‌اند و در تیتراژ به ذهن مخاطب القا می‌شود که این امکان هست که سیستم رو به بهبودی برود و این با تزریق این نگاه به مخاطب آمریکایی بد در ذهن نمی‌ماند و ما در انتهای فیلم احساس می‌کنیم که با آمریکایی در چند سال آینده روبرو خواهیم شد که قوی‌ترین و پاک‌ترین سیستم قضائی دنیا را دارد اما ما در ایران برعکس عمل می‌کنیم.

وی ابراز داشت: ما به جای عدالت کیفری باید به سمت عدالت ترمیمی برویم و عدالت ترمیم به چه معناست؟ در عدالت کیفری چه سوال‌هایی مطرح می‌شود؟ سوال این است که چه قوانینی شکسته شده؟ مجرم کیست؟ و مجرم چه مجازاتی باید ببیند؟ اما در عدالت ترمیمی سوال نمی‌شود بلکه توضیحات سوال می‌شود که چه کسی آسیب دیده؟ چند نفر دخیل بودند؟ در آسیب دیدن این شخص چه کسانی در این وضعیت سهیم بودند؟ چه نیازهایی باعث شده است که اینها به سمت این کار بروند؟ عدالت ترمیمی دنبال آن است که بخواهد بزه را از بین ببرد لذا ما در ایران به سبب وجود اندیشه اسلامی این ظرفیت را داریم که متأسفانه به آنها پرداخته نمی‌شود.

حجت‌الاسلام احمد اولیایی ادامه داد: سینمای ما در ادبیات عدالت ترمیمی از حیث ادبیات علمی دانشگاهی و آکادمیک در ایران تکمیل نشده است ولی در اندیشه اسلامی ظرفیت‌هایی وجود دارد که ما بتوانیم در این ادبیات تولید فیلم کنیم. امروزه فیلم‌هایی که در حوزه دادگاهی و حوزه حقوقی در ایران تولید و پخش شده اینها همگی در بحث عدالت حقوقی عدالت کیفری همچون فیلم «علفزار» یا فیلم «هیس! دخترها فریاد نمی‌زنند» زیاد داریم که سیستم را خشک نشان می‌دهند.

وی تصریح کرد: امروزه برخی از رویه‌هایی که در دادگاه ایران وجود دارد مثل بحث مشاوره، بحث تغییر مجازات‌ها توسط قاضی مثل کتاب خواندن یا مانند اینها یا حتی ایجاد چرخه تقصیر ترک فعل چند سالی در ایران باب شده است. در پارادایم عدالت تربیتی اندیشه اسلامی، اندیشه دینی منطبق با حقوق اسلامی و علوم انسانی اسلامی می‌باشد نه حقوق که از غرب وارد ایران شده باشد و لذا ما این ظرفیت را داریم که در این فضا تولید اندیشه کنیم و ما در اندیشه اسلامی دینی و بومی خودمان حرف داریم یعنی مردمی سازی که رهبری تاکید می‌کنند.

عضو هیأت علمی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی گفت: برگزاری این سلسله جلسات برای این است که ببینیم ما ظرفیت‌های اندیشه‌ای و علم انسانی خودمان را چگونه می‌توانیم از مسیر سینما و تولید آثار هنری به مخاطب منتقل کنیم و حداقل یک سری گره‌های ذهنی ایجاد کنیم، حداقل پرسش‌هایی را خلق کنیم این حلقه مفقوده فقط با گفتگو ایجاد می‌شود یعنی اندیشمندان باید بنشینند گفتگو کنند تا این رابطه برقرار شود تا هنرمند با یک نگاه اندیشه‌ای به سمت تولید حرکت کند.

سلسله نشست‌های اکران و تحلیل و بررسی و ایده پردازی تولید فیلم از دیدگاه اندیشه اسلامی از سوی میز اسلامی سازی علوم انسانی و معاونت فضای مجازی، هنر و رسانه دفتر تبلیغات اسلامی برگزار می‌شود.

کد خبر 6098144 فاطمه علی آبادی