به نقل از «خبرآنلاین»

مشروطه، نهضت ملی شدن نفت، 15 خرداد

تاریخ انتشار: ۱۵ خرداد ۱۳۹۹ | کد خبر: ۲۸۱۷۱۱۱۷

هر دو جنبش در گام‌های نخست خود با پیروزی همراه بودند، اما دو کودتای 1299 و 1332 طعم شیرین آنها را با بازگشت دیکتاتوری تلخ کرد و هر دو زیر سایه اختناق پهلوی اول و دوم محو شدند.

این دو نهضت به دلایلی چند مبنایی برای پیدایش حرکت‌های سیاسی پس از خود نشدند. از آن جمله است؛ 1- در سطح رهبری: جدا شدن رهبران از نهضت و ناتوانی یا عدم امکان بازگشت آنان به رهبری، جایگزین نشدن رهبران جدید، و از همه مهم‌تر تفرق و اختلاف بین آنان؛ 2- در سطح توده‌ها: مشارکت کم‌دوام، پایداری موقت و برخورداری محدود از دانش سیاسی - اجتماعی؛ 3- در سطح سیاسی: تغییرات محدود (رفرم) و نه دگرگونی کامل (انقلاب) از مشخصات دو نهضت مشروطه و ملی شدن صنعت نفت به شمار می‌روند.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

طُرفه اینکه محمدرضا پهلوی مانعی برای مصادره این دو جنبش به نفع سیاست‌های عوام فریبانه خود نمی‌دید.

او در 14 مرداد 1329 از مشروطه‌ای که به گواه تاریخ به دست پدرش شکست خورده بود چنین یاد کرد: «جای بسی خوشوقتی است که کشور... در اثر فداکاری و از خودگذشتگی رجال خدمتگزار خود تنها راه نیل به سعادت و تعالی که همان مشروطیت و حکومت ملت است، مانند سایر ملل مترقی جهان اختیار و از ثمرات آن برخوردار باشد.»

همو در 28 اسفند 1339 با جدا کردن حساب سران نهضت از ملی شدن صنعت نفت و تحقیر آنان، از این اقدام به عنوان یک «فکر مقدس» یاد کرد و آن را «کوتاه کردن دست خارجی» خواند و در واقع آن را ستود. شاه بارها از هر دو پدیده که یکی با محتوایی سیاسی و دیگری با ماهیت اقتصادی درصدد تحدید سلطه داخلی و خارجی بودند، با نیکی یاد می‌کرد!

قیام 15 خرداد اما، در عین مشابهت‌هایی که با دو نهضت پیش گفته دارد، از چند تفاوت آشکار نیز برخوردار است. خون‌های به زمین ریخته و جان‌های پر کشیده این قیام قابل مقایسه با دو جنبش اجتماعی پیشین نیست. رهبری قیام در وجود یک مرجع تقلید متمرکز شد و با اینکه تبعید گردید، اما پیوندهای او با توده‌ها نه تنها گسیخته نشد، بلکه در گذر زمان تقویت گردید. اتهاماتی که شاه نثار قیام 15 خرداد می‌کرد - ارتجاع سیاه، دخالت دست بیگانه، همگامی فئودال‌ها و روحانیان و ... - نشان از نفرت او از این حادثه داشت. این قیام آبستن دگرگونی به مفهوم ردّ نظام موجود و جایگزینی حکومت جدید بود.

رهبر قیام برای تبیین رابطه عِلّی و زدن پلی تاریخی میان مبدأ و مقصد نهضتی که بزرگترین دگرگونی تاریخ معاصر ایران را در برداشت، پس از پیروزی انقلاب اسلامی، 15 خرداد را روز عزای ملی اعلام کرد؛ آن هم با قید «همیشه»: «من روز 15 خرداد را برای همیشه عزای عمومی اعلام می‌کنم و برای بزرگداشت شهدای خویش در این روز بزرگ در مدرسه فیضیه به سوگ می‌نشینم.» اگر یک بُعد این موضوع به بزرگداشت شهدای آن روز مربوط شود، بُعد دیگر، اشاره به روزهایی دارد که در آیین تشیع ماندگاری تاریخی پیدا کرده‌اند؛ روزهایی که در آنها غم و سیاست به هم گره خورده‌اند و از پس یک هزاره همچنان زنده و حاضرند.

15 خرداد یک روز اندوهگین سیاسی بود که هر چند در گام نخست خود شکست خورد، اما چنان ظرفیتی داشت که توانست مبنای تحولی به نام «انقلاب اسلامی» باشد. امام خمینی برای تأکید بر نقطه آغاز انقلاب، بارها از 15 خرداد نام برد و در بیان ماهیت این نهضت، ماه محرم و رخداد نیمه خرداد را در کنار هم یاد کرد: «ملت ما نه محرم را که شاهد قتل عام‌های وحشیانه جباران است، فراموش می‌کند و نه 15 خرداد را که سرآغاز نهضت اسلامی روحانیت است.» ماهیت دیگرگون قیام 15 خرداد نسبت به دو نهضت مشروطه و ملی شدن صنعت نفت، تنها عاملی است که توانست آن را منشأ پیدایش حرکت بعدی (انقلاب اسلامی) قرار دهد.

کد خبر 296555

منبع: خبرآنلاین

کلیدواژه: تاریخ انقلاب تاریخ معاصر هدایت الله بهبودی دو نهضت ملی شدن

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.khabaronline.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «خبرآنلاین» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۲۸۱۷۱۱۱۷ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

برنامه‌های هفته عقیدتی سیاسی در سپاه علی بن ابی طالب(ع) تشریح شد

ایسنا/قم مسئول دفتر نمایندگی ولی فقیه در سپاه علی بن ابی‌طالب(ع)، گفت: از ۸ تا ۱۲ اردیبهشت ماه که به نام هفته عقیدتی سیاسی در سپاه نامگذاری شده، برنامه‌های مختلفی در سطح سپاه استان و همه رده‌های آن برگزار خواهد شد.

حجت‌الاسلام اکبری در یک گفت‌وگوی خبری، گفت: با توجه به اهمیت امر تعلیم و تربیت، همزمان با سالروز شهادت استاد شهید مرتضی مطهری (ره) و هفته معلم، در سپاه پاسداران انقلاب اسلامی نیز هفته‌ای به نام عقیدتی سیاسی نامگذاری شده است.

مسئول دفتر نمایندگی ولی فقیه در سپاه استان قم، در ابتدا با بیان اینکه معلم و مربی اثرگذار است، اظهار کرد: یک مربی و معلم باید به این نکته توجه داشته باشد که خداوند متعال به او فرصت داده است که بتواند احکام خدا را بیان کند.

اکبری افزود: در نظام، دین و ارزش‌های ما و همه کسانی که در این راستا گام‌های موثری برمی‌دارند، آنچه که باعث حرکت می‌شود باورهای دینی و ایمان به خداوند و ائمه(ع) و اعتقاد به این انقلاب اسلامی است که برگرفته از انقلاب جهانی معمار بزرگ اسلام حضرت نبی اکرم(ص) است.

به گزارش ایسنا و به نقل از روابط عمومی سپاه علی بن ابی‌طالب(ع) قم، وی ادامه داد: ایمان، انسان‌ها را بر آن می‌دارد که برای یک حرکت عظیم دیگری که آن، زمینه‌سازی ظهور دولت یار و دولت فراگیر حضرت ولی عصر(عج) است آماده شود.

اکبری اضافه کرد: امروز سکان‌داری این حرکت به عهده یک شخصیت والا و برجسته، یک کارشناس دین یعنی رهبری معظم انقلاب اسلامی است که این کشتی را هدایت می‌کند تا به ساحل بنشیند و به سرمنزل مقصود برسد و ان‌شاءالله اسلام به تمام معنا کافی و وافی اجرایی و عملیاتی شود.

مسئول دفتر نمایندگی ولی فقیه در سپاه قم بیان کرد: خداوند متعال تصریح فرمود که: (وَ نُرِیدُ أَن نَّمُنَّ عَلَی الَّذِینَ اسْتُضْعِفُوا فِی الْأَرْضِ وَ نَجْعَلَهُمْ أَئِمَّةً وَ نَجْعَلَهُمُ الْوَارِثِینَ) و این اتفاق مبارک در حال انجام است که قطعا دولت یار خواهد آمد و این انقلاب به دست با کفایت آن حضرت خواهد رسید.

وی با استناد به آیه (إِنَّهُمْ یَرَوْنَهُ بَعِیدًا) اظهار کرد: دشمنان، تحقق دولت یار را محال و امری دور می‌بینند، اما منتظران و مؤمنان آن را نزدیک می‌دانند که قله‌ها یکی پس از دیگری دارد فتح می‌شود.

اکبری با اشاره به عملیات بزرگ (وعده صادق) عنوان کرد: فرزندان اسلام و رهروان راستین امامین انقلاب توانستند با این شجاعت عظیم این عملیات را انجام داده و مشت محکمی به دهن یاوه گویان و یاوه سرایان و در رأس آن‌ها استکبار جهانی و خلف پلید او رژیم خونخوار و آدم‌کش صهیونیستی بزنند تا بار دیگر رسوایی، ننگ، نفرت، نابودی، ذلت و خواری را نصیب دشمنان کنند.

وی در ادامه با تشریح برنامه‌های هفته عقیدتی سیاسی در سپاه امام علی بن ابی‌طالب(ع) تصریح کرد: از ۸ تا ۱۲ اردیبهشت ماه که به نام هفته عقیدتی سیاسی در سپاه نامگذاری شده، برنامه‌های مختلفی در سطح سپاه استان و همه رده‌های آن برگزار خواهد شد.

اکبری تریح کرد: برنامه‌ محوری این هفته، برگزاری همایش تجلیل از مربیان و اساتید عقیدتی سیاسی است که با حضور فرماندهان، مسئولان، کارکنان و مربیان سپاه علی بن ابی طالب(ع) و با سخنرانی یکی از اساتید حوزه علمیه قم برگزار خواهد شد.

وی گفت: در راستای تجلیل از مقام شامخ علامه شهید مرتضی مطهری نیز، برنامه‌ای با مشارکت آموزش و پرورش و فرهنگیان در حرم مطهر حضرت معصومه(س) در کنار مزار این استاد شهید برگزار خواهد شد.

مسئول دفتر نمایندگی ولی فقیه در سپاه استان قم، دیدار اعضا ستاد بزرگداشت هفته عقیدتی، با نماینده مقام معظم رهبری در استان، دیدار با خانواده شهدا، برگزاری نمایشگاه آثار شهید مطهری در رده‌های سپاه و بسیج و همچنین برگزاری مسابقاتی در سطح نیروها و کارکنان و خانواده‌ها را، از دیگر برنامه‌های این هفته عنوان کرد.

انتهای پیام