همکاری‌های فزاینده چین و روسیه در سایه تهدید آمریکا
تاریخ انتشار: ۲۵ خرداد ۱۳۹۹ | کد خبر: ۲۸۲۸۶۷۴۶
شتاب سیاست مسکو به شرق پس از الحاق کریمه در سال ۲۰۱۴ شکل گرفت. تقویت روابط روسیه با چین به‌منظور خروج از انزوایی بود که غرب بعد از اعمال تحریم‌ها علیه مسکو به کار بست. در طول دو دهه گذشته، روابط دو کشور دارای ارزش‌های استراتژیک ماندگار شده است، به‌طوری‌که پکن هم انگیزه‌های جدی برای تقویت روابط بیشتر با مسکو تحت عنوان همکاری‌های اقتصادی، نظامی و دیپلماتیک دارد.
بیشتر بخوانید:
اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!
نگاهی گذرا به روابط روسیه و چین
اتحاد جماهیر شــوروی و چین در اواخر دوران جنگ سرد و از زمان «میخاییل گورباچف»، روند تعامل را مجددا آغاز کردند. دو کشــور تلاش کردند مشکلات به‌جای مانده از جنگ سرد را حل و فصل کرده و نوعی اعتماد متقابل را به وجود آورند. روابط پکن و مسکو در دوران پساجنگ سرد در مراحل تعامل و تفاهم، متأثر از میراث رابطه شــوروی و چین بوده است. شوروی از زمان بنیان‌گذاری حزب کمونیست چین در سال ۱۹۲۱ تا دهه اول پس از پیروزی انقلاب اکتبر ۱۹۴۹، نقش پراهمیتی در سیاست داخلی و خارجی چین داشت؛ به‌گونه‌ای که اولین پیمان ائتلاف چین کمونیست در دوران جنگ سرد بلافاصله پس از پیروزی انقلاب ۱۹۴۹ میان «مائو» و «استالین» منعقد شد. شوروی در دهه اول پس از انقلاب چین در ســاماندهی اقتصاد و ارتش این کشــور نقش تعیین‌کننده‌ای ایفا کرد.
پس از جنگ ســرد مراحل تعامل و تفاهم در روابط دو کشــور به‌سرعت طی شد و آنان در فضای پســاجنگ ســرد و از میانه دهه ۱۹۹۰، قدم در مســیر همکاری استراتژیک گذاشتند. این همکاری‌ها از حوزه تجارت و انرژی تا مبادلات تسلیحاتی و همکاری‌های چندجانبه در پهنه بین‌المللی را دربر می‌گیرد. عزم و اراده رهبران دو کشور برای گسترش روابط، نقش مهمی در بســط همکاری آنان داشــته است. از زمان دیدار «بوریس یلتسین» از چین در ســال ۱۹۹۲، رهبران دو کشور دیدارهای منظم سالانه‌ای از پایتخت‌های یکدیگر به عمل‌آورده‌اند. اگرچه در طول دهه ۱۹۹۰ حجم مبادلات تجاری دو کشــور کم بوده است، اما روابط نظامی در طول این دهه به‌سرعت توسعه یافت. در سال ۱۹۹۲ چین ۸/۱ میلیارد دلار تســلیحات از روســیه خریداری کرد. علاوه بر این، متخصصین روسی در امر آموزش همتایان چینی خود و نیز توســعه تکنولوژی‌های جدید نظامی وارد فرایند همکاری با این کشور شدند.
دو کشــور در حوزه چندجانبه، در ســال ۱۹۹۶ «گروه شــانگهای ۵» را با مشــارکت قزاقستان، قرقیزستان و تاجیکستان تشکیل دادند؛ گروهی که پایه‌ای برای تشکیل «سازمان همکاری شــانگهای» شد. در همین سال یلتسین پیشنهاد مشارکت استراتژیک میان دو کشــور را مطرح ســاخت که با استقبال مقامات چینی مواجه شد و به‌تدریج چارچوب موجود روابط دو کشــور را شــکل داد. با شکل‌گیری تفاهم اولیه میان دو کشــور و تعامل آنان، همکاری گسترده‌ای بین دو کشور شکل گرفت. با به قدرت رسیدن «ولادیمیر پوتین» گســترش روابط با چین تقویت شد.
کارشناسان روابط بین‌الملل بر این باورند که مشارکت استراتژیک چین و روسیه، حوزه سیاسی، اقتصادی و نظامی را دربرمی گیرد و روابط فی‌مابین در سطح مطلوب بین دو کشور در جریان است. مهمترین مسأله درزمینهٔ همکاری‌های فی‌مابین در حوزه انرژی، خطوط لوله انتقال نفت و گاز روســیه به چین است. این خط لوله اهمیت استراتژیکی برای چین دارد. در زمینهٔ گاز نیز شــرکت گاز پروم برای ســاخت دو خط لوله گاز از روسیه به چین یادداشت تفاهمی به امضاء رساند. این موضوع درزمینهٔ انرژی، کمک شایانی بــه امنیت اقتصادی طرفین می‌کند.در حوزه نظامی روابط دوجانبه روسیه و چین رو به گسترش است. چین مهمترین خریدار تسلیحات روســیه است و نقش مهمی را در تداوم فعالیت مجتمع‌های نظامی این کشور ایفا می‌کند. تحریم تسلیحاتی که از ۱۹۸۹ تاکنون از جانب غرب بر پکن تحمیل‌شده و نیاز چین به افزایش سریع قدرت نظامی، اهمیت این تبادلات را بیشتر کرده اســت.
حضور آمریکا در منطقه؛ تهدید مشترک مسکو و پکن
چین و روســیه در «ســین کیانگ» و «چچن» با تهدید تجزیه‌طلبی و افراط‌گرایی مواجه‌اند. آن‌ها شــیوع افراط‌گرایی و تروریســم در منطقه آســیای مرکزی را به‌هیچ‌وجه برنمی‌تابند. علاوه بر این، دو کشور حضور و نفــوذ ایالات‌متحده در منطقه را تهدیدی علیه منافع خود می‌دانند. اعلامیه پایانی اجلاس سران سازمان همکاری شانگهای در سال ۲۰۰۵ که در آن بر تعیین جدول زمانی برای خروج نیروهای آمریکایی از منطقه تأکید شــده، نشان‌دهنده سیاست مشترک دو کشور علیه آمریکا در منطقه بود.
آسیای مرکزی بخشی از خارج نزدیک روسیه است و عمق استراتژیک چین محسوب می‌شود، بنابراین، طبیعی است که این دو به حضور و نفوذ ایالات‌متحده در این منطقه حساس باشــند. حضــور و نفوذ دیپلماتیک آمریکا در آسیای مرکزی برای دو کشــور نگران‌کننده اســت، زیرا واشنگتن بــا همراهی برخی قدرت‌های غربی تلاش می‌کند ســامان سیاسی کشــورهای این منطقه را تغییر دهد و به سمت سیستم‌های دموکراتیک وهم گرا با غرب ســوق دهد، امری که در انقلاب‌های رنگی خود را نشــان داد. این در حالی اســت که یکی از اولویت‌های چین و روســیه در آسیای مرکزی، حفظ سیستم‌های سیاسی موجود است، سیستم‌هایی که با این دو کشور همراهی نشان می‌دهند. نماد این همراهی، سازمان همکاری شانگهای است که در آن کشورهای مهم آسیای مرکزی حضور دارند. ســازمان همکاری شــانگهای به‌گونه‌ای اهداف منطقه‌ای چین و روسیه را دنبال می‌کند و ابزاری برای پیشــبرد منافع آن‌ها در منطقه اســت. این سازمان مهمترین نهاد همکاری و مشارکت استراتژیک دو کشور است. دو کشور تداوم نظم هژمونی موجود را تهدیدی علیه منافع خود می‌دانند و در جهت سوق دادن آن به‌سوی نظام چندقطبی شدن تلاش می‌کنند.
مبادلات تجاری روسیه و چین
حجم مبادلات تجاری روسیه و چین در سال‌های اخیر در حال رشد بوده است. همکاری‌های دو کشور در زمینه‌های پروژه‌های تولید هواپیما و هلیکوپتر، اکتشافات فضایی، بیوتکنولوژی، داروسازی و سایر صنایع با تکنولوژی پیشرفته است. بر اساس آمار اداره مرکزی گمرک چین، در پایان سال ۲۰۱۹، میزان مبادلات تجاری بین این کشور با فدراسیون روسیه ۳.۴ درصد افزایش‌یافته و به رقم ۱۱۰.۷۵ میلیارد دلار رسید که یک رکورد در طول تاریخ روابط تجاری دوجانبه است.
بر اساس این اطلاعات، صادرات چین به روسیه ۳.۶ درصد رشد کرده و تقریباً ۴۹.۷ میلیارد دلار بوده است. واردات کالاها و خدمات روسی به چین نیز ۶۱.۰۵ میلیارد دلار بوده که نسبت به سال قبل از آن ۳.۲ درصد افزایش نشان داده است. در ماه ژوئن سال ۲۰۱۹، روسیه و چین توافقنامه‌ای بین دولتی درباره تسویه‌حساب‌های مالی بین کشور بر اساس ارزهای ملی - روبل و یوان امضاء کردند. بدین ترتیب این دو کشور تسویه‌حساب‌های مالی خود بر اساس ارز بین‌المللی دلار را کنار گذاشتند و تعامل بین بانک‌های روسی و چینی را آسان‌تر کردند. در ماه مارس ۲۰۱۹، اداره مرکزی گمرک چین گزارش داده بود که طی ماه‌های ژانویه تا فوریه مبادلات بازرگانی بین روسیه و چین ۱.۷ درصد رشد داشت. این مبلغ ۱۶ میلیارد دلار بود، درحالی‌که ۶.۸۳ میلیارد دلار آن فقط مربوط به ماه فوریه می‌شد.
در پایان سال ۲۰۱۸، مسکو و پکن مبادلات بازرگانی خود را با رشدی معادل ۲۷.۱ درصد افزایش داده و به رقم ۱۰۷ میلیارد دلار رساندند. این رقم برای اولین بار حاصل‌شده بود. سپس حجم صادرات سالانه از چین به روسیه ۱۲ درصد افزایش یافت و به بیش از ۴۷.۹۷ میلیارد دلار رسید که سهم واردات کالاهای روسی- ۴۲.۷ درصد و رقم ۵۹.۰۸ میلیارد دلار بود. از آن زمان به بعد، روسیه جایگاه نخست را در میان شرکای چین به خود اختصاص داد. در شرایط فعلی مسکو و پکن روابط و همکاری گسترده‌ای در حوزه‌های متعدد باهم دارند و روسیه سعی می‌کند از طریق مبادلات اقتصادی با چین بنیه نظامی و پرستیژ بین‌المللی خود را تقویت کند.
برچسب‌ها مبادلات تجاری ولادیمیر پوتین پکنمنبع: ایرنا
کلیدواژه: مبادلات تجاری ولادیمیر پوتین پکن مبادلات تجاری ولادیمیر پوتین پکن میلیارد دلار مبادلات تجاری آسیای مرکزی درصد افزایش روسیه و چین همکاری ها دو کشــور روابط دو بر اساس جنگ سرد دو کشور
درخواست حذف خبر:
«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.irna.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «ایرنا» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۲۸۲۸۶۷۴۶ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.
خبر بعدی:
تهدید به بازنگری در دکترین هسته‌ای؛ آیا امیدی برای توافق باقی مانده؟
نشانه‌هایی وجود دارد که تماس‌های مخفی بین ایالات متحده و ایران، نه تنها در مورد بحران غزه بلکه در مورد پرونده هسته‌ای نیز در جریان است.
به گزارش اکوایران، ایران پس از عملیات پهپادی و موشکی به اراضی اشغالی و پاسخ محدود (رژیم) اسرائیل، ارزیابی کرد که توانسته با بازدارندگی هسته‌ای اسرائیل و اتحاد نظامی اسرائیل و آمریکا به طور مؤثری مقابله کند.
بازنگری در دکترین هستهایبه نوشته استیمسون، ایران با دو دشمن روبروست که هر دو از تسلیحات هسته‌ای برخوردار بوده، در حالی که ایران فاقد آن است. با این حال، در صورت تشدید بیشتر تنش‌ها، ایران به احتمال زیاد برای ایجاد بازدارندگی در برابر حملات آینده، به سمت گریز هسته‌ای پیش خواهد کرد.
در آستانه حمله محدود (رژیم) اسرائیل در ۱۹ آوریل، سرلشکر احمد حق‌طلب، رئیس سازمان حفاظت و امنیت هسته‌ای در مورد لزوم بازنگری در استراتژی هسته‌ای ایران در نتیجه افزایش تهدیدات آمریکا و (رژیم) اسرائیل صحبت کرد. او گفت: «اگر اسرائیل تصمیم بگیرد از تهدید حمله به مراکز هسته‌ای ایران به عنوان ابزاری برای اعمال فشار بر تهران استفاده کند، بازنگری در دکترین و سیاست‌های هسته‌ای جمهوری اسلامی ایران و گذر از تحفظات قبلی اعلام‌شده توسط کشور، ممکن و قابل‌تصور است».
هم‌زمان، روزنامه شرق مدعی شد امیرسعید ایروانی، سفیر ایران در سازمان ملل و معاون سابق دبیر شورای عالی امنیت ملی تماس‌های آرام خود با آمریکا را نه تنها در مورد بحران غزه بلکه در مورد موضوع هسته‌ای نیز ادامه داده است.
بن‌بست مذاکرات و توافق موقتآخرین دور مذاکرات رسمی هسته‌ای در سپتامبر ۲۰۲۲ با پیشنهادی از سوی جوزپ بورل، نماینده عالی اتحادیه اروپا در امور خارجه و سیاست امنیتی به پایان رسید که به انجام نرسید.
مذاکره روسیه آمریکا درباره ایران ریابکوف رابرت مالیایران خواستار پایان‌دادن به اختلافات با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در مورد مسائل پادمان، لغو تحریم‌های آمریکا علیه سپاه پاسداران و تضمین ایالات متحده مبنی بر تداوم هرگونه توافق فراتر از دولت بایدن بود. چنین امتیازاتی حاصل نشد.
در غیاب توافق رسمی، آمریکا و ایران در ماه می۲۰۲۳ در عمان به تفاهم موقتی دست یافتند که ادعا شده بر اساس آن، ایران متعهد شد که غنی‌سازی اورانیوم را فراتر از ۶۰ درصد انجام ندهد، پنج شهروند دوتابعیتی ایرانی‌آمریکایی را آزاد کند و در ازای آن، وجوه بلوکه‌شده‌اش توسط آمریکا آزاد گردد. واشنگتن همچنین سیگنال‌هایی فرستاد که تحریم‌های نفتی علیه ایران را تشدید نخواهد کرد.
هدف از تفاهم موقت میان بِرَد مک‌گورک، هماهنگ‌کننده امور خاورمیانه و شمال آفریقا در کاخ سفید و علی باقری کنی، مذاکره‌کننده ارشد هسته‌ای وقت ایران دورزدن کنگره آمریکا بود که در غیر این صورت، فرصت بررسی دقیق و احتمالاً مسدودکردن یک توافق رسمی را داشت. با این حال، اسرائیل با این موضوع مخالفت کرد و بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر (رژیم) اسرائیل در تماس تلفنی ۸ ژوئن ۲۰۲۳ به آنتونی بلینکن، وزیر امور خارجه آمریکا هشدار داد که اسرائیل به هیچ توافقی بین واشنگتن و تهران پایبند نخواهد بود.
جنگ‌هایی که سد مذاکرات شدندهمچنین همکاری نظامی ایران و روسیه با واکنش منفی کشورهای اروپایی و همچنین آمریکا مواجه شد. حمله روسیه به اوکراین در سال ۲۰۲۲ به شدت بر برنامه جامع اقدام مشترک (برجام) سال ۲۰۱۵ تأثیر گذاشت و عملاً روندی که با ایران در سال ۲۰۰۸ آغاز شده بود را نابود کرد.
جنگ اوکراینبا افزایش قیمت انرژی پس از حمله روسیه به اوکراین، برخی از فشارهای اقتصادی فوری بر ایران کاهش یافت. روسیه و ایران به هم نزدیک‌تر شدند و روایت افول غرب و نیاز به «نگاه به شرق» در تهران قوت یافت.
با این حال، روابط اقتصادی نزدیک‌تر با روسیه و چین نتایج مطلوبی را برای رشد اقتصادی ایران به همراه نداشت. ایران قرار بود مذاکرات غیرمستقیم با آمریکا را در عمان در اواسط اکتبر ۲۰۲۳ از سر گیرد. آغاز جنگ غزه مانع از این امر شد، هرچند گزارش شده که دو طرف در ژانویه ۲۰۲۴ برای بحث در مورد حملات حوثی‌ها در دریای دیدار کردند.
در بحبوحه ادامه جنگ غزه و افزایش تنش‌ها میان آمریکا و گروه‌های مقاومت منطقه، رافائل گروسی، مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی اعلام کرد که ایران تولید اورانیوم با خلوص بالا را افزایش داده و از اواسط ۲۰۲۳، کاهش تولید را معکوس کرده است. مقامات آمریکایی بر این باورند که ایران در صورت غنی‌سازی بیشتر، سوخت کافی برای گریز هسته‌ای را در اختیار دارد و زمان لازم برای آن را می‌توان با روز اندازه‌گیری کرد، نه با ۱۲ ماه که توسط برجام تعیین شده بود.
گزینه‌های غربهنوز هم برنامه‌هایی روی میز وجود دارد که می‌تواند مذاکرات هسته‌ای را احیا کند. تهران اعلام کرده که عمانی‌ها یک مکانیسم «کم در برابر کم» یا «گام‌به‌گام» مشابه توافق می۲۰۲۳ ارائه کرده‌اند. یکی دیگر از احتمالات که توسط علی واعظ و ولی نصر پیشنهاد شده، تقویت همکاری‌های منطقه‌ای به عنوان راهی برای جبران محدودیت‌هایی در برنامه هسته‌ای ایران است.
همچنین گزارش‌هایی از طرح ژاپن برای احیای مذاکرات هسته‌ای به گوش می‌رسد، اگرچه هیچ جزئیاتی منتشر نشده است. ژاپن سابقه‌ای در میانجیگری هسته‌ای ندارد، اما به عنوان میانجی برای دستیابی به آتش‌بس جنگ ایران و عراق نقش مهمی ایفا کرد.
اگر نهایتاً مرگ برجام اعلام شود، غرب سه گزینه دارد: بازدارندگی، اقدام نظامی یا مذاکرات جدید. قطعنامه شورای امنیت سازمان ملل متحد که برجام را در سال ۲۰۱۵ تأیید کرد، در اکتبر ۲۰۲۵ منقضی می‌شود. پیش از آن، بریتانیا یا فرانسه می‌توانند در صورت غنی‌سازی اورانیوم توسط ایران به سطح گریز هسته‌ای، تحریم‌های سازمان ملل علیه تهران را «بازگردانند». ایران تهدید کرده که در صورت بازگشت تحریم‌ها، از پیمان منع گسترش سلاح‌های هسته‌ای (مانند کاری که کره شمالی در سال ۲۰۰۲ انجام داد و سپس به ساخت بمب اقدام کرد) خارج خواهد شد.
سؤالی که مطرح می‌شود این است که آیا ایالات متحده در پی حمله تلافی‌جویانه ایران به اسرائیل در ۱۳ آوریل، تحریم‌های نفتی را تشدید خواهد کرد؟ دولت بایدن تحریم‌های جدیدی را علیه تولید پهپاد و فولادسازی ایران اعلام کرده، اما هیچ اشاره‌ای به تحریم‌های نفتی نداشته است. با توجه به اینکه تنها مزیت توافق فعلی بین دو کشور این بوده که ایران می‌تواند نفت را به چین بفروشد، به احتمال زیاد وضعیت شکننده موجود در طول انتخابات ریاست‌جمهوری آمریکا در سال ۲۰۲۴ ادامه خواهد یافت.
با این حال، حتی اگر بایدن در انتخابات پیروز شود، احتمالاً در مورد کاهش تحریم‌ها علیه ایران با احتیاط عمل خواهد کرد.
ممکن است ایران برای حفظ برجام بر روی کاغذ، تا زمانی که قطعنامه سازمان ملل در سال ۲۰۲۵ منقضی شود و شورای امنیت دیگر «درگیر» این موضوع نباشد، از اهرم‌های خارج از موضوع هسته‌ای استفاده کند.
جنگ غزه همچنین هم محدودیت‌ها و هم فرصت‌های ایران و گروه‌های مقاومت را برای مقابله با اسرائیل و آمریکا نشان داد. عملیات مستقیم ایران به (رژیم) اسرائیل، تحلیل دقیق‌تری از واکنش اسرائیل و آمریکا به ایران، خارج از «منطقه خاکستری» را در اختیار تهران قرار داد. ایران با ارزیابی این اطلاعات، می‌تواند برای استفاده در مذاکرات هسته‌ای آتی اهرم فشار به دست آورد.
بهترین راه پیش رو می‌تواند ادامه تعهدات تک‌ماده‌ای از سوی دو طرف بوده و در عین حال، خط‌قرمزها برای جلوگیری از تشدید درگیری در هر دو عرصه هسته‌ای و منطقه‌ای را رعایت کند. با درس‌گرفتن از تجربیات گذشته، هنوز هم یافتن راه‌حلی متوازن برای حل‌وفصل موضوع هسته‌ای بر اساس فرآیندی گام‌به‌گام امکان‌پذیر است.
خودکشی از رزیدنتها به پزشکان رسیده؛ چرا دکتر سمیرا آلسعیدی خودکشی کرد؟/ «خودکشی پزشکان بهمثابه یک انتحار اجتماعی است»