وارد پیک دوم کرونا نشدهایم/به همکارانم توصیه کردم که کرونا را ساده در نظر نگیرند
تاریخ انتشار: ۴ تیر ۱۳۹۹ | کد خبر: ۲۸۳۹۹۰۹۱
وزیر بهداشت گفت: آنچه امروز در برخی استانها مشاهده می شود، پیک دوم کرونا نیست بلکه گردش پیک اول در استانهای مختلف است.
به گزارش شبکه اطلاع رسانی راه دانا؛سعید نمکی وزیر بهداشت در اولین جلسه کمیسیون بهداشت و درمان مجلس یازدهم اظهار داشت: با وجود مدیریت چندین پدیده در سال 98 از جمله سیلاب های ابتدای سال، بسیج ملی کنترل فشار خون، آنفلوآنزای H1N1 و کرونا اما توانستیم ارزبری واردات دارو، تجهیزات پزشکی و مواد اولیه را بیش از 600 میلیون دلار کاهش دهیم.
بیشتر بخوانید:
اخباری که در وبسایت منتشر نمیشوند!
جلوگیری از واردات دارای مشابه داخلی
وی افزود: از واردات هر دارو و تجهیزات پزشکی که تولید داخلی داشت، جلوگیری کردیم البته ترکش هایی را نیز تحمل کردیم اما خدا کمک کرد و در راستای سیاست ها و فرمایشات مقام معظم رهبری، توانستیم این حرکت را به پیش ببریم.
وزیر بهداشت با اشاره به مغفول ماندن حوزه بهداشت و پیشگیری در طرح تحول نظام سلامت، اضافه کرد: چند تکلیف قانونی در مواد قانونی 34، 35، 36 و 38 برنامه پنجم و مواد 72 تا 74 برنامه ششم توسعه از جمله پرونده الکترونیک سلامت، پزشکی خانواده، نظام ارجاع و راهنماهای بالینی داشتیم که مغفول مانده بود. در برنامه زمان بندی کوتاه توانستیم پرونده الکترونیک سلامت را برای حدود 83 میلیون ایرانی ایجاد کنیم و این ریل گذاری و زیرساختی شد که توانستیم در مدیریت کرونا به خوبی از آن بهره ببریم همچنین در حوزه درمان 640 راهنمای بالینی تدوین و ابلاغ شد.
نمکی بیان کرد: سال گذشته اولین سالی بود که ما توانستیم در بیمه سلامت و تامین اجتماعی، کمتر از سقف بودجه مصوب، هزینه کنیم که بخش عمده ای از آن از طریق اعمال راهنماهای بالینی بود که از طریق معاونت درمان تدوین و ابلاغ شد.
موفقیت های بسیج ملی کنترل فشارخون
وی خاطرنشان کرد: یکی از گرفتاری های جدی کشور ما و همه کشورها، بیماری های غیرواگیر است. سال 97 در کشور از حدود 380 هزار مورد مرگ، 313 هزار مورد مربوط به بیماری های غیرواگیر و 97 هزار مورد ناشی از فشارخون بالا یا عوارض ناشی از آن بود در این زمینه بسیج ملی کنترل فشارخون در کشور اجرا شد. در این طرح هدف گذاری کردیم که 50 درصد از جمعیت 30 تا 70 ساله معادل 20 میلیون نفر را از نظر فشارخون سنجش کنیم اما به لطف خدا و همکاری مردم و سازمان های همکار، فشارخون بیش از 30 میلیون و 700 هزار نفر سنجیده و حدود دو میلیون و 700 هزار مورد جدید پرفشاری خون در کشور، شناسایی شدند که از بیماری خود، خبر نداشتند.
داستان شروع کرونا
وزیر بهداشت یادآور شد: اولین مورد از کرونا 19 دسامبر در چین پیدا شد و چینی ها اعلام کردند که پنومونی ناشناخته ای پیدا کرده اند و 9 ژانویه اعلام کردند که توانسته اند این ویروس را تشخیص بدهند بنده همان روزها و در دی ماه همکارانم را دعوت کردم و برنامه ریزی های لازم را انجام دادیم. برای بنده به عنوان یک ایمونولوژیست که در این رشته 32 سال معلمی کرده ام، کاملا مشخص بود که این ویروس، جدید و با ماهیت جدید است و ممکن است همه جهان را گرفتار کند.
به همکارانم توصیه کردم که کرونا را ساده در نظر نگیرند
نمکی خاطرنشان کرد: از روزهای اول به همکارانم توصیه کردم که اصلا این ویروس را ساده در نظر نگیرید و مانند سارس و مرس به آن نگاه و تصور نکنید که شاید در فصل گرم، کاهش پیدا کند. از دید من این ویروس، عجیب است و اسم آن را شتر گاو پلنگ گذاشتم که هم می تواند شاخ و لگد بزند و هم می تواند بدَرَد. از همان روزها شروع به آماده کردن دانشگاه ها، ارسال پیامک برای مردم، ایجاد تخت کافی در دانشگاه ها و دانشکده های علوم پزشکی کشور و تدوین پروتکل ها برای فاصله گذاری و اقداماتی همچون تعطیل کردن پروازها به مقصد چین کردیم.
وی گفت: در روزهای اول در 36 مرز کشور و بعد بیش از 130 مرز زمینی، هوایی و دریایی کشور از نظر کنترل علائم بیماران احتمالی، اقدامات بسیار ارزنده ای توسط نیروهای بهداشتی انجام و گیت هایی برای کنترل نصب شد. بعد از اپیدمی در گیلان و قم، تعداد محدودی کیت آزمایشگاهی از طریق سازمان جهانی بهداشت به صورت دستی برای ما ارسال شد. از دکتر بیگلری در انستیتو پاستور و خانم دکتر مختاری آزاد در دانشکده بهداشت دانشگاه علوم پزشکی تهران خواستیم که کیت تشخیصی PCR در کشور طراحی شود و خوشبختانه این کار به خوبی ساماندهی شدند و 57 دانشجویی که از ووهان به ایران بازگشتند و دو هفته در قرنطینه بودند، با همین کیت ها آزمایش شدند.
اولین موارد کرونا در ایران
وزیر بهداشت اظهار داشت: 29 بهمن سال گذشته به بنده خبر دادند که دو مورد عفونت ریه در قم پیدا شده و بلافاصله در روز چهارشنبه 30 بهمن در هیات دولت اعلام کردم که بنظر می رسد این دو مورد، مشکوک به کرونای جدید هستند. بعد از انجام تست های تشخیصی در دانشکده بهداشت دانشگاه علوم پزشکی تهران و پس از آن در انستیتو پاستور و مثبت شدن این موارد، در فاصله دو روز مانده به انتخابات، این خبر را اعلام کردیم.
مدارک و مستندات بیماریهای تنفسی آبان، آذر و دی را بررسی کردیم
نمکی افزود: بعضی افراد ممکن است بگویند که ویروس کرونا از آذرماه در کشور وجود داشته که باید بگویم مدارکی را در اختیار دارم که ارائه خواهم کرد. تمام نمونه ها موارد بیماری های تنفسی که در آبان، آذر و دی ماه در کشور به ویژه در قم و گیلان بودند در انستیتو پاستور و دانشکده بهداشت دانشگاه علوم پزشکی تهران با تست PCR بررسی شدند و فقط 4 مورد از آنها مثبت شد که مربوط به 23 بهمن ماه به بعد بود.
مغلطههای برخی افراد علیه ایران
وی تاکید کرد: متاسفانه برخی افراد مغطله های زیادی در مورد ایران کردند. ابتدا گفتند جمهوری اسلامی نمی تواند کرونا را مدیریت کند بعد که دیدند مدیریت کردیم، گفتند آمارهای ایران غیرواقعی است بعد از آن گفتند کرونا قبل از بهمن و دی ماه در کشور بوده و کتمان شده است. متاسفانه همانند زمان دفاع مقدس که برخی از دشمنان داخلی گرای رزمندگان ما را به صدام و نیروهای بعث می دادند، در شرایط کرونا مشکل ما فقط بیماری نبود بلکه فضای بسیار مسموم تبلیغاتی توسط رسانه های بیگانه و برخی افراد هم در داخل کشور با بهانه دفاع از حقوق مردم، نظام را آماج برخی حملات قرار دادند.
طراحی دو فاز برای مدیریت کرونا در کشور
وزیر بهداشت تصریح کرد: در مدیریت کرونا، دو فاز را طراحی کردیم. اولین فاز، دفاع جانانه در برابر کرونا بود و می دانستیم که موج کرونا، سنگین است. متاسفانه در روزهای اول، جلوه فریبنده ای از کووید19 به دنیا ارائه شد و شاید این ویروس در هر اقلیم، ژن، نژاد و سرزمینی ممکن است رفتار متفاوتی داشته باشد اما همه فکر می کردند که این ویروس در حد سرماخوردگی است و تعدادی از مردم را گرفتار می کند اما ما به بدترین شکل فکر کردیم و اگر یک نسیم بود، آن را طوفان در نظر گرفتیم و خودمان را در دفاع از این بیماری، آراستیم.
ویژگی های مدیریت کرونا در ایران
نمکی یادآور شد: از ابتدای شیوع کرونا در کشور یک بیمار در ایران سراغ ندارید که در اوج بیماری، پشت در بیمارستانی معطل مانده باشد. حتی یک تبعه افغانی بدون کارت اقامت هم نبود که او را نپذیرفته باشیم. یک کارتن خواب در کشور نمی توانید پیدا کنید که بگویند بردند پشت در بیمارستان و رها کردند و از بین رفت. حتی یک سالمند هم به دلیل فراهم نبودن امکانات و اولویت دادن به جوانان، همانند برخی کشورهای اروپایی و آمریکا برای بستری، جان خود را از دست نداد.
وی افزود: خوشبختانه فاز اول کرونا به خوبی مدیریت شد اما می دانستیم که این فاز سنگین، فشار زیادی به نیروهای بهداشتی و درمانی وارد می کند به همین دلیل فاز دوم را طراحی کردیم و سیاست اصلی ما بجای دفاع در برابر ویروس، حمله به آن بود. طرح بسیج ملی مبارزه با کرونا را طراحی کردیم و در این طرح از نیروهای بسیج که در طرح های سالهای گذشته تجربه استفاده از آنها را داشتیم، استفاده کردیم.در این مرحله توانستیم حدود 78 میلیون نفر را رصد، افراد دارای علائم و در مرحله بعد افراد در تماس با آنها را شناسایی کنیم و با این طرح، بار بیمارستانها به شدت کاهش یافت و بیماران بستری، بیشتر مورد رسیدگی قرار گرفتند و مرگ و میرها، کاهش یافت.
آمریکا، انگلیس و ایران چقدر اعتبار برای مدیریت کرونا در نظر گرفتند؟
وزیر بهداشت افزود: ایران تنها کشوری است که هم با تحریم و هم با گرفتاری های مالی و اقتصادی روبروست. آمریکایی ها 111 میلیارد دلار و انگلیسی ها 22 میلیارد پوند فقط برای بخش سلامت و مقابله با کرونا هزینه کردند اما در ایران با موافقت مقام معظم رهبری حدود یک میلیارد یورو برای مقابله با کرونا در نظر گرفته شد که بعد از سه ماه و نیم کمتر از 30 درصد از آن را دریافت کرده ایم که سه هفته پیش در بین دانشگاه ها و دانشکده های علوم پزشکی توزیع شد.
به جای حمایت اقتصاد از سلامت، ما از اقتصاد حمایت کردیم
نمکی خاطرنشان کرد: یکی از کارهایی که علاوه بر مضایق مالی بر ما فشار می آورد این بود که می گفتند اقتصاد کشور در فشار است و بجای اینکه اقتصاد از حوزه سلامت حمایت کند، ما از اقتصاد حمایت کردیم. با همکاران مان شبانه روز پروتکل های بازگشایی مشاغل و صنایع را نوشتیم و برای 1300 حرفه، پروتکل بهداشتی تحت عنوان فاصله گذاری هوشمند نوشتیم و ابلاغ کردیم.
پیک دوم کرونا در کشور نداریم بلکه گردش پیک اول کرونا در استانهای مختلف است
وی اضافه کرد: علیرغم تذکراتی که می دادیم در برخی استانها، مردم دچار بیخیالی شدند و مدیران نیز فکر کردند که هر روز باید بازگشایی ها را افزایش دهیم تا اینکه در استانهایی مثل خوزستان خیزهای جدید بیماری را مشاهده می کنیم. آنچه امروز در برخی استانها مشاهده می شود، پیک دوم کرونا نیست بلکه گردش پیک اول در استانهای مختلف است. در برخی استانها، آلودگی به ویروس در بین مردم، کمتر از 5 درصد بود و مسلم بود که در کشوری به پهناوری جمهوری اسلامی که به اندازه 10 تا 12 کشور اروپایی وسعت دارد، چرخش بیماری مشکلاتی را ایجاد می کند.
وزیر بهداشت افزود: امروز در استانهایی مانند کردستان، آذربایجان غربی، خوزستان، بوشهر، هرمزگان و کرمانشاه در اوج پیک اول قرار داریم و در روزهای اخیر از موج بیماری عبور خواهیم کرد و در استانهایی مانند آذربایجان شرقی، فارس و خراسان رضوی ممکن است در روزهای آینده پیک بیماری را تجربه کنیم.
فساد، موریانه نظام است
نمکی در بخش دیگری از سخنان خود اظهار داشت: یکی از آرزوهای من، نظارت دقیق مجلس و کمک به مبارزه با فساد در دستگاه های مختلف است. از روز اول هم گفته که فساد موریانه نظام است که چارچوب آن را می خورد و باعث عدم شفافیت با مردم می شود. اگر مردم به نظام بی اعتماد شوند، کار ما تمام است و مردم فرقی بین مجلس مطالبه گر و دولت خدمتگزار قائل نمی شوند. اگر با مردم با شفافیت صحبت کنیم، نتیجه آن همان می شود که در روز 13 فروردین به طبیعت نرفتند در حالی که در تاریخ ایران، بی سابقه بوده است.
وی تاکید کرد: بنده استقبال می کنم که نمایندگان مجلس برای زدودن فساد به کمک وزارت بهداشت بیایند. اولین روز سرپرستی ام در وزارت بهداشت جلوی واردات داروهایی را گرفتیم که 5 تا 10 تولید کننده داخلی داشت و قیمت این محصولات هم 5 تا 10 برابر تولید داخلی بود.
پیمان بسته ام که اجازه ندهم برای تولید کننده داخلی، رقیب خارجی ایجاد شود
وزیر بهداشت گفت: یکی از افتخارات جمهوری اسلامی ایران در شرایط تحریم و شیوع کرونا این بود که در کمتر از دو ماه از یک وارد کننده اقلام حفاظت فردی و تجهیزات پزشکی مورد نیاز به یک صادر کننده تبدیل شدیم. با خودم پیمان بسته ام که اجازه ندهم برای تولید کننده داخلی، رقیب خارجی ایجاد شود. بنده از همه نمایندگان برای مقابله با موج منفعت طلبی در حوزه سلامت و فساد، دعوت می کنم اما از طرفی پرونده های فساد را با رییس قوه قضاییه و دادستان کل کشور در میان می گذارم اما هوچی گری نمی کنم و از کمیسیون بهداشت و درمان مجلس نیز می خواهم که هیاتی از نمایندگان برای بررسی عملکرد وزارت بهداشت در این زمینه تشکیل شود.
بکارگیری نیروهای پرستاری که در کرونا کمک کردند
نمکی در خصوص بکارگیری نیروهای پرستاری که در مبارزه با کرونا به کمک حوزه سلامت آمدند، گفت: در مورد این نیروهای ناجوانمردی است که مانند کارگر با آنها برخورد کنیم و بگوییم که از فردا دیگر به شما نیازی نداریم. ما به آنها قول دادیم و پیگیری هم می کنیم چون به آنها نیاز داریم.
وی خاطرنشان کرد: دستور دادم که اولویت اصلی استخدام های آینده با نیروهایی باشد که در این روزهای سخت در کنار ما و مردم بودند. مجوز بکارگیری 10 هزار پرستار و اخیرا سه هزار پرستار را گرفته ایم اما اولویت اصلی با نیروهایی است که در دوران کرونا کار کرده اند.
پرداخت معوقات نیروهای درمانی
وزیر بهداشت تصریح کرد: روزی که به وزارت بهداشت آمدم، کارانه به نیروهای درمانی با معوقات 17 تا 24 ماهه پرداخت می شد اما مطالبات 13 هزار میلیارد تومانی از تامین اجتماعی و 5 و نیم هزار میلیارد تومانی از بیمه سلامت، سال گذشته به تعادل رسید و معوقات پرداخت کارانه ها از 24 و 18 ماه به 6 و 7 ماه رسید و امیدواریم این تاخیر به دو و سه ماه برسد. البته کارانه و اضافه کار را از هم جدا کردیم و اضافه کار به همراه حقوق، هر ماه به حساب کارکنان واریز می شود.
در مدیریت کرونا، ساختار نظام شبکه به کمک ما آمد
نمکی خاطرنشان کرد: در مدیریت کرونا علاوه بر همراهی دستگاه ها و تلاش وافر نیروهای بهداشتی و درمانی، ساختار نظام شبکه به کمک ما آمد. در استان خوزستان در کمتر از 48 ساعت 170 تخت ICU اضافه کردیم. همچنین تقویت و توسعه شبکه بهداشتی و درمانی ایجاد CDC برای دیده بانی بیماری های کشور از مهمترین برنامه های ما در آینده است.
بدترین حالت را در حوزه سلامت در نظر میگیریم
وی اظهار داشت: همواره ما بدترین حالت را در حوزه سلامت در نظر می گیریم. در فصل پاییز نگران همزمانی و همپوشانی آنفلوآنزا و کرونا هستیم و در این زمینه، تمرکز اصلی ما بر روی گروه های پرخطر شامل سالمندان و افراد دارای بیماری های زمینه ای است. در این زمینه حدود 8 میلیون و 700 هزار نفر که در گروه پرخطر هستند، شناسایی شده اند که باید تسهیلاتی را برای آنها در نظر بگیریم و خطر انتقال ویروس در آنها را به شدت کاهش دهیم.
وزیر بهداشت تاکید کرد: امسال یکی از سخت ترین سالهای اقتصادی بعد از انقلاب اسلامی ایران است و هر قدر وفاق، همدلی، هم افزایی و هماهنگی بیشتر باشد، در مقابل توطئه هایی که دشمنان برای ما طراحی کرده اند، موفق تر خواهیم بود.
انتهای پیام/ا
منبع: دانا
کلیدواژه: مدیریت کرونا تجهیزات پزشکی پیک دوم کرونا برخی استان وزارت بهداشت وزیر بهداشت حوزه سلامت علوم پزشکی سال گذشته هزار مورد بسیج ملی پیک اول
درخواست حذف خبر:
«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را بهطور اتوماتیک از وبسایت www.dana.ir دریافت کردهاست، لذا منبع این خبر، وبسایت «دانا» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۲۸۳۹۹۰۹۱ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتیکه در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.
خبر بعدی:
طالبان در سیلاب هم آب را به ایران بست | چانهزنی بر سر آب به کجا رسید؟
یکی از بزرگترین مشکلات استان سیستان و بلوچستان، خلف وعده مقامات کشور همسایه یعنی افغانستان در رهاسازی حقابه ایران از رودخانه هیرمند است. البته قسمتهایی از این استان بهطور میانگین هر سه سال یکبار بیش از ۳ تا ۵ میلیارد مترمکعب بارش باران را تجربه میکند و حتی سیل نیز خسارتهای قابل توجهی به این نقطه از کشور وارد کرده است.
به گزارش فرهیختگان، اما به دلیل مدیریت نهچندان مناسب، این حجم از آب وارد دریا شده و فرصت استفاده از آن از بین میرود. همین بارشها در صورت مدیریت صحیح میتواند استان را از بحران اولیه آبی نجات دهد، اما ضعیف بودن راهبردهای مدیریتی باعث شده تا سیستانیها بهره چندانی از این نزولات آسمانی نداشته باشند.
از سوی دیگر مسائل امنیتی که پس از ناآرامیهای سال ۱۴۰۱ در سیستانوبلوچستان شکل گرفت و حملات تروریستی که در راسک و چابهار صورت گرفت، نگاه توسعهای استان را به امنیتی تغییر داده و اولویتها را جابهجا کرده است.
نیم قرن چانهزنی بر سر آببه دنبال کشمکشهای تاریخی بر سر ذخایر آبی در منطقه، معاهده حقابه میان افغانستان و ایران بر سر رود هیرمند که از کوههای هندوکش سرچشمه میگیرد در اسفندماه سال ۱۳۵۱ به امضای نخستوزیران دو کشور رسید و سه ماه بعد در خردادماه ۱۳۵۲ مجالس قانونگذاری دو کشور این معاهده را تصویب کردند. تصویب این معاهده شرایط حقوقی استفاده از هیرمند را برای ایران و افغانستان مشخص کرد. براساس این معاهده، حقابه ایران ۲۶ مترمکعب در ثانیه آن هم در سالهای معمولی و نرمال آبی است.
این معاهده، سال معمولی و نرمال آبی را نیز تعریف کرده که براساس سنجش مرکز سنجش دهراوود مشخص میشود و آن هم طوری است که یک سال نرمال آبی در حوضه آبی هیرمند چیزی حدود شش میلیارد و ۵۰۰ میلیون مترمکعب آب میباشد. براساس محاسبه حقابه ایران سالانه به ۸۲۰ میلیون مترمکعب میرسد. با این حال از زمان به امضا رسیدن این معاهده تاکنون، دولت افغانستان آنچنان که باید به مفاد آن عمل نکرده است. چنانچه در سالهای اخیر با وجود دیدارها و گفتگوهای متعدد میان مقامات دو کشور بر سر احقاق حقوق ایران و رهاسازی آب هیرمند به سوی دریاچه هامون، در سال آبی جدید، ۱۱ درصد از حقابه ۸۲۰ میلیون مترمکعبی به سمت ایران روانه شده است.
ماجراجویی اردوغان در چهارراه آسیاکارشناسان معقتدند مساله آب در سیستان به دلیل قرارگیری در شرایط خاص و بحرانی، تبدیل به یک ابزار سیاسی و انتفاعی شده است. چنانچه بسیاری از سدهایی که در افغانستان ساخته میشود به صورت سفارشی هستند. در این میان، کشورهایی مثل هندوستان و ترکیه به دلایل سیاسی، اقتصادی و استراتژیکی در سدسازیهای افغانستان روی کانال هیرمند و سدهای دربندیخان و هریرود نقش بسزایی دارند.
درواقع افغانستان با این سرمایهگذاریهای خارجی موفق به اجرای برنامههای آبی خود شد و ایران یکی از کشورهایی است که از این پروژهها متضرر میشود. امنیتیسازی موضوع آب در کابینه کابل، مردم این کشور را نیز تحت تاثیر قرار داده است. مردم افغانستان و حتی دانشجویان افغانستانی که در خارج از این کشور زندگی میکنند نیز نسبت به کوچکترین کنش آبی در منطقه، واکنش نشان میدهند. این درحالی است که کشور ما از چنین نیروهای فعالی کمنصیب است و متاسفانه نسبت به دغدغهها و طرحهای همان تعداد محدود هم بیتوجهی میشود. برای درمان مشکل آب، طی دهههای اخیر سرمایههای زیادی به بهانه اجرای طرحهای توسعهای روانه جنوب شرق کشور شده، اما این طرحهای پرهزینه تقریبا هیچ آوردهای برای مردم این منطقه نداشته است.
مقامات: امیدواریم ادامه داشته باشددر روزهای اخیر تصاویر منتشر شده حاکی از رهاسازی آب هیرمند به سمت هامون است. این اتفاق درحالی رخ داده که در سال جاری افغانستان شاهد بارشهای قابل توجهی بوده و برخی از کارشناسان بر این باورند که این رهاسازی آب تحت اختیار مقامات افغانستان نبوده و به عبارتی آنها چارهای جز روانه کردن آبهای سرریز شده به سمت ایران نداشتهاند. با این حال مقامات دو کشور واکنشهای مثبتی نسبت به این موضوع نشان دادهاند.
ملا عبدالغنی برادر، معاون اقتصادی نخستوزیر طالبان، در دیدار با حسن کاظمی قمی، سفیر ایران در افغانستان اعلام کرد که آب رودخانه هیرمند پس از پایان خشکسالی چندساله، به استان سیستانوبلوچستان رسیده است. کاظمی قمی نیز در دیدار با امیرخان متقی، سرپرست وزارت خارجه طالبان ضمن تشکر از تعهد و اقدامات کابل به تامین حقابه ایران، ابراز امیدواری کرده که این روند رهاسازی آب از سدها تداوم داشته باشد و حقابه ایران از رود هیرمند تامین شود.
علی سلاجقه، رئیس سازمان حفاظت از محیطزیست هم با ابراز امیدواری از ادامهدار بودن روند رهاسازی آب، از رایزنیها و نشستهای متعدد میان مقامات دو کشور خبرداد و اعلام کرد که مسئولان حاکم بر افغانستان رویکرد مناسبی نسبت به مساله حقابه داشتند.
درویش: طالبان اراده مثبتی نداردمحمد درویش فعال محیطزیست با تاکید بر اینکه هیرمند رودخانهای است که آوردهاش بیش از ۵ میلیارد مترمکعب در سال است، گفت: «حقابه ایران از مجموع آورد سالانه رودخانه هیرمند ۱۴ درصد است؛ بنابراین کشورما از این حقابه ۸۲۰ میلیون مترمکعب سهم دارد. در حال حاضر گفته میشود که از ۸۲۰ میلیون متر مکعب ۷ درصد و در خوشبینانهترین حالت ۱۱ درصد وارد کشور شده، یعنی چیزی حدود ۸۰ تا ۹۰ میلیون مترمکعب. پس هنوز بخش قابل توجهی از آن حقابه وارد ایران نشده است.
دلیلش هم این است که دولت طالبان به کمک سد «کمال خان» توانسته مسیر رودخانه هیرمند را تغییر دهد و سرریز آبی که از سد «کجکی» و سد کمال خان خارج میشود به جای اینکه مسیر طبیعی خود را طی کرده و وارد ایران شود، به سمت تالاب «گود زره» در مرز بین افغانستان و پاکستان میرود. گزارشهایی که دریافت شده حاکی از آن است که بیش از یک میلیارد مترمکعب آب به سمت گود زره رفته است، یعنی بیش از حقابه ایران که ۸۲۰ میلیون متر مکعب است. متاسفانه ایران هم نتوانسته که حقابه را از طالبان بگیرد و این آبی که اخیرا آمده بیشتر از رودخانه «فراهرود» آمده.
فراهرود یکی دیگر از رودخانههایی است که از افغانستان جاری میشود و به ایران و تالاب «هامون صابوری» که در مرز ایران و افغانستان و یکی از تالابهای تشکیلدهنده دریاچه هامون است، میرسد. بارندگی در آن ناحیه خیلی زیاد بوده و افغانستان هم هنوز آنجا سد ندارد، بنابراین آب از کنترلش خارج شده و وارد ایران شده است. پس هیچ اراده مثبتی در دولت طالبان برای این مقدار آبی که وارد ایران شده نبوده و آنها اگر میتوانستند این آب را هم نمیدادند.
در حال حاضر هم یک پروژه برای ساخت سد روی فراهرود دارند و به محض تکمیل شدن ساخت این سد، یک قطره آب هم از افغانستان وارد خاک ایران نخواهد شد. گود زره محصول طبیعی رودخانه هیرمند است. یعنی هیرمند در طول سالیان سال با طی کردن مسیرش وارد هامون میشده و سرریز آن به سمت گود زره جریان پیدا میکرده. گود زره هم یک تالاب مثل بقیه تالابها است. وقتی آب داشته باشد، پوشش هم ایجاد میکند و پرندگان برمیگردند.
اگر گود زره شورهزار است، پس هامون هم شورهزار حساب میشود. بالاخره اگر آب نداشته باشد تبدیل به شورهزار میشود. اتفاقا دیالوگی که ایران باید با طالبان برقرار کند این است که ما مخالف گود زره نیستیم و میخواهیم مسیر طبیعی رودخانه طی شود. یعنی آب وارد هامون شود، در هامون سرریز کند و وارد گود زره شود. اگر آن مسیر طبیعی اتفاق میافتاد، هم ایران از آن نفع میبرد و هم افغانستان. حتی پاکستان هم میتوانست از آن منتفع شود و کل منطقه سرسبز و خرم میشد و چشمههای گرد و خاک هم مهار میشد.
اما افغانها میانبر زدهاند و اجازه نمیدهند که آب وارد ایران شود و میخواهند آن را مستقیم وارد گود زره کنند. این اتفاق میتواند در کوتاهمدت میزان ورودی آب به گود زره را بهبود ببخشد، اما چشمه بزرگ گرد و خاک در ایران به وجود میآید و با توجه به اینکه باد غالب از غرب به شرق است، بخشهای غربی افغانستان و منطقه هرات متاثر خواهند شد و آنها هم آسیبش را خواهند دید.»
رهاسازی آب به نفع افغانستان استمتاسفانه مذاکرهکنندگان ایرانی بلد نیستند که یک مذاکره برد-برد با دولت افغانستان و طالبان انجام دهند که ورود آب به ایران درنهایت به نفع هر سه کشور ایران، افغانستان و پاکستان خواهد بود. این اتفاق میتواند به شکل گرفتن حسن همجواری بهتر کمک کند. ما باید به سمتی برویم که بتوانیم با یکدیگر وارد تعامل شویم و نیازهای خود را به شکلی مطرح کنیم که حل آنها منجر به ضرر برای کشور دیگر نباشد؛ بلکه یک منفعت مشترک ایجاد کند. چنانچه از سمت خراسان جنوبی رودخانههایی هستند که وارد افغانستان میشود و ایران هم جلوی آنها را نگرفته.
اما چه دلیلی دارد که افغانستان جلوی این آبها را بگیرد؟ ما باید رفاقت خود را به همدیگر اثبات کنیم و تلاش کنیم که بگوییم هر چقدر حال این کشورها بهتر باشد و وضعیت رفاهیشان بهبود پیدا کند، به نفع همدیگر است و میتوانند به یکدیگر کمک کنند که درنهایت تجارت قویتری شکل بگیرد. افغانستان باید بداند که بزرگترین شریک تجاری آن در منطقه ایران است و بنابراین بهتر است که هوای ایرانیها را داشته باشد تا آنها هم هوای افغانستانیها را داشته باشند. تروریسم در منطقه کنترل شود و امنیت برقرار شود. به این ترتیب یک معامله برد-برد تعریف میشود.
میتوانیم حتی بیشتر حقابه بگیریمدرویش معتقد است که افغانستان بهشدت به انرژی نیاز دارد. وی در این باره گفت: «در آن منطقه بادهای ۱۲۰ روزه وجود دارد که الان به بادهای ۱۶۰ روزه تبدیل شده. خوشبختانه اخیرا چندین توربین بادی در آنجا جانمایی کردهاند و ما میتوانیم از انرژی بادی آنجا برق تولید کنیم و البته باید تعداد این توربینها زیاد شود. سپس برق را به کشورهای همسایه صادر کنیم و در ازای آن حتی حقابه بیشتری از آن ۸۲۰ میلیون مترمکعب بگیریم. افغانستان هم میتواند به مردم خودش توضیح دهد که اگر ما داریم به ایرانیها آب میدهیم، در عوض از آنها برق میگیریم و این یک معادله برد-برد است.
به این ترتیب اگر پوشش طبیعی هامون برگردد و چشمههای تولید گرد و خاک مهار شود کیفیت دریافت انرژی هم بهتر میشود و حتی میتوان در آنجا پنلهای خورشیدی احداث کرد و تولید برق را افزایش داد. مشکل و خطایی که در ایران اتفاق افتاده این است که میخواستند از حقابه برای تامین آب نهفقط در زابل بلکه در کرمان و زاهدان استفاده کنند و طرف افغانستانی هم متوجه شد که این آب هرگز به گودزره نمیرسد و ایرانیها میخواهند برای توسعه شهرهای خودشان از آن استفاده کنند؛ بنابراین حقابهای به تالاب بینالمللی هامون نرسید و چشمههای تولید گرد و خاک افزایش یافت.
باید توجه داشته باشیم که بخش قابل توجهی از متخصصان آب افغانستان در دانشگاههای ایران و در همین دانشگاه تهران تحصیل کردهاند و ما خودمان این فهم بومشناختی را به آنها منتقل کردیم. اگر تا الان هم اجازه دادند آبی وارد ایران شود به دلیل این است که آنها وزارت نیرویی مثل وزارت نیروی ما نداشتند که اگر داشتند ۳۰ سال پیش همان بلایی که ما بر سر زایندهرود آوردیم و گاوخونی را از بین بردیم؛ بلایی که با زدن سدها روی «کر» و «سیوند» بر سر «بختگان» آوردیم؛ همان بلایی که با زدن سد روی کرخه و کارون بر سر «هورالعظیم» و «چادگان» آوردیم؛ افغانستانیها همین بلاها را بر سر هیرمند و هریرود میآوردند و اجازه نمیدادند که یک قطره آب به سمت ایران بیاید. ما متوجه نیستیم که باید یک معامله برد - برد تعریف کنیم تا ضمن احترام به قوانین طبیعت، همگی از آن سود ببریم.»
حداقل آب شرب این استان را تصفیه کنیددرویش با اشاره به اینکه بیش از ۹۵ درصد بارندگی که امسال در استان سیستانوبلوچستان اتفاق افتاد، در قسمت بلوچستان بود، گفت: «در این استان شیب زمین به نحوی است که امکانی برای هدایت آب به سمت بالا فراهم نمیکند. سیستان منطقه بسیار کمبارشی است و میانگین بارندگیهایش زیر ۵۰ میلیمتر است و همیشه مدیون ورودی آب هیرمند بوده که از سمت افغانستان و ارتفاعات هندوکش میآمده. ما باید سعی کنیم با بجا آوردن حسنهمجواری کاری کنیم که این حقابه به ایران برسد و در عین حال کار دیگری که باید بکنیم این است که سیستم تصفیهخانه فاضلاب را در زابل راه بیندازیم. شما اگر وارد زابل شوید با پدیده عجیبی روبهرو میشوید و آن بوی تعفنی است که در شهر هست. این به دلیل این است که آب شربی که مردم استفاده میکنند تصفیه نمیشود و به صورت کنترل نشده در معابر عمومی جاری میشود و به این ترتیب بوی بد آن امکان زیست باکیفیت را سلب کرده است. چرا ما آنجا یک تصفیهخانه نزنیم و با بازچرخانی این آب ارزشمند، دوباره از آن استفاده نکنیم؟ دستکم برای کشاورزی میشود از آن استفاده کرد. این کارهای مهمی است که ایرانیها باید در آن منطقه انجام دهند.»