منشور اخلاق اجتماعی در اندیشه امام رضا(ع)
تاریخ انتشار: ۱۰ تیر ۱۳۹۹ | کد خبر: ۲۸۴۶۹۵۶۳
خبرگزاری مهر، گروه دین واندیشه- علی بیرانوند: در منابع روایی توصیههای اخلاقی و ارزشمندی از امام رضا(ع) درخصوص آداب معاشرت اسلامی به یادگار مانده است که نظر هر انسان آزاده و اخلاقمدار را به خود جلب مینماید، به راستی اگر شیعیان و محبان این امام همام به درستی میتوانستند آداب و اخلاق اجتماعی و دُرهای ناب حیات دینی که از ایشان به یادگار مانده را در زندگی خود پیاده کنند، بسیاری از مشکلات زندگی اجتماعی برطرف شده و جامعه اسلامی رنگ و بوی الهی و آسمانی به خود میگرفت.
بیشتر بخوانید:
اخباری که در وبسایت منتشر نمیشوند!
به راستی یک محب و شیعه واقعی تا چه اندازه از پیام تحیت آمیز امام و ولی خود خوشحال و خرسند می شود، به طور قطع و یقین شوق و اشتیاق محبان امام رضا(ع) در این خصوص قابل وصف نیست، در روایتی از امام رضا(ع) این چنین سلام و تحیت خود را نسبت به دوستان و محبان خود بیان میفرمایند: «یَا عَبْدَ الْعَظِیمِ أَبْلِغْ عَنِّی أَوْلِیَائِیَ السَّلَامَ؛[۱] ای عبد العظیم سلام مرا به دوستانم برسان». چه توفیق و سعادتی بالاتر از این که یک عاشق و شیدای امام معصوم(ع) مخاطب سلام و تحیت امام خود قرار گیرد و با لحنی محبت آمیز مورد توجه ولی خود قرار گیرد. حضرت بعد از این شروع اخلاقمدارانه و درس آموز به شیعیان خود این چنین توصیه و سفارش میفرماید:
توصیه اول: راه نفوذ شیطان را ببندید
«وَ قُلْ لَهُمْ أَنْ لَا تَجْعَلُوا لِلشَّیْطَانِ عَلَی أَنْفُسِهِمْ سَبِیلًا؛[۲] و بگو به آنان که شیطان را بر خود راه ندهند». این که حضرت در ابتدای فرمایش گوهر بار خود شیعیان و محبان خود را متوجه کید شیطان نموده و ایشان را از راههای نفوذ شیطان برحذر میدارد به خوبی گواه بر اهمیت دشمن شناسی در مسأله جهاد بانفس است. موضوعی که پیشتر خدای متعال در قرآن کریم در آیات متعددی بندگان خود را متوجه آن نموده و استراتژی برخورد با شیطان را برای بندگان تبیین کرده است: «إِنَّ الشَّیْطانَ لَکُمْ عَدُوٌّ فَاتَّخِذُوهُ عَدُوًّا إِنَّما یَدْعُوا حِزْبَهُ لِیَکُونُوا مِنْ أَصْحابِ السَّعیرِ؛[۳] البتّه شیطان دشمن شماست، پس او را دشمن بدانید؛ او فقط حزبش را به این دعوت می کند که اهل آتش سوزان (جهنّم) باشند!». با توجه به اهمیت موضوع شیطانشناسی و برحذر بودن از مکاید آن در سبک زندگی دینی، متأسفانه بسیاری از افراد از این موضوع غافل شده و با سوء تدبیر خود در زمین او بازی میکنند و مغلوب کیدهای مخوف او میشوند. در واقع راههای نفوذ شیطان برای هر شخصی متفاوت است، به عبارتی سادهتر طنابهایی که شیطان برای اسیر کردن افراد به کار میگیرد با یکدیگر بسیار متفاوت بوده در هر کسی از راه نقطه ضعفی که دارد نفوذ می نماید، گناهانی همچون غیبت، عجب، تکبر،لجاجت، کینه، تهمت، دزدی، کم کاری، ریا کاری، قتل، حب دنیا، چاه طلبی، حق الناس...».
توصیه دوم: صداقت را پای ثابت زندگی کنید
امام رضا(ع) در فراز دیگری از پیام گوهر بار خود شیعیان و محبان خود را به صداقت در گفتار امر میفرماید: «وَ مُرْهُمْ بِالصِّدْقِ فِی الْحَدِیثِ؛و فرمانشان بده براستی در حدیث». صداقت و راستی از جمله برجستهترین و گرانمایهترین فضایل و مکارم اخلاقی است که فقدان آن در هر جامعهای زمینه ساز سلب اعتماد و به وجود آمدن گسست های اجتماعی خطرناکی در بین افراد میشود. در واقع صداقت در گفتار در شکل دادن به شاکلهی انسان نقش بسیار مهمی را ایفا میکند. بر اساس معارف و مفاهیم روایی راستگویی یکی از مهمترین راههای نجات و خلاصی از ناگواریها در زندگی است. امام علی (علیه السلام) : «الصَّادِقُ عَلَی شَفَا مَنْجَاةٍ وَ کَرَامَةٍ وَ الْکَاذِبُ عَلَی شَرَفِ مَهْوَاةٍ وَ مَهَانَة؛[۴]راستگو در آستانه نجات و بزرگواری است و دروغگو در لبه پرتگاه و خواری».
به اذعان محققان و اخلاق پژوهان صداقت و راستگویی عصاره جمیع خصال ستوده به شمار میآید به گونهای که دستیابی به بسیاری از خلقهای پسندیده همچون اخلاص، دوری از طمع و پرهیز از حب و بغضهای شخصی و افراطی، به مدد راستگویی و صداقت میسر می شود، ثمره این صداقت نیز چیزی جز بهره مندی از لذات ماندگار ابدی نیست؛ کما اینکه باری تعالی در قرآن کریم میفرماید: «قالَ اللَّهُ هذا یَوْمُ یَنْفَعُ الصَّادِقینَ صِدْقُهُمْ لَهُمْ جَنَّاتٌ تَجْری مِنْ تَحْتِهَا الْأَنْهارُ خالِدینَ فیها أَبَداً رَضِیَ اللَّهُ عَنْهُمْ وَ رَضُوا عَنْهُ ذلِکَ الْفَوْزُ الْعَظیمُ؛[۵]خداوند می گوید: امروز، روزی است که راستی راستگویان، به آنها سود می بخشد؛ برای آنها باغهایی از بهشت است که نهرها از زیر (درختان) آن میگذرد، و تا ابد، جاودانه در آن می مانند؛ هم خداوند از آنها خشنود است و هم آنها از خدا خشنودند؛ این، رستگاری بزرگ است!».
متأسفانه امروزه جوامع بشری از این عطای ارزشمند آسمانی و محک و میزان انسانی به شدت فاصله گرفته و پایههای زندگی، کسب و کار، روابط اجتماعی، بسیاری از امور زندگانی را بر اساس نیرنگ و دروغ پیریزی کرده اند راستی و درستی از میان آنان رخت بربسته، بلکه آن را مانع پیشرفت خود به شمار می آورند.[۶]
توصیه سوم: امانت داری لازمه زندگی دینی
امام رضا(ع) در فراز سوم سفارشهای ماندگار خود به موضوع امانتداری اشاره کرده و همگان را به حفظ و رعایت آن دعوت می نمایند. «وَ أَدَاءِ الْأَمَانَةِ؛[۷] و امانت را ادا کنند». در واقع امانتداری نشانه بارز ایمان و نوعی رابطه اعتماد آمیز بین انسان و غیر اوست که اساس نظام اجتماعی بر آن استوار است و استحکام روابط شهروندی به طور مستقیم به آن وابسته است. امانتداری به مثابه صداقت و راستی در عمل است همچنان که راستگویی نوعی امانتداری در گفتار به شمار میآید. امانتداری صرفاً به اموال و سرمایههای مادی اختصاص ندارد؛ بلکه بنابر آنچه از آیات و روایات به دست می آید امانتداری معنای وسیعی دارد که سرمایههای عظیم معنوی دین، آیین حق، ایمان، فرمایشهای پیامبران و پیشوایان معصوم(علیه السلام) و موقعیتهای ارزشمند اجتماعی را نیز شامل میشود.[۸] در اهمیت و ارزش این ویژگی اخلاقی همین بس که باری تعالی آن را یکی از ویژگی مؤمنان راستین معرفی کرده است:«وَ الَّذینَ هُمْ لِأَماناتِهِمْ وَ عَهْدِهِمْ راعُونَ؛[۹] و آنها که امانتها و عهد خود را رعایت می کنند».
توصیه چهارم: اجتناب از جدال و ستیز با یکدیگر
یکی از آسیبهای خطرناک اجتماعی که روابط اجتماعی را به تیرگی و کدورت و کینه تبدیل می نماید، جدال و ستیزهای بیمورد است، نقطه ضعفی که شیطان بهراحتی می تواند از طریق آن نفوذ کرده و روابط اجتماعی را به جدال و دشمنی مبدل نماید، امام رضا(ع) در خصوص این بیماری خطرناک این چنین شیعیان و محبان خود را از جدال برحذر می دارد: «وَ مُرْهُمْ بِالسُّکُوتِ وَ تَرْکِ الْجِدَالِ فِیمَا لَا یَعْنِیهِمْ؛ از جدال و نزاع بیهوده ای که سودی برایشان ندارد، دوری کنند».
توصیه پنجم: حفظ روابط اجتماعی و پرهیز از مفارقت و جدایی
حضرات معصومین(علیهم السلام) همواره دوستان و شیعیان خود را به حفظ و نگهداری روابط اجتماعی و خانوادگی دعوت کردهاند و آنها را از جدایی و مفارقت برحذر داشتهاند. در این روایت زیبا نیز امام رضا(ع) اهمیت همگرایی را مورد توجه قرار داده و به همگان این چنین توصیه میفرمایند: «وَ إِقْبَالِ بَعْضِهِمْ عَلَی بَعْضٍ وَ الْمُزَاوَرَةِ فَإِنَّ ذَلِکَ قُرْبَةٌ إِلَیَّ وَ لَا یَشْغَلُوا أَنْفُسَهُمْ بِتَمْزِیقِ بَعْضِهِمْ بَعْضاً فَإِنِّی آلَیْتُ عَلَی نَفْسِی أَنَّهُ مَنْ فَعَلَ ذَلِکَ وَ أَسْخَطَ وَلِیّاً مِنْ أَوْلِیَائِی دَعَوْتُ اللَّهَ لِیُعَذِّبَهُ فِی الدُّنْیَا أَشَدَّ الْعَذَابِ وَ کَانَ فِی الْآخِرَةِ مِنَ الْخَاسِرِینَ وَ عَرِّفْهُمْ أَنَّ اللَّهَ قَدْ غَفَرَ لِمُحْسِنِهِمْ وَ تَجَاوَزَ عَنْ مُسِیئِهِمْ إِلَّا مَنْ أَشْرَکَ بِی أَوْ آذَی وَلِیّاً مِنْ أَوْلِیَائِی أَوْ أَضْمَرَ لَهُ سُوءاً فَإِنَّ اللَّهَ لَا یَغْفِرُ لَهُ حَتَّی یَرْجِعَ عَنْهُ فَإِنْ رَجَعَ عَنْهُ وَ إِلَّا نُزِعَ رُوحُ الْإِیمَانِ عَنْ قَلْبِهِ وَ خَرَجَ عَنْ وَلَایَتِی وَ لَمْ یَکُنْ لَهُ نُصِیبٌ فِی وَلَایَتِنَا وَ أَعُوذُ بِاللَّهِ مِنْ ذَلِکَ؛[۱۰] به همدیگر روی آورند و به دیدار و ملاقات هم بروند؛ زیرا این کار موجب نزدیکی به من است. خود را به دشمنی و بدگویی با یکدیگر مشغول نسازند؛ زیرا با خود عهد کردهام که اگر کسی چنین کاری انجام دهد و دوستی از دوستانم را ناراحت کند و به خشم آورَد، خداوند را بخوانم تا او را در دنیا با شدیدترین عذابها مجازات کند و در آن سرا نیز از زیانکاران خواهد بود. به ایشان بگو: همانا پروردگار نیکوکارانشان را آمرزیده و از خطای گنهکارانشان در گذشته است؛ مگر کسی که به خدا شرک بورزد یا دوستی از دوستانش را بیازارد یا کینه آنها را به دل بگیرد. به درستی که خداوند او را نخواهد بخشید تا آنکه از کردار ناشایست خویش دست بکشد. هرگاه از این اعمال نادرست دوری گزیند، آمرزش خدا را شامل خود گردانده است؛ وگرنه روح ایمان از قلبش بیرون رفته و از «ولایت» ما خارج شده است و بهره ای از ولایت ما نخواهد برد. پناه بر خدا از این».
پینوشتها:
[۱].بحار الأنوار (ط - بیروت)، ج۷۱، ص۲۳۰، ح۲۷.
[۲]. همان.
[۳]. سوره مبارکه فاطر، آیه۶.
[۴]. نهج البلاغه(صبحی صالح) ص ۱۱۷ ، خطبه ۸۶.
[۵]. سوره مبارکه مائده، آیه ۱۱۹.
[۶]. عباس اسماعیلی یزدی، فرهنگ صفات، ص ۱۹۹.
[۷].بحار الأنوار (ط - بیروت)، ج۷۱، ص۲۳۰، ح۲۷.
[۸]. عباس اسماعیلی یزدی، فرهنگ صفات، ص ۲۰۱.
[۹]. سوره مبارکه مومنون، آیه ۸.
[۱۰].بحار الأنوار (ط - بیروت)، ج۷۱، ص۲۳۰، ح۲۷.
منبع: مهر
کلیدواژه: امام رضا ع شیعه سبک زندگی اخلاق معرفی کتاب دهه کرامت ویروس کرونا کنفرانس بین المللی امام رضا ع سازمان تبلیغات اسلامی دکتر علی شریعتی فلسفه مجمع عالی حکمت اسلامی فعالیت های قرآنی سید جواد میری معرفی نشریات قرآن روابط اجتماعی امانت داری امام رضا ع ه شیطان
درخواست حذف خبر:
«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را بهطور اتوماتیک از وبسایت www.mehrnews.com دریافت کردهاست، لذا منبع این خبر، وبسایت «مهر» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۲۸۴۶۹۵۶۳ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتیکه در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.
خبر بعدی:
زوال اسرائیل در اندیشه امام و رهبر انقلاب
گفتمانِ زوال اسرائیل با تلاش امام از داخل ایران آغاز شد، توسط رهبر انقلاب تداوم یافت، به مرور زمان تمام منطقه غرب آسیا را فرا گرفت و ریشه دواند و اکنون مرزهای جغرافیایی را پیموده، تمام دنیا را تحت تأثیر خود قرار داده است. - اخبار فرهنگی -
به گزارش خبرنگار فرهنگی خبرگزاری تسنیم، انقلاب اسلامی ایران نقطه آغازی برای مواجههی مستقیم کشورمان با اسرائیل و یا بهتر است بگوییم صهیونیزم جهانی و رو کردن اهداف پنهانی آنها نزد افکار عمومی جهانی بود؛ زیرا آنچه که از فساد، فقر و نیز رکود در عرصههای مختلف اجتماع، در ایران رقم میخورد، به سبب نفوذ صهیونیستها در ارکان حکومت دستنشانده پهلوی بود. امام خمینی (ره) آغازکننده چنین حرکتی در سطح گسترده بودند و خود نیز در سخنرانیهای متعدد بر تقدم دشمنی صهیونیستها نسبت به آمریکا و شوروی و امثالهم تأکید داشتند؛ به عنوان نمونه در سخنرانی خویش در جمع اعضای ستاد انقلاب فرهنگی فرمود «امروز نباید فکر بکنیم ایران چه جور است. ما امروز فکر بکنیم دنیا چه خبر است، تکلیف ما در مقابل دنیا چیست. همین جنگ تحمیلی را درست کردند، نقشهای که صهیونیستها دارند عملی بشود. از یک طرف نگذارند اسلام تحقق پیدا کند، اگر اسلام در ایران تحقق پیدا کند و قهراً در ممالک دیگری هم خواهد رفت و رفته است هم، آن وقت آن بساط آنها، بساط صهیونیستها برچیده میشود، آمریکا و شوروی دستش از ممالک اسلامی قطع میشود.» (15 شهریور 1362) این مطلب فصل جداگانهای از مطالعات اندیشمندان را به خود اختصاص داده که شرح آن در این مطلب نمیگنجد.
در همین راستا گفتمان مهمی که امام بزرگوار ما آغاز کردند و نسبت به آن تا انتهای عمر خویش تأکید داشتند، مسئله آزادی فلسطین از چنگ اسرائیل غاصب بود. معرفی آخرین جمعه ماه مبارک رمضان به عنوان روز جهانی قدس حرکتی راهبردی از سوی امام بود تا به همگان نشان دهند که مسئله فلسطین و مبارزه با صهیونیستها و سرکوبی آنها یکی از سیاستهای اصلی نظام جمهوری اسلامی ایران است. بنابراین این گفتمان همان طور که اشاره شد، با مبارزه از داخل ایران آغاز شد و به مرور زمان تمام منطقه غرب آسیا را فرا گرفت و ریشه دواند و اکنون مرزهای جغرافیایی را پیموده، تمام دنیا را تحت تأثیر خود قرار داده است.
تحقق عصر ظهور مسیح با تصرف اراضی قدس! / بررسی دیدگاه عالمان یهود درباره اشغال فلسطیناین راهبرد امام توسط جانشین خلف ایشان یعنی رهبر معظم انقلاب در طول دوران رهبریشان تداوم داشت. ایشان در سخنانی، صهیونیستها را پدیدهای شیطانی دانستند که باید با او مبارزه کرد. ایشان در این باره فرمود: «مبارزه با پدیده شیطانی تروریسم را تکلیفی تخلفناپذیر برای خود میدانیم و تلاش در راه این مبارزهی بزرگ را با قدرت ادامه خواهیم داد بحول الله و قوته.» (1390/04/03) و در جایی دیگر، حمایت از فلسطین و مبارزه با صهیونیسم را از سیاستهای راهبردی نظام معرفی کرده، فرمود «کسانی که از روز اولِ انقلاب، یکی از برنامهها را مقابله و معارضه با نفوذ و اقتدار صهیونیستها قرار دادند، با محاسبه این کار را کردند. این برنامه، طبق مصالح کشور و مصالح عمومی جمهوری اسلامی و مردم ایران انتخاب شده است.» (1379/09/25) و نیز در سخنانی تأکید داشتند «حمایت از فلسطین، انتفاضه و مبارزه با صهیونیسم و حامیانش از ارکان اصلی سیاستهای راهبردی جمهوری اسلامی ایران است.» (1380/02/04) محور بعدیِ مبارزه با صهیونیسم جهانی توسط امام، ریشهکن کردن آن از منطقه و جهان است که در ادامه به آن اشاره میشود.
.
اما، امام خمینی (ره) پا را فراتر گذاشتند و مسئله نابودی و زوال اسرائیل را در اندیشه مسلمانان جهان پروراندند؛ اندیشهای که سالها پس از فوت امام به عنوان آرزویی دستنیافتنی تلقی میشد، اما اکنون با توجه به حوادثی که در جهان علیه صهیونیستها اتفاق میافتد، به این آرزو نزدیکتر میشویم. امام بارها در سخنرانی خویش، اسرائیل را یک غده سرطانی در بین جامعه مسلمین میدانستند که باید زودتر این غده را جدا کرد. ایشان در جمع مدیران و کارکنان صدا و سیما در سال 62 اینطور فرمود «من امیدوارم که ان شاء الله این غده سرطانی در بلاد مسلمین و آن غده سرطانی در آن طرف بلاد مسلمین که آنجا اسرائیل است و اینجا حزب بعث است، ان شاء الله خداوند ریشه این را بکند.» (09 اسفند 1362) یا در جمع مهمانان داخلی و خارجی در جشن پیروزی انقلاب درباره لزوم اجتماع مسلمانان بر نابودی غده سرطانی اسرائیل فرمود «بیش از بیست سال است فریاد کردهایم این غده سرطانی را اجتماع کنید و از بین مسلمین بیرون کنید، بیت المقدس را از او بگیرید، کشورهای اسلامی را از این غده سرطانی آزاد کنید.» (21 بهمن 1360)
همایون: یهودیان اسرائیل در دو نوبت سرکوب میشوند! / با پیروزی انقلاب اسلامی نبرد آخرالزمانی سرعت گرفت + فیلمبنابراین امام آغازکننده گفتمان نابودی اسرائیل و بلکه آغازگر مبارزه تن به تن با این رژیم منحوس بود و در این باره نیز رهبر معظم انقلاب همین گفتمان را تداوم دادند. ایشان در سخنانی درباره اینکه امام خواهان نابودی اسرائیل بود، فرمود «امام بزرگوار همان کسی است که در مورد مسئله رژیم صهیونیستی از هیچ کس تقیّه نکرد؛ اینکه رژیم صهیونیستی یک غدّهی سرطانی است و باید از بین برود، این حرف امام است.» (1392/06/14)
اندیشه زوال اسرائیل در تفکر رهبر معظم انقلاب، طیّ سالهای رهبری ایشان، رنگ و بویی عمیقتر به خود گرفت و تبدیل به قضیهای جدیتر شد. ایشان در این باره فرمود «نباید شک کرد که شجرهى خبیثهى اسرائیل که «اجْتُثَّتْ مِنْ فَوْقِ الْأَرْضِ مَا لَهَا مِنْ قَرَارٍ»1، هیچ پایه و پایگاه و استمرارى نخواهد داشت و بىشک نابود خواهد شد.» (1370/08/15) و در سخنانی دیگر تصریح داشتند که «نجات فلسطین و محو دولت غاصب صهیونیستی، مسألهای است که با مصالح ملتهای این منطقه سرو کار دارد.» ( 1379/09/25) همچنین در بخشی از پیامشان به حجاج بیتاللهالحرام، زوال اسرائیل را نزدیک دانسته، فرمود «بر خلاف آرزوی احمقانهی اقتدار و استحکامی که سیاستبازان خبیث برای رژیم صهیونیستی در سر میپروراندند، این رژیم روزبهروز به اضمحلال و نابودی نزدیکتر شده است.» ( 1393/07/08) و در مهمترین سخنان خویش درباره نابودی اسرائیل که تبدیل به ترندی جهانی شد، تأکید بر این موضوع بود که اسرائیل 25 سال آینده را نخواهد دید. بنابراین دانستیم این جملهای که از رهبر معظم انقلاب در بین مردم رواج یافت، مبتنی بر پیشینیهای بود که امام خمینی (ره) عَلم آن را بلند کردند و بارها توسط رهبر معظم انقلاب تکرار شد و در صحنهی عمل هم تبدیل به مبارزه مستقیم شد.
---------------
پاورقی:
1. اشاره به آیه26 سوره ابراهیم: «وَ مَثَلُ كَلِمَةٍ خَبِیثَةٍ كَشَجَرَةٍ خَبِیثَةٍ اجْتُثَّتْ مِنْ فَوْقِ الْأَرْضِ مَا لَهَا مِنْ قَرَارٍ؛ و مَثَل کلمه ناپاک [که عقاید باطل و بی پایه است] مانند درخت ناپاک است که از زمین ریشه کن شده و هیچ قرار و ثباتی ندارد.»
انتهای پیام/