به نقل از «قدس آنلاین»

راه حل کنترل تورم؛ استقلال بانک مرکزی

تاریخ انتشار: ۱۵ تیر ۱۳۹۹ | کد خبر: ۲۸۵۲۰۸۷۰

 استقلال نهاد معتبر پولی کشور در میرداماد که سال‌هاست از سوی کارشناسان مورد انتقاد قرار می‌گیرد حالا با اظهارات ولی‌الله سیف، رئیس کل سابق بانک مرکزی، مبنی بر اینکه بانک مرکزی فاقد استقلال بوده و گوش به زنگ سیاست‌هایی است که از مرکز اتخاذ می‌شود، یک بار دیگر زیر سؤال رفته است.

زهرا طوسی/

 استقلال نهاد معتبر پولی کشور در میرداماد که سال‌هاست از سوی کارشناسان مورد انتقاد قرار می‌گیرد حالا با اظهارات ولی‌الله سیف، رئیس کل سابق بانک مرکزی، مبنی بر اینکه بانک مرکزی فاقد استقلال بوده و گوش به زنگ سیاست‌هایی است که از مرکز اتخاذ می‌شود، یک بار دیگر زیر سؤال رفته است.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

ارزیابی استقلال بانک‌های مرکزی در دنیا براساس پنج محور اصلی تعیین می‌شود که شامل رئیس کل بانک مرکزی (مدت ریاست، نحوه تعیین، شرایط برکناری)، فرمول بندی سیاست‌های بانک(مرجع تصمیمات پولی، دستورات دولتی، نقش بانک‌مرکزی در تعیین بودجه دولت)، اهداف بانک مرکزی و در نهایت محدودیت اعطای وام است که همه موارد فوق آن طور که سیف مطرح کرده است در کشور ما محل اشکال است.

به گفته سیف «بانک‌مرکزی از استقلال لازم برخوردار نیست و مانور عملیاتی در سیاست‌های پولی و ارزی ندارد و در جایگاهی قرار گرفته که رئیس مجمع آن رئیس‌جمهور است و علاوه بر آن عضو ستاد اقتصادی دولت است. این‌ها جزو سیاست‌های کلان کشور تلقی می‌شود و همزمان است با برخی سیاست‌های بین‌المللی دیگر؛ مانند مذاکرات هسته‌ای که در آن مذاکرات گفته می‌شود خیلی مهم است که همزمان با مذاکرات، بازار ارز ثبات داشته باشد».

بانک مرکزی نمی‌تواند در برابر رئیس‌جمهور بایستد

طبق سخنان وی، با وجود اینکه بانک مرکزی متولی بازار ارز است، اما رئیس کل بانک مرکزی نمی‌تواند در برابر تصمیم‌های رئیس‌جمهور بایستد و به وی نه بگوید؛ چرا که بانک مرکزی تابع سیاست‌هایی است که از مرکز اتخاذ می‌شود.

به گفته سیف، «در بهترین شرایط هم بانک مرکزی سیاست‌های پولی و ارزی‌اش باید با سیاست مالی هماهنگ باشد. وقتی می‌گوییم استقلال بانک مرکزی برخی می‌ترسند و می‌گویند مگر می‌شود بانک مرکزی از دیگر بخش‌ها مستقل باشد. ما توضیح می‌دهیم که بانک مرکزی موظف به هماهنگی است، اما هدف از استقلال بانک مرکزی تصمیم‌گیری در یک محیط کارشناسی است. تا زمانی که این فضا شکل نگیرد، مسئله حل نمی‌شود. واقعاً کشور بی‌دلیل دارد این همه هزینه می‌دهد و باید جلو آن گرفته شود».

دور باطل کنترل نرخ تورم با سرکوب نرخ ارز

به اعتقاد وی، «مهم‌ترین نقش بانک مرکزی هم در صورت برخورداری از اختیارات مورد نیاز، این است که سیاست پولی مناسبی را در هماهنگی با سیاست‌های دقیق مالی دولت تدوین و به مرحله اجرا درآورد. بدیهی است که اهداف کوتاه‌مدت نباید جهت‌گیری‌ها و تحقق اهداف بلندمدت را با چالش و مانع روبه‌رو کند. یک دور باطل را در همه دوره‌های ریاست‌جمهوری شاهد بوده‌ایم. در ابتدا رؤسای جمهور با سیاست‌های باز اقتصادی و تجاری شروع می‌کنند. علت هم آن است که واردات ناشی از سرکوب نرخ ارز به ظاهر سبب کاهش تورم و ایجاد نوعی رفاه و گشایش در جامعه می‌شود. براین اساس دولت‌ها به خصوص در دور اول به هیچ وجه حاضر به اعمال محدودیت در واردات و مدیریت تقاضای ارز نیستند و در مقابل در دور دوم با بحران ارزی مواجه می‌شوند».

این روزها  که مجلس تلاش می‌کند تا ساختار بانک مرکزی را به منظور استقلال بخشیدن به آن بازطراحی کند، بازخوانی سخنان سیف نشان می‌دهد که وسوسه تسکین دردها در کوتاه‌مدت، منافع بلندمدت کشور را قربانی کرده و نمی‌گذارد تا دولت‌ها زیر بار پذیرش این استقلال بروند، حتی اگر در این زمینه مدعی شده باشند.

افزایش پایه پولی کشور طی یک سال 

چنانچه دیدیم روحانی که در زمان فعالیت دولت‌های نهم و دهم از منتقدان سیاست بانک مرکزی در افزایش پایه پولی بود و پس از پیروزی در انتخابات سال ۱۳۹۲ نیز بارها تأکید کرده بود که در دولت وی خبری از افزایش پایه پولی و چاپ پول نخواهد بود؛ نتوانست در برابر این وسوسه مقاومت کند و براساس آمار بانک‌مرکزی، سیاست‌های وی فقط در دوره یکساله خرداد ۱۳۹۸ تا خرداد ۱۳۹۹، سبب شد بانک مرکزی ۱۰۹هزار میلیارد تومان پول چاپ کرده و به پایه پولی بیفزاید. این رقم بیش از کل دولت‌های نهم و دهم بوده است که بانک‌مرکزی آن حدود ۸۰هزار میلیارد تومان پول چاپ کرد. این یعنی اکنون نسبت به ابتدای دولت یازدهم، به میزان پایه پولی بیش از ۲۸۸هزار میلیارد تومان اضافه شده است.

مشخص است که ساده‌ترین راهی که دولت‌ها برای تأمین کسری بودجه به آن می‌اندیشند، مراجعه به بانک مرکزی و درخواست پول است. از طرفی این بانک به واسطه نحوه انتخاب رئیس و نقش و جایگاهش در دولت، نمی‌تواند در مقابل دولت ایستاده و به او نه بگوید. اینجاست که مفهوم استقلال بانک مرکزی در تصمیم‌گیری و سیاست‌گذاری اهمیت پیدا می‌کند.

آنچه به عنوان استقلال بانک مرکزی مطرح می‌شود، استقلال عمل و تصمیم در چنین زمانی است که دولت به مثابه مشتری و متقاضی پول برای تأمین نیازهای مالی خود از بانک مرکزی می‌خواهد یا آن را مکلف می‌کند که با بهره‌گیری از توان انحصاری انتشار پول و افزایش پایه پولی، نسبت به تأمین نیازمندی‌های دولت اقدام کند.

مراجعه دولت به بانک‌مرکزی برای گرفتن پول بیشتر، محدود و منحصر به عقد قرارداد وام برای تأمین کسری بودجه خزانه دولت نیست.   این مراجعه برای اخذ منابع، با روش‌ها، عناوین و توجیهات بسیار متعدد و متفاوتی انجام می‌شود. دستور به بانک‌ها برای پرداخت وجه به مشتریان مورد نظر دولت، دستور به بانک‌ها برای پرداخت اعتبار بدون در نظرگرفتن مصالح سپرده‌گذاران، دخالت در تنظیم منابع و مصارف بانک‌ها و دستور پرداخت اعتبار مازاد بر منابع بانک و سپس تکلیف به بانک مرکزی برای تأمین کسری منابع بانک، دستور پرداخت هزینه‌های حمایتی و اجتماعی از منابع بانک، از این قبیل هستند.

نقدینگی تحت‌تأثیر سلطه مالی دولت

شاید این پرسش مطرح شود که چرا باید بانک مرکزی در مقابل درخواست‌های دولت به مثابه یک مشتری، استقلال عمل داشته باشد و از انتشار بی‌رویه پول برای تأمین نیازها و کمبودهای مالی دولت خودداری کند، باید گفت، تأمین و انتشار پول توسط بانک مرکزی، نقدینگی در دست دولت را افزایش می‌دهد؛ لیکن تولید ثروت نمی‌کند بلکه موجب کاهش ارزش پول در دست مردم و تورم می‌شود. در چنین شرایطی روند تغییرات نقدینگی بیشتر از آنکه تحت‌تأثیر تصمیمات سیاست‌گذار پولی قرار داشته باشد، عملاً تحت‌تأثیر رفتار بودجه‌ای یا شبه‌بودجه‌ای دولت قرار می‌گیرد که در ادبیات اقتصادی از آن به‌ عنوان «سلطه مالی» یاد می‌شود. توجه به اهمیت استقلال بانک مرکزی سبب شده تا امروزه در سایه اتخاذ چنین رویکردی، کنترل نرخ تورم در سطوح پایین به یک موضوع حل شده در اقتصاد کشورها تبدیل شده و تورم‌های دو رقمی به جز در معدود کشورهای دنیا وجود نداشته باشد.

رابطه معکوس تورم با استقلال بانک‌مرکزی

در طول چند دهه اخیر بسیاری از کشورها در جهت اعطای استقلال بیشتر به نهاد سیاست‌گذار پولی خود حرکت کرده و متناسب با آن قوانین پولی و بانکی آن‌ها نیز دستخوش بازبینی و اصلاح قرار گرفته‌اند. نتیجه مطالعات مختلف  نیز حاکی از این است که یک رابطه معکوس میان درجه استقلال نهاد سیاست‌گذار پولی و نرخ تورم وجود دارد و کشورهای مختلف با اعطای استقلال بیشتر به نهاد سیاست‌گذار پولی خود، تورم پایین‌تری را تجربه کرده‌اند.

آن طور که احمد مجتهد، تحلیلگر اقتصادی به آن اشاره دارد، نکته بسیار مهم و کلیدی در موفقیت سیاست هدف‌گذاری تورم و دستیابی به نرخ پیش‌بینی شده، داشتن اختیارات کامل بانک‌مرکزی و استقلال آن است.

به گفته رئیس اسبق پژوهشکده پولی و بانکی، در ایران نرخ تورم بالاست و هدف‌گذاری نرخی برای تورم و دستیابی به آن می‌تواند موفقیتی بزرگ محسوب ‌شود، البته لازمه این کار این است که دولت‌ها اهداف مورد نظر بانک مرکزی را زیر پا نگذاشته و به آن اختیارات کامل دهند. در صورتی که دولت کسری بودجه داشته باشد و بخواهد از طریق منابع بانک مرکزی یا انتشار اوراق با نرخی برخلاف نرخ هدف بانک مرکزی در عملیات بازار باز عمل کند، به طور عملی رسیدن به اهداف تعیین شده برای تورم ممکن نیست.

ابوالقاسم جمشیدی، کارشناس امور بانکی  نیز کنترل تورم و راهکارهای مهار آن  را در گرو استقلال بانک‌مرکزی  می‌داند و می‌افزاید: هر چه بانک مرکزی به سمت استقلال نزدیک‌تر شود، می‌تواند کنترل بیشتری بر تورم داشته باشد. این اصل نه در ایران که در تمامی کشورهای جهان صادق است و ثبات در متغیرها و سیاست‌گذاری‌های اجتماعی موجب می‌شود که در کنار استقلال بانک مرکزی بتوان تورم را به خوبی کنترل کرد.

جمشیدی با بیان اینکه استقلال بانک مرکزی ابزار لازم را برای کنترل تورم در اختیار این بانک قرار می‌دهد، می‌گوید: بازارسرمایه از دستورات بانک مرکزی تبعیت می‌کند و به طور قطع می‌توان شرایط بهتری را برای بازارهای مالی در شرایط استقلال بانک‌مرکزی، رقم زد.

بانک مرکزی در ایران بانکی برای دولت‌هاست

به گفته وی، «نرخ سود بین بانکی در صورت استقلال بانک‌مرکزی می‌تواند لحظه‌ای یا روزانه باشد، به نحوی که بازار از نرخ بانک‌مرکزی تبعیت کند و می‌توان بر این اهداف تمرکز کرد، منوط به آنکه این استقلال وجود داشته باشد».

وی با اشاره به کسری‌بودجه امسال می‌گوید: «نمی‌دانیم بانک مرکزی تا چه میزان در برابر دولت مقاومت دارد. درست است که در دنیا بانک‌مرکزی، بانک بانکداران است، اما در ایران بانکی برای دولت‌هاست و مجبور است که از تصمیم‌های دولت‌ها تبعیت کند، اما نباید در شرایط کسری بودجه و تحت فشار دولت، پول جدید خلق شود، چون با اهداف کنترل تورم در تضاد است».

منبع: قدس آنلاین

کلیدواژه: بانک مرکزی نرخ تورم

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.qudsonline.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «قدس آنلاین» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۲۸۵۲۰۸۷۰ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

رئیسی: بانک هایی که مقررات را رعایت نکنند منحل خواهند شد | مطلقا به فساد و مفسد رحم نمی‌کنیم

به گزارش جام جم آنلاین، حجت الاسلام سید ابراهیم رئیسی، رئیس جمهور در جمع مردم جنوب غرب تهران با اشاره به ساخت دو میلیون‌و ۴۰۰ هزار مسکن تصریح کرد: اگر سالی یک‌میلیون مسکن در ادوار قبل ایجاد می‌شد امروز با مشکل مسکن در استان ها مواجه نبودیم ولی این اتفاق رقم نخورد.طبق قانون و نیاز کشور اگر یک میلیون مسکن در سال ایجاد شود، نیاز ها در این زمینه برطرف می‌شود.   رئیس جمهور بیان کرد: میزان اراضی که در دولت سیزدهم به محدوده شهری در سراسر کشور متصل کردیم با گذشته قابل قیاس نیست.دومیلیون‌و ۴۰۰ هزار مسکن در حال ساخت است و شبانه روز وزارتخانه ها و دستگاه ها در این زمینه مشغول فعالیت هستند.   دولت از هدفگذاری ایجاد اشتغال به هیچ وجه عقب نیست   رییس جمهور خاطر نشان کرد: رفع تنش آبی ۱۰ هزار روستا از ضرورت‌هایی است که آغاز شده و نیمی از میزانی که هدف گذاری شده انجام شده است.در تهران خاموشی‌های زیادی داشتیم و در مجموع ۲۲ هزار مگاوات کسری و ناترازی برق داشتیم امروز در خدمت شما خانواده معظم و معزز شهیدان این منطقه عرض می‌کنم که با تولید برق ۸۰۰۰ مگاوات ناترازی رفع شده است و مابقی نیز به سرعت در حال پیگیری است.   وی بیان کرد: از مشکلات این منطقه و بسیاری از مناطق و جوانان تهران، مشهد و سایر نقاط کشور بیکاری بود در برنامه‌ریزی دولت اعلام کردیم که هر سال باید یک میلیون شغل ایجاد شود اگر پیش از این ایجاد می‌شد در حال حاضر با این مشکل مواجه نبودیم.   رئیس جمهور با بیان اینکه از وعده ایجاد اشتغال به هیچ عنوان عقب نیستیم، اظهار کرد: در بسیاری از استان‌ها آمار بیکاری کاهش جدی را نشان می‌دهد و بعضاً به ۵ درصد رسیده است.حتماً می‌توان با اتکا به داشته‌های کشور کاری کرد که خانواده‌های عزیز ما دغدغه بیکاری فرزندان خود را نداشته باشند.   هرآنچه به نفع مردم باشد انجام می‌دهیم   رئیس جمهور در جمع مردم جنوب غرب تهران بیان کرد: اینطور نیست که ندانم در زندگی‌مردم چه می‌گذرد قبل از اینکه به جمع شما بیایم برای حل مسائل تشکیل جلسه دادیم و مسائل بهداشتی که از موضوعات این منطقه است برایش زمان‌بندی شد تا مشکلات مرتفع شود. بافت فرسوده از دیگر نکاتی بود که مطرح شد و باید بسته تشویقی در این زمینه قرار داد.   وی گفت:دولت از کنارچاله ها نمی‌گذرد مگر اینکه برای آنها چاره اندیشی کند. هرآنچه به نفع مردم باشد انجام میدهیم.   همانطور که وعده دادیم، مطلقا به فساد و مفسد رحم نمی‌کنیم   رئیس‌جمهور بیان کرد:بنای بنده طلبه خدمتگزار صداقت با مردم است آنچه را تشخیص می‌دهیم اگر در جایی به هر دلیلی نشد، در کنار کارهای انجام شده، آن را نیز به مردم اعلام خواهیم کرد.   ابراهیم رییسی تاکید کرد: ما وعده‌های خود را از یاد نمی‌بریم این دولت بنا دارد که صادق الوعد باشد، بدانید و آگاه باشید که به همه مسئولان اعلام کرده‌ام، نه فقط اعلام بلکه اقدام کرده‌ام که مطلقا به فساد و مفسد رحم نخواهد شد.بدانید در این دولت همانطور که بارها اعلام کردیم در تمام استان‌ها در تمام شوراهای اداری، ما مخالف هرگونه رابطه ناسالم، تبعیض، پارتی‌بازی و رشوه در تمام ادارات و سازمان‌های کشور هستیم.   بانک هایی که مقررات را رعایت نکنند منحل خواهند شد   رئیسی بیان کرد: موسسات بانکی که اضافه برداشت از بانک‌دارند موجب تورم‌می شوند، در سال گذشته سه موسسه متخلف را بدلیل رعایت نکردن مقررات منحل کردیم. بانک هایی که مقررات را رعایت نکنند حتما منحل خواهند شد.   وی تاکید کرد: تمام توان دولت این است که با استفاده از ظرفیت هایی که در کشور وجود دارد نسبت به وضعیت اقتصادی اقداماتی انجام دهد تا شرایط اقتصادی برای زندگی مردم بهبود بخشیده شود.   رییس جمهور خاطر نشان کرد: نمی خواهم به گذشته نگاه کنم که چه کردند و نمی خواهم بگویم دولت چه چیزی را تحویل گرفت چون این روش را در این جمع باصفای شما مردم نمی پسندم که بگویم اما در جلسات کارشناسی ممکن است بگوییم که چه وضعیتی تحویل شد و ما کجا بودیم.شهریور ۱۴۰۰ که دولت آغاز شد با کسری بودجه مواجه بودیم یکی از نگرانی های مردم تورم است که نگرانی درستی است و باید تورم را کاهشی کنیم.   وی تصریح کرد: با کمک مردم و فعالان اقتصادی در حال حاضر تورم کاهشی شده اما بدانیم عامل تورم چیست؟ چون برخی موارد معلول است و باید علت را بررسی کرد و از بین برد.یکی از علت های تورم کسری بودجه است به این معنا که دولت بیش از توان و درآمد، هزینه داشته باشد و هزینه بر دولت بار کنیم که فشار آن بر مردم می آید.   رییس جمهور گفت:دولت سیزدهم تلاش کرد اولا کسری بودجه باقی مانده از دولت قبل که قریب به ۴۸۰ هزار میلیارد تومان را بتواند به نحوی پشت سر بگذارد که روی زندگی مردم فشار نیاید.تنها راه آن افزایش تولید بود که با ایجاد درآمد، مسأله را حل کنیم وگرنه اگر قرار بود از بانک مرکزی استقراض شود یا پول چاپ کنیم، باز هم فشار نهایی بر مردم تحمیل می شد.نتیجه این شد که ۱۴۰۰ را پشت سر گذاشتیم و کسری بودجه با تولید و ایجاد درآمد حل شد.در ۱۴۰۱ تلاش شد که منابع و مصارف ما همخوانی داشه باشد که کار جدیدی بود.   وی خطاب به نمایندگان بیان کرد: بارها از دوستان مجلس خواسته ایم که به لایحه بودجه ای که به مجلس داده می شود، هزینه جدید افزوده نشود و هزینه ها را کاهش دهند نه افزایش.اول باید به منابع‌مان نگاه کنیم چه چه میزان پول داریم بعد به مصارف‌مان بنگریم که چه قدر هزینه داریم.همیشه قرارمان این بود که در لایحه بودجه ای که ما تنظیم می کنیم کسری بودجه که به بیان رهبر انقلاب ام الخبائث است و مشکلات را ایجاد می کند، نباشد.   بنای ما تعامل با کشورهایی است که می خواهند با جمهوری اسلامی روابط سالم و سازنده داشته باشند   رئیس جمهور گفت:بنای نظام مقدس جمهوری اسلامی ایران مقاومت و ایستادگی در برابر همه دشمنان است.به مردم پاکستان به نمایندگی از شما مردم گفتم که پیام ما به دشمنان ایستادگی ‌ومقاومت است.همچنین پیام‌ما برای دوستانمان همبستگی و پیوند اخوت است، بارها اعلام‌کردیم هرکس در دنیا دست به طرف ما دراز کند با محبت دستای اورا میفشاریم و بنای ما تعامل و همکاری با همه کشورهایی است که می خواهند با جمهوری اسلامی روابط سالم و سازنده داشته باشند.   رفتار با دانشجویان چهره واقعی آمریکا را به جهان نشان داد   سید ابراهیم رئیسی افزود:غزه تابلویی در جلوی چشم‌جهان ترسیم کرده که در آن نورانیت، ایستادگی و مقاومت و جانفشانی در راه خدا به تصویر کشید همچنین کودک‌کشی ونسل کشی وجنایت علیه بشریت هم در غزه به نمایش گذاشته شد. اینها جنایتکاران در تاریخ و بزرگترین ناقضان حقوق انسان هستند.   وی گفت: مگر تا دیروز نمی‌گفتند به دانش و دانشگاه احترام میگذاریم دیدیم که چگونه پلیس به مراکز دانشگاهی حمله کرد و دانشجویانی که از غزه و فلسطین حمایت کردند را مورد آزار و اذیت قرار دادند. رفتار با دانشجویان چهره واقعی آمریکا را به جهان نشان داد.