روایت رئیس کمیسیون انرژی از مناقشه گازی ایران با ترکمنستان/لاش وزارت صمت برای تامین ارز موردنیاز واردات نهاده های دامی

روایت رئیس کمیسیون انرژی از مناقشه گازی ایران با ترکمنستان، ابلاغ آیین‌نامه تسویه بدهی‌های دولت از طریق تحویل نفت خام، تلاش وزارت صمت برای تامین ارز موردنیاز واردات نهاده های دامی برخی از اخبار سیاسی امروز شبستان است.

به گزارش خبرنگار سیاسی خبرگزاری شبستان، روایت رئیس کمیسیون انرژی از مناقشه گازی ایران با ترکمنستان، ابلاغ آیین‌نامه تسویه بدهی‌های دولت از طریق تحویل نفت خام،  تلاش وزارت صمت برای تامین ارز موردنیاز واردات نهاده های دامی از جمله گزیده اخبار سیاسی شبستان در سه شنبه ۱۷ تیرماه است.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

خبرگزاری شبستان جایگاه خوبی در حوزه فعالیت های دینی، فرهنگی و رسانه ای کشور دارد

حجت الاسلام «محمدرضا میر تاج الدینی» در گفت و گو با خبرنگار پارلمانی خبرگزاری شبستان با تاکید بر تقویت رسانه های دینی در کشور گفت: رسالت رسانه ها در حال حاضر در جامعه فقط امر اطلاع رسانی نیست بلکه رسانه خودش ابزار تبلیغی مدرنی است که امر اطلاع رسانی را نیز انجام می دهد.

 

نماینده مردم تبریز، اسکو و آذرشهر در مجلس شورای اسلامی اظهار داشت: نهادهای دینی باید از این ابزار تبلیغی نوین بهترین استفاده را برای تقویت دین انجام دهند و اگر بخواهند به روز باشند و ارتباطات با جامعه را حفظ کنند، باید رسانه داشته باشند.

 

وی با تاکید بر حمایت همه جانبه دولت و مجلس از رسانه های دینی در کشور تصریح کرد: بودجه این رسانه ها باید تامین شود و حمایت های دیگری در راستای تقویت و همچنین کثرت آنها در جامعه اسلامی انجام شود تا نظام اسلامی ما از ابزار نوین تبلیغاتی بهره مند شود.

 

این عضو کمیسیون برنامه و بودجه مجلس شورای اسلامی تصریح کرد: نباید نقش و جایگاه رسانه های دینی در جامعه مورد غفلت قرار گیرد، تاثیرگذاری آنها در راستای تقویت دین و همچنین سایر امور فرهنگی در کشور بی بدیل است، جامعه به این رسانه ها نیاز دارد، تبلیغات دینی ما باید از طریق این رسانه ها انجام شود و بسترهای لازم برای فعالیت آنها در جامعه به خوبی فراهم شود.

 

روایت رئیس کمیسیون انرژی از مناقشه گازی ایران با ترکمنستان

«فریدون عباسی» درباره خبر محکومیت ایران به پرداخت 2 میلیون دلار به ترکمنستان در پی مناقشه گازی با این کشور، گفت: قرارداد ایران با ترکمنستان یک قرارداد عادی میان دو کشور همسایه است درواقع از آنجا که تامین گاز استان‌های شمالی با واردات گاز از ترکمنستان به صرفه‌تر است وزارت نفت به این کار اقدام کرد.

نماینده مردم کازرون در مجلس شورای اسلامی ادامه داد: وزارت نفت در مقطعی بهای گاز وارداتی از ترکمنستان را با ارائه خدمات فنی و مهندسی پرداخت ‌کرد اما ترکمنستان پس از مدتی از دریافت خدمات و کالا امتناع کردند درحالی که تحریم‌های بانکی پرداخت‌های نقدی ما به ترکمنستان را مختل کرده است.

عباسی با بیان اینکه مطابق حکم داوری دادگاه سویس تاخیر ایران در پرداخت گازبهاء به ترکمنستان جریمه به دنبال داشته است، اضافه کرد: همچنین ترکمنستان از کیفیت خدمات و کالای دریافتی رضایت نداشته است لذا بخشی از این جریمه متوجه این مهم است.

این نماینده مجلس معتقد است پرداخت جریمه به ترکمنستان ضرر قابل توجهی را متوجه ایران نمی‌کند چراکه مانند این می‌ماند که ما وامی با درصد پایین از ترکمنستان گرفته‌ باشیم.  

رئیس کمیسیون انرژی مجلس شورای اسلامی درخصوص دو الحاقیه به قرارداد گازی ایران با ترکمنستان به پیشنهاد وزیر نفت، گفت: الحاقیه وزیر نفت به قرارداد با ترکمنستان در پی اعتقاد به گشایش اقتصادی برجام بوده است اما اینگونه نشد، درواقع پشت این الحاقیه یک نظریه مبنی بر برداشته شدن تحریم‌ها وجود داشت و وزیر نفت نیز بر همان مبنا که گشایش بانکی خواهد شد و ارز وارد کشورمی‌شود تن به این الحاقیه داده با این وجود فکر می‌کنم ماجرای مناقشه گازی ایران و ترکمنستان نه تنها پاشنه آشیل نیست بلکه نمی‌توان آن را موضوع خاصی دانست و بیشتر به جنجال رسانه‌ای شبیه است.

 

ابلاغ آیین‌نامه تسویه بدهی‌های دولت از طریق تحویل نفت خام

«اسحاق جهانگیری»، معاون اول رییس جمهوری آیین نامه اجرایی بند (و) تبصره (۱) ماده واحده قانون بودجه سال ۱۳۹۹ کل کشور وضوع تسویه خالص بدهی‌های قطعی دولت به اشخاص حقیقی، حقوقی، تعاونی و خصوصی از محل تحویل نفت خام به آنها طبق قیمت بورس انرژی یا قیمت منطقه ای را ابلاغ کرد.

در جلسه مورخ ۴ تیر ۱۳۹۹ هیات وزیران، آیین نامه اجرایی بند (و) تبصره (۱) ماده واحده قانون بودجه سال ۱۳۹۹ کل کشور وضوع تسویه خالص بدهی های قطعی دولت به اشخاص حقیقی، حقوقی، تعاونی و خصوصی از محل تحویل نفت خام به آنها طبق قیمت بورس انرژی یا قیمت منطقه ای به تصویب رسید.

به موجب آیین نامه مذکور، سازمان برنامه و بودجه کشور موظف است درخواست های دریافتی از دستگاه های مشمول مبنی بر تسویه بدهی قطعی به اشخاص متقاضی یا انجام تکالیف قانون را بررسی و پس از تایید، نسبت به ابلاغ اعتبار و تخصیص همزمان از محل اعتبارات مصوب در  قانون بودجه سال ۱۳۹۹ کل کشور اقدام و مراتب را به شرکت ملی نفت ایران و وزارت امور اقتصادی و دارایی (خزانه داری کل کشور) اعلام نماید.

همچنین شرکت ملی نفت ایران موظف است نسبت به تحویل نفت خام و میعانات گازی در ازای ابلاغ اعتبار و تخصیص اقدام و نتیجه را به سازمان برنامه و بودجه کشور و وزارت امور اقتصادی و دارایی (خزانه داری کل کشور) اعلام نماید. سهم دولت از ارزش نفت خام و میعانات گازی تحویلی (۶۵/۵) درصد حداکثر معادل مبلغ ۹۰۰ هزار میلیارد ریال می باشد. شرکت ملی نفت ایران ارزش محموله نفت خام و میعانات گازی تحویلی را به حساب بدهکار دولت منظور می کند.

 

داشتن قراردادهای همکاری ۲۵ ساله‌ با ده‌ها کشور مهم دیگر نشان قدرت و ضامن ثبات ما است

«حسام‌الدین آشنا»، مشاور رئیس جمهوری در حساب کاربری خود در توئیتر با اشاره به عزم ایران و چین برای امضای یک سند همکاری ۲۵ ساله نوشت: «‏داشتن یک طرح برای همکاری ۲۵ ساله با یک کشور دیگر نشانه ضعف نیست. ضعف در این است که قراردادهای همکاری بلند مدت‌مان محدود به یک کشور بماند. داشتن قراردادهای همکاری ۲۵ ساله‌ی با ده‌ها کشور مهم دیگر  نشان قدرت و ضامن ثبات ما است.»

 

تلاش وزارت صمت برای تامین ارز موردنیاز واردات نهاده های دامی

محمدباقر نوبخت» درباره تامین ارز موردنیاز نهاده‌های دامی، گفت: وزارت صنعت، معدن و تجارت در تلاش است ارز موردنیاز نهاده های تولید به ویژه آنچه در فرآیند مرغداری و تامین سایر کالاهای اساسی نیاز است، را به موقع تامین کند، بانک مرکزی نیز علیرغم تمام محدودیت‌ها، مسئولیت تامین نیازهای ارزی کشور را برعهده گرفته است.

در سال گذشته حدود 14 میلیارد دلار برای تامین کالاهای اساسی با ارز ترجیحی تخصیص یافت

رییس سازمان برنامه و بودجه با بیان اینکه در سال گذشته حدود 14 میلیارد دلار برای تامین کالاهای اساسی با ارز ترجیحی تخصیص داده شد، افزود: از آنجایی که کشور در سال جاری با محدودیت‌های ارزی بیشتری رو به رو است، برخی اقلام از لیست کالاهای اساسی که مشول دریافت ارز 42000 تومانی بودند، خارج شدند اما بانک مرکزی و وزارت صنعت، معدن و تجارت در تلاش اند با همکاری یکدیگر اقدامات لازم برای واردات سایر کالاها را انجام دهند.

نمایندگان نگرش واقع بینانه به موضوعات اساسی دارند

عضو کابینه دوازدهم در پاسخ به این پرسش که اولویت مجلس یازدهم ارتقا معیشت مردم است، دولت برای تحقق این مهم چه برنامه ای دارد، توضیح داد: نمایندگان نگرش واقع بینانه به موضوعات اساسی دارند، بنابراین مقرر است سلسله جلساتی به منظور تدوین برنامه‌های موثر برای بهبود وضعیت اقتصادی کشور  برگزار شود.

رئیس سازمان برنامه و بودجه ادامه داد: دولت در تلاش است به نحوی عمل کند که قیمت ها با قدرت خرید مردم سازگار شود.

 

تحلیل عملکرد سیاستی صدا و سیما در مواجهه با کرونا

دفتر مطالعات آموزش و فرهنگ مرکز پژوهشهای مجلس شورای اسلامی در گزارشی با عنوان « تحلیل عملکرد سیاستی صدا و سیما در مواجهه با کرونا » آورده است؛ عملکرد صدا و سیما در مواجهه با ویروس کرونا را می‏توان به پنج دوره دور بودن خطر و انکار ورود، تحت کنترل بودن اوضاع، جدی بودن خطر، ضرورت آموزش‎ و مشارکت عمومی، امتداد خطر، کلیشه شدن آموزش و افتادن به تکرار و کاهش خطر، مدیریت‎پذیری و خروج،‌تقسیم‌بندی کرد.

براساس گزارش مرکز پژوهش‌های مجلس؛ ادراک صدا و سیما در دوره‎های اول و دوم از مخاطره، به دلیل عدم شناخت کامل کرونا و میزان ایجاد خطر ناشی از آن، بسیار پایین است و سهل انگاری هایی دارد. سرریز چالش‎های سیاسی پیشین علاوه بر برداشت های اشتباه و ناقص نهادهای متولی امر سلامت، مزید بر علت این عملکرد شد. این سازمان در دوره سوم، به طور مؤثر وارد کار ساختن ادراک عمومی از مخاطره شد و توانست علاوه بر آموزش بهداشتی مناسب و ایجاد مشارکت همگانی در مدیریت مسئله، برنامه های مختلفی را جهت پُر کردن اوقات فراغت و سرگرمی و رفع برخی از نگرانی های مردم تولید و پخش کند. در دوره چهارم هم با وجود اشکالات متعدد، در زمینه کاهش سفرهای نوروزی و سیاست در خانه ماندن مردم، نقش قابل توجهی ایفا کرد. در دوره پنجم، صدا و سیما ناگزیر از پرداختن به حوزه مدیریت پیامدهای کرونا، درگیر دوگانه سلامت-معیشت شد، همه تلاش خود را معطوف به سیاست دولت جهت توجه دادن به دیگر آسیب‎های این بیماری ازجمله امور اقتصادی و معیشتی مردم کرد و به دنبال عقلانی نشان دادن فاصله‎گذاری اجتماعی، با وجود برخی نقایص بود.

این گزارش می افزاید؛ مهم ترین علت تغییر دوره در عملکرد صدا و سیما، سرعت تغییرات و تحولات ناشی از مخاطره و ایفای نقش روابط عمومی ستاد ملی کرونا و تغییر سیاست های دولت در این زمینه است. موضوعی که از یک سو در هنگامه بحران دارای اهمیت و قابل توجه است و در مقابل امکان مطالبه گری عمومی و نیازها و خواست های مردم را به حداقل می رساند که به نوبه خود موجب شده تا بخشی از مدیریت رسانه ای مخاطره یا بحران به رقبایی چون شبکه‎های اجتماعی و ماهواره‎های فارسی زبان داده شود./

 

پایان پیام/50

منبع: شبستان

کلیدواژه: اخبار سیاسی خبرگزاری شبستان اخبار سازمان برنامه و بودجه مجلس شورای اسلامی همکاری ۲۵ ساله کالاهای اساسی تحویل نفت خام صدا و سیما تسویه بدهی آیین نامه رسانه ها کل کشور

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت shabestan.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «شبستان» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۲۸۵۵۲۱۱۴ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

حمله گازانبری امارت طالبان به تعهدات آبی با ایران

به گزارش «تابناک» به نقل از روزنامه فرهیختگان، روز یکشنبه ۹ اردیبهشت‌ماه در گزارشی با عنوان «تفاوتی بین استراتژی امارت با دوران غنی نیست» به موضوع عدم پرداخت و رهاسازی کامل حقابه سیستان توسط طالبان حتی در این روز‌های پربارش پرداختیم. این در حالی است که علی‌رغم تمام هشدار‌ها درباره وضعیت وخیم آبی در جنوب شرق ایران که ناشی از مسدود بودن راه‌های آبی به این قسمت است، همسایه شرقی همچنان در حال انجام پروژه‌های آبی روی رودخانه‌هاست. به همین منظور عملیات تکمیل پروژه سد «پاشدان»، از سد‌های بزرگ افغانستان در مرز با ایران و در مسیر هریرود، با حضور ملا عبدالغنی برادر، معاون نخست‌وزیرو عبدالطیف منصور، سرپرست وزارت آب و انرژی طالبان در هرات آغاز شده است. کارشناسان حوزه هیدروپلیتیک معتقدند که با ساخت و بهره‌برداری از این سد در بالادست هریرود، تنش آبی در ایران و ترکمنستان تشدید خواهد شد. در همین رابطه با محمدنبی جلالی، پژوهشگر دکتری منابع آب دانشگاه تهران گفتگو کردیم که در ادامه می‌خوانید.

 ردپای هندوستان در هریرود

با توجه به اینکه مناقشه رودخانه فرامرزی هریرود با تکمیل سد‌های و کانال‌ها در بالادست افغانستان وارد فاز جدیدی خواهد شد، این مناقشه و به‌خصوص سرمایه‌گذاری هندوستان در حوضه هریرود و پروژه‌های آتی شان مورد توجه خواهد بود. محمدنبی جلالی، پژوهشگر دکتری منابع آب دانشگاه تهران و عضو هیات اندیشه‌ورز هیدروپلیتیک و دیپلماسی آب بنیاد نخبگان کشور درباره این مناقشه گفت: «به‌طور کلی شاید بشود سرمایه‌گذاری هند در پروژه‌های آبی و غیرآبی افغانستان را در میراث استعمار جست‌وجو کرد؛ وقتی تاریخ هند به‌خصوص یک قرن اخیر را مرور می‌کنید تا سال ۱۹۴۷ مستعمره بریتانیا بود و بعد با هند چندپاره مواجه شدیم که به کشور هند و پاکستان و بعد‌ها پاکستان شرقی (بنگلادش) تقسیم  و سبب مناقشات متعددی همانند مناقشه حل‌نشده کشمیر می‌شود. از همین رو با توجه به موقعیت جغرافیایی افغانستان که در مهار آب فرامرزش دارد باعث شد این کشور به‌جدیت سراغ سرمایه‌گذاری روی مهار این منبع برود و عملا بتواند از طریق افغانستان برای خودش اهرم‌های فشار ایجاد کند. به هر حال افغانستان بخشی از ظهور و تداوم دیپلماسی آبی و عوامل سیاسی-اجتماعی در این منطقه را در سیاست‌های هیدروپلتیکی که با توجه به موقعیت بالادستی که در چهار حوضه‌اش دارد می‌تواند پیش ببرد. البته موضوع فقط مربوط به ایران نیست؛ رودخانه فرامرزی کابل که در نزدیکی آتوک در پاکستان به رود سند منتهی می‌شود، خودش پتانسیل مناقشه آبی عظیمی را دارد. جالب است که همین مناقشه هم شاید به تعیین مرز استعماری خط ریورند ۱۸۹۳ برگردد که بریتانیا برای در امان ماندن هند شرقی از نفوذ شوروی به قبایل پشتون خودمختاری داد، حتی ردپای بریتانیا در مناقشه هیرمند به‌وضوح قابل مشاهده است. جایی که مرز سیستان درونی و بیرونی را گلداسمیت بریتانیایی تعیین می‌کند و خاوری‌ترین دلتای رودخانه هیرمند را به‌عنوان مرز بین دو کشور قرار می‌دهد. گذشته از ردپای ناخجسته استعمار؛ هند با تقریبا دو میلیارد دلار پنجمین کشوری است که بیشترین سرمایه‌گذاری را در پروژه‌های آبی و غیرآبی افغانستان انجام داده؛ از بورسیه تحصیلی بگیرید تا استخراج معادن و.... اما در زمینه پروژه‌های آتی، نمی‌خواهم به این موضوع ورود کنم که امارت اسلامی به‌جدیت دنبال این است که با مهندسی اجتماعی تحت پروژه‌هایی همچون «قوش‌تپه»، مهاجران اخراجی پاکستان را در «آمودریا» که منابع دست‌نخورده عظیم انرژی را دارد بارگذاری کند، فقط می‌خواهم از یک پروژه دیگر تحت عنوان TAPI بگویم که به دلایل ناامنی در افغانستان به تعویق افتاده بود. درباره اهمیت این پروژه همین کافی است که بوش زمان حمله به افغانستان می‌گوید تکمیل استراتژی جنگ ما تکمیل پروژه تاپی است که قرار است گاز ترکمنستان را از طریق افغانستان به پاکستان و هند انتقال بدهد و هدفش تامین سالانه ۳۳ میلیارد متر مکعب گاز طبیعی به جنوب آسیاست.
همین چندروز قبل آقای «آمانوف»، رئیس اجراییه شرکت خط گاز تاپی، در مجمع سرمایه‌گذاری انرژی ترکمنستان در پاریس اعلام کرد که ترکمنستان به تکمیل بخش خود از پروژه لوله گاز تاپی متعهد است. ضمنا این نگرانی هم وجود دارد که این لوله گاز جایگزین مسیر طرح خط لوله گاز صلح بین ایران و پاکستان و هند هم باشد، یعنی عملا علاوه‌بر اینکه منابع آب را مهار می‌کند به‌جد دنبال این است که وابستگی‌اش را به منبع انرژی ما کم کند. به نظرم پرواضح است که به سرانجام رساندن این پروژه‌ها موقعیت ویژه‌تری در مذاکرات به طرف افغانستانی می‌دهد.

 ماجرای ابرپروژه سد سلما در بالادست رودخانه هریرود

این پژوهشگر درباره ابر پروژه سد سلما که کمی بعد از استقلال هند از بریتانیا پروژه سد سلما با حمایت‌های این دو کشور در زمان داوودخان شروع شد گفت: کمی بعد از استقلال هند از بریتانیا، پروژه سد سلما با حمایت‌های این دو کشور در زمان داوودخان شروع شد، ولی به دلیل ناآرامی‌های داخلی فراز و فرود‌هایی داشت تا نهایتا در دوران رئیس‌جمهور غنی در ۱۳۹۵ با ظرفیتی حدود ۶۵۰ میلیون مترمکعب و با حمایت مالی ۳۰۰ میلیونی هند به بهره‌برداری رسید. جالب است که نخست‌وزیر، آقای مودی قبل از افتتاحیه بند سلما به ایران می‌آید و توافقنامه چابهار را امضا می‌کند و هنوز بعد از سال‌ها خلف وعده کار واقعی انجام نشده است. همچنین در مراسم افتتاحیه سد سلما می‌گوید: «این پروژه راه صلح برای همگان را انتخاب کردم.»

شاید کسی با این نکته موافق نباشد و نگاهم به مناقشات بین کشور‌ها کمی رئالیستی است، اما به این روند باید دقت کرد. استعمار کهن روزگاری هند را با ابزار زور و حمله نظامی تسخیر کرد و امروز فقط شیوه استعمار متفاوت شده و با مصادره واژه صلح و استخدام مجریان، همان شیوه قبلی را در کشور‌های دیگر دنبال می‌کند. واقعیت این است که سایه استعمار همچنان هم بر سر مسائل و رفتار‌های دولت‌ها حاکم است و اصطلاحا «استعمار پوست انداخته» و حال «استعمار نوین» به شیوه‌ای دیگر به دنبال تسلط و نادیده‌گرفتن حق ملت‌هاست.

در عصر حاضر اگر کمی حواس‌مان جمع باشد متوجه می‌شویم که استعمار فرانو چطور بر باور و منش ملت‌ها و هویت‌شان به‌طور نامحسوس و بدون اینکه خود استعمارگران یا حتی مجریان بومی حضور مرئی داشته باشند چنگ می‌زند تا مناقشات آبی و غیرآبی را تشدید کند. شاید اهمیت دیپلماسی عمومی در مناقشه آبی مثل مناقشه هیرمند و هریرود در گذر زمان با تکمیل کانال و بند‌های انحرافی و وابسته کردن جامعه محلی بالادست به این منبع حیاتی روشن‌تر شود؛ در زمانی که عملا ماهیت مناقشه از دولت-دولت به دولت-مردم شیفت پیدا کرد.

واقعا نمی‌خواهم شرایط را اورژانسی نشان بدهم. چون اولین کاری که در این شرایط می‌کنیم تراشیدن پروژه اورژانسی با پول بیت‌المال است. در واقع می‌خواهم توجه کنیم که در آستانه حذف‌شدگی قرار داریم و مورد هجمه استعمار آبی هستیم و امروز هیچ چیزی مثل عنصر زمان مهم نیست.

 حقابه تاریخی هیرمند تقلیل پیدا کرده است

مناقشه آبی میان دو کشور، قدمتی به تاریخ افغانستان دارد و در سال‌های اخیر به بحرانی جدی تبدیل شده. جلالی درباره رهیافت برون رفت از این شرایط تضاد منافع گفت: «نگرانی عمیق این است که کشور‌های دیگر در نتیجه پرداختن صحیح به شکست‌های دیپلماسی آبی شان در گذشته و بازتعریف نحوه همکاری در‌مورد مسائل آب‌های فرامرزی، راهی برای آینده دیپلماسی آبی شان ترسیم کرده اند و سوال این است که آیا ما به این درک رسیده‌ایم که اگر بگوییم «در دیپلماسی آب چندان موفق نبوده ایم» متهم به تحریف واقعیت نشویم؟ البته موافقم که فضا آنچنان هم تاریک نبوده و نیست؛ اما اگر بپذیریم حقابه تاریخی معاهده هیرمند در صد و اندی سال و در طول تاریخ روابط بین دو کشور ایران و افغانستان تقلیل پیدا کرد تا نهایتا به ۱۶ درصد رسید یا طی دوران تکمیل سد انحرافی کمال خان، که هرچند تلاش‌هایی شد و حتی اخیرا دکتر ظریف هم در مصاحبه شان اذعان داشتند که با علم به اینکه سد انحرافی کمال خان برای منحرف کردن سیلاب است و حقیقتا هم همین است، وارد گفتگو شدند، اما بلاخره باید بپذیریم که علی رغم تلاش‌های دستگاه دیپلماسی، نتوانستیم احداث این بند را به تعویق بیندازیم و سد انحرافی کمال‌خان تکمیل شد.

سوال اساسی این است که مصر چگونه در مناقشه رود نیل با اتیوپی و سودان توانست سال‌ها احداث سد رنسانس (النهضه) را به تعویق بیندازد؟ از چه ابزار‌هایی استفاده کرد؟ از سد کمال خان که گذشت، اما قرار است برای سد بخش آباد روی سرشاخه فراه رود در آینده چه اتفاقی بیفتد؟ چه ابزار‌هایی برای به تعویق افتادن احداث سد بخش آباد -که میخی است بر تابوت کما‌رفته سیستان- داریم؟ نکته اساسی این است که حتی افغانستان با اندوخته تجاربش فارغ از اینکه چه دولتی و حکومتی مستقر باشد مشخص کرده راهبرد هیدروپلیتیکی اش در مواجهه با مناقشات با همسایگانش چیست. اما ما با توجه به وضعیت هیدروپلیتیکی خاصی که داریم و در جایی بالادستی، در جایی میان‌دست و در جایی پایین‌دست هستیم و تک تک این رودخانه‌های فرامرزی چالش‌ها و بازیگران متعدد خودش را دارد، چه راهبرد هیدروپلیتیکی و ابزار قدرتی داریم؟ مثلا روی هم همین رودخانه هریرود در قسمت پایین دست با ترکمنستان چالش جدی بازسازی کانال «قره‌قوم» را داریم یا راندمان پایین آبیاری در بخش کشاورزی را داریم.

 در قسمت بالادست با طرف افغانستانی با توسعه یک‌جانبه سد و کانال هایش بدون توجه به آب مورد نیاز پایین دست مواجهیم و حتی هیچ توافقنامه‌ای روی این رودخانه فرامرزی با افغانستان نداریم. ما هنوز مشخص نکرده ایم چه دکترین هیدروپلیتیکی خاصی برای این حوضه‌های فرامرزی داریم. همچنین اخیرا در لحظات آخر بعد از سال‌ها گزارش کمیسیون تلفیق برنامه هفتم توسعه با تصویب بند الحاقی ۱ ماده ۳۹ موافقت کرد که «نقشه راه دیپلماسی آب در چهارچوب دیپلماسی کلان کشور» تهیه شود؛ ضمن اینکه آیا این هم سندی است که قرار است به بایگانی برود یا سندی است که درنهایت قرار است یک دکترین برا حوضه‌هایی با چالش‌ها و بازیگران متعدد تجویز کنیم؟ در دکترین ما نسبت دیپلماسی انرژی ما با مناسبات و تعاملات هیدروپلیتیکی آب‌های فرامرزی قراره دیده می‌شود؟ فرهنگ چطور؟ ترانزیت چطور؟ چابهاری که کانون رقابت هند و چین است؟ آیا با هند ادامه بدهیم که ۸ سال بدعهدی مکرر کرده آن هم با ۸۵ میلیون دلار؛ در چنین پروژه راهبردی، نمی‌بایست چند میلیارد دلار قرارداد باشد؟ این‌ها فقط سوال است.

 توقع دارید حس گل پیروزی ایران مقابل استرالیا را داشته باشیم؟

این پژوهشگر درباره میزان حقابه‌ای که این روز‌ها رهاسازی شده گفت: «اجازه بدهید این نکته را هم یادآوری کنم؛ ما هم حقیقتا خوشحالیم از اینکه اندک آبی از حقابه ایران را دریافت کردیم ولیکن اینکه در تریبون رسمی یک نهاد رسمی اعلام می‌کنیم تا این لحظه اینقدر از حقابه هیرمند رهاسازی شد، این ابزار قدرت است؟ این دیپلماسی عمومی است؟ واقعا هم شاید توقع داشتند ما حس گل پیروزی ایران مقابل استرالیا در جام جهانی ۱۹۹۸ را تجربه کنیم!

وقتی ابزار‌های قدرت مصر در تعویق احداث سد رنسانس را بررسی می‌کنید که چه کرد، یکی از ابزار‌های بسیار مهمش همین به‌کارگیری صحیح از دیپلماسی عمومی بوده است. ولی ما از این ظرفیت کم‌نظیر دیپلماسی عمومی به‌درستی استفاده نمی‌کنیم.

شاید زمانی سازش مبتنی‌بر مذاکره «برد-برد» حداقل در سطح فکری ایده جذابی بوده تا به یک نتیجه دوجانبه سودمند برسیم؛ اما واقعیت جهان امروز حقیقتا متفاوت شده است. کشور‌ها اصولا حاضر نیستند در مذاکرات‌شان سهم برابر یا کمتری از طرف مقابل برای ملت‌هایشان بگیرند. ما باید تجدید نظری در رویکردهایمان در مذاکرات داشته باشیم و باید به این بیندیشم که چطور در مذاکرات می‌توانیم یک پای بالاتر بگذاریم و موقعیتی عالی برای خودمان و خوب برای دیگری ایجاد کنیم.

من‌حیث‌المجموع فکر می‌کنم فیصله دادن به اثرات هیدروهژمونی در حوضه آبریز بین‌المللی هریرود که بین چند کشور مشترک است و علی‌الخصوص‌انگیزه کشور بالادستی مثل حکومت امارات اسلامی که حاکمیت مطلق سرزمینی و توسعه یکطرفه رودخانه‌ها را بدون توجه به پیامد‌های آن در کشور‌های پایین دست در پیش گرفته، حقیقتا مسیری صعب‌العبور است؛ به‌ویژه اینکه روشن است سیاست‌های دولت نوپای طالبان در راستای توسعه زیرساخت‌های آبی و ساخت سد و تکمیل کانال‌ها به درهم‌تنیدگی این مناقشه خواهد افزود.

از طرفی دیگر این را هم در نظر داشته باشید که تقریبا جهان در حال تجربه سومین انتقال قدرت است. هرچند ایران همیشه در چنین بزنگاه‌هایی در طول تاریخ تحت فشار بوده است؛ اما بخشی کوچکی از رهیافت را شاید در پاسخ به این سوال بشود جست‌وجو کرد که راهبرد کلان ما در این شرایط گذار نظام بین‌الملل که مشخصه اصلی آن بازتوزیع قدرت، ثروت و بازنویسی قواعد بین‌المللی است، آیا این است که باید در تنهایی استراتژیک به سر ببریم یا با توجه به اینکه انزواگرایی، انفعال و عدم تعامل نه با ژئوپلتیک ایران سازگار است، نه با فرهنگ سنتی ایران، از طریق چندجانبه‌گرایی و ائتلاف‌سازی مبتنی‌بر همکاری راهبردی به استقبال این جهان پسا‌قطبی برویم؟ و حالا در سطوح پایین‌تر، چطور این کلان راهبردمان، قرار است توسعه پایدار و امنیت آبی را برای ما به ارمغان بیاورد تا دچار خفگی هژمونی نشویم؟! و چطور می‌شود به یک بازتوزیع مجدد قدرت بین بازیگران درگیر این مناقشه آبی دست بزنیم تا در این حوضه آبریز فرامرزی فضا‌ها را دوباره پیکربندی و تفسیر کنیم. حقیقتا نمی‌دانم که آیا روزگاری می‌رسد که بتوانیم موقعیتی را با ابزار‌های قدرت‌مان ایجاد کنیم که در مذاکرات آبی مان یک پای بالاتر بگذاریم و موقعیتی عالی برای خود و خوب برای دیگری ایجاد کنیم یا خیر. امیدوارم.