به نقل از «ایرنا»

فاصلۀ سینما با ادبیات یا ضعف فیلمنامه؟

تاریخ انتشار: ۱۸ تیر ۱۳۹۹ | کد خبر: ۲۸۵۶۷۸۸۴

فیلم سینمایی تیغ و ترمه در شرایطی به شکل آنلاین عرضه شد که نسخه تازه ارائه شده آن، تفاوت‌های چشمگیری با نسخه به نمایش درآمده در سی و هفتمین جشنواره فیلم فجر دارد؛ تفاوتی‌هایی که متاثر از بازنگری کیومرث پوراحمد در نسخه پیشین فیلمش و توجه به نظریات منتقدین و برآیند نظریات تماشاگران است و هرچند این فیلم با سقف توانایی فیلمسازی پوراحمد فاصله دارد، نسخه‌ای به مراتب بهتر از آنچه اغلب منقدین تماشا کرده‌اند، محسوب می‌شود.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

نسخه‌ای که تعدیل شد

تیغ و ترمه فیلمی به کارگردانی و نویسندگی کیومرث پوراحمد و تهیه‌کنندگی سید علی قائم‌مقامی محصول سال ۱۳۹۷ است. این فیلم که در بخش سودای سیمرغ سی و هفتمین دوره جشنواره فیلم فجر حضور داشت از زمان اکران در این جشنواره انتقادات متعددی را به لحاظ فرم و محتوا برانگیخت.

پوراحمد پس از شنیدن نقدها در جشنواره فیلم فجر، بر آنچه ساخته اصرار نورزید و کوشید اثر بهتری خلق کند و به همین دلیل دوباره پای میز تدوین نشست و به همراه خشایار موحدیان نسخه تازه‌ای خلق کردند که تفاوت‌های چشمگیری با نسخه اول داشت. هرچند در یک اکران خصوصی این نسخه تازه به نمایش درآمد، عمده نگاه‌ها بر اساس آنچه در جشنواره فجر به نمایش درآمده بود، شکل گرفت و قاعدتاً نقدها به این فیلم بی‌رحمانه بود. این از خاصیت‌های جشنواره فیلم فجر است که به سرعت با صدور حکم درباره فیلم‌ها همراه می‌شود و تغییر این حکم صادره از سوی منتقدین و تماشاگران حرفه‌ای جشنواره فجر درباره فیلم‌ها حتی پس از تدوین مجدد یک فیلم نیز تقریباً ناممکن است.

راه‌حلی برای پاک کردن صورت مسئله

جدیدترین ساختۀ پوراحمد فیلمی متاثر از رمان کی از این چرخ فلک پیاده می‌شوم اثر گلرنگ رنجبر است، رمانی ۱۶۰ صفحه‌ای با درون‌مایه‌هایی از ابهام و توهم و مولفه‌های روانشناختی که شاید خنثی و کم‌خطر بودن آن، دلیلی بر انتخاب کارگردان برای به نمایش درآمدنش باشد.

داستان کتاب روایتگر زندگی دختری شاعر به نام ترمه (با بازی دیبا زاهدی) است که مادرش لیلی (با بازی لاله اسکندری)، بعد از دوازده سال بار دیگر به ایران برگشته تا هم تکلیف مال و اموال همسرش را مشخص کند و هم اینکه ترمه را با خود به خارج ببرد. ترمه به همراه نامزدش امیر (با بازی پژمان بازغی) تازه زندگی‌شان را آغاز کردند و هر دو هنرمند هستند. این دختر ۲۰ ساله در خردسالی پدرش را بر اثر سکته قلبی از دست داده و از همان موقع هم مادرش او و کشورش را ترک گفت و ترمه پیش عموی خود یعنی عمو جهان (با بازی هومن برق‌نورد) بزرگ شده است. عمو جهان در واقع یکی از دوستان صمیمی پدر ترمه است که او را مانند دخترش دوست دارد و پیرمردی است که مشروبات الکلی معتاد بوده و از دار دنیا برایش ترمه باقی مانده است. مادر ترمه اما تصور می‌کند که جهان مال و منال همسر مرده‌اش را بالا کشیده و با همین نیت وارد یک سری درگیری حقوقی با او می‌شود و در این میان ترمه رازهای جدیدی از مرگ پدرش را می‌فهمد...

سهراب سپهری در یکی از داستان‌هایش از معلمی از دوران مدرسه‌اش یاد می کند؛ معلمی که کشیدن و به تصویر درآوردن اسب را با بالاتنه و یال و کوپال به غایت زیبا و استادانه بلد است اما از کشیدن سم و پای اسب عاجز است؛ سپهری در این قصه روایت می کند که چطور معلم در یک چالش برای به تصویر کشیدن اسب، پس از تمام کردن بالاتنه، آن را در بین بوته‌ها و علفزاری ترسیم می‌کند تا با این حربه ضعف خود را بپوشاند.

این تمثیل از سهراب، این روزها در بسیاری از داستان‌ها و فیلمنامه‌های سینمایی ما مصداق و مفهوم دارد. جایی که پایان‌های باز، دست گذاشتن روی مشاغل خاص و در اقلیت و پرترۀ شخصیت‌های روانپریش و امثال این موارد... دستمایه‌ای برای پنهان کردن ضعف فیلمنامه و داستان پردازی آن محسوب می‌شوند.

انتخاب یک رمان با درونمایه‌های روانشناختی و به تصویر کشیدن دختری با مشکلات روانی که اتفاقا شغلش هم نقاشی است، به نظر می رسد که تلاش کارگردان برای نمایش داستانی است که از همان ابتدا تکلیف ما را از بابت داشتن ضعف‌های احتمالی روشن می‌سازد. چنانچه پیشتر پوراحمد خود برخی از مشکلات فیلمش را به داستان نسبت داده بود؛ عذری که البته قابل قبول نیست چرا که اساسا اقتباس قرار نیست که تکرار دیگری از اثر عین آن باشد.

البته نکته دیگری که در اینجا مطرح شده این موضوع است که اگرچه پوراحمد تلاش کرده تا از مولفه‌هایی چون نقاش بودن چهره‌ها (که در کتاب شاعر هستند) برای پوشاندن ضعف‌های فیلمنامه بهره بگیرد اما از این موضوع غافل شده است که یک شخصیت نقاش در تیپ‌های داستانی، عمدتا شخصیتی پیچیده و بعضا متفکر است و نه صرف یک شخصیت ساده با رفتارهایی قالبی. این موضوع در کنار تغییر دیگری که در مقایسه زمان رو شدن مرگ پدر برای مخاطب در فیلم و کتاب بیان می‌شود، ضعف برجسته‌ای است که اساسا هرآنچه بهانه و اشتیاق برای دنبال کردن داستان از سوی مخاطب وجود دارد را مضمحل می‌سازد.

سینمای ایزوله موفق نیست

متاسفانه سینمای ما رابطه خوبی با ادبیات ندارد (همچنان که رابطه خوبی با بسیاری از حوزه‌ها و نهادهای الهام بخش همچون دانشگاه و صنعت و پزشکی و ... ندارد) و سال‌هاست که از همین نقطه ضربه خورده است. به دلیل همین ضعف برجسته است که نمونه‌های متعدد از اقتباس های درخشان ادبی در سینما محلی از اعراب ندارند.

البته که کارگردان تیغ و ترمه پیش از این سابقه ای درخشان از اقتباس داشت؛ چنانچه قصه‌های مجید مجموعه داستان‌های هوشنگ مرادی کرمانی را به داستانی محبوب و عامه پسند بدل ساخت که دارای محبوبیتی بسیار فراتر از کتاب شدند و این رابطه خوب فیلمساز با داستان و ادبیات و الهام‌گیری از منابع ادبی را می توان در خواهران غریب، فیلم نان و شعر و اوتوبوس شب هم سراغ گرفت.

موضوعی که البته در تیغ و ترمه رنگ می‌بازد و دیگر شاهد یک شاهکار اقتباس سینمایی از ادبیات نیستیم. تدوین ضعیف و قابل پیش‌بینی بودن رویدادها و اتفاقات که هیچ جای سوال و چالشی در ذهن مخاطب ایجاد نمی‌کنند را می‌توان عمده‌ترین و برجسته‌ترین نقاط ضعف داستان و فیلمنامه عنوان کرد؛ آن هم در شرایطی که به لطف یک تدوین مناسب پی رنگ داستان می‌توانست جذابیت هیجان انگیزی برای دنبال کردن در نزد مخاطب داشته باشد.

برچسب‌ها سازمان سینمایی و امور سمعی و بصری فروش فیلم ها شورای صنفی اکران فیلم نقد فیلم اکران فیلم فیلمساز

منبع: ایرنا

کلیدواژه: سازمان سینمایی و امور سمعی و بصری فروش فیلم ها شورای صنفی اکران فیلم نقد فیلم اکران فیلم فیلمساز سازمان سینمایی و امور سمعی و بصری فروش فیلم ها شورای صنفی اکران فیلم نقد فیلم اکران فیلم فیلمساز جشنواره فیلم فجر تیغ و ترمه

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.irna.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «ایرنا» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۲۸۵۶۷۸۸۴ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

کتاب در فروردین؛ رشد ۱۵ درصدی تولید و انتشار ۲۸۲۵ عنوان جدید

به گزارش قدس آنلاین در نخستین‌ماه سال ۱۴۰۳ حدود ۴ هزار و ۶۰۹ عنوان کتاب در حوزه‌های مختلف منتشر شده است که این عدد در فروردین‌ماه سال گذشته حدود ۳ هزار و ۸۹۵ عنوان بود که نشان‌دهنده بیش از ۱۵ درصد رشد در انتشار کتاب در مدت مشابه است.

نگاهی به آمار موسسه خانه کتاب و ادبیات ایران نشان می‌دهد که در میان کتاب‌های منتشر شده، ۳ هزار و ۴۷۰ عنوان تالیفی و هزار و ۲۰۲ عنوان ترجمه شده هستند، همچنین بیشترین سهم در اختیار حوزه ادبیات با ۸۵۹ عنوان کتاب و پس از آن حوزه‌های کودک و نوجوان با ۸۳۹ عنوان و کمک درسی با ۶۸۵ عنوان است. بر این اساس، کمترین آمار انتشار کتاب به حوزه زبان با ۴۵ کتاب و علوم طبیعی و ریاضیات با ۷۲ عنوان کتاب است.

همانند ماه‌های گذشته، استان تهران بیشترین آمار انتشار کتاب را با ۳ هزار و ۲۸۲ عنوان از آن خود کرده و سهم سایر استان‌ها هزار و ۳۲۷ عنوان بوده است؛ همچنین نگاهی به آمار کتاب‌های چاپ اول نشان می‌دهد که ۲ هزار و ۸۲۵ عنوان کتاب چاپ نخست و هزار و ۷۸۴ عنوان کتاب تجدید چاپی هستند.

براساس این آمار، شمارگان کل کتاب در فروردین‌ماه ۱۴۰۳، ۵ میلیون و ۹۸۴ هزار نسخه و میانگین شمارگان نیز هزار و ۲۹۸ نسخه بوده است؛ همچنین میانگین قیمت کتاب در این ماه یک‌میلیون و ۷۵۴ هزار ریال بوده است.

طبق این آمار، در حوزه ادبیات، از میان ۸۵۹ عنوان کتاب حدود ۵۷۸ عنوان کتاب تالیفی و ۲۸۱ عنوان ترجمه شده هستند که از میان آن‌ها ۵۴۸ عنوان چاپ نخست و آثار تجدید چاپی ۳۱۱ عنوان بوده است. در حوزه کودک و نوجوان از میان ۸۳۹ عنوان اثر منتشر شده نیز ۳۸۷ عنوان چاپ نخست و ۴۵۲ عنوان تجدید چاپ هستند.