از چنین جامعه‌ای باید ترسید!
تاریخ انتشار: ۲۲ تیر ۱۳۹۹ | کد خبر: ۲۸۵۹۷۰۵۰
صورت بندی جزء و کل ماجرا چنین می‌نماید که ما در مساله "مسئولیت اجتماعی"، با مفهومی مواجهیم که در ادبیات دینی با تعابیری، چون امر به معروف و نهی از منکر، جهاد و... متناظر است؛ دو جزء اصلی جهاد را مساله امر به معروف و نهی از منکر تشکیل می‌دهد؛ و افضل این جهاد، اقدام در مقابل ظلم سیاسی و اجتماعی است.
به گزارش شبکه اطلاع رسانی راه دانا؛ نگرش ما به مفاهیم و معنایی که از آنها در می‌یابیم بیش از آن که برساخته خود مفهوم باشد به تصویری باز می‌گردد که ما از آن دریافت کرده ایم.
بیشتر بخوانید:
اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!
یکی از مفاهیمی که مصداقا شامل چنین قاعده‌ای قرار گرفته و به ضدمفهومی سترگ بدل شده مفهوم "مسئولیت اجتماعی" است. "هرزگی مفهومی" مسئولیت اجتماعی آن چنان بازه گسترده‌ای را در قبال مدلول این مفهوم باز کرده که "همه" و "هیچ" در آن می‌گنجد در حالی که ذات این مفهوم با کل و جزئی و اصل و فرعی متمایز مرزبندی شده است.
اگر از جایگاه نص به این مسئولیت بنگریم باید آن را به صورت هرمی ترسیم کنیم که به تعبیر امروزین آن ساختار‌ها در راس این هرم واقع می‌شوند؛ اما سوال اینجاست که آیا این مفهوم با همین تفسیر و به همین شکل در حافظه اجتماعی جامعه نقش بسته است؟
برای پاسخ به این سوال باید مهم‌ترین مفهوم متناظر با مسئولیت اجتماعی در ادبیات دینی را مطمح نظر قرار داد، مفهومی که مسیر عینیت بخشی اصول مسئولیت اجتماعی است. آن چه ما در ادبیات دینی از آن به عنوان امر به معروف و نهی از منکر یاد می‌کنیم به صورت روشنی ما را به ساختار‌های کلان جامعه ارجاع می‌دهد. ساختار‌هایی که در منطق جامعه سازی قرآنی و دینی پیش ران‌های اجتماعی جامعه تلقی می‌شوند.
به عنوان نمونه به این گزاره‌ها نگاه کنیم:
وَالْجِهَادُ مِنْهَا عَلَى أَرْبَعِ شُعَبٍ: عَلَى الْأَمْرِ بِالْمَعْرُوفِ، وَالنَّهْیِ عَنِ الْمُنْکَرِ، وَالصِّدْقِ فِیالْمَوَاطِنِ، وَشَنْآنِ الْفَاسِقِینَ. جهاد بر چهار قسم است: ۱ ـ. امر به معروف ۲ ـ. نهى از منکر ۳ ـ. راستى در هنگامه شکیبائى ۴ ـ. دورى از گناهکار. (نهج البلاغه/ کلمات قصار/ ۳۱)
در این گونه روایات بخش جدی و اصلی مفهوم جهاد به امر به معروف و نهی از منکر اختصاص داده شده است.
این در حالی است که در گونه‌ای دیگر از روایات و بعنوان نمونه در این روایت نبوی اولویت جهاد به این صورت تبیین شده است: مِنْ أَفْضَلِ اَلْجِهَادِ کَلِمَةُ عَدْلٍ عِنْدَ سُلْطَانٍ جَائِرٍ. بهترین نبرد و پیکار سخن عدل است که در پیشگاه سلطان ستمگر گفته شود. (ارشادالقلوب ج. ۱ ص. ۹۸)
در صورت بندی اجمالی از این گزاره‌ها می‌توان به این نکته اشاره کرد که جهاد بعنوان یکی از مفاهیم اساسی دین در هم پوشانی با مفهوم امر به معروف و نهی از منکر، کاملا ماهیت اجتماعی و ساختاری را به مخاطب القا می‌کند. با توجه به چنین صورت بندی منطقی است که می‌توان روایاتی که به اهمیت امر به معروف و نهی از منکر اشاره می‌کند را در این نظام واره تحلیل کرد؛ چه آن که در غیر این صورت و تحدید این مفهوم به منکر و معروف‌های خرد، چنین تناسبی بین موضوع و حکم غیر قابل درک خواهد بود.
نکته دیگری که قابل اشاره است آن که در صورت تبدیل و تغییر موضوع و مصداق معروف و منکر از کلان به خرد، آیا به مدعای تحقق بخشی از فریضه امر به معروف و نهی از منکر می‌توان پرداخت؟
برای پاسخ به چنین سوالی می‌توان به گزاره‌های مورد اشاره نص در این باب پرداخت. به عنوان نمونه ذکر کلامی از امیرالمومنین خالی از لطف نیست، جایی که "ترجیح فروع بر اصول" را دو عامل در "اِدبارِ الدُّوَلِ" یا شکست و از بین رفتن نظام سیاسی ذکر می‌کنند و می‌گویند: یُسْتَدَلُّ عَلَی اِدبارِ الدُّوَلِ بِاَربَعٍ: تَضییعِ الاُصولِ وَ التَّمَسُّکِ بِالفُرُوعِ وَ َتقدیمِ الاَراذِلِ وَ تَاخیرِ الاَفاضِلِ» (غرر الحکم، ص. ۳۴۲)
با این حساب ترجیح فرع بر اصل را نه تنها نمی‌توان با مثال‌هایی از قبیل: "نیمه پر و خالی" توضیح داد بلکه باید گفت که این گونه اصول از چنان اهمیتی بنیادین برخوردارند که در صورت ترجیح فرع بر آنان، ساخت و نظم نهادهای اجتماعی را دستخوش تغییرات جدی می‌کنند.
حال می‌توان به مساله مسئولیت اجتماعی و دوگانه مفهوم و ضد مفهوم بازگشت. صورت بندی جزء و کل ماجرا چنین می‌نماید که ما در مساله "مسئولیت اجتماعی"، با مفهومی مواجهیم که در ادبیات دینی با تعابیری، چون امر به معروف و نهی از منکر، جهاد و... متناظر است؛ دو جزء اصلی جهاد را مساله امر به معروف و نهی از منکر تشکیل می‌دهد؛ و افضل این جهاد، اقدام در مقابل ظلم سیاسی و اجتماعی –ولو بصورت زبانی یا به تعبیر امروزین آن مدنی- است.
ترسیم چنین اصل و فرعی در منکر و معروف، با التزام به گزاره تقدیم اصول بر فروع و تبعات تخلف از این قاعده نهایتا این انگاره را در ذهن متبادر می‌سازد که ما در تصویری که از مفاهیم مسئولیت اجتماعی، منکر و معروف در جامعه داریم دچار تغییر مفهوم به مخالف خودش شده ایم و طبعا نه تنها "مسئولیت" برآمده از این تصویر موجب تحقق اهداف و غایات آن نخواهد شد بلکه به علت ارائه مفهومی مقلوب در بحث مسئولیت اجتماعی جامعه به تدریج به "مسئولیت‌هایی که مسئولیت نیست" دل می‌بندد و در این راه دچار اثر تخدیری آن خواهد شد.
با این تفصیل می‌توان به روایات و گزاره‌های برآمده از آن در بحث معروف و منکر بازگشت و اهمیت چنین بنیان‌هایی برای تعاملات کلان اجتماعی در جامعه را هضم کرد. جایی که بعنوان نمونه می‌توان این روایت را ذکر کرد:
عَنْ الباقِرِ علیه السلام: اِنَّ الأمرَ بِالمَعْرُوفِ وَ النَّهْىَ عَنِ الْمُنکَرِ فَریَضَةٌ عـَظیمَةٌ بِهـا تـُقامُ الفـَرائِضُ وَ تَأْمَنُ المَذاهِبُ وَ تَحِلُّ المَکاسِبُ وَ تَرُدُّ الْمَظـالِمُ وَ تَعْمـُر الأرْضُ (وسائل الشیعه/ ج. ۱۱/ ص. ۳۹۵/ ح. ۶)
امام باقر علیه السلام فرمودند: امر به معروف و نهى از منکر دو واجب بزرگ الهى مى باشند که سایر واجبات با آنها بر پا مى مانند و بوسیله این دو راه‌ها امن و کسب و کار مردم حـلال مى شود. با این دو واجب است که داد ستمدیدگان ستانده مى شود و زمین آباد مى گردد.
با چنین تفسیری از امر به معروف و نهی از منکر است که می‌توان به اهمیت موضوع و نتایج برآمده از آن در حیطه جامعه سازی واقف شد. لیکن تصویر موجود در جامعه و حاکمان ما از این مفهوم در شناخت و شناساندن منکر‌های خردتر، فردی‌تر و فرعی تری، چون مساله حجاب، روابط شخصی و فردی و... به عنوان اولویت‌های مصداقی و موضوعی چنین فریضه‌ای قطعا عینیت بخش آن نخواهد بود و روز به روز ما را به سمت جامعه‌ای خواهد برد که از "مسئولیت اجتماعی" در آن جز پوستینی وارونه و "ضدمفهومی" که صرفا جامعه را ترسناک‌تر خواهد کرد سوق می‌دهد که حقیقتا "از چنین جامعه‌ای باید ترسید". منبع: فرهنگ سدید انتهای پیام/
منبع: دانا
کلیدواژه: امر به معروف و نهی از منکر مسئولیت اجتماعی ادبیات دینی عنوان نمونه صورت بندی گزاره ها
درخواست حذف خبر:
«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.dana.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «دانا» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۲۸۵۹۷۰۵۰ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.
خبر بعدی:
اقدامات شهرهای موفق برای تحقق مفهوم زباله‌صفر
زباله‌ها یکی از عوامل اصلی بحران‌های سه‌گانه تغییرات آب‌وهوایی، تنوع زیستی و از بین رفتن طبیعت هستند و تلاش برای حذف زباله با هدف کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای در اولویت برنامه‌های شهری قرار دارد. بسیاری از شهرهای جهان برای کمک به این رویکرد، اقدامات زباله‌صفر را در پیش گرفته‌اند.
به گزارش سرویس ترجمه خبرگزاری ایمنا، مسئولان و مقامات بسیاری از کشورها برای دستیابی به هدف شهر زباله‌صفر، مجموعه‌ای از اقدامات و مکانیسم‌های مالی را برای کمک به شهرها راه‌اندازی کرده‌اند و معتقدند استفاده از برنامه‌های زباله‌صفر منجر به کاهش ۸۴ درصدی انتشار گازهای گلخانه‌ای می‌شود. مفهوم شهر زباله‌صفر با استفاده از چارچوب ارائه شده توسط سازمان بین‌المللی Zero Waste به این صورت تعریف می‌شود: «حفظ همه منابع از طریق تولید، مصرف، استفاده مجدد و بازیابی مسئولانه محصولات، بسته‌بندی و مواد بدون سوزاندن و بدون تخلیه به زمین، آب یا هوا». بنابراین، شهر زباله‌صفر علاوه بر بازیافت، بر افزایش جریان مواد در یک اقتصاد دایره‌ای نیز تمرکز دارد و استفاده مجدد از کل زباله‌ها را ترویج می‌کند، به همین دلیل با نام «ضایعات صفر» هم شناخته می‌شود.
گواهینامه شهر زباله‌صفر یک استاندارد اروپایی است که توسط شبکه حذف زباله (Zero Waste Europe) ایجاد شده است. این طرح برای کمک به محله‌ها و شهرها به منظور حذف زباله و معرفی اقتصاد دایره‌ای طراحی شده است. هدف از برنامه شهر بدون زباله و صدور گواهینامه زباله‌صفر، تغییر رویکرد سنتی مدیریت پسماند شهرها است و بر کاهش مصرف و استفاده مجدد، بازیافت و کمپوست، مدیریت پسماند، طراحی مجدد و آماده‌سازی برای استفاده مجدد تمرکز دارد. این تنوع در حوزه عملکرد منجر به دستورالعمل‌های گوناگون در شهرهای متفاوت برای رسیدن به معیارهای مشابه است که در ادامه نمونه‌های برجسته مانند سایت‌های تخلیه هوشمند یا مدیریت پیشرفته زباله معرفی می‌شود.
کیل به عنوان اولین شهر بدون زباله آلمان شناخته می‌شود که گواهینامه زباله‌صفر را دریافت کرده است. طرح شهر بدون زباله کیل شامل بیش از ۱۰۰ اقدام برای کاهش ضایعات به میزان ۱۵ درصد به ازای هر نفر در سال و کاهش زباله‌های باقیمانده (زباله‌هایی که قابل بازیافت نیستند) به نصف تا سال ۲۰۳۵ است. زباله‌صفر کردن خانه‌ها، مشاغل، مدارس، نهادهای عمومی، رویدادها و دیگر سیستم‌های مربوط به زباله بخشی از تلاش‌های کیل برای رسیدن به این اهداف هستند.
کیل اقدامات بسیاری برای حذف زباله از شهر و کاهش ضایعات انجام می‌دهد که از آن جمله می‌توان به کمک‌هزینه ۲۰۰ یورویی برای خرید پوشک‌های پارچه‌ای به جای پوشک‌های یکبار مصرف اشاره کرد. همچنین کیسه‌های قابل استفاده مجدد رایگان برای میوه و سبزیجات را در اختیار مردم قرار می‌دهد و سازمان‌های عمومی را از استفاده از اقلام یکبار مصرف منع کرده است. یکی دیگر از اقدامات کیل، تبدیل موهای باقیمانده در آرایشگاه‌ها به موادی است که روغن را از آب جدا می‌کند و در تصفیه آب و همچنین استفاده مجدد از روغن کاربرد دارد.
چشم‌انداز شهر بارسلون با جمعیتی بالغ بر ۱.۶۲ میلیون نفر در سیاست حذف زباله شامل کاهش قابل توجه سطح زباله جامد شهری، دستیابی به موفقیت ۶۷ درصدی در تفکیک مناسب زباله‌های خانگی و کاهش تولید سرانه زباله به زیر ۴۲۷ کیلوگرم تا سال ۲۰۲۷ است. سرانه زباله این شهر در سال ۲۰۲۰ حدود ۴۹۸ کیلوگرم بود که نسبت به ۵۶۲ کیلوگرم در سال ۲۰۰۷ کاهش قابل‌توجهی داشت.
مونیخ، آلمانمونیخ در تلاش برای دستیابی به گواهینامه شهر زباله‌صفر است. این شهر در حال حاضر ۴۵۴ کیلوگرم زباله در سال تولید می‌کند ولی با این حال، میزان بازیافت در این شهر تا حد زیادی قابل قبول است، برای نمونه در سال ۲۰۱۹، نرخ بازیافت در این شهر ۵۳ درصد بود. بسیاری از ابتکارات در مونیخ، متمرکز بر تلاش برای بهبود بازیافت در خانه‌ها با انجام تفکیک از مبدا (که حدود ۳۵٪ است) و هدف قرار دادن جوامع و گروه‌های اجتماعی است. مونیخ قصد دارد ۱۲ مرکز بازیافت جدید ایجاد کند و به ترویج استفاده مجدد از طریق فروشگاه صرفه‌جویی شهری ادامه دهد. در این شهر تمام اقلامی که به مرکز بازیافت وارد می‌شوند، کاملاً از حیث پتانسیل تعمیر و استفاده مجدد بررسی می‌شوند و به این ترتیب عمر اقلام به طور چشمگیری افزایش پیدا می‌کند.
از دیگر شهرهای زباله‌صفر می‌توان به تیلوس در یونان اشاره کرد که ۴۳ درصد کاهش زباله جامد به ازای هر نفر را تجربه کرده است. طرح‌های ضایعات‌صفر در تیلوس شامل بازیافت کپسول‌های قهوه، باتری‌ها و منسوجات است. علاوه بر این، تیلوس طرحی برای تبدیل زباله‌های باقیمانده‌ای که قابل بازیافت نیستند به سوخت جایگزین در نظر دارد. طرح زباله‌صفر این جزیره چنان موفقیت‌آمیز بوده است که تیلوس در حال حاضر سطل زباله‌های خیابانی مانند آنچه در سایر شهرها رایج است، ندارد و دفن‌گاه زباله آن جای خود را به مرکز بازیافت خلاقانه داده است. در واقع تمام زباله‌های جزیره به این مرکز نوآوری دایره‌ای شهر منتقل می‌شوند که به راه‌حل‌های مدیریت زباله با فناوری‌های پیشرفته مجهز است و می‌تواند زباله‌ها را برای بازیافت یا کمپوست شدن بیشتر دسته‌بندی کند. بخشی از این زباله‌ها به‌عنوان سوخت برای صنعت سیمان مورد استفاده قرار می‌گیرد، بخشی برای استفاده مجدد تعمیر و بخشی به لوازم هنری خام و مصالح ساختمانی تبدیل می‌شود.
شهر کامیکاتسو در جزیره جنوبی شیکوکوی ژاپن ۲۰ سال پیش «بیانیه زباله‌صفر» را اعلام کرد. ساکنان کامیکاتسو زباله‌های خود را به ۴۵ دسته تقسیم می‌کنند و اقلامی را که دیگر استفاده نمی‌کنند، به مغازه‌های محلی می‌برند تا مورد استفاده دیگران قرار بگیرند. این شهر زباله‌صفر یک فروشگاه قرض وسایل نیز دارد که اقلام قابل استفاده مجدد مانند لباس، کالاهای ورزشی و لوازم خانه را به کسانی که نیاز به استفاده از این کالاها دارند، به رایگان قرض می‌دهد.
اوساکی نیز حدود ۸۰ درصد زباله‌های خود را بازیافت می‌کند و از سوزاندن زباله‌ها اجتناب می‌کند. زباله‌ها در این شهر در ۲۷ گروه طبقه‌بندی می‌شوند که از این تعداد، ۲۶ گروه واجد شرایط بازیافت هستند و این زباله‌ها پس از فشرده‌سازی به مراکز بازیافت در سراسر کشور ارسال می‌شوند.
براتیسلاوا، اسلواکییکی از خلاقانه ترین طرح‌های بدون زباله در جهان را می‌توان در شهر براتیسلاوا پایتخت اسلواکی یافت. KOLO که در اکتبر ۲۰۲۲ با مشارکت شورای شهر راه‌اندازی شد، یک مرکز اقتصاد دایره‌ای است که به عنوان ابزاری برای پیشگیری از دفن زباله عمل می‌کند و شعارش «بهترین زباله، زباله‌ای است که ایجاد نمی‌شود.» است. این مرکز استفاده مجدد در فضایی به مساحت ۱۲۰۰ متر مربع واقع شده است که در آن به اشیا ی دور انداخته شده فرصتی دوباره برای استفاده داده می‌شود. در این مکان افراد می‌توانند وسایل خانه اضافی خود را اهدا کنند که سپس تعمیر می‌شوند یا زندگی جدیدی به آنها داده می‌شود. KOLO همچنین با سازمان‌های غیرانتفاعی برای کمک به گروه‌های آسیب‌دیده اجتماعی همکاری می‌کند و به رایگان بسیاری از اقلام را در اختیار آنها قرار می‌دهد. علاوه بر این، KOLO شامل یک مرکز آموزشی و خلاق برای افکار و ایده‌های دایره‌ای است که هدف آن الهام بخشیدن به مردم براتیسلاوا برای اتخاذ روشی پایدارتر از زندگی است.
شهر پونا در هند یک طرح ابتکاری به کمک مجمع جهانی اقتصاد برای کاهش ضایعات و بهبود سیستم‌های مدیریت زباله معرفی کرده است. در این شهر کمتر از ۳۰ درصد زباله‌های پلاستیکی بازیافت می‌شود و آگاهی از مدیریت زباله پایین است، به همین دلیل طرحی برای اجرای کارگاه‌های آموزشی برای افزایش آگاهی از شیوه‌های پسماند و معرفی سیستم‌های مدیریت پسماند بهتر در مدارس و دانشکده‌ها ارائه شده است.
یکی دیگر از ابتکارات مجمع جهانی اقتصاد طرح «مصرف‌کننده فراتر از زباله» است که هدف آن ایجاد جایگزین‌های پایدار، مقرون‌به‌صرفه و جذاب برای اقلام یکبار مصرف است. به گفته این مجمع، بیش از ۹۰ درصد پلاستیک‌های جهان هرگز بازیافت نمی‌شود و در اقیانوس‌ها و محیط‌های طبیعی رها می‌شوند و شهرها نقش اصلی را در آزمایش و اجرای سیستم‌های استفاده مجدد دارند.
شرکت‌های عضو UpLink و کمک به ساخت شهرهای زبالهصفردر بسیاری از کشورها شرکت‌هایی راه‌اندازی شده است که به شهرها کمک می‌کنند تا برنامه‌های حذف زباله را پیش ببرند. برای مثال یک شرکت در میانمار ارتباط بین کسب‌وکارها را با تسهیلات و حمل بازیافت برقرار می‌کند تا برای تفکیک و بازیافت زباله‌ها به آنها کمک کند و از داده‌ها برای نشان دادن تأثیر این کار بر ردپای کربن استفاده می‌کند.
در بنگلور هند نیز یک شرکت از سیستم‌های مرتب‌سازی خودکار برای سازمان‌دهی زباله‌ها به دسته‌های مرطوب، خشک و فلزی و بازیافت آنها استفاده می‌کند. این شرکت زباله‌های غیرقابل‌بازیافت را به نوعی چوب تبدیل می‌کند که قابلیت استفاده برای ساخت مبلمان و سایر موارد را دارا هستند. همچنین یک پلتفرم دیجیتالی در این شهر راه‌اندازی شده است که سازمان‌ها را قادر می‌سازد پسماند قابل‌بازیافت را شناسایی کنند و از این طریق سطح زباله، هزینه‌های دفن زباله و هزینه‌های بسته‌بندی را کاهش دهند و به اهداف پایداری خود نزدیک‌تر شوند.
در اندونزی نیز پلتفرم دیجیتال به مدیریت زباله کمک می‌کند و مردم از طریق این پلتفرم با افراد مسئول جمع‌آوری پسماند ارتباط برقرار می‌کنند. برنامه به این افراد حق‌الزحمه می‌دهد و از این راه به افزایش بازیافت، کاهش استفاده از دفن زباله و تقویت اقتصاد محلی کمک می‌کند.
یک شرکت در برزیل برنامه‌ای برای افزایش استفاده مجدد و بازیافت بسته‌بندی پس از مصرف طراحی کرده است و فرصت‌های شغلی را در این ارتباط ایجاد می‌کند. براساس آمار، سه‌چهارم برزیلی‌ها مواد قابل بازیافت را هنگام دور ریختن زباله‌هایشان جدا نمی‌کنند و این شرکت با فرستادن سه‌چرخه‌های مخصوص برای جمع‌آوری زباله در مناطقی که حجم زیادی از زباله‌های پس از مصرف تولید می‌شود، این موضوع را جبران می‌کند.
کد خبر 747384
تیم فوتسال افغانستان نیمی از راه جام جهانی را طی کرد