مأموریت ما، به هم زدن طبقه بندی فعلی علوم است
تاریخ انتشار: ۲۸ تیر ۱۳۹۹ | کد خبر: ۲۸۶۶۶۸۴۰
نشست تخصصی علم دینی همراه با رونمایی از مجموعه کتابهای «علم دینی؛ از چیستی تا چگونگی» در محل مؤسسه مطالعات راهبردی علوم و معارف اسلامی در مشهد برگزار شد. دکتر احمد رهدار، رئیس مؤسسه مطالعات و تحقیقات اسلامی فتوح اندیشه قم در این نشست به عنوان سخنران مدعو در خصوص آسیبشناسی روند تولید علم دینی سخنرانی داشتند که خلاصهای از آن را در ادامه میخوانید.
بیشتر بخوانید:
اخباری که در وبسایت منتشر نمیشوند!
محسن فاطمینژاد/
نشست تخصصی علم دینی همراه با رونمایی از مجموعه کتابهای «علم دینی؛ از چیستی تا چگونگی» در محل مؤسسه مطالعات راهبردی علوم و معارف اسلامی در مشهد برگزار شد. دکتر احمد رهدار، رئیس مؤسسه مطالعات و تحقیقات اسلامی فتوح اندیشه قم در این نشست به عنوان سخنران مدعو در خصوص آسیبشناسی روند تولید علم دینی سخنرانی داشتند که خلاصهای از آن را در ادامه میخوانید.
تولید علم دینی و توقف در مبانی
نکته نخست اینکه بحثی را به صورت کلی در خصوص علم مطرح میکنند و میگویند علم، حرکت از discipline به fact است. آنچه در تاریخ علم اسلامی بیشتر مشهود است این بوده که ما از disciplineها به factها آمدیم، از مبادی شروع کردیم و مبانی را گفتیم و به نظر حقیر نیز بیشتر در همان مبادی ماندهایم. به نظرم این توقف ما در مبانی نیز بیش از آنکه یک منطق و عقلانیت پشت آن خوابیده باشد، وضع تاریخی ما این توقف را بر ما تحمیل کرده است. یعنی ما به حلقه سوم این کار که نظام اجتماعی بوده است خیلی دعوت نشدهایم و جایی نداشتهایم. بعداً نیز که به صورت موردی در برخی از مقاطع برای ما بهخصوص در جمهوری اسلامی فضا فراهم شده، به نظرم واقع تاریخی ما بر ما حجاب شده است یا بهتر است اینطور بگویم که عادات تاریخی ما برایمان هنجار درست کرده که رفتن به سمت بحثهای عینی و اجتماعی علم، شاید ضدهنجار تلقی شده است.
علم دینی، علمی است که میخواهد واقع دین را گزارش کند
ما بیشتر در همان لایه بحثهای نظری و انتزاعی و مبانی تولید علم و از جمله تولید علم دینی ماندهایم. البته همانطور که مقام معظم رهبری فرمودهاند این عرصه، عرصه کوتاهی نیست که فکر کنیم قرار است زود از آن عبور کنیم. اما عرض من این است که فرایند علم دینی با ماندن در این عرصه، تمام نمیشود. به عبارت دیگر اصلاً قرار نیست این اقیانوس علم را در ساحت مبانیاش تا انتها طی و تمام کنیم و بعد وارد مرحله سوم شویم. به گمان من علم دینی نسبتی با خود دین دارد. علم دینی، علمی است که میخواهد واقع دین را گزارش کند، شفاف و صورتبندی و در مورد آن بحث کند. بنده اعتقاد دارم بخشی قابل توجه از دین در بستر تاریخ تحقق یافته است و علم دینی باید ناظر بر این امر محقق شده باشد. به تعبیر استاد میرباقری، دین کامل است و دینداری مستکمل؛ انتظار نداریم همه دین در یک برهه زمانی محقق شده باشد. دین در یک فرایند تاریخی قرار است لباس عینیت بپوشد و صورت تام و تمام تحقق دین هم مربوط به زمان ظهور حضرت حجت خواهد بود؛ ولی در مسیر میل به حکومت جهانی مراتب و منازلی محقق شده است. علم دینی ما آدمهای غیرمعصوم باید ناظر بر این امر باشد و بتواند آن را برای ما توصیف و صورتبندی کند.
در بحث امکان علم دینی سرمان کلاه رفته است
اگر این مقدمه طولانی را از بنده بپذیرید باید بگویم در بحث امکان علم دینی سرمان کلاه رفته است. بله چند قرن پیش در کتابی باید در مورد امکان علم دینی حرف میزدیم، پس از آن دیگر وضع تاریخی ما، وضع تحقق دین و علم دینی است. اگر هیچ یک از این مراتب در اختیار ما نبود ما نمیتوانستیم تعین هویتی خودمان را در تاریخ رقم بزنیم. نمیتوانستیم مرز بین خود و غیر خودمان را مشخص کنیم. ما با داشتن این چیزها توانستیم تعیین هویتی را پیدا کنیم. ایده ما باید واقع ما را مشخص کند. به گمان من مهمترین، بیشترین و مناسبترین بستر تحقق عینی دین در روزگار ما همین بستر انقلاب اسلامی و جمهوری اسلامی ماست. علم دینی باید بتواند مختصات موقعیت تاریخی ما را تبیین کند تا بتواند ما را از هر کسی که به هر میزانی با ما زاویه دارند متمایز کند.
علم دینی در ساحت مقاومت باید بتواند قاسم سلیمانی را تبیین کند
میخواهم بگویم در خلأ، به دنبال علم دینی نگردیم. علم دینی همین است که واقع شده است. مثال میزنم؛ اگر در زمانه ما دین میخواست بگوید اگر کسی به من عمل کند، این میشود، مثلاً در عرصه مقاومت، اگر دین میخواست کسی را به عنوان خروجیاش بیرون بدهد، آیا این خروجی متفاوت از قاسم سلیمانی میشد؟ نمیشد. علم دینی در ساحت مقاومت باید بتواند قاسم سلیمانی را تبیین کند. یک چیز محقق است؛ باید این را تبیین کند. بچه دهاتی که از قضا درس و دانشگاه نخوانده، ولی به عرصه دینی ورود و شخصیتی پیدا کرده است که آنهایی که تا ته بحثهای نظامی و استراتژیک را خواندهاند، به قاسم سلیمانی نمیگویند جنگ را نفهمیده و این آدم قابل مطالعه نیست. دین همین را میخواهد بسازد و همین را نیز ساخته است. به نظرم تیپیکال نیز هست، یعنی یک شخصی است که حالا حالاها باید عالمان و متفکران عرصه این دانشها -که حضرت آقا فرمودند ذات آنها مسموم است و به لحاظ ماهوی از ما نیستند و غیر ما هستند- باید این فرد را ابژه تأمل خودشان قرار دهند و درموردش بحث کنند. اگر دین در قرن بیستم میخواست بروندادی داشته باشد و یک فرد در قرن بیستم میخواست به دین عمل کند، آیا خروجی آن غیر از امام میشد؟ علم دینی باید بتواند امام را با همه تعینات و تحصلاتش توصیف کند. دین در وجه عامتر و کلانتر نیز پنهان نیست، محقق است. یعنی علیالقاعده باید اینگونه میشد. خداوند نمیتواند ما را برای عمل نکردن به یک امر پنهان، موهوم و مجمل و برای چیزی که نتوانسته است آن را محقق کند، مورد تأدیب قرار دهد و ثواب و عقاب برای ما ترتیب دهد. این خیلی مهم است که ما مباحث علم دینی را در یک صحنه واقعی به بحث بگذاریم. اگر ادبیات علوم دینی که تاکنون تولید کرده بودیم، متوجه این قضیه میشد نیازی به پاسخ گفتن به بسیاری از شبهاتی که مستقیماً متوجه ماست، نمیدیدیم. مشکل ما اینجاست که چون واقع دین را در تأملات نظری خودمان در خصوص علم دینی لحاظ نکردهایم، مفروضات ما تبدیل به فرضیه شده است. در همایشی در تهران مبتنی بر مقدمات کاملاً کلامی دینی، عرض کردم چون من دین را محقق شده دیده و میدانم جرئت میکنم این حرف را بزنم، معتقد هستم بدترین وضعیت جوامع اسلامی از بهترین وضعیت جوامع غیراسلامی بهتر است. اگر شما بگویید در ایران دین محقق شده است، برونداد امر محقق شده دین نمیتواند از جایی که دین محقق نشده بدتر باشد. دستگاههای سنجشی که دارند ما را ارزیابی میکنند، چون ما آنها تولید نکردیم، بروندادهای سنجش را به ضرر ما رقم میزند. اگر دستگاه سنجش را خود ما از دل دین بیرون بیاوریم به صورت واضحی از دنیا جلوتر هستیم؛ در شاخصههای زندگی جلوتر هستیم.
علم دینی و کسانی که به این عرصه ورود کردهاند تلاششان این است که این دستگاه را عوض کنند. آنچه میتواند در تغییر این دستگاه سنجش مؤثر باشد، خود الگوی طبقه بندی علوم است. در عالم اسلامی از حدود قرن سه به این سو با فارابی، غزالی و مرحوم ملامحسن فیض همواره این موضوع بوده است که علوم را چگونه باید به همدیگر مربوط کنند. علمای اسلام به این نتیجه رسیدهاند که علم زیرین، علم کلام و الهیات است. در دنیای غرب از نیمه دوم قرن ۱۹ و بخشی از قرن ۲۰ به این مسئله معطوف شد که علوم را چگونه دستهبندی کنند؛ پس از کلی دعوای عرقریز به این نتیجه رسیدند که زیرینترین علوم، ریاضی است. ریاضی، علم پایه و مادر شد. الآن در دانشگاههای ما نیز دانشکده علوم پایه جایی است که ریاضی و فیزیک و شیمی و امثالهم تدریس میشود. ماجرای علم پایه این است که مبادی علوم پس از خودش را طراحی میکند و جوهر این علم در علوم بعدی سریان پیدا میکند. دنیای جدید، ریاضی را به عنوان علم پایه قرار داده است. جوهر ریاضی عدد و کمیت است. معنایش این است که از این پس علوم بعد از ریاضی، تبدیل به علوم کمی میشوند. علوم کیفی رخت برمیبندند. تسری جوهر عدد در علوم دیگر سبب میشود کیفیات به کمیات بدل شوند. ما هم این را اشتباه کردهایم و زهر این روششناسیها را دیدهایم. نتیجه این میشود که دین کمی میشود. شما برگردید به طبقهبندی علوم اسلامی؛ کلام و الهیات جوهرش اله و خداست. اگر علم الهیات به عنوان علم زیرین قرار بگیرد، میبینید اله در تمامی علوم دیگر سریان پیدا میکند. شما بعد میبینید کسی چون ابواسحاق کندی عالِم موسیقی است ولی کلاسش، کلاس توحید است. شاگردانش موسیقی میخوانند ولی موحد میشوند. ابوریحان یک منجم است، خیام یک ریاضیدان است. اینها علم دین به معنایی که بروند فقه و تفسیر بخوانند که نبودهاند. وقتی اله در ریاضی، نجوم و موسیقی بیاید، خروجی را الهی میکند، ولی وقتی ریاضی در حوزه و قرآن بیاید، حوزه را سکولار میکند. اتفاق مهم به نظرم این است که اگر یک روزی توانستیم کاری کنیم که در دانشکده علوم پایه، الهیات و فلسفه تدریس شود آن روز، روزی است که از علوم دانشگاهی ما چیزی برای دین بیرون میآید. به نظرم مهمترین مأموریت ما در بحث تولید علم دینی به هم زدن طبقه بندی و الگوی فعلی است. این را تصادفی ندانید که از اول انقلاب هیچ یک از وزرای علوم ما، کسانی نبودهاند که علوم انسانی خوانده باشند. این تصادف نیست، ریلگذاری علوم در کشور ما بر علوم انسانی نیست.
منبع: قدس آنلاین
کلیدواژه: ترویج علوم دینی علم دینی
درخواست حذف خبر:
«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را بهطور اتوماتیک از وبسایت www.qudsonline.ir دریافت کردهاست، لذا منبع این خبر، وبسایت «قدس آنلاین» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۲۸۶۶۶۸۴۰ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتیکه در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.
خبر بعدی:
حضور ۷۵ دانشگاه ایرانی در میان برترین های آسیا در رتبهبندی تایمز
به گزارش خبرنگار مهر، پایگاه رتبه بندی تایمز یکی از معتبرترین نظامهای رتبه بندی در سطح بین المللی است که در ۲۰۱۳ میلادی برای اولین بار رتبه بندی دانشگاههای آسیایی را در کنار رتبه بندیهای بین المللی خود انجام داد.
روش شناسی این رتبه بندی همانند روش شناسی رتبه بندی جهانی دانشگاهها است که از ۱۸ شاخص در قالب آموزش، تحقیق، انتقال دانش و چشم انداز بین المللی بهره جسته است. اما این شاخصها برای منعکسکردن ویژگیهای مؤسسات آسیایی مجدد تنظیم شدهاند. رتبه بندی سال ۲۰۲۴ شامل ۷۳۹ دانشگاه از ۳۱ منطقه است.
در گزارش رتبه بندی دانشگاههای آسیایی سال ۲۰۲۴ از جمهوری اسلامی ایران تعداد ۰۰۰ دانشگاه حضور داشته اند که چهار دانشگاه کشور در میان ۱۰۰ دانشگاه برتر آسیا قرار گرفته اند.
دانشگاه صنعتی شریف با رتبه =۵۶ در رتبه اول دانشگاههای ایرانی قرار گرفته است. تعداد دانشگاههای ایران در رتبه بندی آسیایی تایمز از تعداد ۲۹ دانشگاه در سال ۲۰۱۹، تعداد ۴۰ دانشگاه در سال ۲۰۲۰، تعداد ۴۷ دانشگاه در سال ۲۰۲۱، تعداد ۶۲ دانشگاه در سال ۲۰۲۲ و تعداد ۶۷ دانشگاه در سال ۲۰۲۳ به تعداد ۷۵ دانشگاه در سال ۲۰۲۴ رسیده است که رشد خوبی را نشان میدهد.
فهرست دانشگاههای ایران در نظام رتبه بندی تایمز دانشگاههای کشورهای آسیایی ۲۰۲۴
ردیف | رتبه در آسیا | دانشگاه |
۱ | =۵۶ | دانشگاه صنعتی شریف |
۲ | ۶۸ | دانشگاه صنعتی امیر کبیر |
۳ | =۷۹ | دانشگاه علم و صنعت ایران |
۴ | ۱۰۰ | دانشگاه تهران |
۵ | ۱۱۸ | دانشگاه صنعتی شیراز |
۶ | =۱۲۱ | دانشگاه تبریز |
۷ | =۱۲۹ | دانشگاه علوم پزشکی تهران |
۸ | =۱۳۱ | دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی |
۹ | ۱۳۳ | دانشگاه صنعتی اصفهان |
۱۰ | =۱۳۶ | دانشگاه صنعتی نوشیروانی بابل |
۱۱ | ۱۴۳ | دانشگاه علوم پزشکی تبریز |
۱۲ | =۱۵۴ | دانشگاه علوم پزشکی ایران |
۱۳ | =۱۶۰ | دانشگاه شیراز |
۱۴ | =۱۸۰ | دانشگاه فردوسی مشهد |
۱۵ | ۲۰۱–۲۵۰ | دانشگاه بین المللی امام خمینی (ره) |
۱۶ | ۲۰۱–۲۵۰ | دانشگاه علوم پزشکی کاشان |
۱۷ | ۲۰۱–۲۵۰ | دانشگاه صنعتی خواجه نصیرالدین طوسی |
۱۸ | ۲۰۱–۲۵۰ | دانشگاه علوم پزشکی مشهد |
۱۹ | ۲۰۱–۲۵۰ | دانشگاه کاشان |
۲۰ | ۲۰۱–۲۵۰ | دانشگاه ارومیه |
۲۱ | ۲۵۱–۳۰۰ | دانشگاه علوم پزشکی بابل |
۲۲ | ۲۵۱–۳۰۰ | دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان |
۲۳ | ۲۵۱–۳۰۰ | دانشگاه علوم پزشکی اصفهان |
۲۴ | ۲۵۱–۳۰۰ | دانشگاه علوم پزشکی مازندران |
۲۵ | ۲۵۱–۳۰۰ | دانشگاه علوم پزشکی قزوین |
۲۶ | ۲۵۱–۳۰۰ | دانشگاه علوم پزشکی شیراز |
۲۷ | ۲۵۱–۳۰۰ | دانشگاه محقق اردبیلی |
۲۸ | ۳۰۱–۳۵۰ | دانشگاه علوم پزشکی جندی شاپور اهواز |
۲۹ | ۳۰۱–۳۵۰ | دانشگاه علوم پزشکی کردستان |
۳۰ | ۳۰۱–۳۵۰ | دانشگاه صنعتی سهند |
۳۱ | ۳۰۱–۳۵۰ | دانشگاه شهید چمران اهواز |
۳۲ | ۳۰۱–۳۵۰ | دانشگاه صنعتی شاهرود |
۳۳ | ۳۰۱–۳۵۰ | دانشگاه اصفهان |
۳۴ | ۳۰۱–۳۵۰ | دانشگاه کردستان |
۳۵ | ۳۰۱–۳۵۰ | دانشگاه علوم پزشکی ارومیه |
۳۶ | ۳۰۱–۳۵۰ | دانشگاه یزد |
۳۷ | ۳۵۱–۴۰۰ | دانشگاه علوم پزشکی گیلان |
۳۸ | ۳۵۱–۴۰۰ | دانشگاه علوم پزشکی ایلام |
۳۹ | ۳۵۱–۴۰۰ | دانشگاه خوارزمی |
۴۰ | ۳۵۱–۴۰۰ | دانشگاه رازی کرمانشاه |
۴۱ | ۳۵۱–۴۰۰ | دانشگاه سمنان |
۴۲ | ۳۵۱–۴۰۰ | دانشگاه گیلان |
۴۳ | ۳۵۱–۴۰۰ | دانشگاه مازندران |
۴۴ | ۳۵۱–۴۰۰ | دانشگاه علوم توانبخشی و سلامت اجتماعی |
۴۵ | ۴۰۱–۵۰۰ | دانشگاه علوم پزشکی اراک |
۴۶ | ۴۰۱–۵۰۰ | دانشگاه شهید مدنی آذربایجان |
۴۷ | ۴۰۱–۵۰۰ | دانشگاه بوعلی سینا همدان |
۴۸ | ۴۰۱–۵۰۰ | دانشگاه حکیم سبزواری |
۴۹ | ۴۰۱–۵۰۰ | دانشگاه علوم پزشکی کرمان |
۵۰ | ۴۰۱–۵۰۰ | دانشگاه لرستان |
۵۱ | ۴۰۱–۵۰۰ | دانشگاه خلیج فارس |
۵۲ | ۴۰۱–۵۰۰ | دانشگاه علوم پزشکی قم |
۵۳ | ۴۰۱–۵۰۰ | دانشگاه شهید باهنر کرمان |
۵۴ | ۴۰۱–۵۰۰ | دانشگاه شهرکرد |
۵۵ | ۴۰۱–۵۰۰ | دانشگاه علوم پزشکی شهرکرد |
۵۶ | ۴۰۱–۵۰۰ | دانشگاه مراغه |
۵۷ | ۴۰۱–۵۰۰ | دانشگاه صنعتی ارومیه |
۵۸ | ۴۰۱–۵۰۰ | دانشگاه یاسوج |
۵۹ | ۴۰۱–۵۰۰ | دانشگاه علوم پزشکی زنجان |
۶۰ | ۵۰۱–۶۰۰ | دانشگاه علامه طباطبایی |
۶۱ | ۵۰۱–۶۰۰ | دانشگاه الزهرا |
۶۲ | ۵۰۱–۶۰۰ | دانشگاه اراک |
۶۳ | ۵۰۱–۶۰۰ | دانشگاه ایلام |
۶۴ | ۵۰۱–۶۰۰ | دانشگاه علوم پزشکی سمنان |
۶۵ | ۵۰۱–۶۰۰ | دانشگاه شاهد |
۶۶ | ۵۰۱–۶۰۰ | دانشگاه علوم پزشکی شهید صدوقی یزد |
۶۷ | ۵۰۱–۶۰۰ | دانشگاه هرمزگان |
۶۸ | ۵۰۱–۶۰۰ | دانشگاه قم |
۶۹ | ۵۰۱–۶۰۰ | دانشگاه زنجان |
۷۰ | ۶۰۱+ | دانشگاه دامغان |
۷۱ | ۶۰۱+ | دانشگاه پیام نور |
۷۲ | ۶۰۱+ | دانشگاه بیرجند |
۷۳ | ۶۰۱+ | دانشگاه سیستان و بلوچستان |
۷۴ | رتبه اعلام نشده | یک دانشگاه غیرانتفاعی |
۷۵ | رتبه اعلام نشده | دانشگاه صنعت نفت |
براساس رتبه بندی تایمز در منطقه آسیا در سال ۲۰۲۴ دانشگاه شینهوا (Tsinghua) و دانشگاه پکن از چین برای پنجمین سال متوالی مقام های اول و دوم را به خود اختصاص دادند.
در مقایسه با چهار دانشگاه در سال گذشته، پنج دانشگاه چین در بین ۱۰ دانشگاه برتر قرار دارند. دانشگاه ژجیانگ با صعود از رتبه دوازدهم به نهم وارد این گروه شده است. هنگ کنگ و سنگاپور هر کدام با دو دانشگاه، رتبه دوم را در بین ۱۰ دانشگاه برتر دارند.
فهرست ۱۰ دانشگاه برتر آسیا در نظام رتبه بندی تایمز دانشگاههای کشورهای آسیایی ۲۰۲۴
رتبه در آسیا | دانشگاه / کشور |
۱ | Tsinghua University/ چین |
۲ | دانشگاه پکن / چین |
۳ | دانشگاه ملی سنگاپور / سنگاپور |
۴ | دانشگاه فناوری نانیانگ / سنگاپور |
۵ | دانشگاه توکیو / ژاپن |
۶ | دانشگاه هنگ کنگ / هنگ کنگ |
۷ | دانشگاه شانگهای ژیائوتونگ/ چین |
۸ | دانشگاه فودان / چین |
۹ | Zhejiang University/ چین |
۱۰ | دانشگاه چینی هنگ کنگ / هنگ کنگ |
دانشگاه توکیو، که برترین مؤسسه ژاپن است، از رتبه هشتم به پنجم رسیده است که بالاترین جایگاه آن از سال ۲۰۱۵ است. در همین حال، مؤسسه برتر کره جنوبی، دانشگاه ملی سئول، از ۱۰ دانشگاه برتر فاصله گرفته و سه پله سقوط کرده و در رده چهاردهم قرار دارد. در میان ۱۰۰ دانشگاه برتر، با ۳۳ دانشگاه برتری دارد و پس از آن کره جنوبی با ۱۶ دانشگاه قرار دارد.
ژاپن با ۱۱۹ دانشگاه، پرتعدادترین دانشگاه ها را در این رتبه بندی دارد و پس از آن هند با ۹۱ موسسه در رتبه بعدی قرار دارد. از سال گذشته در مجموع ۹۸ دانشگاه به این رتبه بندی پیوسته اند. این افزایش در کشورهای هند، ترکیه، ایران و پاکستان قابل مشاهده است.
کد خبر 6093841 زهره بال