قانون استفاده از فایل‌های الکترونیکی منابع/ نشر کتاب دیجیتالی
تاریخ انتشار: ۲۳ مرداد ۱۳۹۹ | کد خبر: ۲۸۹۵۲۷۹۸
به گزارش خبرنگار مهر، متن زیر یادداشتی است از حجت الاسلام رسول جعفریان رئیس کتابخانه مرکزی، مرکز اسناد و تأمین منابع علمی دانشگاه تهران که در آن پیشنهاد استفاده از فایل‌های الکترونیکی منابع (کتاب، مقاله و پایان نامه) را در قالب لایحه‌ای به وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی داده است:
این روزها هیچ کس تردید ندارد که یکی از اصلی ترین راه‌های ترویج علم، تبدیل کتابهای کاغذی به فایل‌های الکترونیکی است تا در هر شرایطی بتوان در تحقیق از آنها استفاده کرد.
بیشتر بخوانید:
اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!
اما مشکل برای اجرای این طرح چیست؟
مشکل نظام حقوقی است که محدودیت بیشماری بر سر راه این اقدام درست کرده است. شاید یکی از بدترین قوانین جدید که در یکی از مجالس قبلی تصویب شد، این باشد که تنها با گذشت چهار دهه از فوت مؤلف، استفاده از فایل اثر او بدون اشکال خواهد بود. با این اقدام، پیداست که ما درباره بخش مهم منابع علمی که اغلب هم تازه تألیف هستند، ایراد خواهیم داشت. برای این کار، باید قانون تغییر کند. پیشنهاداتی که ذیلاً به عرض می‌رسد، صرفاً در حد پیشنهاد، قابل بررسی است و طبیعی است که می‌توان در باره آنها گفت و شنود داشت. در قانون حقوق مؤلف مصوب ۱۳۴۸، بحث گذشت سی سال از نشر بود، اما در قانون مصوب ۳۱ مرداد سال ۱۳۸۹ (با تأیید شورای نگهبان در ۱۷ شهریور همان سال) تبدیل به پنجاه سال پس از فوت مؤلف شد! این بدترین و ضد علم ترین مصوبه‌ای بود که ظلم آشکاری در حق ترویج آزاد علم داشت.
تقاضای بنده این است که وزارت ارشاد این پیشنهادات را که بنده با کمال بی تجربگی در نگارش موارد قانونی نوشته ام در قالب لایحه‌ای که صلاح می‌داند به دولت و مجلس بفرستد، و در این باقی مانده عمر این دولت، با کمک مجلس قدمی در راه نشر کتاب دیجیتالی بردارد.
۱. بهره وری علمی و معنوی از نسخ خطی، و اسناد قدیمی که در مراکز دولتی یا شبه دولتی (مانند آستانه‌ها و غیره) نگه داری می‌شود، آزاد بوده، و این مراکز موظف هستند، در اسرع وقت، امکان استفاده آن را با گرفتن تصاویر الکترونیکی فراهم کنند. طبیعی است آنان می‌توانند برای تهیه تصاویر الکترونیکی، مبالغی را دریافت کنند، اما بابت اصل استفاده از تصاویر نسخ و اسناد، به هیچ عنوان نباید پولی دریافت کنند.
۲. کتابخانه های کاملاً شخصی که نسخه‌های خطی در اختیار دارند، تمامی انواع استفاده از آنها در اختیار خود آنهاست و کسی حق مداخله در آن را جز به اجازه آنان ندارد. طبیعی است کتابخانه هایی که هر نوع کمک دولتی یا شرعی دریافت می‌کنند، شخصی شناخته نخواهند شد.
۳. تمامی کتابخانه های دولتی و شبه دولتی، می باید، تمامی نسخ خطی خود را اسکن کرده، و روی وب سایت به متقاضیان ارائه دهند. در غیر این صورت، کتابخانه ملی حق دارد، و موظف است، اقدام به تصویر برداری از این نسخ کرده و آنها را در وب سایت خود منتشر نماید.
۴. خرید و فروش تصاویر نسخ خطی متعلق به مراکز دولتی، کاری خلاف بوده و متخلف به عنوان فردی غیر اخلاقی معرفی خواهد شد.
۵. فایل‌های الکترونیکی کتابهای چاپی که پانزده سال از چاپ آنها گذشته، آزاد بوده، و بدون هر گونه محدودیتی می‌تواند در وب سایت‌های کتابخانه های عمومی و شخصی مورد استفاده قرار گیرد. اگر ورژن متفاوتی از آنها با حداقل تغییر ۳۰ درصد از طرف مؤلف یا سازمان مربوطه به بازار آید، استفاده از نسخه اول بلا اشکال و برای استفاده از فایل الکترونیکی نسخه جدید، باید پانزده سال بگذرد.
۶. اقدام به چاپ نسخه فیزیکی کتاب، می‌تواند همراه با فایل الکترونیکی آن باشد، و ناشر حق دارد، در طول این پانزده سال، علاوه بر نسخه فیزیکی، نسخه الکترونیکی را نیز بفروشد. هر نوع سو استفاده از آن، از سوی استفاده کنندگان، تخلف محسوب خواهد شد.
۷. مقالات علمی پژوهشی منتشره در مجلات، تا پنج سال قابل فروش از طرف سازمان مربوطه یا سازمانی که از آن اجازه دارد خواهد بود. با گذشت پنج سال، عرضه آنها مجانی بوده، مؤسسات مزبور یا جز آنها، اجازه دارند آن را مجاناً نشر داده و حق ندارند بابت آن هزینه‌ای دریافت کنند. آن مراکز، این اختیار را شخصاً با تصمیم مدیریت دارند که حتی پیش از پنج سال آنها را آزاد کنند. طبیعی است که شرکت‌های خصوصی برای نشر مقالات، در شرایط پس از پنج سال، می‌توانند بابت هزینه‌های تهیه سامانه و بروز کردن آن، و توسعه کارشان، مبالغ تعریف شده ای دریافت کنند. تمام این موارد شامل پایان نامه‌های دانشگاهی نیز می‌شود، به طوری که هیچ پایان نامه‌ای نباید با گذشت پنج سال در محدودیت دانشگاه مربوطه بماند.
۸. مؤسسات دولتی یا شبه دولتی که به عنوان پایگاه اطلاعاتی مقالات نشریات قدیمی و جدید را عرضه می‌کنند، برای مقالاتی که پنج سال از نشر آنها گذشته باشد، حق دریافت هیچ نوع مبلغی را ندارند به جز هزینه‌های عادی برای اداره سامانه اما برای مقالات زیر پنج سال در صورتی که با مؤسسه مربوطه قرارداد فروش دارند، می‌توانند بر اساس آن اقدام به فروش نمایند. طبیعی است که مؤسسات دولتی و دانشگاه‌ها اختیار دارند که حتی از روز اول نشر مقالات، آنها را مجانا در اختیار دیگران قرار دهند.
۹. تمامی آنچه درباره مقالات علمی گفته شد، در باره روزنامه‌ها و مجلات مروری و ترویجی نیز قابل اجراست. اگر آنها برنامه‌ای بر فروش الکترونیکی آثارشان دارند، تا پنج سال می‌توانند به این کار اقدام کنند، بعد از آن برای عرضه فایل‌ها، تنها در حد گرفتن مبلغی در جهت اداره سامانه مجاز خواهند بود.
۱۰. کتابخانه ملی جمهوری اسلامی ایران موظف است، تمامی کتابهای چاپ شده قبل از پانزده سال را اسکن کرده، و در وب سایت خود را ارائه دهد. طبعاً این کار را می‌تواند با کمک کتابخانه های دیگر انجام داده و اگر آنها انجام داده و در وب سایتی ارائه کرده اند، کتابخانه ملی هم همان فایل را باز نشر کند. طبیعی است که این کار در صورت تأمین هزینه آن از طرف دولت، قابل انجام خواهد بود.
۱۱. لازم است کتابخانه ملی، با کمک سایر کتابخانه های بزرگ دولتی و ملی، تمام نشریات قدیمی را اسکن کرده، و آنها را بدون گرفتن هر گونه هزینه‌ای در اختیار پژوهشگران قرار دهد. این اقدام، باید در بودجه سالانه تعریف شده باشد.
۱۲. در تمامی مواردی که کتابخانه های دولتی و شبه دولتی، فایل‌های الکترونیکی عرضه می‌کنند، حق ندارند هیچ نوع محدودیتی برای استفاده کنندگان ایجاد کرده و آن را اختصاصی گروه‌های خاص کنند.
۱۳. این موارد مربوط به کتابخانه های دولتی و شبه دولتی است که با هزینه‌های دولت، بیت المال و حقوق شرعی اقدام به ایجاد پایگاه اطلاعاتی کرده اند خواهد بود، اما مراکز خصوصی از این موارد مستثنی هستند و قواعد خاص خود را خواهند داشت.
کد خبر 4997555منبع: مهر
کلیدواژه: رسول جعفریان دانشگاه تهران نشر دیجیتال عید غدیر خم ویروس کرونا کنفرانس بین المللی ماه محرم و صفر معرفی کتاب پژوهشکده مطالعات فرهنگی و اجتماعی وزارت علوم برنامه تلویزیونی بدون توقف محرم 99 مرکز فرهنگی شهر کتاب معرفی نشریات سازمان تبلیغات اسلامی فعالیت های قرآنی شهید صدر رسول جعفریان فایل های الکترونیکی استفاده از فایل کتابخانه ملی دریافت کنند پانزده سال وب سایت شبه دولتی پنج سال فایل ها
درخواست حذف خبر:
«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.mehrnews.com دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «مهر» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۲۸۹۵۲۷۹۸ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.
خبر بعدی:
ارگان‌زدگی؛ گریبان‌گیر نمایشگاه کتاب است
محمدحسن شاهنگی، دبیر گروه ادبیات اندیشه پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، نویسنده و پژوهشگر درباره آفت‌هایی که هر ساله دامن نمایشگاه کتاب تهران را می‌گیرد، گفت: اولین آسیب دولتی‌زدگی یا ارگان‌زدگی نمایشگاه کتاب است. اهتمام بیش از حد به نهاد‌ها و ناشران دولتی آفتی است که گریبان‌گیر نمایشگاه کتاب می‌شود. اینکه مکان، متراژ و موقعیت جغرافیایی غرفه در کجا قرار گیرد و ارگان‌ها و انتشارات دولتی در اولویتِ بهره‌مندی از تسهیلات قرار می‌گیرند؛ در حالی باید سایر ناشرانی که در وادی گفتمان انقلاب اسلامی هستند، از تسهیلات برخوردار باشند.
شاهنگی ادامه داد: اگر قرار است تسهیلاتی به ناشران داده شود، باید تمام غرفه‌داران و ناشران از تسهیلات یکسانی بهره‌مند شوند. اگر در موارد تخلف بنا به اجرا شدن قوانین است، باید با تمام ناشران یکسان رفتار شود. اینگونه نباشد که اگر غرفه‌ای منتصب به یک نهاد ارگانی است، از مجازات و اعمال قوانین معاف شود. در مقابل ناشرانی که وابستگی دولتی ندارند، حداکثر مجازات در قبالشان اعمال شود.
دبیر گروه ادبیات اندیشه پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی عدم انتفاع قابل قبول به فعالان مردمی، جوانان، ناشر - مولفان، ناشران جوان یا نوپا و استارتاپ‌های فعال در حوزه تعویض، تبادل و امانت کتاب را دومین آسیب نمایشگاه کتاب دانست و افزود: چقدر فعالان این حوزه برای مردم شناخته شده هستند؟ نشر‌های الکترونیک آنطور که باید در جامعه ایرانی شناخته شده نیستند و نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران می‌تواند به عنوان بزرگترین رویداد فرهنگی کشور عناویت ویژه‌ای را به آن حوزه داشته باشد.
وی با بیان اینکه سومین آسیب غفلت از گردشگری فرهنگی است، توضیح داد: کتاب ذیل صنایع خلاق فرهنگی می‌گنجد. بر اساس جایگاه کتاب پیرامون فعالیت‌های فرهنگسازی و گفتمان‌سازی، باید مباحثی همچون اقتصاد نشر، فرهنگ نشر، سیاست نشر و رسانه نشر را برای مخاطب باز کنیم. نمایشگاه کتاب تهران یک فرصت فرهنگی و تبلیغی ایده‌آل است، که از بُعد بین‌المللی و از منظر دیپلماسی عمومی و فرهنگی می‌توانیم فرهنگ خودمان را به ملل دیگر معرفی کنیم و از این ظرفیت مهم گردشگری فرهنگی در چارچوب برگزاری نمایشگاه کتاب حداکثر استفاده را بکنیم.
شاهنگی چهارمین آسیب نمایشگاه کتاب تهران را عدم برنامه‌ریزی برای طیف‌های مرتبط با نشر دانست و بیان کرد: قرار نیست نمایشگاه کتاب فقط برای ناشران برگزار شود. در همه جای دنیا برای نویسندگان، ویراستاران، صفحه‌آرایان، طراحان جلد و فعالان حوزه نشر از جمله چاپخانه‌داران، کتابداران و ... جشنواره سالانه‌ای برگزار می‌شود و در نمایشگاه کتاب به آنها بها می‌دهند. از آنها دعوت می‌شود و در قالب دورهمی علاوه‌بر اینکه همدیگر را می‌شناسند، به مردم هم معرفی می‌شوند و از ظرفیت جشنواره‌ای نهایت استفاده را می‌کنند.
باشگاه خبرنگاران جوان فرهنگی هنری ادبیات
جزئیات جدید از دزدیده شدن دختر ۴ ساله کلالهای؛ کارگر ۳۵ ساله قصد فروش یسنا را داشت