به نقل از «دانا»

گونه شناسی مساجد جنوب شرق کشور/ وقتی معماری اسلامی با فرهنگ و اقلیم سیستان و بلوچستان تلفیق می شود

تاریخ انتشار: ۳۱ مرداد ۱۳۹۹ | کد خبر: ۲۹۰۳۶۷۴۵

محمدعلی ابراهیمی گفت: در ساخت مساجد سیستان و بلوچستان اقلیم، مصالح، مذهب و نوع کارکرد آن ها موثر بوده است و تزیینات ویژه آن هم تلفیقی از هنر ساکنان جنوب شرق کشور و همسایگان آن سوی مرز است.

به گزارش شبکه اطلاع رسانی راه دانا؛ محمدعلی ابراهیمی رئیس گروه تبلیغات و گردشگری اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری سیستان و بلوچستان در گفت و گو با خبرنگار عصرهامون با اشاره به 31 مرداد و روز جهانی مساجد بیان کرد: مردمان این استان پیروان دو مذهب شیعه و سنی هستند و مساجدی درست کردند که نشأت گرفته از نوع اعتقادات و مذهب آنهاست.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

به گفته این مقام مسئول، در سیستان مسجد جامع شهر زرنج پایتخت امپراتوری صفاریان یکی از قدیمی ترین مساجد این خطه است که به مسجد آدینه هم مشهور بوده و به دستور یعقوب لیث صفاری در زرنج بنا شده است.

وی ادامه داد: مسجد جامع زرنج از بزرگترین مساجد با معماری بومی و سنتی در این منطقه بود که الگوها و معماری آن اسلامی و برگرفته از معماری اشکانی و ساسانی بود و در بلوچستان مسجد دزک و فیض رحمان زاهدان از مساجد کهن استان است.

اقلیم سیستان و بلوچستان موثر در ساخت مساجد

به گفته این مقام مسئول، در ساخت مساجد نوع معماری و کارکردهایی که داشته عوامل مختلفی تاثیر گذار بود که یکی از آن‌ها اقلیم است سیستان و بلوچستان است که از سیستان، سرحد و مکران تشکیل شده است آب و هوای سرد و خشک و بیابانی، گرم و خشک، ناحیه مرطوب حاشیه سواحل را دارد که این نوع اقلیم بر ساخت مسجد تاثیر گذاشته است.

رئیس گروه تبلیغات و گردشگری اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری سیستان و بلوچستان اظهار کرد: در شمال استان مساجد ساخته شده با نوع معماری و مصالحی ساخته می‌شود که سیستم سرمایش و گرمایش را تامین کند و ابزار و مصالح بیشتر خشت، گل و چینه است.

ابراهیمی ادامه داد: در مناطق اولیه مرکزی و جنوب استان مصالح گیاهی نظیر برگ نخل و درختان منطقه با همراهی خشت، گل، چینه و آجر در ساخت مصالح استفاده می‌شود.

وی تصریح کرد: مذهب و اعتقادات بر نوع معماری تاثیر دارد در شمال استان مذهب تشیع و در جنوب استان تسنن وجود دارد که اعتقادات آنها بر نما و شکل ساخت مساجد تاثیرگذار است.
 
معماری ویژه مساجد جنوب شرق کشور

به گفته این مقام مسئول، معماری مساجد در ایران سابقه دیرینی دارد و نوع معماری بومی با نوع معماری وارد شده توسط اعراب مخلوط شده است، مساجد ایرانی دارای قسمتهای مختلف از جمله صحن، شبستان، رواق ها، مناره ها، دیوارهای اطراف، چله‌خانه ها، حوض خانه ها و وضوخانه ها هستند.

رئیس گروه تبلیغات و گردشگری اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری سیستان و بلوچستان اظهار کرد: در سیستان و بلوچستان هم بر اساس همین موضوعات چند گونه معماری مسجد را شاهد هستیم معماری شبستانی، دو شبستانی، صحن و شبستان و رواق از انواع آن است.

ابراهیمی بیان کرد: در منطقه شمال استان با توجه به اینکه مصب آب رودخانه هیرمند تغییر می کرد و تحت تأثیر خشکسالی و ترسالی بوده نمونه های مساجد قدیمی کمتر دیده می شود، هر چند که مسجد کهن دولت آباد در این منطقه ثبت ملی شده است و مسجد زرنج که قابلیت ثبت دارد.

به گفته این مقام مسئول، در شمال استان معماری شبستانی با سقف گنبد دار دیده می شود که با توجه به آب و هوا، پوشش جغرافیایی آن منطقه، گنبدها و چهارطاقی ها در این منطقه دیده می شود، با توجه به اینکه ساکنان سیستان شیعه هستند مساجد دو مناره ای است و در جنوب استان مساجد کهن به صورت تک مناره بودند، اما مساجد امروزی مانند مسجد مکی چهار مناره دیده می شود.

وی در خصوص معماری مساجد در جنوب استان گفت: مسجد تیس دو شبستان زمستانی و تابستانی دارد، در مساجد کهن مانند مسجد دزک علاوه بر صحن شبستان رواق های متعددی دیده می‌شود و کاربری مکتب خانه و حوزه علمیه هم دارد، این مسجد از نمونه‌های ارزشمند و کهن در ایران است و شکل اولیه مساجد ایرانی اسلامی را در خود دارد.

رئیس گروه تبلیغات و گردشگری اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری سیستان و بلوچستان بیان کرد: کارکردهای مختلفی برای این نوع مساجد در منطقه سیستان وجود دارد که در زمینه آموزش‌های دینی، مکتب خانه‌ها، حوزه علمیه، امورات اجتماعی، کمک به ازدواج و مستمندان نمونه آن است.
  مساجد شهری، روستایی و عشایری

ابراهیمی اضافه کرد: یکی دیگر از تقسیم بندی های مساجد استان نوع زندگی مردمان است که زندگی روستایی، عشایری و شهری دارند و مساجد هم بر اساس این امر تقسیم بندی می شوند.

وی ادامه داد: به طوری که در مناطق عشایری مانند بلوچستان نوع معماری مسجد بسیار ساده و اصطلاحاً موقت است و مساجدی با ابزار سنگ چین پلان مستطیل شکل و تعدادی سنگ با دیواره های کوتاه دیده می شود که این را در جاده‌ها نیز می‌بینیم که برخی از مساجد سنتی است و به صورت سنگ چین دیده می شود که محراب معبرهای ورودی و خروجی نمونه اولیه مساجد و عشایری استان است.

به گفته این مقام مسئول، در مناطق روستایی نوع مساجد تفاوت بیشتری دارد، مسجدهایی با مصالح چوبی و ابزار گیاهی ساخته می‌شود که در جنوب و شمال استان دیده می شود، استفاده از تیرچه های چوبی و کپر نمونه ای از مساجد قدیمی و سنتی استان است که در مناطق روستایی که یا نیمه یکجانشین دیده می شود.

رئیس گروه تبلیغات و گردشگری اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری سیستان و بلوچستان بیان کرد: استفاده از خشت، آجر و چینه در مساجد روستایی دیده می شود که یک پلان بسیار ساده مستطیل یا مربع شکل هستند و فضاهایی مانند صحن شبستان و رواق ها در آنجا دیده می شود و بر گرفته از معماری های مساجد اولیه اسلام هستند.

ابراهیمی تصریح کرد: از دیگر معماری مساجد روستا نیز می‌توان به مساجد خشتی گلی و یا خشتی چوبی اشاره کرد که دارای پنجره های مشبک هستند و بعضاً شبستان هم دارند و پنجره های مشبک با توجه به نوع اقلیم منطقه باعث سرمایش و گرمایش می شود.

وی اظهار کرد: در برخی از مناطق روستایی علاوه بر مساجد با معماری کهن مساجدی با مصالح جدید به سبک کهن ساخته می شود و از سیمان، اسکلت های آهنی و بتن برای ساخت آن ها استفاده شده است.

به گفته این مقام مسئول، در شمال استان گنبدها صحنی و بزرگ هستند در جنوب استان هم گنبدهای سنگی در برخی از مساجد دیده می شود با توجه به اینکه شهر‌ها جمعیت بیشتری دارند مساجد بزرگ تر هستند و از مصالح مستحکم تری در ساخت آنها استفاده می شود فضاهای معماری متعددی نسبت به مساجد روستایی و عشایری دارند.
تاثیر فرهنگ آن سوی مرز بر تزیینات مساجد استان

وی بیان کرد: مساجد استان از صحن، شبستان، رواق ها و مناره ها با تزیینات مختلف دیده می شود با توجه به همجواری با کشور افغانستان و پاکستان به دلیل تعاملات و اشتراکاتی که اقوام ساکن در استان با کشورهای هم مرز دارد معماری ایرانی بر آن کشورها و معماری آن کشورها نیز بر معماری سنتی ما تاثیر داشته است و همین امر سبب شده در منطقه سیستان و بلوچستان مساجدی با تزیینات پاکستانی دیده شود.

انتهای پیام/

منبع: دانا

کلیدواژه: صنایع دستی و گردشگری سیستان و بلوچستان دیده می شود جنوب استان شمال استان ساخت مساجد نوع معماری خانه ها رواق ها

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.dana.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «دانا» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۲۹۰۳۶۷۴۵ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

نقش مساجد فراتر از محلی برای عبادت است

سرپرست فرمانداری شهرستان سرایان گفت: نقش مساجد فراتر از محلی برای عبادت است، بنابراین باید کارکرد فرهنگی، سیاسی و اجتماعی مساجد پررنگ‌تر شود. - اخبار استانها -

به گزارش خبرگزاری تسنیم از بیرجند، حسین خیاط ظهر امروز در دیدار با اعضای ستاد نماز جمعه شهر سرایان به نقش مسجد به عنوان اولین پایگاه سیاسی، اجتماعی، اقتصادی و نظامی اسلام که با درایت پیامبر اکرم(ص) معین شد اشاره کرد و اظهار داشت: نقش مساجد فراتر از محلی برای عبادت است و باید با برنامه‌ریزی رویکرد این پایگاه نسبت به سایر مباحث پررنگ‌تر شده و حکومت اسلامی را به سمت تمدن اسلامی سوق دهد.

سرپرست فرمانداری شهرستان سرایان، نماز جمعه را تبیین‌کننده سیاست‌های نظام اسلامی دانست و گفت: اگر نگاه فرهنگی داشته باشیم، حجم زیادی از آسیب‌های اجتماعی کاهش می‌یابد اما متاسفانه حوزه فرهنگی مظلوم واقع شده و حجم بیشتر اعتبارات به سمت پروژه‌های عمرانی می‌رود.

امام جمعه سرایان نیز در این دیدار، به سالروز شکست آمریکا در صحرای طبس اشاره کرد و از آن به عنوان یکی از مفتضح‌ترین شکست‌های استکبار یاد کرد.

حجت‌الاسلام والمسلمین غلامرضا مرتضایی‌نیا، وضعیت برگزاری نماز جمعه در سه بخش شهرستان را مطلوب ارزیابی کرد و از وضعیت اعتباری ستاد نماز جمعه ابراز نگرانی کرد و از مسئولان خواستار چاره اندیشی در این زمینه شد.

وی ضمن تقدیر از ستاد نماز جمعه سرایان بیان کرد: جلسه ستاد در حوزه برادران و خواهران به صورت مستمر و هفتگی برگزار و برنامه‌ریزی برای امور فرهنگی انجام می‌شود.

سرپرست فرمانداری شهرستان سرایان همچنین در جمع دستگاه‌های فرهنگی شهرستان نیز با اشاره به نامگذاری دهم خرداد ماه به عنوان روز "فرهنگ شهرستان سرایان" گفت: این مناسبت فرصتی مناسب برای بیان ظرفیت و پتانسیل فرهنگ غنی شهرستان در حوزه‌های متخلف از جمله فرهنگی، هنری، گردشگری، کشاورزی، صنایع دستی و هنری است.

خیاط، خواستار اجرای برنامه‌های متنوع فرهنگی با هدف بزرگداشت هر چه بهتر این مناسبت شد.

رئیس اداره فرهنگ و ارشاد اسلامی شهرستان سرایان نیز در این جلسه گفت: آیین بزرگداشت روز فرهنگ شهرستان سرایان در دهم خرداد ماه برگزار و برنامه‌های متنوع فرهنگی پیش‌بینی و برنامه‌ریزی شده است.

وحید فنودی، از برپایی نمایشگاه متشکل از غرفه‌های فرهنگی، هنری، کتاب، صنایع دستی، کشاورزی، مفاخر و مشاهیر، بازی‌های بومی و موسیقی محلی، شعر خوانی، سخنرانی، تجلیل از خدام مساجد به عنوان بخشی از برنامه‌های بزرگداشت روز فرهنگی در این شهرستان نام برد.

انتهای پیام/ 252