به نقل از «خبرگزاری میزان»

«میرزا محمد رضا کلهر» یکی از ستون‌های اصلی خط نستعلیق

تاریخ انتشار: ۱ شهریور ۱۳۹۹ | کد خبر: ۲۹۰۴۳۱۸۲

خبرگزاری میزان- برای آشنایی با میرزامحمدرضا کلهر، نستعلیق‌نویس مشهور گزارش زیر را بخوانید. تاریخ انتشار: 05:50 - 01 شهريور 1399 - کد خبر: ۶۴۸۸۶۴

خبرگزاری میزان - ایرنا نوشت: خوشنویسی هنری است که ریشه در اصالت دارد. خوشنویسی همواره برای مسلمانان اهمیتی خاص داشته است. زیرا در اصل آن را هنر تجسم کلام وحی می‌دانسته‌اند.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

آنان خط زیبا را نه فقط در رونویسی قرآن، بلکه در اغلب هنر‌ها به‌کار می‌بردند. 

در ایران هم خوشنویسی قدمتی دیرینه دارد و هستند هنرمندانی که در این هنر سرآمد شده‌اند و چهره‌ای ماندگار در این مرز و بوم دارند. میرزا محمدرضا کلهر از جمله هنرمندان به نام و مطرح خوشنویسی است که در گیلان‌غرب متولد شد.

او فرزند محمدرحیم بیگ‌خمان از روسای ایل کلهر بود. "بعد‌ها با تصمیم پدرش به دلیل اتفاقاتی که در ایل می‌افتاد، فرزندان خانواده طایفه را ترک کردند و به نفت شهر و سپس طهران قدیم مهاجرت کردند. بدین ترتیب محمدرضا در ابتدای ساکن شدن در طهران، نام عامهٔ «کلهر» را به جای نام پدری می‌آورد که بعد‌ها هم به خاطر استعمال فراوان به نام اصلی و هنری وی در تاریخ هنر ایران، ثبت و ضبط شد".

محمدرضا به تهران آمد و نزد میرزا محمد خوانساری شاگرد محمد مهدی تهرانی تعلیم خط گرفت. به تدریج از استادان خود پیشی گرفت و از روی خطوط باقی مانده از میرعماد مشق می‌کرد. حتی یک‌بار به اصفهان رفت تا از روی کتیبه معروف میرعماد در تکیه میرفندرسکی مشق کند. او افزون بر نستعلیق، در شکسته‌نویسی نیز استاد بود. میرزا رضا، چون در نستعلیق سرآمد شد و شهرت یافت ناصرالدین‌شاه قاجار او را احضار کرد و بسیار مورد توجه شاه قرار گرفت. تا جایی که شاه شخصاً نزد وی مشق خط کرد.

ناصرالدین‌شاه خواست که وی در وزارت انطباعات (وزارت چاپ) به کار گمارده شود؛ اما از آنجایی که میرزا مردی بلندهمت و آزادمنش بود، نپذیرفت و به کتابتی مختصر و دستمزدی اندک مدارا می‌کرد. فقط یک‌بار که ناصرالدین‌شاه به مشهد می‌رفت به شوق زیارت آستانه حضرت رضا (ع) در اردوی شاه ملازم شد. او در این سفر ضمن سفر، کار خوشنویسی روزنامه وقایع اتفاقیه را انجام می‌داد که به تدریج چاپ شد. در سده هشتم «میرعلی تبریزی» از ترکیب و ادغام ۲ خط «نسخ» و «تعلیق» خطی بنام «نسختعلیق» را پایه‌ریزی کرد که بسیار مورد اقبال قرار گرفت و موجب تحول عظیمی در هنر خوشنویسی شد.

نام این خط در گذر زمان به نستعلیق تغییر پیدا کرد. به باور منتقدان هنری، نستعلیق از زیباترین، ظریف‌ترین و مشکل‌ترین خطوط ایرانی است که عروس خطوط نامیده می‌شود. همچنین این خط دومین خط خاص ایرانیان در دوره اسلامی است.

خط نستعلیق پس از شکل‌گیری و پیدایش به همت خوشنویسان از دوره‌ای به دوره دیگر شاهد ویژگی‌ها و اختلافاتی هر چند جزئی در ساختار حروف، کلمه‌ها، اتصال‌ها و نیز ترکیب‌بندی‌ها شد و در نتیجه اختلاف‌های جزئی، خوشنویسی نستعلیق هر یک از دوره‌ها از هم متمایز شد. خوشنویسان شاخص هر دوره ابتکار و خلاقیت‌های نوینی را در ارتقای زیبایی و تکامل خط نستعلیق به کار بردند.

مکتب خوشنویسی کلهر

برخی بر این باورند که امروز در خوشنویسی نستعلیق ما با ۲ قالب و ساختار متمایز با نام‌های «مکتب قدیم» یا مکتب میرعماد و «مکتب جدید» یا «مکتب کلهر» روبرو هستیم. در سبک میرعماد دوایر، اتصالات و کشیده‌ها قدری درشت‌تر از حد معمول و در عین حال از تناسب کاملی برخوردارند. اندام حروف نیز بسیار مستحکم، واضح و مشخص است و با ظرافتی استادانه نگاشته می‌شود. در مقابل کلهر در ساختار حروف و کلمات، با پرهیز از نازک و تیزنویسی نوعی ضخیم‌نویسی را مرسوم کرد که در آن دوایر کوچک‌تر شده و کشیده‌ها و فاصلهِ پیوند حروف و کلمه‌ها کوتاه‌تر می‌شوند.

شاخصه‌های خط کلهر

کلهر یکی از ستون‌های اصلی خط نستعلیق است که کلمه را بدون برداشتن قلم از روی کاغذ می‌نوشت که این کار در چاپ‌نویسی لازم بود. البته او شکسته نستعلیق و تعلیق را نیز خوب می‌نوشت؛ اما گویا ابهت کلمات و قواعد نستعلیق باعث شد که زیاد به شکسته‌نویسی نپردازد. او از خوشنویسانی است که با تکیه بر نبوغ سرشارش، بر اساس اصول و خواست زمانه، برپایه روش میرعماد سبکی جدید را پی ریخت و خط نستعلیق را با صنعت تازه وارد چاپ سنگی، آشتی داد. در واقع ظریف بودن حروف مانعی برای چاپ سنگی نستعلیق بود و همین امر سبب شد که او با تغییراتی در سبک و روش میرعماد، شیوه تازه‌ای را برای نستعلیق به وجود آورد که مناسب برای صنعت چاپ باشد.

سبک و شیوه خطاطی کلهر در طول دوره‌های پس از او مورد استقبال فراوانی قرار گرفت و بسیاری سعی کردند از شیوه و روش او استفاده کنند. "عبدالله فرادی" از استادان نستعلیق معاصر درباره نوآوری و تلاش‌های کلهر و مکتبش معتقد است: مکتب کلهر بر اساس اصول و خواست زمان پیدا می‌شود و پیش از او همه از سبک میرعماد تقلید می‌کردند، اما پس از کلهر، همه مقلد او شدند.

آثار

از میرزا محمد رضا کلهر، ۲ دسته آثار باقی مانده است: یک دسته آثار چاپ سنگی او هستند که عبارتند از: مخزن‌الانشاء، قسمتی از دیوان فروغی بسطامی، قسمتی از ریحانه‌الادب ذکاءالملک فروغی، قسمتی از دیوان قاآنی، منتخب السلطان سعدی و حافظ، مناجات خواجه عبدالله انصاری، رساله غدیریه، فیض‌الدموع، نصایح‌الملوک، قسمتی از سفرنامه کربلای ناصرالدین‌شاه، روزنامه اردوی همایون و قسمتی از روزنامه شرف. دسته دوم آثار دست‌نویس وی هستند که عبارتند از: مخزن‌الانشاء، فیض‌الدموع، گاهنامه‌ها و تقویم‌ها، خواص‌السور (در حاشیه و متن قرآن مجید)، سیاه‌مشق‌ها، فرامین، مناشیر و عریضه‌های گوناگون.

نقطه پایان

سرانجام میرزا محمدرضا کلهر، خوشنویس صاحب سبک و شهیر دوره قاجاریه ۲۹ مرداد ۱۲۷۱ خورشیدی در اثر بیماری وبا درگذشت.

بیشتر بخوانید: شاعر و نقاشی که محمدشاه قاجار او را نابینا کرد

انتهای پیام/
خبرگزاری میزان: انتشار مطالب و اخبار تحلیلی سایر رسانه‌های داخلی و خارجی لزوماً به معنای تایید محتوای آن نیست و صرفاً جهت اطلاع کاربران از فضای رسانه‌ای منتشر می‌شود.

 

منبع: خبرگزاری میزان

کلیدواژه: مشاهیر هنرمندان ناصرالدین شاه میرزا محمد خط نستعلیق رضا کلهر

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.mizan.news دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «خبرگزاری میزان» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۲۹۰۴۳۱۸۲ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

اصلاح هندسی و تعریض باند جنوبی خیابان میرزاطاهر شرقی

مدیر منطقه ۹ شهرداری اصفهان با بیان اینکه اصلاح هندسی بر اساس نیازهای ترافیکی و لزوم بهبود تردد صورت می‌گیرد، گفت: بر این اساس اصلاح هندسی و تعریض باند جنوبی خیابان میرزا طاهر شرقی برای رفاه حال شهروندان در این منطقه در حال اجرا است.

سیدسلمان قاضی‌عسگر در گفت‌وگو با خبرنگار ایمنا، اظهار کرد: به‌منظور اصلاح نقاط حادثه‌خیز منطقه ۹ شهرداری اصفهان، ایمن‌سازی و اصلاح شکل هندسی و تعریض باند جنوبی خیابان میرزا طاهر شرقی با هزینه‌ای بالغ‌بر سه میلیارد ریال در این منطقه در حال اجرا است.

وی افزود: روند اجرای فعالیت‌های عمرانی منطقه ٩ شهرداری اصفهان با رویکرد تحقق اهداف مدیریت شهری، همچنین اجرای تعهدات با عنوان خدمات به شهروندان، توسعه محلات در راستای تأمین رفاه و آسایش و جلب رضایت آن‌ها است.

مدیر منطقه ۹ شهرداری اصفهان خاطرنشان کرد: مدت زمان اجرای اصلاح هندسی و تعریض باند جنوبی خیابان میرزا طاهر شرقی پس از رفع معارضات حداکثر سه ماه است و پیش‌بینی می‌شود، در مدت زمان کوتاه‌تری تکمیل و به بهره‌برداری برسد.

قاضی‌عسگر ادامه داد: این پروژه با هدف تعریض باند جنوبی ابتدای خیابان میرزا طاهر شرقی به‌طول بیش از ۱۲۵ متر برای رفع مشکلات ترافیکی و تسهیل در تردد و نیز اصلاح راستگرد خروجی خیابان میرزا طاهر شرقی به کندروی بزرگراه شهید خرازی و اتوبان آغاز به‌کار خواهد کرد.

کد خبر 747449