به نقل از «خبرگزاری برنا»

بافت های تاریخی ؛ و تعارض سنت و مدرنیته

تاریخ انتشار: ۲ شهریور ۱۳۹۹ | کد خبر: ۲۹۰۶۴۲۸۰

آرزو مبصر کارشناسی ارشد معماری طی یادداشتی این سوال را مطرح کرده است که چه کسی پاسخگوی تنش و جدال بین آجرهای کهن شهر تبریز با بی هویتی ساخت و سازهای موجود خواهد بود ... ؟!

به گزارش خبرگزاری برنا در آذربایجان‌شرقی متن یادداشت به شرح زیر است :بافت های تاریخی شهرها و آبادی ها، در کنار ویژگی های منحصر به فرد فرهنگی ، جمعیتی و.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

.. ، از نشانه های هویت بخشی آن جامعه به شمار می رود. این در حالیست که متاسفانه طی دهه های اخیر و در سایه سیاست های غلط ، در اکثر شهرهای استان، شاهد از بین رفتن تدریجی هویت معماری و تاریخی آبادی ها، بالاخص در شهر تبریز و سایر شهرهای تاریخی می باشیم.

آنچه به وضوح عیان است، ساخت و سازهای صنعتی و تجاری در حوزه مسکن باعث گردیده بجز چند اثر تاریخی چیزی برای عرضه و بافت دارای هویت مکانی در این شهر و اکثر شهرهای استان نداشته باشیم و چه بسا امروز نیز بعضا این روند ادامه دار بوده و حتی مناطقی را که می شد به عنوان بخشی از بافت تبریز نه چندان قدیم (معاصر) حفظ و به عنوان میراثی برای آیندگان نگه داشت و حتی تبدیل به جاذبه های توریستی نمود در حال نابودی هستیم.

 

متاسفانه در سایه کارکرد و عملکردهای بی برنامه و بدون عِرق و در سایه عدم آگاهی و فقدان برنامه ای مشخص در حوزه توسعه شهری، اقداماتی انجام گرفته که باعث مغفول ماندن موضوع صیانت از بافت های تاریخی در شهرها شده است.

طی سنوات گذشته، رفتار و توجه به بافت های شهری ، عمدتا به سه شکل و شیوه ای صورت گرفته است که گاه سبب خلط مباحث بافت ناکارآمد و حاشیه ای ، تاریخی و فرسوده بوده ایم بدین معنی که بدون تفکیک اصولی این بافت در برخی موارد دو موضوع مجزای بافت تاریخی و بافت فرسوده در هم آمیخته شده و چه بسا اساس بافت های تاریخی قربانی سیاست های توسعه شهری غلط و در نهایت سبب بی انگیزگی و بی تعلقی صاحبان آن هویت مکانی شده ایم . در محلاتی که میتوانست با حفظ و نگهداری حس مکان آن نه تنها از بعد اقتصادی و ارزش افزوده املاک آن باعث ترفیع اهمیت آن گردیم بلکه با اجتناب از نفع کوتاه مدت آن در دراز مدت شاهد ارتقا جایگاه مادی و معنوی مکان های مذکور باشیم.

اما عمدتا در محلات تاریخی این قبیل بافت ها را در زمره و ردیف بافت های فرسوده و نیازمند بازسازی قرار داده ایم و با ارایه نسخه بدون شناخت باعث از بین رفتن هویت و اصالت معماری یک شهر گردیده ایم که نتیجتا امروز از شهر تاریخی مثل تبریز جز چند عکس و نوشته هایش نشان و هویت مکانی بجای نمانده است . در نمونه های مشابه شهرهای کشور و جهان به عینه شاهد هستیم در مواردی که محلات اصالت و ذات اولیه اش را پاسداری کرده اند امروزه انسان طالب تاریخ و زده از بی هویتی مشتاقانه به سمت اماکن و گذرگاه های دارای نشان و ذات میرود و چه بسا از لحاظ اقتصادی و یا گردشگری نیز موفق تر عمل کرده است.

این که مردم را از نقطه نظر ایمن سازی و مباحثی همچون مدیریت بحران ، ترافیک ، ارتقای سطح خدمات شهری مورد نظر قرار بدهیم و برنامه های نوسازی و احیای بافت ها را تدوین کنیم می بایست در نظر داشت که بافت های تاریخی انسان محور شیوه و درمان متفاوت از بافت فرسوده را می طلبد.

 

طبیعتا حس و روح نوستالژی در نگاه به بافت های تاریخی و تلاش برای مرمت این بافت ها و پیوند این عناصر قدیمی به آینده شهر ، ضرورت صیانت، حفظ و نگهداری این بافت ها را دوچندان می کند. و از سویی نیل به اهداف کمی و کیفی ارتقاء سطح خدمات شهری در بافت های فرسوده ایجاب میکند که برنامه مناسبی برای نوسازی آن داشته باشیم و هنر مدیران و تصمیم گیران آنجا عیان میشود که به خوبی ضمن تفکیک این دو اصل مهم و سرنوشت ساز ، شیوه حفظ و نگهداری و میراث داری بافت های تاریخی با نحوه نوسازی بافت های فرسوده را تمییز نمایند.

درکنار لزوم‌ بهره مندی و اجتناب ناپذیر انسان از ابزارهای زندگی پیشرفته و همگام با تکنولوژی ثانیه شمار امروزی می طلبد که هویت مکانی خود را بشناسد و با تصاحب میراث گرانبهای تاریخی از داشتن امکانات انسان محور نیز غافل نگردد.

 

بخشی از برنامه های توسعه شهری و نوسازی بافت ها در سایه برنامه ریزی ها و هدایت های غلط در شهرها با نگاهی نوگرایانه به شهر و عناصر آن با شتابی تعریف نشده به سمت نگاه تجاری و صنعتی بر مکان و محلات می نگرد که با توجیه نوگرایانه بودن برنامه ها، طرح های تعریض معابر و با توجیه نفوذپذیری و دسترسی راحت در مواقع بحران و امدادرسانی و...باعث از بین رفتن نمادهای شهری گردیده اند و گاها با تعریف ضوابطی خاص و بدون توجه به سایر الزامات اساسی انسان محور توسعه شهرها دست به تخریب محلات تاریخی و ریشه دار شهرها زده اند. و متاسفانه بدون توجه به این که هرگونه تغییر و به هم ریختگی در طراحی اولیه چنین محلات با ارزشی مستلزم مطالعات با پیوست های فرهنگی ، تاریخی ، زیست محیطی می باشد نه تنها سبب نابودی تاریخ معماری اماکن شده اند بلکه باعث آشفتگی بصری و از بین رفتن آرامش روانی مالکان و صاحبان محلات و شهروندان بخشی از شهر گردیده اند. هرچند نباید فراموش کرد که تمامی این طرح ها در قالب طرح های مصوب توسعه شهری تایید شده و قانونی، توسط شهرداری ها اجرایی شده اند. لیکن صرف طرح های مصوب بدون الزام بر رعایت نکات ذکر شده باعث دگرگونی اجتماعی، فرهنگی و تاریخی یک شهر میشود که تبریز نمونه موردی آن است که به وضوح قابل لمس می باشد و ساخت و سازهای جدید در محلات تاریخی آن نوعی ناهمگونی با چند دهه قبل را فریاد میکشد .‌

 

یک سوال اساسی که پاسخ آن را باید متولیان و تصمیم گیرندگان نحوه و نوع توسعه شهر پاسخگو باشند اینست که آیا صرف نوسازی و توسعه نوگرایانه می طلبید که تنها از بعد ضوابط تراکم ، سطح اشغال و کاربری به املاک و محلات نگریسته شود ؟! در این میان تکلیف اماکن و گاها متفاوت محلات تاریخی چه بوده است ؟! کوچکترین موضوع نماسازی در محلات متفاوت شهرها حتی از بعد فرهنگی و اجتماعی شهری همانند تبریز در ضوابط مصوب کدام جایگاه را دارا بود و هست ؟

بماند که مرمت خانه ها و بافت های قدیمی و تاریخی در تبریز ، می توانست و می تواند با تغییر کاربری این قبیل بناها، به کاربری های عمومی و گردشگری، بدون تخریب محلات و از بین بردن تاریخ غیرمنقول شهر به مسیری اصولی تر هدایت شود ، کدامین طرح جامع مطالعاتی حفظ و نگهداری بافت های تاریخی ، اماکن ثبت شده میراث فرهنگی میخواهد حریم و حرمت این آثار گرانبها و با ارزش را حفظ کند ؟ آیا از اساس چنین مطالعه جامعی برای کهن شهری چون تبریز تدوین شده است 

سخن آخر این که، باید تلاش شود، از آسیب و ضربه بیشتر به بافت های تاریخی و قدیمی شهر، جلوگیری کرده و با تدوین و اجرای طرح ها و ضوابط راهبردی تر و نیز اصلاح رویه های غلط، به سمت تحقق شعار و آرمان احیا و صیانت از بافت های تاریخی شهر حرکت کنیم.

 

 

منبع: خبرگزاری برنا

کلیدواژه: بافت تاریخی بافت های تاریخی حفظ و نگهداری محلات تاریخی بین رفتن توسعه شهری هویت مکانی توسعه شهر بافت ها طرح ها

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.borna.news دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «خبرگزاری برنا» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۲۹۰۶۴۲۸۰ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

نوسازی مسکن در بافت فرسوده از مرز ۲۶۶ هزار واحد عبور کرد

محمد آیینی گفت: نوسازی مسکن در بافت فرسوده از مرز ۲۶۶ هزار واحد عبور کرده و تاکنون ۸۲ هزار و ۴۸۵ واحد به بهره‌برداری رسیده است.

 به گزارش گروه اقتصادی خبرگزاری دانشجو، محمد آیینی معاون وزیر راه و شهرسازی گفت: بیش از ۱۶۷ هزار هکتار بافت فرسوده شامل بافت‌های تاریخی و سکونتگاه‌های حاشیه‌ای در کشور وجود دارد که ۱۰ میلیون نفر جمعیت از ۶۹۰ شهر در آن مستقرند.

مدیرعامل شرکت بازآفرینی شهری ایران اظهار داشت: این ۱۶۷ هزار هکتار شامل ۶ هزار محله یعنی چهار هزار و ۴۰۰ بافت فرسوده و تاریخی و یک هزار و ۱۷۰ سکونتگاه است و فقط ۳۰۰ هزار کوچه در آن وجود دارد.

آیینی گفت: راهبرد اصلی ما در این دولت مقاوم سازی و پایدارسازی سقف‌های لرزان است، زیرا به طور مستقیم با جان انسان‌ها در ارتباط است.

وی افزود: برای نوسازی این بافت‌های فرسوده با سه چالش اساسی مواجه بودیم که نخستین چالش خود مردم ساکن در این بافت‌ها هستند.

معاون وزیر راه و شهرسازی گفت: مردم ساکن این بافت‌ها افرادی کم درآمد هستند که توان مقاوم‌سازی و نوسازی ندارند و حتی اگر وام ارزان قیمت به آن‌ها پرداخت شود توان بازپرداخت اقساط را ندارند.

وی اضافه کرد: چالش دوم سازندگان تولید کنندگان و توسعه‌گران هستند که حاضر نوسازی و مقاوم سازی در این محله‌ها نیستند، زیرا برای آن‌ها توجیه اقتصادی ندارد.

مدیرعامل شرکت بازآفرینی شهری ایران اظهار داشت: در این زمینه راهکار‌های ارائه شده و مشوق‌های مختلفی برای سرمایه‌گذاران در نظر گرفته شده است.

وی افزود: امروز ۵۴۶ شهر بسته‌های تشویقی شهرسازانه را اجرا می‌کنند و بیش از ۲۳۴ شهر بسته خاص خود را نوشته‌اند.

وی تصریح کرد: چالش سومی که با آن روبه‌رو بوده و هستیم، توجیه مردمی است که در این بافت‌ها زندگی می‌کنند تا بتوانیم آن‌ها را وارد مشارکت در نوسازی کنیم.

معاون وزیر راه و شهرسازی گفت: در این زمینه راهی جز ارتباط چهره به چهره نداریم و باید حلقه‌های واسطه‌ای ایجاد شود که مورد اعتماد دو طرف باشد.

وی خاطرنشان کرد: گام نخست در این زمینه به صورت گسترده با همراهی بسیج سازندگی برداشته شده و تاکنون ۴۲۸ حلقه میانی ایجاد شده است.

آیینی اضافه‌کرد: برنامه امسال ما دست یافتن به ۲ هزار حلقه میانی است تا به ارائه خدمات در محله‌های هدف بپردازند.

وی اظهار داشت: از سال ۸۴ تاکنون یک میلیون و ۵۰ هزار مسکن در بافت‌های فرسوده کشور ساخته شده است که در دولت سیزدهم بیش از ۷۳ هزار پروژه در این بافت‌ها احداث شد.

مدیرعامل شرکت بازآفرینی شهری ایران ادامه داد: پروژه‌های نوسازی از مرز ۲۶۶ هزار واحد گذشته و تاکنون ۸۲ هزار و ۴۸۵ واحد به بهره‌برداری رسیده است.

وی در پایان گفت: در برنامه داریم تا پایان امسال یکصد هزار واحد دیگر را نیز به بهره‌برداری برسانیم.