به نقل از «عصر ایران»

چطور چیزی همه‌گیر می‌شود؟

تاریخ انتشار: ۴ شهریور ۱۳۹۹ | کد خبر: ۲۹۰۸۴۴۴۲

به لطف شبکه‌های اجتماعی، بیشتر ما تجربه‌های دستِ اولی داریم از اینکه چطور ناگهان چیزی فراگیر می‌شود. یک توییت، یک کلیپ، یا موضوعی جدید در عرض چند ساعت کلِ فضا را پر می‌کند و همه دربارۀ آن حرف می‌زنند. حالا که چندماه از همه‌گیری کرونا گذشته است، منطقِ سرایت در بیماری‌ها نیز موضوع بحث‌های همگانی شده است.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

کتابی جدید می‌خواهد توضیح بدهد که چطور این موج‌های فراگیری در جوامع انسانی ظاهر و سپس ناپدید می‌شوند.

به گزارش عصرایران به نقل از ترجمان علوم انسانی، مارک هانیگزبام در نیویورک‌تایمز نوشت:

حالا دیگر بسیاری از شما خوانندگان حتماً چیز‌هایی دربارۀ مدل‌سازی شیوع بیماری‌های عفونی یا «نرخ شیوع»۱ شنیده‌اید که مفهومی است در علم ریاضی و نشان می‌دهد که هر مبتلای جدید، به‌طور میانگین، چند نفر دیگر را آلوده می‌کند.

اگر نرخ شیوع، یا همان عدد سرایت پایه۲، بیشتر از یک باشد، یعنی هر شخصی که به ویروس کرونا مبتلا می‌شود، به‌طور میانگین بیش از یک نفر دیگر را نیز آلوده خواهد کرد و این یعنی امیدی به رهایی از دوزخ کرونا نیست. اگر هم عدد سرایت پایه زیر یک باشد، یعنی چیزی نمانده است تا دوباره به زندگی پیشا‌کرونایی باز‌گردیم، مانند اسکی‌بازی که با تله‌کابین به بالای قله رسیده است و اینک تنها راهِ پیش روی او سرازیری به‌سوی پایین است.

از اواخر سال ۲۰۱۹ میلادی که ویروس سارس-کوو-۲ در بازار فروش حیوانات در شهر ووهان، یا در حوالی آن بازار، مشاهده شد، همه‌گیر‌شناسان و اصطلاحاتی مانند همین عدد سرایت پایه، هوش و حواسمان را ربوده‌اند، افرادی مانند نیل فرگوسن در امپریال کالج لندن که نقشه‌هایشان دربارۀ تغییر در نرخ شیوع، آن‌ها را به پیامبرانِ سکولار این همه‌گیری تبدیل کرده است.

یکی از این افراد نیز آدام کوچارسکی است که دانشیار دانشکدۀ بهداشت و طب گرمسیری است. او عضو یک کمیتۀ علمی مهم است که به دولت بریتانیا دربارۀ مقابله با همه‌گیری کووید-۱۹ مشاوره می‌دهد. به نظر کوچارسکی، نرخ شیوعْ کلیدِ چیزی ا‌ست که او «قواعدِ شیوع» می‌خواند: قواعدی که نه‌تنها در بیماری‌های عفونی، بلکه به‌ادعای کوچارسکی در سرایت اجتماعی و چیز‌هایی که در اینترنت دست‌به‌دست می‌چرخند نیز حاکم است (مانند هراس از فروپاشی اقتصادی یا جرایم مسلحانه و چالش سطل آبِ یخ).

ولی آیا واقعاً نیز چنین است؟ آیا آلودگی به یک ویروس زنده -که اتفاقِ مادی‌ای است که در بدن‌های واقعی‌ می‌افتد- مانند «آلودگی مجازی» به یک بدافزار نابکار یا سرایتِ یک ایدۀ جذاب است که در شبکه‌های اجتماعی تکثیر می‌شود؟

بله، تا‌حدودی چنین است. این کتاب همچون گشت‌و‌گذاری جذاب در علم همه‌گیر‌شناسی است و کوچارسکی آن را پیش از شروع همه‌گیری کووید-۱۹ نگاشته است. کوچارسکی معتقد است همان‌طور که منحنی یک همه‌گیری، به میزان انتقال‌پذیری آن ویروس و میزان جمعیتی که مستعد ابتلا به آن است، بستگی دارد، همه‌گیری‌های اینترنتی نیز از قواعد مشابهی پیروی می‌کنند.

این استدلال‌های کوچارسکی برگرفته از نظریه‌های قهرمان فکری اوست، رونالد راس که یک مالاریا‌شناس بریتانیایی بود و در اوایل قرن بیستم می‌زیست. رونالد راس نظریه‌ای داشت با نام «وقایع مستقل»۳ و «وقایع وابسته»۴. وقایع مستقل شامل بیماری‌های غیر‌عفونی مانند سرطان مغز و حوادث و اتفاقاتی مانند طلاق می‌شود. اگر کسی دچار چنین مشکلاتی شود، دلیلی ندارد که اطرافیان او نیز درگیر همان مسئله شوند.

ولی در وقایع وابسته، آنچه بر سر کسی می‌آید نتیجۀ اتفاقی است که برای کس دیگری رخ داده است. در ساده‌ترین شکل شیوع بیماری‌های عفونی، افراد مبتلا به بیماری آن را به بقیه نیز منتقل می‌کنند و مبتلایان مبتلا باقی می‌مانند. منحنی شیوع چنین همه‌گیری‌هایی تقریباً شبیه حرف اِس در الفبای لاتین است، یعنی نخست رشدی تصاعدی دارد و سپس پایین می‌آید. ولی در بسیاری از همه‌گیری‌های بیماری‌های عفونی، منحنی شیوع بیماری شبیه یک کوه است، زیرا پس از اینکه مبتلایان بهبود پیدا می‌کنند، در برابر آن عفونت ایمن می‌شوند و تعداد افراد مستعد عفونت کاهش می‌یابد.

در بحث بیماری‌های واگیر‌دار، اگر به اطلاعات و آمار درست دسترسی داشته باشیم، می‌توانیم میزان مبتلایان و افراد مستعد و نرخ شیوع را پیش‌بینی کنیم. ولی وقتی از فروپاشی اقتصادی در هراس باشیم، چنین نیست، زیرا کسانی که دچارِ بیماری شده‌اند، احتمال دارد پولی از جایی قرض کنند و به رفتار اقتصادی خود ادامه دهند. در بحث تئوری‌های توطئه و سایر نظریات ابلهانه نیز که در فضای مجازی دست‌به‌دست می‌چرخند نیز اوضاع همین است و گویی نقطۀ پایانی هم برای ساده‌لوحی (همان استعداد ابتلای افراد) نیست. (کوچارسکی می‌گوید از همه بدتر سلبریتی‌های ساده‌لوح هستند که هم مستعد ابتلا هستند و هم بسیار تاثیر‌گذارند).

خبر خوب این است که برخی از شبکه‌های اجتماعی بالاخره دریافته‌اند که موظفند کاربرانشان را در برابر چنین جهالت‌هایی واکسینه کنند، کاری که اخیراً بازدن برچسب‌های هشدار جدی بر روی پُست‌های نادرست یا تحریک‌کننده و در موارد خاص با حذف آن پُست‌ها انجام می‌دهند. همین‌طور دربارۀ نظریه‌های توطئه‌ای که حول کووید-۱۹ شکل گرفته‌اند -مانند اینکه آنتن‌های مخابراتی نسل پنجم منشأ انتشار ویروس کرونا هستند- نیز این سایت‌ها برچسبی روی این پُست‌های احمقانه می‌زنند که کاربر را به سایت‌های مستقل راستی‌آزمایی راهنمایی می‌کند، سایت‌هایی مانند فول‌فکت.

کوچارسکی می‌نویسد: «در این مسیر، راه‌هایی جدید برای به‌پیش‌راندن ایده‌های مفید و پس‌زدن ایده‌های مخرب پیدا خواهیم کرد». ولی متأسفانه در عمل اوضاع سخت‌تر است و در مسیر ساخت واکسن کووید-۱۹ این کار دشوار‌تر نیز خواهد شد.

اطلاعات کتاب‌شناختی:

Kucharski, Adam. The Rules of Contagion: Why Things Spread - and Why They Stop. Profile Books Ltd, 2020

پی‌نوشت‌ها:
• این مطلب را مارک هانیگزبام نوشته است و در تاریخ ۹ جولای ۲۰۲۰ با عنوان «How Does Anything Go Viral?» در وب‌سایت نیویورک تایمز منتشر شده است. وب‌سایت ترجمان آن را در تاریخ ۲ شهریور ۱۳۹۹ با عنوان «چطور چیزی همه‌گیر می‌شود؟» و ترجمهٔ بابک طهماسبی منتشر کرده است.
•• مارک هونیگزبام (Mark Honigsbaum) مورخ پزشکی و نویسندۀ کتابی است با عنوان قرن همه‌گیری: یک صد سال ترس، هیستری و نخوت (The Pandemic Century: One Hundred Years of Panic, Hysteria, and Hubris).

[۱] R-naught
[۲] Basic reproductive number
[۳] Independent happenings
[۴] Dependent happenings

 

لینک کوتاه: asriran.com/0037Y0

منبع: عصر ایران

کلیدواژه: ترجمان علوم انسانی بیماری های عفونی بیماری ها کووید ۱۹ همه گیری نرخ شیوع همه گیر

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.asriran.com دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «عصر ایران» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۲۹۰۸۴۴۴۲ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

چرا کودکان فرانسوی به خوش رفتار و مؤدب بودن مشهورند؟

کودکان فرانسوی به خوش رفتار بودن مشهورند. آن ها به ندرت کج خلقی و جیغ و داد می کنند، بد غذا نیستند و به همسایه ها مؤدبانه سلام می کنند.

اما آن راز سرّی چیست که والدین فرانسوی با آن چنین فرزندانی تربیت می کنند؟

نخستین سال زندگی کودک

به گزارش روزیاتو، در فرانسه تازه مادرها بعد از ۱۰ هفته مرخصی زایمان به سر کار بازمی گردند. اگر مدت بیشتری در خانه بمانند، ممکن است هزینه ی بیشتری متحمل شوند. بر اساس قوانین فرانسه، مادران می توانند بیشتر از ۱۰ هفته مرخصی زایمان داشته باشند و کماکان شغل خود را هم داشته باشند.

با این حال، دراینصورت مرخصی بعد از ۱۰ هفته بدون حقوق خواهد بود. بعد از دوران مرخصی زایمان، کودک به یک مهدکودک سپرده می شود. کودکان فرانسوی از سن کم با افراد جدید آشنا می شوند، امری که به آن ها کمک می کند بعدها در زندگی سریع تر سازگار شوند و استقلال بیشتری داشته باشند.

کودکان فرانسوی در تخت خود می خوابند

والدین فرانسوی به کودک خود یاد می دهند که در تخت خودش و حتی در اتاق خوابی جداگانه بخوابد. اگر کودک در نیمه های شب از خواب بیدار شود و شروع به گریه کردن کند، پدر و مادر معمولاً چند لحظه ای صبر می کنند تا مطمئن شوند که واقعاً نیازی به حضور آن ها در کنار کودک شان هست یا نه. با این شیوه، کودک رفته رفته به تنها خوابیدن عادت می کند.

آزادی عمل جایگاه مهمی دارد

والدین فرانسوی تا جایی که کودک توان مدیریت امور خود را داشته باشد به او آزادی عمل می دهند. در فرانسه به ندرت می توانید پدر و مادری را در زمین بازی مشغول بازی کردن با کودک خود ببینید. والدین در دعواهای میان کودکان مداخله نمی کنند و اجازه می دهند که آن ها خودشان این موقعیت را رفع و رجوع کنند.

پدر و مادرهای فرانسوی میان شیطنت های معصومانه و بدرفتاری واقعی تمایز قائل می شوند. تنها بدرفتاری است که با تنبیه مواجه می شود تا کودک بتواند فرق این دو را متوجه شود.

پدربزرگ ها و مادربزرگ ها نوه داری نمی کنند

پدربزرگ ها و مادربزرگ ها در تربیت نوه ها نقش حمایتی دارند. دورهمی های خانوادگی معمولاً در تعطیلات آخر هفته یا تعطیلات مناسبتی برگزار می شود. پدربزرگ ها و مادربزرگ های فرانسوی را بیشتر مشغول نوشیدن قهوه در کافه می توان دید تا درگیر مراقبت مداوم از نوه های خود.

چیزی تحت عنوان غذای کودک وجود ندارد

غذا یکی از بخش های اساسی زندگی فرانسوی ها است و وقت ناهار در این کشور می تواند ۲ ساعت به طول انجامد. فرانسوی ها قویاً معتقدند که اعضای خانواده باید دست کم یک وعده در روز را در کنار هم بخورند.

والدین و کودکان از یک غذای یکسان می خورند چون در فرانسه چیزی تحت عنوان غذای کودک وجود ندارد. پدر و مادرها کودک خود را مجبور به خوردن چیزی که دوست ندارد نمی کنند، اما به آن ها اصرار می کنند که غذا را دست کم بچشند و امتحان کنند.

خوش رفتاری اهمیت زیادی دارد

خوش رفتار بودن از اهمیت زیادی برخوردار است و کودکان فرانسوی این را خوب می دانند. آن ها به مهمان ها و همسایه سلام می کنند، در صف بی قراری نمی کنند و در اتوبوس صندلی خود را به سالمندان می دهند. آن ها از سن کم این ۴ جمله ی مؤدبانه را یاد می گیرند: ممنونم، روز بخیر، خواهش می کنم و خداحافظ.

تکنیک آموزش در خانه

والدین فرانسوی معتقدند که کودکی دوران فوق العاده ای است که کودک در آن یاد می گیرد که خیالبافی کند، دنیا را کشف کند و مؤدب و مسئولیت پذیر باشد. به همین دلیل پدر و مادرهای فرانسوی عجله ای برای آموزش خواندن و شمارش به کودک خود ندارند.

تعطیلات آخر هفته روز خانواده است

به عقیده ی فرانسوی ها تعطیلات آخر هفته بهترین زمان برای رفتن به پیک نیک در پارک، درست کردن کباب یا دوچرخه سواری به همراه خانواده است. آن ها اهمیت زیادی برای فعالیت های خانوادگی تعطیلات آخر هفته قائل هستند و از قبل برای آن برنامه ریزی می کنند.

کودکان فرانسوی پول توجیبی می گیرند

کودکان فرانسوی معمولاً هنگام رفتن به فروشگاه به همراه والدین خود بی قراری نمی کنند و وقتی پدر و مادر با درخواست آن ها برا خرید چیزی مخالفت می کنند، جیغ و داد به راه نمی اندازند. آن ها از ۷ سالگی پول توجیبی می گیرند و اجازه دارند که آن را هر طور که مایل اند خرج کنند. مبلغ این پول توجیبی ماهانه معمولاً بر اساس سن کودک تعیین می شود.

کانال عصر ایران در تلگرام