به نقل از «مشرق»

کتاب فقه ، سیاست و حکومت در کمتر از ۳۰ روزبه چاپ دوم رسید

تاریخ انتشار: ۵ شهریور ۱۳۹۹ | کد خبر: ۲۹۰۹۳۳۲۰

مطالعه این اثر بدیع، مبتکرانه، که به شکل بسیار مطلوبی و با قیمت مناسب از سوی جهاد دانشگاهی منتشر شده است را به مشتاقان و علاقمندان حوزه فقه، سیاست، حکومت توصیه شود .

به گزارش مشرق، کتاب فقه، سیات و حکومت تألیف دکتر علی دارابی و دکتر مسعود مطلبی با مقدمه دکتر محسن اسماعیلی (استاد دانشگاه و عضو مجلس خبرگان رهبری ) در کمتر از ۳۰ روز به چاپ دوم رسید.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

جهاد دانشگاهی واحد تهران ناشر کتاب است.

کتاب ۵۱۴ صفحه ، ۷ فصل و ۵ ضمیمه (پیوست) دارد. به لحاظ موضوعی و محتوایی مباحث فصول اول تا سوم به کلیات و ادبیات فقه، تاریخچه فقه و اجتهاد، مکاتب و مدرسه­های فقهی شیعی اختصاص دارد. چیستی و چرایی فقه سیاسی و فقه حکومتی موضوعات فصل چهارم و پنجم و فصل ششم به تبیین نظری و تاریخی نظریه "ولایت فقیه" اختصاص یافته و در فصل هفتم تجربه فقه سیاسی در گذشته و حال در جمهوری اسلامی با رویکرد آینده پژوهی فقه سیاسی را شامل می شود.

شبهه شناسی ولایت فقیه و پاسخ به آنها، واژگان و اصطلاحات فقهی، فِرَق، مکاتب و سلسله­های مذهبی ، سیاسی، مفاخر و نام آوران حوزه مطالعات فقهی و بالاخره گاه شمار تحولات فقه، سیاست و حکومت پنج ضمیمه کتاب را شامل می شود. بیش از ۴۰۰ منبع و مأخذ معتبر از کتب، مقالات داخلی و خارجی در ۳۰ صفحه گویای کاری عالمانه و محققانه را حکایت می کند.

کتاب حاصل بیش از دو دهه تدریس مولفان در دانشگاه­ها و مراکز آموزش عالی است که برای تدوین و انتشار آن بیش از ۵ سال زمان برده است.

اهم ویژگی­های کتاب فقه، سیاست و حکومت را باید در موارد زیر مورد توجه قرار داد:

۱. منابع و مأخذ علمی و دست اول (فارسی – عربی) نشانه­ای از اثری علمی و پژوهشی است.

۲. کتاب برای دروس دانشگاهی با زبان نسل جوان و مخاطب دانشجو به نگارش در آمده است. بسیاری از اصطلاحات فقهی و علمی در پانویس­ها و ضمایم ارجاع داده شده است تا کتاب روان و جذاب باشد.

۳. رهبر حکیم انقلاب اسلامی فرمودند: "نظریه ولایت فقیه سابقه ای هزار ساله در فقه شیعه دارد" این کتاب روای صادقی برای مستند سازی تاریخچه و تحولات این نظریه در ادوار و زمانه مختلف از عصر امامت و به خصوص از غیبت امام زمان­(ع) را در بر می­گیرد.

۴. در این کتاب نظریه ولایت فقیه از منظر سه مکتب فکری و فقهی بزرگ مورد بررسی قرار گرفت است:

مکتب نجف که ولایت فقیه را در امور حسبیه و بسیار محدود تعریف می کند حضرات آیات سید محسن حکیم، سید ابوالقاسم خویی، سیدعلی سیستانی، از فقها و مراجع بزرگ که اعتقاد به این نظریه دارند.

مکتب قم که ولایت فقیه را دارنده اختیارات رسول مکرم اسلام (ص) و امامان معصوم علیه السلام می­داند و ولایت ققیه را استمرار راه انبیاء بر می شمرد.

حضرت امام خمینی (ره) در صدر فقها و مراجع معتقد به این نظریه است حضرات آیات سید علی خامنه ای ، عبدالله جوادی آملی، محمدتقی مصباح یزدی و بسیاری از مراجع و فقهای بزرگ بر این اندیشه تاکید دارند.

مکتب تهران که اعتقاد به نظریه انتخاب ولایت فقیه، رأی مردم و محدود بودن دوران ولایت فقیه دارد. و اختیارات آن را براساس توافق مردم طبق قانون تعریف می کند. حضرات آیات و حجج الاسلام حسینعلی منتظری، نعمت الله صالحی نجف آبادی، محمد حسینی بهشتی، مرتضی مطهری، اکبر هاشمی رفسنجانی، محمد مهدی آصفی را باید از سخنگویان و طرفداران این نظریه برشمرد که تفاوت­ها و شباهت­های هر یک از این مکاتب به تفصیل در کتاب بیان شده است.

۵. فصل هفتم کتاب را باید از جمله نوآوری و مزایای این کتاب برشمرد. نویسندگان کتاب به تجربه چهل ساله نظریه ولایت فقیه در جمهوی اسلامی پرداخته اند و فراز و فرودهای آن را در عرصه نظر و عمل مورد بررسی و واکاوی قرار داده اند

نکته مهم آنکه در این فصل با نگاهی آینده پژوهانه مباحث نظری و تئوری پردازی و نیز اقدامات عملی و کاربردی در راستای کارآمدی نظریه ولایت فقیه در عرصه اجرایی و مدیریت کشور مورد بحث قرار گرفته است.

۶. شبهه شناسی ولایت فقیه با طرح ۲۰ پرسش و شبهه از جمله نظریه انتخاب و انتصاب، مدت دار بودن زمان ولایت فقیه، رای مردم در انتخاب ولی فقیه ، ولایت فقیه و سازگاری آن با جمهوریت نظام ، مادام العمری ولایت فقیه، از جمله پرسش­ها و شبهاتی است که یک به یک در کتاب مطرح و پاسخ های مستدل و منطقی به آنها داده شده است.

۷. ۲۷ جدول در سراسر کتاب نظم و سامانه منطقی نویسندگان را برای آنکه خوانندگان و مخاطبان کتاب بتوانند به سهولت مطالب آن را فهم و درک کنند طراحی شده است. از عصر تشریح و ظهور فقه تا عصر اجتهاد، و انقلاب اسلامی، از مکتب مدینه و کوفه تا مکتب نجف و قم و ... بررسی معانی فقه حکومتی ، رابطه فقه و حکومت، نظریه نصب ولی فقیه، انتخاب و امور حسبیه و فقهاء و مراجع طرفدار آن از جمله مباحث این جداول است.

۸. دکتر علی دارابی دانشیار دانشگاه و دارای بیش از ۲۰ کتاب است. که قبلاً با آثار و تالیفاتی چون آینده پژوهی انقلاب اسلامی، بیم ها و امیدها، رفتار انتخاباتی، الگوها و نظریه­ها، درآمدی بر جامعه شناسی فرهنگ ارتباطات و رسانه، جریان شناسی سیاسی در ایران که با بیش از ۲۲ نوبت چاپ در شمار پر تیراژترین و پرفروش ترین کتاب های کشور بوده است را می شناسیم. دکتر مسعود مطلبی استادیار دانشگاه که دارای مقالات علمی پژوهشی فراوانی است در این کتاب دکتر علی دارابی را همراهی کرده است.

۹. این کتاب در مدت کوتاه چاپ با اقبال گسترده حوزویان و دانشگاهیان، استادان و دانشجویان، محققان و پژوهشگران قرار گرفته است.

۱۰.مطالعه این اثر بدیع، مبتکرانه، که به شکل بسیار مطلوبی و با قیمت مناسب از سوی جهاد دانشگاهی منتشر شده است را به مشتاقان و علاقمندان حوزه فقه، سیاست، حکومت توصیه شود .

منبع: مشرق

کلیدواژه: کرونا اعتراضات آمریکا قرارداد ایران و چین علی دارابی شیعه تهران مرتضی مطهری اکبر هاشمی رفسنجانی جمهوری اسلامی قم مدینه نجف امام خمینی محسن اسماعیلی انقلاب اسلامی نظریه ولایت فقیه

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.mashreghnews.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «مشرق» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۲۹۰۹۳۳۲۰ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

چرا کاربست‌های پژوهشی در جامعۀ ایران زمینه زدوده هستند؟

به گزارش گروه پژوهش خبرگزاری علم و فناوری آنا، بومی‌سازی نظریه‌های جامعه‌شناسی از مباحث چالش‌زا و مهم در قلمرو رشته علوم انسانی، به‌ویژه جامعه شناسی است.

سیدحسین نبوی (استادیار جامعه‌شناسی دانشگاه خوارزمی) در مقاله‌ای به عنوان «بومی نبودن نظریه‌های غربی و مدرن‌نبودن تفکرات اجتماعی ایرانی و اسلامی» به این موضوع می‌پردازد که در میدان مطالعات جامعه‌شناسی کشور ما با مسأله و چالشی به نام مفاهیم و نظریه‌هایی که برساختۀ پژوهشگران و جامعه‌شناسان بومی نیست مواجه‌ایم و این وضعیت، آنقدر عادی و طبیعی شده است که مسأله‌بودن آن را درنمی‌یابیم.

* تعریف زمینه در نظریه‌های جامعه‌شناختی 

به زعم این پژوهشگر یکی از نکاتی که باعث می‌شود نظریه‌ها در پژوهش شکل حادتری به خود بگیرد آن نامشخص بودن و ابهام بر سر تعریف و مصداق زمینه است. آیا منظور از زمینه همان جامعه و فرهنگ بومی ایران است یا نظریه‌های جامعه‌شناختی غربی؟ اگر جامعە بومی زمینه محسوب می‌شود، نظریه‌های جامعه‌شناسی برای کاربست‌های پژوهشی در جامعۀ ایران زمینه‌ زدوده هستند.

زمینه‌مند بودن یا زمینه‌زدوده بودن نظریه‌ها، بسته به مصداق و تعریف زمینه معنا پیدا می‌کند

این استاد جامعه‌شناسی در ادامه می‌نویسد؛ اگر نظریه‌ها و تبیین‌های تئوریک جامعه‌شناختی زمینه در نظر گرفته شوند، افکار، ایده‌ها و اندیشه‌های فلسفی و ادبی، خارج از زمینه خواهند بود؛ بنابراین زمینه‌مند بودن یا زمینه‌زدوده بودن نظریه‌ها، بسته به مصداق و تعریف زمینه معنا پیدا می‌کند. اما به نظر می‌رسد اگر زمینه همان جامعه و فرهنگ ایران در نظر گرفته شود بیشتر کافی به مقصود باشد و در اینجا نیز تقریباً همین تلقی، در نظر گرفته شده است.

* کاربست غیرانتقادی نظریه‌های جامعه‌شناسی غربی

این پژوهشگر توضیح می‌دهد که در اثر کثرت استعمال و فراوانی کاربست مفاهیم و نظریه‌های برآمده از جوامع غربی، پژوهشگر بومی رفته رفته دچار خطای شناختی می‌شود.

به نظر وی می‌رسد که تبیین‌های حاصل آمده از نظریۀ جامعه‌شناسان مشهور غربی مثلا دورکیم، وبر، مارکس، زیمل، پارسونز، هابرماس، فوکو، گیدنز و... تفاوت‌های ناشی از تاریخ، فرهنگ، طبیعت، سیاست و اقتصاد متفاوت دو نوع جامعه را لحاظ می‌کند و یا اساساً تفاوت دو نوع جامعه آنقدر حائز اهمیت یا تعیین کننده نیستند و در شیوه پوزیتیویستی و علمی پژوهش، تفاوت‌های کیفی دو نوع جامعه محلی از اعراب ندارند و ازاین‌رو نظریه‌های جامعه‌شناسی مدرن، مسائل گوناگون جامعۀ ایران را به طور دقیق و معتبر توضیح می‌دهند و جای نگرانی ندارد.

در اثر کثرت استعمال و فراوانی کاربست مفاهیم و نظریه‌های برآمده از جوامع غربی، پژوهشگر بومی رفته رفته دچار خطای شناختی می‌شود

نبوی ادامه می‌دهد که با عینک نظریه‌های غربی؛ مسائل جامعۀ ما دیده نمی‌شوند، بلکه مسائلی که خاص جامعۀ غربی است و نظریه‌پرداز برای همان مسأله اقدام به برساخت نظریه کرده، مطابق با نظریه‌های مدرن، دیده می‌شوند. به نظر می‌رسد حجم مسائل کشف و صید نشده، بسیار بسیار فراوان‌تر باشند، مسائلی که خاص جامعۀ ایران هستند و نظریه‌های غربی، امکان دست یافتن به آنها را برای پژوهشگران بومی فراهم نمی‌سازند.

*تفاوت جامعه ایرانی با جوامع غربی 

نبوی در این مقاله می‌نویسد: نه‌تنها با دیدگاه هرمنوتیکی، بلکه با دیدگاه پوزیتیویستی نیز قابل اثبات است که جامعۀ ایرانی با جوامع غربی تفاوت‌های ژرف و بارزی دارد و جغرافیا و طبیعت متفاوت در ایران، سبب شکل‌گیری تاریخی متفاوت، اقوامی متفاوت، دین و فرهنگی متفاوت، توزیع قدرت و توزیع ثروتی متفاوت، احساساتی متفاوت، عقلانیتی متفاوت، فلسفه و علم و هنری متفاوت، و ازاین‌رو باعث کنش‌های فردی و جمعی متفاوتی در جامعۀ ایران شده است.

این پژوهش بیان می‌کند که  نظریۀ جامعه‌شناسی به‌عنوان ابزاری علمی که در جامعه‌ای متفاوت با ایران پدید آمده و شکل گرفته و در واقع توسط نظریه‌پرداز با امکانات محدود علمی به‌ویژه معلومات محدود درباره جامعۀ ایران برساخته شده است، توانایی کمی را دارد که این همه تفاوت‌های عمیق را در نظریۀ خود لحاظ کند.

به زعم این پژوهشگر لازم است که در عین قدرشناسی از قابلیت‌ها و توانایی‌های نظریه‌های مدرن جامعه‌شناختی، با نگاهی انتقادی به کاستی‌های آنها در ارتباط با مسائل خاص جامعۀ ایران، توجه نمود و همانند برخی جامعه‌شناسان که دست به بازسازی مارکسیسم یا دیگر نظریه‌ها زدند، به بازسازی یا برساخت نظریه با هدف کاربست برای مسائل بومی پرداخت.

*  پارادایم مسلّط در اجتماعات علمی

نبوی در ادامه این پژوهش توضیح می‌دهد که آن چه در جامعە علمی و پژوهشی ایران روی می‌دهد بیشتر از آن که دست یافتن به تبیین جدیدتری باشد، گنجاندن رویداد‌ها و امر واقعه‌ها در قالب‌های ازپیش طراحی شده مفاهیم و نظریه‌های رسمیت یافتە غربی است. غافل از آن که رویداد‌ها و واقعیت‌های جامعە ایرانی احتمالا تبیین دیگری را اقتضاء می‌کند و پژوهشگر و جامعه‌شناس به نقد و بازاندیشی مفاهیم موجود و نظریۀ موجود اقدام نمی‌کند.

این پژوهش به این مهم اشاره می‌کند که کوهن تحت عنوان پارادایم مسلّط توضیح می‌دهد، در اجتماعات علمی جوامع غربی هم صدق می‌کند؛ بنابراین، لازم می‌آید که پژوهشگران و جامعه‌شناسان و به‌ویژه صاحب‌نظران و نظریه‌شناسان و روشنفکران، بخشی از تلاش‌های فکری خود را معطوف به نقد مفاهیم و نظریه‌های رایج و بازآفرینی نظریه‌های بدیع برای تبیین‌های کا‌رآمدتر مسائل بومی نمایند.

* شکل‌گیری جنبش‌های اجتماعی

دلایل و استدلال‌هایی که جنبش‌های اجتماعی برای خود دارند، به تدریج مرام و ایدئولوژی آنها را شکل می‌دهد

به زعم نبوی جامعۀ ایران در طول تاریخ، از پیش از اسلام تاکنون، همواره جامعه‌ای دینی بوده است. شاید به دلیل ایالتی بودن سلسله‌های پادشاهی و سلطۀ فرهنگ ایلاتی توزیع انحصاری قدرت وجود داشته و توزیع انحصاری قدرت به نوبۀ خود، سبب شکل‌گیری جنبش‌هایی برای رفع ظلم و ستم می‌شده است.

این پژوهشگر می‌نویسد دلایل و استدلال‌هایی که جنبش‌های اجتماعی برای خود داشتند، به تدریج مرام و ایدئولوژی آنها را شکل می‌دهد و این مرام‌ها، چه درصورت موفقیت جنبش‌ها و چه درصورت شکست، گاهی رفته رفته مبدل به باور و عقیده دینی و معنوی می‌گردید.

این استاد جامعه‌شناسی در ادامه می‌نویسد؛ مطابق با همین سازوکار، در طول تاریخ فِرَق متعددی در جامعۀ ایران و به مقیاس وسیع‌تر در جوامع اسلامی شکل گرفته‌اند. جامعۀ ایران با چنین سابقۀ نیرومند در شکل‌دادن به انواع فرق و مذاهب، بعید است با دانش و علم جدید، چنین برخوردی نداشته باشد. غرض اینکه فرهنگ ایرانی با چنان ماهیتی، ممکن است نظریه‌های علمی جدید را مبدل به مذهب یا شبه‌مذهب کند.

نبوی بیان می‌کند که مارکسیسم در دوره پهلوی به‌طور ملموس چنین سرنوشتی پیدا کرده بود و اکنون به نظر می‌رسد وفاداری و تعهد به دیگر نظریه‌های جامعه‌شناختی، گرچه کمی خفیف‌تر، اما چنین سرنوشتی را یافته باشد. مطابق با همین رویه، به‌جز مواردی معدود، هیچ اقدام مؤثری برای نقد و بازاندیشی نظریه‌های غیربومی و نظریه‌سازی بومی عملا صورت نمی‌گیرد.

این پژوهشگر اینگونه جمع‌بندی می‌کند که طی دهه‌های اخیر معدود کسانی اقدام به برساخت یا بازسازی نظریه‌ها و تبیین‌های بومی اقدام کرده‌اند. در نهایت به طور کلی جامعۀ ایران، نَه به دلایل ایدئولوژیک، بلکه بنا به دلایل مطلقاً علمی به برساختن تبیین‌های بومی از مسائل خود احتیاج مبرم دارد. 

انتهای پیام/