به نقل از «تسنیم»

فروع و اصول در شناخت مثنوی معنوی

تاریخ انتشار: ۱۸ شهریور ۱۳۹۹ | کد خبر: ۲۹۲۲۵۴۵۴

کتاب «در شناخت مثنوی معنوی» کوشیده اثر سترگ مولانا را «اندر فروع و در اصول» معرفی کند. روش کار چنان انتخاب شده که ماحصل آن، هم برای مبتدیان و مخاطبان عام کارآمد باشد و هم برای محققان و مخاطبان خاص مفید فایده. - اخبار فرهنگی -

به گزارش خبرنگار فرهنگی خبرگزاری تسنیم، «در شناخت مثنوی معنوی»، نوشته مهدی سالارنسب، از جمله تازه‌ترین آثار منتشر شده درباره اثر ماندگار مولانا است که به شناسنامه، ساختار، سبک، محتوا، پژوهش‌ها و نسخه‌ها می‌پردازد.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

این اثر که از سوی نشر فرهنگ معاصر در دسترس علاقه‌مندان به ادبیات کلاسیک قرار داده شده است، تلاش دارد تا از وجوه مختلف به اثر سترگ مولانا نظر بیندازد و در نهایت، به مخاطب در به دست آوردن نگاه و شمه‌ای کلی از آن یاری رساند.

«در شناخت مثنوی معنوی» یکی از مجلدات مجموعه «نامورنامه»ها است که به معرفی متون و خالق آثار و زندگی او می‌پردازد. در این مجموعه اصل بر پرداختن به آثاری است که به نوعی ستون‌های زبان فارسی و فرهنگ ایرانی شمرده می‌شوند. برای تحقیق و بررسی آثار، روشی واحد به کار گرفته شده است؛ به این صورت که ابتدا فهرستی از مطالب مورد نیاز تدوین شده و پس از آن، جوانب صوری و محتوایی آثار مورد بررسی قرار گرفته است.

سالارنسب یکی از دلایل مهم در پرداختن به متون کلاسیک ادب فارسی و به خصوص مثنوی را در این مجموعه، تأثیر شناخت این آثار در پیشبرد فرهنگ ایرانی و تقویت زبان فارسی می‌داند. او با اشاره به ضعف‌ها و سستی‌های پیش آمده در دهه‌های گذشته در حوزه زبان فارسی و فرهنگ ایرانی، می‌نویسد: می‌بینیم که «کنون زمانه دگر گشت و ما دگر گشتیم»، مقصود را از قول یک متفکر غیر ایرانی کلاسیک مشرق زمین آوردیم که نه از جنس اظهارات شرق‌شناسان باشد و نه طعم تعصب و بوی ناسیونالیسم بدهد؛ حتی اگر این سخنان اندکی اغراق‌آمیز به نظر آید، باز هم از شکاف عمیقی که بین وضع و حال امروز و دیروز اهالی ایرانشهر افتاده، چندان چیزی نمی‌کاهد. القصه، گویی برای بهتر پریدن باید دورخیز کرد. شمس تبریزی می‌گوید: بعضی پس‌تر روند به آن نیت که باز پیش آیند، و از جو بجهند.

ما ایرانیان پیشتر نیز از این روش بهره برده‌ایم؛ یعنی روی فراپس کرده‌ایم تا پیش افتیم، مگر فردوسی به گفته خود داستان‌های تاریخی و اسطوره‌های کهن گشته را بر سر انجمن نو نکرد تا در کالبد کم‌رمق ایران روحی بدمد؟ همین روح بود که قرن‌ها فرهنگ فارسی را زنده نگه داشت:

کهن گشته این داستان‌ها ز بُن
همی نو شود روزگار کَهُن

***

کهن گشته این نامه باستان
ز گفتار و کردار آن راستان
همی نو کنم نامه‌ای زین نشان
کجا یادگار است از آن سرکشان

حتی می‌توان گفت در میراث عرفانی ایرانی از جمله بزرگترین اثر آن یعنی مثنوی معنوی هم، به گونه‌ای یادآوری و بازاندیشی گذشته دیده می‌شود. گرچه گذشته‌ای که مولانا و دیگر عرفا متذکر آن می‌شوند، گذشته غیر تاریخی است نه تاریخی. اما به هر روی مولانا هم سخن گذشتگان را یاریگر می‌داند:

گرچه هر قرنی سخن آری بود
لیک گفت سالفان یاری بود

او داستان کهن اصل ازلی انسان را نو می‌کند، تا رهروان راه‌های آمدن را به یاد بیاورند و روزگار وصل خویش را بازجویند. انسان‌های سرگشته امروز، خاصه ایرانیان، به چنین یادآوری‌هایی برای بازشناسی و بازاندیشی در حقیقت خویش سخت نیازمندند. ...

مؤلف کتاب در ابتدا نگاهی انداخته است به زندگی مولانا. بخش نخست کتاب به «گاه‌شمار زندگی مولانا» اختصاص دارد و پس از آن، نویسنده در شش فصل به شمار دفاتر مثنوی، به معرفی این اثر ماندگار پرداخته است. سالاری نسب برای این کار، ابتدا به معرفی دقیق مثنوی از وجوه گوناگون پرداخته است که خود آن را «معرفی با اولی‌ترین اطلاعات سجلی یا شناسنامه‌ای» معرفی می‌کند.

در واقع کتاب حاضر کوشیده مثنوی را «اندر فروع و در اصول» معرفی کند. روش کار چنان انتخاب شده که ماحصل آن، هم برای مبتدیان و مخاطبان عام کارآمد باشد و هم برای محققان و مخاطبان خاص مفید فایده.

ساختار، موضوعات، اعلام، مآخذ و چکیده‌های دفاتر، سرچشمه‌ها و بینش‌های بنیادی، زبان و سبک مثنوی، شروح، واژه‌نامه‌ها، گزیده‌ها و سیر ترجمه‌ها و معرفی نسخه‌های خطی و چاپی و شروح مختلف بر مثنوی از دیگر بخش‌های تشکیل‌دهنده این کتاب است که در ذیل هر فصل، نویسنده موضوعات را به صورت جزئی‌تر مورد بررسی قرار داده است.

طی سال‌های اخیر منابع مختلفی درباره مثنوی منتشر شده و شاید گزاف نباشد ادعا کنیم که این اثر بیش از دیگر آثار متون کلاسیک فارسی، مرکز توجه محققان بوده است. در این میان، کتاب سالارنسب از چند وجه قابل توجه است؛ نخست و مهمترین نکته آن است که نویسنده برای تدوین این اثر به منابع مختلف و متعدد رجوع و تلاش کرده است تا مطالب مندرج در کتاب در نهایت بتواند به مخاطب برای شناخت مثنوی یاری رساند. به نظر می‌رسد هرآنچه برای شناخت مثنوی برای یک مخاطب علاقه‌مند لازم است، در این کتاب گردآوری و پرداخته شده است.

تفسیری نو از یک حکایت معروف مثنوی

فرهنگ معاصر کتاب «در شناخت مثنوی معنوی» را در 550 صفحه منتشر کرده است.

انتهای پیام/

منبع: تسنیم

کلیدواژه: کتاب و ادبیات کتاب و ادبیات

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.tasnimnews.com دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «تسنیم» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۲۹۲۲۵۴۵۴ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

چیستی عدالت و تاثیر آن در جامعه

به گزارش گروه پژوهش خبرگزاری علم و فناوری آنا، درخصوص مقیاس عدالت باید خاطرنشان ساخت که تصمیم‌گیری درخصوص عادلانه‌بودن یک وضعیت یا فرایند، نیازمند پیش‌بینی نتایج احتمالی هر سناریو و انتخاب سناریوی عادلانه دارد.

رضا صفری شالی (دانشیار جامعه‌شناسی دانشگاه خوارزمی) در مقاله‌ای با عنوان «ضرورت بازاندیشی نظری و روشی در شناخت کلان مفهوم عدالت اجتماعی» به این موضوع اشاره می‌کند که در تعریف و سنجش عدالت اجتماعی در کشور رویکرد واحدی وجود ندارد؛ لذا گاهاً برداشت ناقص و نامفهوم از عدالت وجود دارد و عدالت در معنای برابری، شایستگی، نیاز، انصاف، حد وسط و میانه و... تقلیل داده می‌شود؛ هرچند هر یک از مفاهیم مذکور بخشی از سازه عدالت هستند ولی کل عدالت و یا در قامت آن نیستند. صفری شالی در بخش دوم مقاله مذکور به این موضوع اشاره می‌کند که بیشتر مواقع تصور مردم از عدالت و بی‌عدالتی سیاست‌های محیط‌زیستی شامل وزن هزینه‌ها و منافع افراد در یک مکان و زمان مشخص می‌شود. 

* ابعاد مطالعات در بحث عدالت

به زعم این پژوهشگر به‌طور کلی مسائل محیط‌زیستی ماهیت سیستمی داشته و نیازمند تفکر همه‌جانبه است همان طورکه بریکمن (Brickman) و همکاران در تمایز بین عدالت خُرد و کلان بیان کرده‌اند براساس بررسی‌های فردی عدالت به‌جای تمرکز بر تخصیص و فرایند عادلانۀ آن به سمت عدالت خُردسوق داده می‌شود.

در ادامه بیان می‌کند که پاتریک (Patrick) چارچوبی مفهومی به نام چرخه‌ها و مارپیچ‌های عدالت را توسعه داد که با استفاده از رابطۀ بین عدالت و بی‌عدالتی درتصمیم‌گیری‌های مربوط به تخصیص منابع و با استفاده از درک مفاهیم مقیاس و سطوح مورد استفاده قرار می‌گیرد.

در بُعد زمانی عدالت هر اقدامی در وضعیت کنونی، عواقبی را برای آیندگان در پی خواهد داشت

این استاد دانشگاه می‌نویسد بُعد دیگری که در مطالعات عدالت از اهمیت بسیاری برخوردار است، بُعد زمانی عدالت است وهر اقدامی در وضعیت کنونی، عواقبی را برای آیندگان در پی خواهد داشت؛ بنابراین، عدالت در اینجا به این موضوع می‌پردازد که آیا نیاز‌های بلندمدت در مقابل سود‌های کوتاه‌مدت اولویت دارند یا خیر.

* عدالت بین نسلی

صفری شالی در این مقاله بر این باور است که ایده عدالت بین‌‎‌نسلی بیانگر این است که هر نسلی نسبت به نسل‌های آتی و گذشته باید از موقعیت برابر برخوردار باشد بنابراین، عادلانه نیست که نسل‌های آینده با عواقب ناشی از آلودگی آب و انتشار گاز‌های گلخانه‌ای ناشی از فعالیت‌های نسل کنونی مواجه شوند. با تکیه بر مفهوم عدالت بین‌نسلی، عدالت با پایداری همگرا می‌شود که در آن تأمین نیاز نسل‌های آتی و توزیع عادلانە منابع از نظر جغرافیایی از اهمیت بسیاری برخوردار است.

* شکل‌های مختلف عدالت

به زعم این نویسنده اشکال عدالت؛ عدالت توزیعی، رویه‌ای و... از نظر حوزه‌های عدالت کلاسیک مایکل والز مفهوم‌سازی شده است. اصولی که برای یک حوزه توزیع مطابقت دارند لزوماً با حوزه‌های دیگر تطابق نخواهد داشت؛ بنابراین اصول عدالت، خود به لحاظ فرم کثرت‌گرا هستند.

در این مقاله آمده است که امکانات اجتماعی را می‌توان بر اساس سه اصل بین مردم تقسیم کرد: مبادلۀ آزاد آن‌گونه که در جهان سرمایه‌داری اتفاق می‌افتد آن‌گونه که سوسیالیست‌های رادیکال می‌خواهند و آن‌گونه که برخی از اخالقیون میخواهند.

* تاثیر مقتضیات زمانی و مکانی در اصل عدالت در جامعه

به زعم این پژوهشگر نمی‌توان یک اصل عدالت را در همه جای جامعه و همۀ دوران‌ها انتخاب کرد. به‎‌‌‌طور مثال، در حوزه سلامت و درمان اصل نیاز اولویت دارد درحالی‌که در حوزه سیاست، اصل شایستگی مطرح است. یعنی شخصی که مریض شد ولی منابعی نداشت که خدمات درمانی دریافت کند، جامعه می‌گوید بی‌عدالتی نیست که براساس نیاز باید خدمات برای او ارائه شود.

او در ادامه می‌نویسد پس ایجاد یک جامعۀ عادلانه مستلزم آن است که علاوه بر درنظرگرفتن مقتضیات زمانی و مکانی، هر حوزه توزیع از استقلال نسبی برخوردار بوده و از اصول منحصربه‌فرد خود استفاده کرده و از دخیل‌کردن اصولی که در سایر حوزه‌ها اعمال می‌شود، اجتناب کند.

صفری شالی در این مقاله توضیح می‌دهد که اصول توزیعی باید در چارچوب معانی و تصورات مشترک یک جامعۀ خاص ایجاد و توسعه یابد؛ بنابراین، انتخاب حوزه مطالعه و تحقیق از اهمیت بسیاری برخوردار است. برای مشخص شدن ابعاد موضوع، در جدول زیر به بررسی اصول و مفاهیم عدالت از دیدگاه مکاتب و جریان‌های مختلف پرداخته شده است.

اصول	مکاتب فکری/ فیلسوفان شاخص	جریان فکری غالب
مساوات‌گرایی مطلق	کارل ماکس رونالد دورکین کای نیلسن	برابری در وضعیت طبیعی حقوق برابر اجتماعی تا رسیدن به جامعه مطلوب کمونیستی برابری در منابع و پذیرش عواقب انتخاب هرفرد برابری درآمد و سرمایه
تفاوت/ استحقاق	جان راولز/ سوسیال دموکراسی/ لیبرالیسم چپ	نابرابری تا جایی موردقبول است که بتوان با آن، موقعیت مطلق افراد کم‌بهره‌مند را ارتقا داد.
برابری فرصت یا شانس	جان رالز نظریه‌پردازان مبتنب برشانس شامل کوهن و آمارتیاسن	بدون اینکه افراد از مزایا و خدمات اقتصادی برابری برخوردار باشند، میتوانند فرصتهای اقتصادی برابری داشته باشند.
شایستگی	جان الک  دیوید میلر  وویچک سادورسکی	مردم با استفاده از توانایی‌ها و استعدادهای خود با توجه به میزان مشارکت، تالش، هزینه و زحمت خود در فرایند کار، شایستە دریافت درآمد و پاداشی درخور آن خواهند بود.
فایده‌گرایان	فایده‌گرایانی مانند جرمی بنتام و جان‌استوارت میل (کالسیک)	برخورداری مردم از سطح رفاه اولیه برمبنای فایدهگرایی کلاسیک و مدرن کلاسیک: حداکثرکردن لذت مدرن: برآورده شدن ترجیحات کل به‌صورت تجزیه وتحلیل هزینه و فایده
آزادی‌خواهی	لیبرالیسم/رابرت نوزیک	هیچ الگوی توزیعی خاصی برای عدالت لازم نیست. هرکسی حق دراختیارداشتن تعلقات به‌حق خود را دارد.

اصول و مفاهیم عدالت از دیدگاه مکاتب و جریان‌های مختلف 

این نویسنده معتقد است که تمامی نظریه‌پردازان در زمینۀ عدالت تمایل به حمایت و دفاع از اصل یا اصول خاص خود در راستای ایجاد یک جامعه آرمانی داشته‌اند؛ بنابراین در ابتدا باید پذیرفت که هرگز یک جامعه کاملا آزادی‌خواه یا راولزی یا جامعه‌ای مطابق با یکی از اصول توزیعی وجود نداشته است.

هرگز یک جامعه کاملا آزادی‌خواه یا راولزی یا جامعه‌ای مطابق با یکی از اصول توزیعی وجود نداشته است

صفری شالی در پایان بیان می‌کند که باید از اصول توزیعی به‌عنوان راهنمای اخلاقی در انتخاب سیاست‌هایی که جامعه در حال حاضر با آن روبه‌رو است استفاده شود. البته اطمینان از مؤثر بودن هر یک از این نظریه‌های فلسفی، نیازمند تبیین متدولوژی مناسب در هر حوزه است.

او می‌نویسد باید توجه داشت که تفاوت اصول و نقد‌های موجود برای آنها نباید توجیهی برای عدم توجه دولت‌ها به مسائل عدالت توزیعی به دلیل اختلاف نظرات و عدم اجماع بر روی یک نظریه باشد.

در نهایت اینکه نتایج این پژوهش نشان می‌دهد که ما شاهد نوعی گسست و عدم تداوم گفتمان جامع عدالت اجتماعی در محافل دانشگاهی، نهادی و اجرایی هستیم و نگرش گاهاً سطحی و تک‌سویه توأم با افراط و تفریط که مفهوم وسیع و همه‌جانبە عدالت اجتماعی را به ایجاد مفاهیمی ناقص از آن، مانند توزیع صرف منابع و امکانات یا رشد اقتصادی و... فرو کاسته که هرچند موارد مذکور در برخی زمینه‌ها و ادوار در نقش مُسکن زودگذر مؤثر بوده‌اند، ولی هیچگاه توان ارائه چهره تمام‌قد عدالت با توجه به مؤلفه‌های اصلی شرایط برابر برای دسترسی به فرصت‌ها و منابع و استحقاق و شایستگی  به عنوان امور پیشینی نظام حمایتی و بازتوزیعی را نداشته‌اند.

 

 

انتهای پیام/