به نقل از «خرداد»

معادلات قدرت در خاورمیانه در حال تغییر است؟ / درنگ روسیه و آمریکا و تلاش مکرون برای ایفای نقش اول

تاریخ انتشار: ۲۰ شهریور ۱۳۹۹ | کد خبر: ۲۹۲۴۶۹۵۰

خرداد: العرب، نزدیک به عربستان سعودی در مطلبی به قلم خطار أبودیاب نوشت: در چارچوب جنگ‌های انرژی و نفوذ، تنش در شرق دریای مدیترانه، بالا گرفته، چرا که درگیری بین ترکیه و یونان وارد نقطه عطف دقیقی شده که ممکن است به سمت یک مقابله محدود، سوق پیدا کند. همزمان، فرانسه از لیبی متوجه لبنان و عراق شده است و اروپایی‌ها تلاش می‌کنند موضع خود را در برابر گسترش حضور نظامی ترکیه متحد کنند.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

به گزارش خرداد به نقل از انتخاب، در ادامه این مطلب آمده است: این مساله بدون شک یک معادله جدید قدرت را در صحنه پر تنش خاورمیانه ترسیم می‌کند. از این رو، واشنگتن تلاش می‌کند کمترین حد از همبستگی با ناتو را حفظ کند، تا روسیه پوتین از تحولات و سستی ائتلاف دولت‌های اروپایی و آمریکا، نهایت استفاده را نبرد.
در طول هفته‌های اخیر، منطقه شاهد تنش بین آنکارا و اتن بوده و این حوادث باعث نگرانی اروپایی‌ها شده است. افزون بر اینکه تنشی با قبرس و یک درگیری سرگشاده با لیبی وجود دارد که در تمام این درگیری‌ها ترکیه نیز حضور دارد. این در حالی است که موضع اروپایی‌ها در مورد ترکیه، یکسان نیست.
در شرایطی که تحولات جدید بر انزوای ترکیه‌ای افزوده است که هم پیمانی جز دولت الوفاق در طرابلس نیافته، نوعی هماهنگی و نزدیکی بین دولت‌های یونان، قبرس، اسرائیل و مصر، با حمایت فرانسه وجود دارد.
با اینکه اردوغان روی حمایت دونالد ترامپ حساب کرده بود، اما به اوج رسیدن تنش‌ها و نگرانی از وقوع درگیری بین دو دولت عضو ناتو و همچنین فشار رأی دهندگان یونانی مقیم ایالات متحده، رئیس جمهور آمریکا را بر ان داشت تا در بحران شرق مدیترانه دخالت کند. همزمان، تلاش آنکارا برای شکست مأموریت میانجیگری برلین در جریان سفر وزیر خارجه آلمان، موجب تغییر موضع مرکل و در نهایت، اتحاد در موضع اتحادیه اروپا در مورد تهدید به اعمال تحریم علیه ترکیه شد.
با توجه به انزوای سیاسی اردوغان و فروپاشی اقتصادی ترکیه، معادله قدرت در مدیترانه، در سایه تبلور نقش فرانسه، اتحاد موضع اروپا و درنگ روسیه و آمریکا، در حال دگرگون شدن است.
اردوغان اعتقاد داشت که در سایه بی طرفی عملی واشنگتن و با استفاده از رابطه شخصی با ترامپ، می‌تواند یک «استانه جدید» را در لیبی به همراه ولادیمیر پوتین ترتیب داده و سیطره خود بر یونان و قبرس را اعمال کند. اما ورود جمهوری مصر به ایفای نقش توسعه نفوذ منطقه‌ای در شرق مدیترانه از خط سرت-الجفره و توافق تعیین مرز‌های دریایی با یونان، که مناطق اقتصادی ویژه یونان را تعیین کرد، محاسبات اردوغان را بر هم زد. علاوه بر اینکه اردوغان با حمایت علنی فرانسه از آتن نیز مواجه شد. به این شکل، مکرون قصد ایستادگی در مقابل اردوغان را دارد، تا آنجا که بسیاری از تحلیلگران سفر رئیس جمهور فرانسه به لبنان و عراق را نیز در چارچوب مقابله بین فرانسه و ترکیه در خاورمیانه تفسیر می‌کنند.
شکی نیست که خیزش فرانسه به سمت لبنان و عراق، نشان دهنده درگیری‌های دایر در منطقه، بر سر منابع انرژی و ثروت‌های دیگر است، به اضافه اینکه محاسبات استراتژیکی در مورد مدیترانه نیز وجود دارد.
با استناد به توازن‌های جدید در خاورمیانه، تصورِ دادن اجازه به درگرفتن جنگ ترکیه-یونان یا مقابله فرانسه-ترکیه و یا مصر-ترکیه، دشوار است، چرا که این مقابله‌ها ابعادی غیر قابل کنترل به خود می‌گیرد. به این شکل شاهد یک رقابت بین طرح اردوغان برای احیای امپراطوری عثمانی جدید و طرح مکرون برای احیای نقش اروپا هستیم، که قطعا با رضایت آمریکا و عدم اعتراض ایران مواجه نمی‌شود. این در حالی است که می‌توان گفت: دولت‌های غربی در مورد تضمین منافع غرب، امنیت اسرائیل و مهار ترکیه، اتفاق نظر دارند..، اما منافع عربی مستلزم تمرکز و ورود به معادله تازه قدرت است. برچسب ها: خاورمیانه ، روسیه ، آمریکا ، مکرون

منبع: خرداد

کلیدواژه: خاورمیانه روسیه آمریکا مکرون

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.khordad.news دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «خرداد» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۲۹۲۴۶۹۵۰ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

مسکو از جنگ ایران و اسرائیل چه بهره‌ای برد؟ روسیه تمام تخم‌مرغ‌هایش را در سبد ایران نمی‌گذارد

عارف دهقان‌دار در اعتماد نوشت: عملیات توفان‌الاقصی توسط حماس علیه اسراییل در ۷ اکتبر و آغاز نبرد غزه، معادلات منطقه و نظام بین‌الملل را وارد مرحله جدیدی کرد که پیامد‌های بسیاری در سطح منطقه و فراتر از آن به جای گذاشت که شاید آوریل ۲۰۲۴ را بتوان نقطه عطف این پیامد‌ها دانست.

ایران و اسراییل که سال‌ها در منطقه به اصطلاح خاکستری با یکدیگر درگیر بودند و به‌رغم همه دشمنی‌ها و رقابت‌های ژئوپلیتیکی و هویتی، از رویارویی مستقیم با یکدیگر اجتناب می‌کردند، وارد یک رویارویی نظامی مستقیم و رودررو شدند.

هر چند که باید تاکید کرد که این رویارویی نظامی، محدود، کنترل شده و درچارچوب قواعد بازی بود و در نهایت سطح نزاع از حالت رویارویی مستقیم به نبرد در منطقه خاکستری بازگشت.

همان طور که پیش‌بینی می‌شد، پس از اقدام اسراییل، سطح تنش میان طرفین کاهش پیدا کرد و ایالات متحده امریکا، نقش قابل توجهی در این کاهش تنش داشت. چرا که دولت دموکرات مستقر در امریکا به دلایل فراوان، علاقه‌ای به گسترش سطح نزاع میان طرفین نداشته و تلاش کردند که از اهرم‌های خود برای کنترل رفتار کابینه نتانیاهو پس عملیات «وعده صادق» استفاده کند.

اما نکته‌ای که باید به آن توجه داشت این است که ایالات متحده تنها قدرت خارجی متاثر از این تغییر معادلات در منطقه خاورمیانه نبوده و باید تاثیرپذیری و موقعیت دیگر قدرت بزرگ جهانی یعنی روسیه را در این تحولات و همچنین جایگاه آن در آینده منطقه را مورد توجه و ارزیابی قرار داد.

روسیه در طی یک دهه گذشته تلاش زیادی برای تقویت شبکه‌ها و اعمال نفوذ خود در منطقه خاورمیانه انجام داده است و پس از ۷ اکتبر و تغییر معادلات در خاورمیانه و همچنین تمرکز بر جنگ اوکراین، جایگاه خود را در این منطقه متزلزل و در معرض خطر می‌بیند.

پس از افزایش تنش میان ایران و اسراییل، راهبرد روسیه در قبال این تنش اهمیت خاصی پیدا می‌کند، چرا که وقتی به گذشته برمی‌گردیم، مشاهده می‌کنیم که هیات حاکمه روسیه و ولادیمیر پوتین، رییس‌جمهور این کشور از یک سو در سوریه با ایران همکاری‌های نزدیکی می‌کرد و از سوی دیگر این اجازه را به اسراییل می‌داد که مواضع ایران را در خاک سوریه هدف قرار بدهد و در زمان انجام این حملات، پدافند‌های روسی مستقر در سوریه عمل نمی‌کرد.

همچنین نباید از نظر دور داشت که روابط تهران - مسکو پس از جنگ اوکراین، تغییرات مهمی را تجربه کرده است و سطح همکاری‌های نظامی طرفین وارد مرحله جدیدی شده است و به‌رغم خصومت‌های دیرینه تاریخی و اختلافات ژئوپلیتیکی، فضای کنونی خاورمیانه هر دو دولت را تشویق می‌کند تا با همکاری نزدیک‌تر، معادلات منطقه را به ضرر امریکا رقم بزنند.

به طور کلی، مقامات مسکو مانند همتایان خود در پکن به دنبال ثبات بیشتر در منطقه خاورمیانه هستند و هرگونه آشفتگی در منطقه می‌تواند به منافع روسیه آسیب برساند که از جمله آن‌ها رشد گروه‌های تکفیری و تروریستی در سطح منطقه است. روس‌ها حساسیت ویژه‌ای نیز نسبت به گروه‌های افراطی و تروریستی داشته که در سال‌های اخیر در بخش‌هایی از روسیه و همچنین سایر بخش‌های اتحاد جماهیر شوروی سابق، مانند تاجیکستان نفوذ کرده‌اند. همان طور که به یاد داریم، در ۲۲ مارس، گروه تروریستی داعش توسط تعدادی از عناصر تاجیکی خو به یک سالن کنسرت در مسکو حمله کردند و نزدیک به ۱۵۰ نفر را کشتند.

فراتر از مبارزه با تروریسم، روسیه به دنبال حمایت از دولت‌های عربی دوست در منطقه، حفاظت از حضور نظامیان کشور در سوریه، جذب سرمایه‌گذاری خارجی از کشور‌های ثروتمند عرب خلیج‌فارس و ایجاد روابط تجاری با منطقه است که از طریق آن بتواند تحریم‌های غرب را که به واسطه جنگ اوکراین بر این کشور وضع شده را دور بزند و بتواند سیاست‌های انرژی خود را با کشور‌های شورای همکاری خلیج فارس هماهنگ کند؛ لذا علاوه بر ایران، روسیه نگاه ویژه‌ای به کشور‌های عربی خلیج‌فارس نیز دارد و مواضع این کشور نسبت به جزایر سه‌گانه ایران را نیز باید در همین راستا تعریف کرد؛ لذا درست است که در شرایط فعلی، سطح روابط نظامی ایران و روسیه در حالت خوبی قرار دارد.

اما این به آن معنا نیست که این کشور قرار است تمام تخم‌مرغ‌های خود را در سبد ایران بگذارد و علاوه بر ایران، به دنبال روابط اقتصادی و حتی نظامی با کشور‌های عربی منطقه نیز هست.

اگر به بحث تنش‌های ایران و اسراییل بازگردیم، باید گفت که روسیه مخالف هر گونه جنگ همه‌جانبه و تمام عیار، میان این دو طرف است. با این حال، تشدید تنش آن هم به صورت محدود و کنترل شده بین ایران و اسراییل به طور بالقوه و از چند جهت به نفع منافع روسیه است که به طور خلاصه دلایل آن بیان می‌شود.

نخست اینکه افزایش سطح ناامنی و گسترش دامنه پیامد‌های جنگ در خاورمیانه، در حالی که نزدیک به ۷ ماه از آغاز جنگ غزه می‌گذرد، رویکرد و پیام روسیه به دولت‌ها و جوامع عربی را تقویت می‌کند که ایالات متحده عامل اصلی بی‌ثباتی و تنش در سطح منطقه است و امریکا رویکردی مسوولانه در قبال تحولات منطقه ندارد.

پوتین و دیگر مقامات روسی دهه‌هاست که امریکا را به واسطه حمایت‌های یک جانبه‌شان از اسراییل و ناتوانی در حل و فصل ریشه‌ای اصلی‌ترین بحران در این منطقه یعنی درگیری فلسطین و اسراییل سرزنش می‌کنند. این پیام و رویکرد از جانب روسیه برای مخاطبان عرب که به طور فزاینده‌ای از ایالات متحده به خاطر تلفات انسانی فزاینده در غزه خشمگین هستند، خوشایند است.

دوم اینکه پیامد‌های بیشتر جنگ غزه، و گسترش محدود دامنه تنش‌ها در منطقه، توجه جهانی را از اوکراین به خاورمیانه منحرف کرده که روسیه از آن استقبال می‌کند.

سوم، وجود سطح محدودی از درگیری مستقیم میان تهران و تل‌آویو می‌تواند نفوذ روسیه را در منطقه از طرق دیگری تقویت کند.

دولت بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر رژیم صهیونیستی، ممکن است به هیات حاکمه روسیه و شخص پوتین به عنوان رهبری نگاه کند که به واسطه روابطی که با تهران دارد، بتواند تا حدی روی تصمیمات تهران تاثیر بگذارد؛ و در آخر اینکه هر چند در حال حاضر سطح نزاع ایران و اسراییل تا حدی کاهش پیدا کرده، اما به واسطه احتمال افزایش سطح تنش، ایران در آینده نیاز بیشتری به جنگنده‌ها و سامانه‌های دفاعی روسیه پیدا خواهد کرد که از آن طریق برای خود ایجاد بازدارندگی کند.

هر چند که سطح تنش میان ایران و اسراییل در حال حاضر کنترل شده و ظاهرا به منطقه خاکستری بازگشته است، اما با توجه به ادامه جنگ خطر گسترش خصومت‌ها به یک جنگ منطقه‌ای را نباید نادیده گرفت. ادامه جنگ در غزه و دیگر درگیری‌های حل نشده در خاورمیانه، احتمال حملات آتی اسراییل علیه ایران و بالعکس را باز می‌گذارد که نباید آن را از نظر دور داشت.

هر چند که باید اندکی دقیق‌تر راهبرد روسیه را در منطقه بررسی کرد، اما این کشور در این جنگ تعارض منافع جدی با اسراییل نیز دارد و این را در مواضع خود نشان داده است.

ایران نیز می‌تواند از این فرصت به نفع منافع خود در منطقه استفاده کند، اما نباید از نظر دور داشت که روسیه اگر چه تا حدی در تحولات منطقه در محور مقابل غرب قرار می‌گیرد، اما قرار نیست که تمام تخم‌مرغ‌های خود را در سبد ایران بگذارد و آن‌ها هم به دنبال منافع خود در این جنگ هستند.

نکته پایانی احتمال حضور ترامپ در جایگاه ریاست‌جمهوری امریکاست، که می‌تواند معادلات جنگ اوکراین و همچنین جنگ غزه را دچار تغییرات کند. باید صبر کرد و نتایج انتخابات امریکا را دید.