بررسی جریان‌های فکری مدرسه کلامی حله در فصلنامه «تحقیقات کلامی»

بیست و هشتمین شماره فصلنامه علمی پژوهشی «تحقیقات کلامی» شامل ۷ مقاله علمی منتشر شد.

به گزارش خبرگزاری شبستان؛ بیست و هشتمین شماره فصلنامه علمی پژوهشی «تحقیقات کلامی» به صاحب‌امتیازی انجمن کلام اسلامی حوزه علمیه منتشر شد.

عناوین مقالات این شماره بدین قرار است: «جریان‌های فکری مدرسه کلامی حله»، «تحلیل گفتمان کلامی احادیث ابن محبوب مطالعه موردی آموزه توحید»، «بررسی دیدگاه فیاض لاهیجی در وجودشناسی صفات ذاتی خدا و سازگاری آن با مبانی فلسفی وی»، «کارکرد معناشناسی حسن و قبح عقلی در غایتمندی افعال الهی مقایسه دیدگاه عدلیه و شهید صدر»، «بررسی نقادانه رویکرد پیشوایان اهل حدیث به «مقام محمود»»، «تحدیث و واژه‌‌های همنشین و جانشین آن» و «کارکرد‌‌های قاعده وجوب‌‌بالذات در قلمرو مسائل کلامی».

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

جریان‌های فکری مدرسه کلامی حله

در چکیده مقاله «جریان‌های فکری مدرسه کلامی حله» می‌خوانیم: «حوزه علمیه حله از همان آغازین روزهای بنای این شهر در قرن ششم به دست مزیدیان شیعه‌مذهب، با حضور جمعی از عالمان سرشناس امامیه شکل گرفت. هر چند دل‌‌مشغولی عالمان این حوزه در سال‌های نخست بیشتر دانش‌های مرتبط با فقه بود، ولی کمی بعد بنا به ضرورت‌هایی، علم کلام نیز در این شهر رونق گرفت؛ هر چند در ابتدا کلام حله به تبع متکلمان مدرسه ری، متأثر از معتزله متأخر بوده است، ولی پس از ظهور خواجه طوسی و ابن‌‌میثم بحرانی، ادبیات کلامی به کلی تحت تأثیر فلسفه مشاء قرار گرفت. اگر چه این جریان جدید در مسائل اصلی کلام همچنان منتقد اندیشه‌های فلسفی بود، ولی در روش‌شناسی و ادبیات کلامی تا حدّ زیادی تحت تأثیر فلسفه قرار گرفت. در کنار جریان کلامی باید به جریان کلامی حدیثی که مهم‌ترین نماینده آن در حله سید بن طاووس است اشاره کنیم. در حقیقت این جریان که امتداد مدرسه کلامی حدیثی قم بود، در روش‌شناسی و همچنین برخی از مسائل مهم اعتقادی، منتقد متکلمان بود. در مدرسه حله نباید از گرایش‌های عرفانی نیز غفلت کرد. این گرایش‌ها به آرامی کل تفکر امامیه و حتی متکلمان و فلاسفه را نیز تحت تأثیر خود قرار داد. علی‌رغم آن‌‌که برخی از عالمان حله همچنان با تفکرات عرفانی و صوفیانه برخوردی انتقادآمیز داشتند، ولی برخی از عالمان این مدرسه مانند خواجه طوسی و ابن‌‌میثم بحرانی تحت تأثیر این جریان قرار داشتند. آنان در عین حال که در کتاب‌های عقلی خود بر مبنای عقلی و کلامی بحث می‌کردند، ولی معتقد بودند که سنخ برتری از معرفت نیز وجود دارد که همان معرفت عرفانی است.»

گفتمان کلامی احادیث ابن محبوب

در طلیعه مقاله «تحلیل گفتمان کلامی احادیث ابن محبوب مطالعه موردی آموزه توحید» آمده است: «بر پایه روش تحلیل گفتمان و نظریه آوای متعارض باختین، رویدادها و کنش‌‌های زبانی تولید شده در اجتماع، متناظر با گفتمان رقیبی است که در بافت فکری جامعه حضور دارد. کاربست رهیافت مذکور در تراث کلام نقلی امامیه، موجب بسترشناسی صدور و نقل احادیث، خوانش گفتمان‌‌های کلامی موجود در آن‌‌ها و روان شناسی اعتقادی محدثان امامیه می‌‌گردد. در این پژوهه برآنیم تا احادیث کلامی حسن بن محبوب (۱۴۹–۲۲۴ق) از جمله اصحاب اجماع امامیه در موضوع توحید را گفتمان‌‌شناسی تحلیلی نماییم. بر پایه دستاورد این پژوهش گفتمان کلامی ابن­محبوب در رویارویی با شش گفتمان رقیبی شکل گرفته است که در صدد انتساب اندیشه‌‌هایی از قبیل تشبیه، تجسیم، نفی صفات، حمل و استقرار بر عرش، نفی بداء، جهل بما لایکون و دوگانگی در آفرینش، به خدا بودند؛ از این رو، گفتمان کلامی ابن‌‌محبوب در تعامل دیالکتیکی با گفتمان‌‌های مذکور و در قالب شش مؤلفه گفتمانی شکل گرفته است.»

رویکرد پیشوایان اهل حدیث به «مقام محمود»

در چکیده مقاله «بررسی نقادانه رویکرد پیشوایان اهل حدیث به «مقام محمود»» آمده است: «جایگاه بی‌‌بدیل پیامبر اسلام حضرت محمد‌ و امتیازات منحصر به فردشان، مورد اتفاق عموم مسلمانان و بسیاری از آزاداندیشان دنیا است. شفاعت به اذن الهی در قیامت، از مقامات مورد اجماع ایشان است که در آیاتی از قرآن مورد اشاره واقع شده است. آیه ۷۹ سوره اسراء از آن جمله است که به نظر اکثر قریب به اتفاق دانشمندان مسلمان، به استناد روایات فراوان، به شفاعت اشاره نموده و از آن به «مقام محمود» تعبیر نموده است. با این وجود، پیشوایان اهل حدیث با اتفاق نظر بر دیدگاه مجاهد، مراد از مقام محمود را «نشستن پیامبرJ کنار خداوند بر عرش» دانسته و ضمن پافشاری بر آن، مخالفان این دیدگاه را به انواع اتهام‌‌ها مانند کفر متهم ساختند. این مقاله با روش تحلیلی- توصیفی و مستند به منابع اصیل اسلامی به بررسی آن پرداخته و به این نتیجه می‌‌رسد که دیدگاه مزبور، ضمن عدم سازگاری با سنت نبوی و باور بزرگان دین، مستلزم محدودیت و جسمانیت خداوند است.»

پایان پیام/49

منبع: شبستان

کلیدواژه: فصلنامه مقام محمود ابن محبوب تحت تأثیر

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت shabestan.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «شبستان» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۲۹۳۰۸۳۹۴ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

نیاز امروز کشور مسئله گفتمان سازی است

معاون عمران و توسعه شهری و روستایی وزارت کشور با تاکید بر نقش فرهنگیان در جامعه، گفت: قشر فرهنگی باید در مسئله گفتمان سازی تاکید داشته باشند.

به گزارش خبرگزاری ایمنا از تهران، مهدی جمالی نژاد در آئین تجلیل از پیشکسوتان آموزش و پرورش سراسر کشور با اشاره به اینکه یکی از مسائل ارزشمند ملی اقتدار است، اظهار کرد: قدرت خدادادی و قدرت گفتمان، «اقتدار» را تقویت می‌کند.

معاون عمران و توسعه امور شهری و روستایی وزیر کشور افزود: قدرت گفتمان ما است که نقطه قوت امروز کشور است، قدرت گفتمانی باید تکثیر و تقویت شود.

جمالی نژاد با بیان اینکه از زمانی که حضور ذهن داریم تا به امروز از معلمان و قشر فرهنگی خاطره به یاد داریم، اضافه کرد: جامعه فرهنگی همواره همراه و همسو با ما بودند.

وی در بخش دیگری ضمن یادآوری خاطرات حضور و فعالیت معلمان و قشر فرهنگی در زندگی علمی- پرورشی نسل جوان، اظهار کرد: گروهی که در این مسیر گام برداشته باشند، می‌توانند به بهبود وضعیت کمک کنند.

کد خبر 751888