مجازات والدینی که مانع تحصیل کودک می‌شوند
تاریخ انتشار: ۲ مهر ۱۳۹۹ | کد خبر: ۲۹۳۹۲۹۴۷
معاون حقوق بشر و امور بین‌الملل وزیر دادگستری می‌گوید: بازماندگی از تحصیل از نظر قانونی وضعیتی مخاطره‌انگیز است و از همین رو با والدین و اولیای قانونی کودکانی که مانع از تحصیل فرزندانشان می‌شوند برخورد می‌شود.
محمود عباسی، معاون حقوق بشر و امور بین‌الملل وزیر دادگستری درگفت‌وگو با ایرناپلاس، افزود: فرایند شناسایی، جذب، آموزش و نگهداشت کودکان بازمانده از تحصیل حرکتی فرسایشی بوده که نیازمند توجه جدی مسئولان است.
بیشتر بخوانید:
اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!
دبیر مرجع ملی کنوانسیون حقوق کودک افزود: به تازگی وزارت آموزش و پرورش در این زمینه برای گروه سنی ۶ تا ۱۱ سال برنامه‌ای بین دستگاهی تصویب و در دستور کار قرار داده که قابل تقدیر است اما تصویب و ابلاغ برنامه کافی نیست بلکه باید بر اجرای دقیق آن نظارت کرد و این در حالیست که وظیفه نظارت و پایش و هماهنگی بین دستگاه‌ها برعهده مرجع ملی و مراجع متناظر استانی است.
وی افزود: با توجه به قانون حمایت از اطفال و نوجوانان که ضمانت اجرای مناسبی برای این موضوع در نظر گرفته و مجازات‌های قانون سال ۱۳۵۳ را بازبینی، تعدیل و بروزرسانی کرده است برنامه تدوین شده وزارت آموزش‌وپرورش به دادگستری‌های کل استان‌ها ابلاغ شده که در حمایت از اجرای این برنامه و برخورد با والدین و اولیای قانونی کودکانی که مانع از تحصیل فرزندانشان می‌شوند اقدام کنند. خوشبختانه در قانونی جدید تکالیف و وظایف مقام‌های قضایی منجزاً تبیین شده و حمایت قضایی از این برنامه می‌تواند بسیار مؤثر باشد.
دوران ابتدایی، حساسترین حلقه زندگی هر فردعباسی با بیان اینکه دوره تحصیلی ابتدایی و سن ۶ تا ۱۱ سالگی، مهمترین و حساسترین حلقه از زنجیره تکامل زندگی کودک به شمار می‌رود، تصریح کرد: در این دوره و بازه زمانی سنی کودک است که سرنوشت و آینده او رقم خورده و شخصیت، هویت فردی و اجتماعی و نقشی که در جامعه برعهده خواهد گرفت مشخص می‌شود؛ در همین زمان معلوم می‌شود کودک به تحصیل ادامه خواهد داد یا آن را رها خواهد کرد.
معاون حقوق بشر و امور بین‌الملل وزیر دادگستری ادامه داد: به علت این حساسیت‌هاست که در همه برنامه‌ریزی‌ها و سیاستگذاری‌های کلان در جامعه جهانی توجه ویژه‌ای به این دوره معطوف شده و کشورهای عضو کنوانسیون حقوق کودک موظف شدهاند فرصت برابر آموزش و تحصیل را برای همه کودکان سرزمین خود فراهم کنند. اگر چه دوره‌های بعدی سنی نیز از اهمیت بسیاری برخوردار است اما پایه و اساس همه آنها به نوع و شیوه تحصیل در دوره ابتدایی باز می‌گردد و موفقیت در مراحل و مقاطع بعدی، تابعی از آنچه در دوران ابتدایی بر کودک گذشته است خواهد بود.
ضرورت تفکیک کودک کار و کودک بازمانده از تحصیلوی خاطرنشان کرد: ملاحظه مهم دیگر، تفکیک کودک کار و کودک محروم از تحصیل است زیرا هر کودک کاری لزوما کودک محروم از تحصیل نیست و هر محروم از تحصیلی الزاما به کار گمارده نمی‌شود.
عباسی گفت: محرومیت از تحصیل به دلایل مختلفی ایجاد می شود که همیشه همان عوامل زمینه‌ساز کار کودکان نبوده و عواملی همچون معلولیت، فقدان سرپرست یا بدسرپرستی، فقر فرهنگی، فقر اقتصادی، باورها و اعتقادها و عواملی از این قبیل می‌توانند کودک را از تحصیل بازدارند اما لزوما به کار آنها منجر نشود.
دبیر مرجع ملی کنوانسیون حقوق کودک افزود: به طور نمونه، در برخی روستا یا شهرها دختر نباید به مدرسه برود یا در منطقه دیگری، اساسا مدرسه‌ای وجود ندارد؛ کودک بازمانده از تحصیل نیز معلول شرایطی است و هم علت و علل بروز پدیده‌های اجتماعی که بعضا هم بسیار شوم و مخرب هستند.
وی ادامه داد: کودک شاید به یکی از دلایل همچون فقر اقتصادی و فرهنگی، بزهکاری خود یا خانواده و محیط پیرامونی، معلولیت جسمی و امثالهم از تحصیل بازماند اما این همه ماجرا نیست زیرا کودک بازمانده از تحصیل، به وقوع آسیب‌های اجتماعی و افزایش بزه در جامعه دامن خواهد زد بنابراین یکی از مهمترین موارد قابل بحث و مطالعه موضوع بزهکاری اطفال و نوجوانان و محرومیت‌های آنان از تحصیل است بنابراین چنانچه محرومیت از تحصیل ریشه کن شود می‌توان به کاهش پدیده‌های ناهنجار اجتماعی نیز امیدوار بود.
عباسی عنوان کرد: در ریشه‌یابی علل محرومیت کودکان از تحصیل لازم است محرومیت‌های ارادی را نیز در نظر قرار داد؛ البته این اراده را نباید با انتخاب اشتباه گرفت؛ گاهی فرد بین دو مسیر همسان یکی را انتخاب می‌کند اما گاهی در انتخاب مسیر با مواردی روبرو می‌شود که ترجیح می‌دهد مسیر کم دردسرتر یا پر هیجان‌تر را برگزیند؛ به طور مثال، چون فلان مسیر جاده پرهیجان‌تری دارد یا سرسبزتر است پس انتخاب خوبی است؛ اعتقاد بنده این است که صرف تحصیل و ارائه مدرک و در نهایت انتشار آمار حاکی از نشانه کاهش بیسوادی، کافی نیست.
به‌روزرسانی برنامه آموزشی در دستور کار قرار گیردمعاون حقوق بشر و امور بین‌الملل وزیر دادگستری ادامه داد: باید کودک و خانواده او را به سمت مدرسه و فراگیری علم و دانش ترغیب و تهییج کرده و متون کتب درسی متناسب با نیازهای روز کودکان تدوین شود؛ گاهی با مواردی مواجه می‌شویم که خانواده‌ها با دیدن کتب درسی کودکانشان، لب به اعتراض می‌گشایند و این عوامل انگیزه کودک را برای تحصیل از او سلب می‌کند. اگرچه کتب درسی و محتوای آموزشی و برنامه آموزشی ما نیازمند بازنگری و به‌روز رسانی است.
متون کتب درسی متناسب با نیازهای روز کودکان باید تدوین شود؛ گاهی با مواردی مواجه می‌شویم که خانواده‌ها با دیدن کتب درسی کودکانشان، لب به اعتراض می‌گشایند و این عوامل انگیزه کودک را برای تحصیل از او سلب می‌کند.وی خاطرنشان کرد: فرض کنید کودکی که به همراه خانواده‌اش مشغول انجام تکالیف است، همزمان توجهش به برنامه‌های ماهواره‌ای نیز جلب می‌شود؛ اخبار سیاسی روز دنیا را، موضع‌گیری‌ها و تحلیل‌ها را می‌بیند و می‌شنود؛ آیا این کودک دیگر شوقی برای یادگیری در سطح آنچه در کتب درسی‌اش آمده، دارد؟ آیا این متون برای آموزش او و شکل دادن به هویتش کافی است؟
عباسی افزود: در برنامه شناسایی، جذب، آموزش و نگهداری کودکان بازمانده از تحصیل، اصلاح ساختارها و نگاه اصلاحی به درون سیستم آموزشی از ضروریات است؛ چارچوب این برنامه‌ها را سند تحول آموزش‌وپرورش مشخص کرده و لازم است بخش ویژه‌ای از این برنامه به بازآموزی معلمان، تجهیز آنها به دانش روانشناختی، روش‌های نوین و کارآمد کلاس‌داری و مدیریت انگیزه در کودکان اختصاص یابد.
معاون حقوق بشر و امور بین‌الملل وزیر دادگستری خاطرنشان کرد: یکی از محورهای برنامه یادشده، ارائه خدمات مشاوره‌ای، حمایت قضایی و مالی از کودکان بی‌سرپرست و بدسرپرست از تحصیل است که در این زمینه می‌توان از تجربه‌های این مرجع در راه‌اندازی کلینیک‌های حقوق کودک و دوره‌های آموزشی حقوق کودک در استان‌های مختلف که بررسی‌ها حاکی از دستاوردهای ارزشمندی در این دو برنامه است، بهره گرفت.
وی ادامه داد: در کلینیک‌های حقوق شهروندی و حقوق کودک و دوره‌های آموزشی حقوق کودک، با برگزاری کارگاه‌های کوتاه‌مدت، حقوق شهروندی و حقوق کودک به زبانی ملموس و عامه‌پسند آموزش داده می‌شود تا سطح آگاهی خانواده‌ها ارتقا یابد.
ضرورت مسدودسازی کانال‌های محروم‌کننده کودکان از تحصیلعباسی عنوان کرد: با استفاده از ظرفیت‌های موجود و همکاری دیگر دستگاه‌ها می‌توانیم تجربه‌های خود را برای اجرای هر چه بهتر برنامه شناسایی، جذب، آموزش و نگهداری کودکان بازمانده از تحصیل در اختیار متولیان امر قرار دهیم؛ البته این موضوع نیازمند همراهی همه دستگاه‌هایی است که به نوعی با موضوع آموزش کودکان مرتبط هستند.
نباید از نظر دور داشت که آموزش کودکان و بستن کانال‌های محروم‌کننده کودکان از تحصیل، الزاما و موکدا با آگاهی بخشی به آحاد جامعه به ویژه خانواده‌های دارای فرزند رابطه‌ای مستقیم دارد زیرا اختیار کودک و تصمیم‌گیری برای طفل در عمل از اختیار او خارج است و این خانواده‌ها هستند مانع از تحصیل می‌شوند یا تحصیل را در اولویت‌های زندگیش قرار می‌دهند.
معاون حقوق بشر و امور بین‌الملل وزیر دادگستری ادامه داد: از دیگر کارکردهای کلینیک‌های حقوق شهروندی، حقوق کودک و دوره‌های آموزشی، حضور در مناطق مختلف کشور و برنامه‌ریزی متناسب با وضعیت اجتماعی و تفاوت‌های فرهنگی در کشور است؛ در این طرح‌ها که الگوی عملی مناسبی برای اجرای برنامه وزارت آموزش و پرورش هم محسوب می‌شوند، تلاش شده به تفاوت‌های زبانی، دو زبانه بودن، محرومیت‌های اقتصادی و فرهنگی منطقه توجه ویژه شود و همه برنامه‌ها در یک قالب نباشند، در واقع از سری‌سازی و اجرای برنامه‌ها و مطالب یکنواخت پرهیز شده است.
یکی از چالش‌های کلینک‌های حقوق کودک، نگهداری آنهاست؛ کودک پس از ۱۵ سالگی از مرکز خارج می‌شود بدون اینکه آینده‌ای برای او متصور باشد، هدفی برای او ترسیم شده باشد، خانواده و یا حداقل جای خواب مناسبی داشته باشد؛ آیا بزهکاری این نوجوان امری محتوم نخواهد بود.
کلینیک‌های حقوق کودک در آستانه تعطیلیدبیر مرجع ملی کنوانسیون حقوق کودک تصریح کرد: با وجود برنامه‌ریزی و هدف‌گذاری اما کمبود اعتبار سبب شده است تا این مراکز در آستانه تعطیلی قرار گیرند؛ چالش دیگر چنین مراکزی، نگهداری کودک است؛ کودک پس از ۱۵ سالگی از مرکز خارج می‌شود بدون اینکه آینده‌ای برای او متصور باشد، هدفی برای او ترسیم شده باشد، خانواده و یا حداقل جای خواب مناسبی داشته باشد؛ آیا بزهکاری این نوجوان امری محتوم نخواهد بود؟
لذا توجه به نگهداری، به مراتب ضروری است و اهمیت دوران پس از تحصیلات مقدماتی، اگر از اهمیت دوران اشتغال کودک به تحصیل بیشتر نباشد، کمتر نخواهد بود.
وی ادامه داد: در برنامه مورد بحث نیز باید از نتایج اینگونه اقدامات، برنامه‌ها و داده‌های میدانی برای ارتقای سطح کیفی برنامه بهره گرفت؛ در این برنامه باید مراحل شناسایی گروه هدف، تدوین برنامه متناسب با آن، شناسایی موانع و چالش‌های ساختاری، قانونی و اجرایی به دقت طی شود تا برنامه در مرحله اجرا از غنای علمی لازم برخوردار باشد.
بازگشت مفاد کنوانسیون حقوق کودک سازمان ملل متحد و قانون جدید حمایت از اطفال و نوجوانان می‌تواند در این امر راهگشا باشد؛ در همین راستا، پیشنهاد مشخص، احصاء نیازمندی‌های قانونی از سوی دستگاه‌های متولی است.
عباسی با بیان اینکه هر یک از دستگاه‌های مسئول به ویژه وزارت آموزش‌وپرورش یا سازمان بهزیستی تجاربی درخصوص موضوع مورد بحث دارند، افزود: این مراجع به خوبی می‌توانند مشکلات و موانعی که در سر راه اجرا وجود دارد را شناسایی کنند؛ وزارت دادگستری به عنوان متولی تنظیم روابط قوای سه‌گانه این اختیار و تکلیف قانونی را دارد که متناسب با نیازمندی‌های دستگاه‌ها، نسبت به تدوین پیش‌نویس لوایح، مقررات، آیین‌نامه‌ها و نظایر آنها، با همکاری واحدهای متولی و مجری اقدام کرده و سیر مراحل تصویب در مراجع ذیربط را پیگیری کند که در همین زمینه مرجع ملی کمیته حقوقی تاسیس شد.
بهره‌گیری از سرمایه مشارکت اجتماعی در موضوع بازماندگی تحصیلیمعاون حقوق بشر و امور بین الملل وزیر دادگستری خاطرنشان کرد: نکته حائز اهمیت دیگر، اینکه در اموری اینچنینی که اساسا امور اجتماعی در سطح کلان محسوب می‌شوند، نباید از سرمایه‌های اجتماعی غافل شد؛ از جمله سازمان‌های مردم نهاد که ساختار آن شکل گرفته‌اند.
وی در خصوص حمایت‌های مادی قوه قضاییه از کودکان بی‌سرپرست و بدسرپرست گفت: بنیاد صغار یکی از مراکزی است که پیش از انقلاب با این هدف شکل گرفته و همچنان به فعالیت خود ادامه می‌دهد. کودک با حکم قضایی تحویل این مرکز می‌شود، زندگی می‌کند، به مدرسه معرفی و ثبت‌نام می‌شود و تحصیل می‌کند.
یکی از مشکلات مهم مراکز نگهداری کودکان بی‌سرپرست و بدسرپرست، محرومیت‌هاست؛ در بازدیدی که از این مرکز انجام شد، محدودیت‌هایی وجود داشت که حقیقتا آزار دهنده بود.عباسی افزود: اما چالش‌های جدی در این مسیر وجود دارد، نخست اینکه کودک در این مرکز از محرومیت‌ها در امان نیست. در بازدیدی که از این مرکز انجام شد، محدودیت‌هایی وجود داشت که حقیقتا آزار دهنده بود.
تصور کنید مرکز از سیستم سرمایشی یا گرمایشی مناسب برخوردار نبود و به اذعان متولیان این مرکز، گاهی آنچنان عرصه بر کودکان تنگ می‌شود که از فرط گرمای شبانه تابستان، پیراهن خود را از تن خارج می‌کنند و کولری که تهویه مطبوعی برایشان ایجاد کند به تعداد کافی وجود ندارد.
وی ادامه داد: سازمان‌های مردم نهاد از این نظر که از بطن جامعه برخاسته و به شکل واقعی معرف جامعه هستند، داده‌های ارزشمندی در اختیار دارند لذا مطالعه آنها به مراتب نتیجه‌بخش خواهد بود و ظرفیت‌های پرشمار آنها در اجرای برنامه‌ها می‌تواند گره‌های موجود در مسیر اجرا را برطرف سازد زیرا سازمان مردم نهاد که بدون اهداف مادی و داوطلبانه در مسیر اصلاح و پیشرفت جامعه حرکت می‌کند، بیش از دستگاه‌های کلان‌نگر، جامعه هدف خود را می‌شناسد و در برقراری ارتباط با آن دچار لکنت زبان نمی‌شود، بنابراین توجه ویژه به سازمان‌های مردم نهاد و پشتیبانی از آنها البته با عزم راسخ، دستاورهای خوبی به همراه خواهد داشت.
عباسی با بیان اینکه یکی از مهمترین علل عدم موفقیت کامل برنامه‌ها، نبود ضمانت اجرایی لازم و متناسب است، گفت: فرض کنید در برنامه شناسایی، جذب، نگهداری کودکان بازمانده از تحصیل، تکالیفی برای هر دستگاه مشخص و اجرای برنامه آغاز شد؛ چه ضمانتی وجود دارد که در ادامه مسیر نیز با همین همت و اشتیاق کار پیش برود؟ آیا برای این موضوع تدبیری اندیشیده شده است؟
تصویب قانون حمایت از اطفال و نوجواناندبیر مرجع ملی کنوانسیون حقوق کودک افزود: قانون حمایت از اطفال و نوجوانان که به تازگی و با تاخیر بسیار به تصویب رسید و ابلاغ شد، یکی از قوانین مترقی در زمینه حمایت از اطفال و نوجوانان محسوب می‌شود.
در جزء ح ماده ۳ این قانون، بازماندن کودک از تحصیل در زمره وضعیت‌های مخاطره‌آمیز قرار گرفته که نیاز به مداخله و حمایت قضایی در آنها وجود دارد. این بیانگر حساسیت قوه قضاییه، دولت و مجلس شورای اسلامی به امر آموزش و تحصیل کودکان است و خوشبختانه در قانون، ضمانت‌های اجرایی لازم و مجازات‌هایی نیز برای متخلفان و مجرمان پیش‌بینی شده است.
به گفته عباسی، آیین‌نامه اجرایی ماده ۶ این قانون در مرحله ویرایش نهایی قرار دارد و بزودی در اختیار هیأت وزیران قرار می‌گیرد؛ لذا به نظر می‌رسد تطبیق برنامه‌ها با قانون حمایت از اطفال و نوجوانان باید به سرعت انجام شود تا از مفاد مندرج در قانون با هدف موفقیت کامل برنامه بهره گرفت.
وی خاطرنشان کرد: مرجع ملی کنوانسیون حقوق کودک وزارت دادگستری بار دیگر آمادگی خود را درخصوص هرگونه همکاری به ویژه انجام هماهنگی‌های بین دستگاهی، انتقال تجربه‌های مرجع ملی کنوانسیون حقوق کودک و ارائه برنامه‌های آموزشی اعلام می‌دارد و اعتقاد راسخ دارد که اگر دستگاه‌های مختلف با هماهنگی یکدیگر به تکالیف و وظایف قانونی خود عمل کنند، بخوبی می‌توانیم از این وضعیت عبور کرده و آینده روشنتری را برای کودکانمان رقم بزنیم.
لینک کوتاه: asriran.com/0038cTمنبع: عصر ایران
کلیدواژه: تحصیل معاون حقوق بشر و امور بین الملل وزیر دادگستری دبیر مرجع ملی کنوانسیون حقوق کودک قانون حمایت از اطفال و نوجوانان کودکان بازمانده از تحصیل کلینیک های حقوق نگهداری کودکان وزارت آموزش اجرای برنامه نگهداری کودک حقوق کودک محرومیت ها خانواده ها مردم نهاد برنامه ها دستگاه ها کتب درسی برای او
درخواست حذف خبر:
«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.asriran.com دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «عصر ایران» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۲۹۳۹۲۹۴۷ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.
خبر بعدی:
با «کودک استرسی» چگونه برخورد کنیم؟
دوران کودکی تنها دوران بازی کردن و خوش گذرانی‌های کودکی نیست. بلکه کودکان نیز می‌توانند این دوران را با استرس و احساس نگرانی سپری کنند.
این استرس یا می‌تواند از جانب خانواده، دوستان و مدرسه باشد و یا از جانب خود. به عبارتی دیگر کودک نیز می‌تواند از خودش بیش از حد، انتظار داشته باشد و سپس زمانی که انتظاراتش از خود برآورده نشد احساس استرس کند.
نحوه کمک کردن به کودکان برای درمان اضطراب
شما بزرگسالان از راه‌های مختلف می‌توانید به کودکان و خردسالان خود برای رفع استرس و اضطراب در آنها کمک کنید. در واقع در نحوه درمان استرس در کودکان باید بگوییم سه کار مهمی که شما می‌توانید در این زمینه انجام دهید به شرح زیر است:
شما ابتدا باید سعی کنید، که استرس را از زندگی خود تا حد امکان دور نمایید. به این ترتیب استرس از کودکان شما نیز دور خواهد شد.
به کودکان و خردسالان خود مهارت‌های مثبت مقابله با استرس را بیاموزید. در مورد ماهیت استرس با کودکان و خردسالان خود تا حد امکان صحبت کنید.
راهکار‌های تشخیص استرس در کودکان
آشنایی با علائم بروز استرس در کودکان برای والدین آنها بسیار با اهمیت است. والدین می‌تواند با شناسایی استرس در کودک آن را تا حدودی کنترل کنند اما زمانی که کودک به این اختلال مبتلا می‌شود؛ احتیاج به یک روانشناس متخصص دارید تا راهکاری‌های موثر در درمان استرس در کودکان را به شما آموزش دهد.
اضطراب در رفتار‌های کودکان مشاهده می‌شود. نکته مهم این است که والدین این تغییر رفتار در کودک خود را متوجه شوند. پرخاشگری، دمدمی مزاج بودن و وابستگی از جمله نشانه‌های استرس در کودکان است. سطح تمرکز در کودکان مضطرب پایین آمده و از رفتن به مدرسه امتناع می‌کنند.
ما در جریان تغییرات شدیدی در جهان قرار گرفته‌ایم، و در عین‌حال رویداد‌های بسیاری وجود دارند که می‌تواند منجر به استرس در کودکان شود؛ مانند وضعیت‌های منفی در خانه، خشونت در مدرسه و یا امتحانات. یا حتی تغییرات مثبت مانند اسباب‌کشی به خانه‌ای بزرگتر یا یافتن دوستان جدید.
شما به عنوان والدین می‌توانید با بررسی علائم استرس بیش از حد در کودکان و حمایت از آنها، برای مدیریت این استرس کمک کنید.
استرس چیست؟
استرس یک احساس رایج است که وقتی تحت فشارش هستیم، مشکلات متعدد داریم یا نمی‌توانیم با شرایط کنار بیاییم، دچار آن می‌شویم.
مقدار کم استرس می‌تواند مفید باشد و به ما انگیزه بدهد که به اهدافمان برسیم، مانند زمانی که امتحان داریم یا می‌خواهیم سخنرانی کنیم. اما اگر استرس بیش از حد باشد، به ویژه زمانی که احساس می‌کنیم از کنترل خارج شده، می‌تواند بر افکار و سلامت بدن و روان و همچنین روابطمان تاثیر منفی بگذارد.
دلایل استرس چیست؟
تجربه استرس در کودکان همیشه مانند بزرگسالان نیست. در بزرگسالان استرس‌های کاری شایع است؛ در حالی که کودکان زمانی استرس را تجربه می‌کنند که نمی‌توانند خود را با شرایط تهدید کننده، سخت یا دردآور تطبیق دهند. این شرایط می‌تواند شامل موارد زیر باشد:
افکار یا احساسات منفی درباره خودشان
تغییرات جسمانی مانند رسیدن به سن بلوغ
مطالبات درسی مانند امتحانات یا تکالیفی که با بزرگ شدن بچه‌ها بیشتر می‌شود
مشکلات با دوستان در مدرسه و فرآیند اجتماعی شدن
تغییراتی مانند تغییر منزل، مدرسه یا جدایی والدین
بیماری‌های مزمن، مشکلات مالی در خانواده یا مرگ یکی از اعضای خانواده
محیط ناامن در خانه یا محله
استرس در کودکان و نوجوانان
استرس در کودکان زمانی رخ می‌دهد که یک شرایط جدید یا غیرمنتظره را تجربه می‌کنند.
در کودکان، تنش در خانه مانند سوءرفتار، جدایی والدین یا مرگ یکی از عزیزان جزو عوامل شایع استرس است. مدرسه یکی دیگر از عوامل رایج است؛ یافتن دوستان جدید یا امتحان دادن می‌تواند کودکان را درگیر مشکلات کند.
هرچه کودکان بزرگتر می‌شوند، منابع استرس بیشتر می‌شود، زیرا آنها تغییرات بزرگتری را در زندگی تجربه می‌کنند: مانند یک گروه جدید دوستان، تکالیف بیشتر در مدرسه و دسترسی فزاینده به رسانه‌های اجتماعی و اخبار بیشتر درباره اوضاع کشور و جهان. بسیاری از نوجوانان در مواجهه با مسائل اجتماعی مانند تغییرات اقلیمی، مناقشات و ناآرامی‌های سیاسی و تبعیض دچار استرس می‌شوند.
باید به یاد داشت که کودکان مانند «اسفنج» هستند و هر آنچه اطرافشان رخ می‌دهد را کامل جذب می‌کنند. آنها استرس والدین خود را مشاهده می‌کنند و به این وضعیت احساسی، هر آنچه که باشد، واکنش نشان خواهند داد.
کودکان و نوجوانان همیشه از هوش احساسی یا دایره لغات کافی برای بیان کامل احساساتشان برخوردار نیستند. از سوی دیگر، کودکان کم سن‌تر ممکن است به دلیل سن پایین و سطح رشد فکری نتوانند بفهمند که واقعا چه اتفاقی افتاده است. برای آنها یک وضعیت جدید یا متفاوت ممکن است صرفا متفاوت، ناراحت کننده، غیرقابل پیش‌بینی یا حتی ترسناک به نظر آید.
علائم و نشانه‌های استرس در کودکان
زمانی که بدن تحت استرس قرار دارد، هورمون‌هایی مانند آدرنالین و کورتیزول تولید می‌کند که ما را برای اقدام فوری آماده می‌کند این امر به عنوان واکنش «جنگ یا فرار» نیز شناخته می‌شود. این وضعیت می‌تواند اثرات بسیاری بر ذهن و بدن کودک داشته باشد، مانند:
نشانه‌های بدنی:
تنفس کم‌عمق، تعریق یا تپش قلب
سردرد، سرگیجه یا مشکلات خواب
حالت تهوع، سوءهاضمه یا مشکلات گوارشی
افزایش یا کاهش وزن ناشی از کم‌خوری یا پرخوری
بیمار شدن یا احساس درد بیش از قبل
احساسی و روانی:
آستانه تحریک بالا یا خشم که منجر به طغیان یا کناره‌گیری از دوستان و خانواده می‌شود
نادیده گرفتن مسئولیت‌ها، کارآیی پایین در کار‌ها یا مشکل در تمرکز
پریشانی عاطفی مانند احساس مداوم اندوه یا گریه
منشاء استرس را شناسایی کنید
به کودکتان کمک کنید تا زمان‌هایی که احساس استرس می‌کند را شناسایی و ردیابی کند و در نحوه واکنش آنها به دنبال الگو‌ها باشید. در آن زمان بخصوص چه اتفاقی افتاد؟ قبل از اینکه دچار استرس شوند، چه فکری می‌کردند، چه احساسی داشتند یا چه کاری انجام می‌دادند؟ وقتی کودکان سختی‌هایی را که احتمالا آنها را دچار استرس می‌کند شناسایی کردند، می‌توانید با همدیگر و به سرعت روش‌هایی را برای جلوگیری از استرس یا مقابله با آن بیابید.
این علائم می‌تواند به استرس بیشتر منجر شود. مهم است که به کودکتان کمک کنید تا راه‌هایی برای تطبیق با وضعیت جدید بیابد و بتواند در اسرع وقت با آنها کنار بیاید.
مانند بزرگسالان، به کودکان نیز باید یادآوری شود که با خود مهربان باشند.
روش‌هایی برای اینکه کودکان با استرس مقابله کنند
زمانی که کودکان احساس استرس می‌کنند، والدین می‌توانند نقش مهمی در کمک به آنها برای مقابله با آن ایفا کنند.
با مهر پاسخ دهید: به کودکان عشق، زمان و توجه بیشتری اختصاص دهید. ببینید آیا استرس بر سلامت، رفتار، افکار و احساسات آنها اثر گذاشته یا خیر؟ به یاد داشته باشید که به آنها گوش کنید، با آنها با مهربانی سخن بگویید و به آنها اطمینان خاطر دهید.
الگو باشید: به کودکتان بگویید که شما چگونه با وضعیت‌های استرس‌آمیز برخورد کرده‌اید. می‌توانید با سهیم کردن تجربه خودتان، الهام‌بخش کودکتان باشید تا بتواند عادات مدیریت استرس مختص به خودش را بیابد.
تفکر مثبت را تشویق کنید: کودکان، بالاخص نوجوانان، به راحتی خود را دستکم می‌گیرند. اگر شنیدید که می‌گویند «من در هیچ چیز خوب نیستم»، «از خودم خوشم نمی‌آید»، یا «می‌ترسم که بیرون بروم»، از آنها بپرسید که چرا اینگونه فکر می‌کنند و دستاورد‌هایی که داشته‌اند و نحوه کسب آن را به آنها یادآوری کنید.
توانمندسازی مثبت از جانب شما به آنها نشان خواهد داد که درک می‌شوند و مطمئن خواهند شد که می‌توانند بر وضعیت‌های استرس‌زا فائق آیند.
عادات سالم را حمایت کنید: خواب و خوراک خوب از عوامل کلیدی رهایی از استرس است.
متخصصین توصیه می‌کنند که کودکان ۶ تا ۱۲ ساله، ۹ تا ۱۲ ساعت خواب شبانه داشته باشند. نوجوانان به ۸ تا ۱۰ ساعت خواب شبانه نیاز دارند.
برای مراقبت از خواب، استفاده از نمایشگر [موبایل، کامپیوتر، تلویزیون]را محدود کنید و از نگهداری تجهیزات دیجیتال در اتاق خواب جلوگیری کنید. هرچقدر کودک تغذیه و خواب خوب داشته باشد، توانایی وی برای مقابله با استرس بیشتر خواهد بود.
کودکتان را تشویق کنید که بیرون برود، با دوستانش وقت بگذراند و با آنها بازی کند. تمرین‌ها و فعالیت‌هایی مانند مدیتیشن و تنفس عمیق می‌تواند در رهایی از استرس مفید باشند.
تنفس شکمی بسیار آرامش‌بخش است و می‌تواند به ما کمک کند اکسیژن به عمق ریه‌هایمان نفوذ کند. یک روش سه مرحله‌ای ساده برای این کار عبارت است از: دستتان را روی شکمتان بگذارید.
پنج نفس عمیق بکشید، پنج ثانیه را صرف دم و پنج ثانیه را صرف بازدم کنید. هوا را از بینی داخل کشیده و از دهان بیرون دهید.
به کودکتان توضیح دهید که وقتی هوا را داخل می‌کشد، مثل این است که شکمش را به آرامی مانند یک بادکنک باد می‌کند و وقتی که هوا را بیرون می‌دهد باد از این بادکنک به آرامی خارج می‌شود.
مانند بزرگسالان، گاهی به کودکان نیز باید یادآوری شود که با خود مهربان باشند.
استرس یک تجربه انسانی است که با گذر زمان و استفاده از بعضی تکنیک‌های ساده می‌توان بر آن فائق آمد.
چه زمانی از متخصصین کمک بگیریم؟
اگر کنار آمدن با استرس برای کودکتان سخت است، می‌توانید با یک متخصص آموزش‌دیده ملاقات کنید و از او کمک بگیرید. برای کسب مشورت با دکتر خانوادگی یا مشاور صحبت کنید.
آنها می‌توانند درباره درمان‌های موجود به شما مشورت دهند مانند ملاقات با یک روانشناس که به افراد کمک می‌کند استرس خود را مدیریت کرده و عادات مثبت برای سلامت روان خود خلق کنند.
از اینکه برای کودکتان به دنبال کمک کارشناسی بروید، واهمه نداشته باشید. اگر استرس بر زندگی کودک شما اثر می‌گذارد، مهم است که در اسرع وقت کمک لازم را دریافت کند تا بتواند احساس بهتری داشته باشد.
منبع: فارس
باشگاه خبرنگاران جوان وبگردی وبگردی
تیم فوتسال افغانستان نیمی از راه جام جهانی را طی کرد