به نقل از «خبرگزاری آریا»

پیوند نفت و دانشگاه

تاریخ انتشار: ۳ مهر ۱۳۹۹ | کد خبر: ۲۹۴۰۵۹۳۹

خبرگزاری آریا -
یخ‌های رابطه بین نفت و دانشگاه در ایران در حال آب شدن است و امید می‌رود صنعت نفت و جامعه دانشگاهی ایران با ریل‌گذاری مناسبی که ایجاد شده، زمینه رشد و توسعه فنی و علمی متقابل یکدیگر را فراهم کنند. حضور دانشگاه‌ها در طرح‌های مطالعاتی صنعت نفت به‌ویژه در حوزه راهبردی افزایش ضریب برداشت از میدان‌های نفت و گاز کشور، مقدمه و در عین حال سازوکار اصولی برای پیوند میان نفت و دانشگاه است که زمینه آن در چند سال اخیر فراهم شده است.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

در حال حاضر 50 درصد ذخایر نفت و 40 درصد ذخایر قابل برداشت گاز ایران تحت مطالعه و پژوهش 13 دانشگاه و مرکز پژوهشی مطرح کشور قرار دارد که امری بی‌سابقه در تاریخ صنعت نفت و تاریخ دانشگاه‌ها در ایران است. یکی از خلأها و آفت‌های بزرگ توسعه در ایران در یک قرن گذشته، عدم ارتباط و پیوند میان دو عنصر اساسی توسعه ایران یعنی صنعت نفت به‌عنوان مزیت اصلی و پیشران اقتصاد ایران از یک سو و حوزه تولید علم و فناوری (دانشگاه‌ها و مراکز پژوهشی) از سوی دیگر است. این عدم ارتباط به‌طور محسوسی سبب ناکارآمدی و آسیب‌پذیری تاریخی و پایدار صنعت نفت و به دنبال آن اقتصاد ایران به‌طور عام شده است.
ساختار صنعت نفت با توجه به پی‌ریزی آن بر اساس قواعد و منافع شرکت‌های خارجی متولی مطالعه، کشف، تولید و صادرات و مصرف از ابتدا تافته‌ای جدا بافته از اقتصاد، اجتماع و سیاست ایران بود. ملی شدن صنعت نفت در سال 1329 اگرچه به لحاظ سیاسی، نفت را به دامان ایران برگرداند، در حوزه اقتصادی، صنعتی و اجتماعی، صنعت نفت همچنان بر روال گذشته ادامه مسیر دارد و متأسفانه این شرایط پس از گذشت دهه‌ها همچنان ادامه دارد. در شرایطی که تحت تأثیر فضای سیاسی و سیاست خارجی ایران پس از انقلاب اسلامی، آسیب‌پذیری صنعت نفت و اقتصاد ایران در پرتو نهادینه نشدن صنعت نفت در بدنه اقتصادی- اجتماعی ایران به یک معنا و وابستگی بیرونی اقتصادی، فنی، توسعه‌ای صنعت نفت به معنای دیگر دوچندان شد. به‌طور خاص، نماد غربت صنعت نفت در ایران، عدم ارتباط با حوزه دانشگاهی کشور است که شاید در ابتدا اصولاً صنعت نفت، حوزه دانشگاهی ایران را به لحاظ توانمندی و ظرفیت علمی و فنی برای رفع نیازهای خود به رسمیت نمی‌شناسد و کاملاً نگاه به بیرون دارد.
این شرایط تاریخی و نگاه غریب سبب شد که صنعت نفت انگیزه و اهتمامی برای بهره‌گیری از حوزه دانشگاه و تلاش در جهت تقویت برای پاسخگویی به نیازهای فنی، مدیریتی و اقتصادی خود نداشته باشد. در مواردی که احساس نیاز داخلی می‌کند خود متولی تأسیس دانشگاه صنعت نفت و پژوهشگاه صنعت نفت می‌شود که این اقدام نیز به جدایی بیشتر صنعت نفت و جامعه دانشگاهی منجر شده است. آسیب این شرایط خیلی سریع و فوری بر خود صنعت نفت وارد شد. زمانی که تحت تأثیر نوسانات و تحولات سیاست خارجی ایران به‌خصوص در چهار دهه اخیر این صنعت به لحاظ وابستگی فنی و علمی به خارج کشور در پرتو تحریم‌های آمریکا این آسیب جدی‌تر خود را نشان می‌دهد.
نکته قابل‌توجه اینکه در بروز این شرایط مقاومت‌های جدی در بدنه صنعت نفت برای بهره‌مندی از ظرفیت‌های علمی و پژوهشی داخلی وجود داشته و دارد. این مهم در اظهارات دیروز وزیر نفت در مراسم امضای قرارداد همکاری مطالعاتی با 13 دانشگاه مطرح کشور نیز کاملاً مشهود است: «دانشگاه‌ها قلب پیوندی برای نفت هستند. بدانید نفت با تمام قدرت سعی می‌کند، شما را دفع کند و شما (دانشگاه) هم حوصله کنید.» تعبیر آقای زنگنه کاملاً درست و دقیق است که عملاً صنعت نفت در برابر ورود دانشگاه‌های داخلی به این صنعت مقاومت دارد. البته به دانشگاه و حوزه پژوهش هم این ایراد وارد است که در مقابل مقاومت صنعت نفت برای بهره‌گیری از ظرفیت‌های آنها کوتاه آمده و عملاً به لحاظ تاریخی پذیرفته که نمی‌تواند نیازهای علمی، فنی، مطالعاتی و پژوهشی صنعت نفت را در حوزه‌های مختلف تأمین کند. این مسئله به توان و توسعه علمی دانشگاه‌ها و مراکز پژوهشی داخل کشور آسیب جدی وارد کرده است. به این معنا که عملاً دانشگاه نه نیازهای علمی صنعت نفت را تأمین کرده و نه از ظرفیت‌ها و فرصت‌های فنی و مهندسی صنعت نفت در جهت ارتقای سطح علمی و پژوهشی خود استفاده کرده است.
مسئله تأسف‌برانگیز اینکه تا یک دهه پیش کمتر از تعداد انگشتان دو دست، استادان و پژوهشگران صاحبنام در حوزه راهبردی مهندسی مخازن نفت و گاز در دانشگاه‌ها و مراکز پژوهشی داخلی وجود داشت. تحریم‌های یک دهه گذشته و آسیب‌های بالای آن از یک سو و ایجاد اراده در مدیریت صنعت نفت در طول این سال‌ها از یک سو مقاومت صنعت نفت در برابر دانشگاه‌ها را تا حد زیادی شکست و از سوی دیگر پایانی بر بی‌انگیزه بودن دانشگاه‌ها برای حضور در صنعت نفت را رقم زد. پس از بیش از یک قرن، زمان آن فرا رسیده که صنعت نفت به باور بهره‌مندی از ظرفیت‌های دانشگاه‌های داخلی برسد و در مقابل دانشگاه‌ها و مراکز پژوهشی به آمادگی لازم به لحاظ علمی و فنی برای پاسخگویی به نیازهای روز صنعت نفت برسند. این شرایط هم می‌تواند آسیب‌پذیری صنعت نفت را کاهش دهد و هم به ارتقای علمی ساختار دانشگاهی و پژوهشی کشور منجر شود. حرکت اخیر صنعت نفت در گرایش به دانشگاه‌ها و مراکز پژوهشی داخلی به شرط پایدار بودن و مهم‌تر از آن به شرط واقعی بودن به نفع توأمان صنعت نفت و دانشگاه و در کل اقتصاد و اجتماع ایران است.
علیرضا سلطانی
روزنامه اعتماد

منبع: خبرگزاری آریا

کلیدواژه: دانشگاه ها و مراکز پژوهشی نفت و دانشگاه صنعت نفت صنعت نفت صنعت نفت ظرفیت ها صنعت نفت

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.aryanews.com دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «خبرگزاری آریا» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۲۹۴۰۵۹۳۹ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

اداره سرمایه انباشته وقف باید علمی باشد/ تحقق شعار سال در حوزه کشت و صنعت

نخستین نشست هم‌اندیشی و بررسی چالش‌های پیش‌رو در حوزه شرکت‌های دانش‌بنیان امروز (۶ اردیبهشت‌ماه) با حضور رئیس سازمان اوقاف و امور خیریه در نمایشگاه دستاوردهای وقف برگزار شد.

به گزارش ایسنا، سجده -مدیرعامل بنیاد توسعه عمران موقوفات- در ابتدای این نشست با بیان اینکه در کتب دینی آمده که حضرت علی(ع) نخلستان ایجاد کرده و وقف می کردند، گفت: تقریبا ۵ سال است که توسعه تولید با حضور مردم در سازمان اوقاف اتفاق افتاده است. 

وی ادامه داد: بنیاد توسعه عمران موقوفات در شناسایی زمین‌ها تلاش می‌کند و سعی داریم در حوزه کشت و صنعت با مشارکت مردم در تحقق شعار سال گام برداریم. 

در ادامه این نشست بیگدلی -معاون بهره‌وری اقتصادی سازمان اوقاف و امور خیریه- با اشاره به چشم‌انداز این معاونت در حوزه اجتماعی و ارتباط سازمان با شرکتهای دانش‌بنیان گفت: اولین اقدام وقف این است که بتواند کسب منفعت از عین وقف داشته باشد، مرحله بعد این منافع داخل کاسه‌ای ریخته می شود که حفظ می‌شود و سرریز آن اجرای نیت است. باید بیشترین کسب منفعت از موقوفات داشته باشیم.

وی اظهار کرد: برای اینکه علم در خدمت کسب منفعت قرار گیرد اکوسیستمی برای حمایت از دانش بنیان‌ها با رعایت قوانین وقف طراحی شده است که این شرکت‌ها اکثرا به سوددهی رسیده‌اند.. 

در بخش دیگری از این نشست، حجت‌الاسلام والمسلمین خاموشی -رئیس سازمان اوقاف و امور خیریه- ضمن تقدیر از دانشمندان که در نمایشگاه شرکت کرده‌اند، گفت: سازمان وقف از نظر سرمایه‌ای دارای بودجه دولتی نیست و ما در دوره فعلی می‌خواهیم وقف را حرکت دهیم. به عنوان مثال ما دارای میلیون‌ها رقبه هستیم که این رقبات‌ به صورت عرصه و اعیان است و ما باید شکل مدیریت‌مان در خصوص این موقوفات علمی باشد.

وی ابراز کرد: اگر پول داریم اداره سرمایه انباشته باید علمی باشد. در واقع سرمایه‌های وقف باید علمی اداره شود زیرا تنوع در وقف به نیات واقفان و اعیان اعطایی ربط دارد. 

خاموشی با تاکید بر اینکه دانش‌بنیان‌ها باید در خدمت ارزان‌سازی و رفاه مردم باشند، افزود: ما موظف به رعایت قانون وقف هستیم. اوقاف از دانش بنیان‌های نوپا حمایت می کند و ما مفتخریم که تاکنون از ۳۹ شرکت حمایت کرده‌ایم.

وی تصریح کرد: باید در حوزه اقتصاد تاثیرگذار و در تولید ملی بدون نفت موفق باشیم. در حوزه صنعت ورود کرده‌ایم که ۳۰ درصد درآمد نفتی را پوشش می‌دهد، در حوزه مسکن نیز رقبات‌ زیاد داریم که از این رو به مسکن نخبگانی توجه ویژه داریم.

رئیس سازمان اوقاف و امور خیریه بیان کرد: در تمام رقبات‌ زراعی بحث زنجیره زراعی مدنظر است. بحث معادن به عنوان ظرفیت مغفول اوقاف بوده است، همچنین مساله دیگر توجه به حوزه صنایع تبدیلی است. در حوزه فناوری هم زیرساخت‌های سخت افزاری و هم نرم افزاری مدنظر است که کارهای خوبی در حال انجام است، نباید فراموش کنیم که حوزه فناوری تاثیر شگرف در اقتصاد کشور خواهد داشت.

در بخش دیگری از این نشست در حوزه ارائه طرح سیمان ژئوپلیمری بر پایه خاکستر باگاس، بحث وقف ماندگار در راستای توسعه پایدار مورد بررسی قرار گرفت. این شرکت به فناوری تولید برق و سیمان با وجود تحریم‌ها و موانع داخلی دست پیدا کرده است. 

بر اساس آنچه در این نشست عنوان شد، درصد قابل توجهی از شرکت‌های دانش بنیان در سطح کشور هیچ گردش مالی ندارند. صرفا ایده‌ای است که در مرحله آزمایشگاهی ارائه شده است.

این شرکت‌ها معتقدند اگر قرار است کاری و حمایتی در حد اوقاف انجام شود باید متفاوت از کارهایی باشد که توسط دیگران انجام می شود. شرکت‌های دانش بنیان از ایده تا تجاری‌سازی در کشورهای پیشرفته حمایت می‌شوند.

موضوع دیگر که مورد بحث قرار گرفت، این بود که در مناطق محروم خیلی از محصولات دانش بنیان کارایی ندارد، همچنین موضوع عمران در مناطق محروم بررسی شد و به گفته کارشناسان در زمینه تکنولوژی بتن باید تعریف دیگری در مناطق محروم داشته باشد.

انتهای پیام