یادداشت| شعر مقاومت؛ الفبای ظلم‌ستیزی و حق‌طلبی
تاریخ انتشار: ۳ مهر ۱۳۹۹ | کد خبر: ۲۹۴۰۶۹۱۸
رضا اسماعیلی در یادداشتی به مناسبت گرامیداشت هفته دفاع مقدس، به ارائه تعریفی از شعر مقاومت و بررسی پیشینه و ابعاد آن پرداخته است. - اخبار فرهنگی -
خبرگزاری تسنیم، رضا اسماعیلی:
تعریفشعرمقاومتوپایداری
«شعر مقاومت» یک مفهوم کلی، عام و گسترده است که در بطن خود «شعر انقلاب» و «دفاع مقدس» را نیز در بر میگیرد.
بیشتر بخوانید:
اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!
شعر مقاومت، شعری است که در سه جبهه عمده میجنگد:
1ـ جبهه مبارزه با هوای نفسانی و وساوس شیطانی (جهاد اکبر)
2ـ جبهه مبارزه با استبداد داخلی (شعر انقلاب)
3ـ جبهه مبارزه با دشمن متجاوز و اشغالگر خارجی (شعر مقاومت)
با این تقسیم‌‌بندی، باید گفت که شعر دوران هشت ساله «دفاع مقدس» نیز زیرشاخه‌‌ای از شعر مقاومت به شمار می‌‌آید.
شعر مقاومت و پایداری، فریاد رسای «حق طلبی»، «عدالت خواهی» و «بیداری» از حنجره شریف و غیرت‌‌مند شاعرانی متعهد و رسالت‌‌‌‌مند است که به «انسان»، «صلح» و «آزادی» می‌اندیشند.
شعر مقاومت، الفبای ظلم ستیزی و آزادگی در برابر قدرت‌های اهریمنی و انسان‌‌ستیز است. شعری است راست قامت و عزت‌‌مدار که در برابر دشمنان قسم‌خورده «انسانیت» و راهزنان«صلح» و «عدالت» و «آزادی»، هرگز تن به تسلیم و سازش نمی‌دهد، و برای دفع فتنه دشمنان و به زانو درآوردن آنان، همدوش نیروهای مجاهد و رزمنده، در خط مقدم جبهه میجنگد و بشارت «پیروزی» را فریاد میکند.
کارکردهای عمدهشعرمقاومتوپایداری
برای این گونه ادبی، کارکردهای فراوانی میتوان برشمرد، ولی عمدهترین این کارکردها، در موارد زیر خلاصه می‌شود:
الف ـ تبیین حقانیت ملت‌های ستمدیده و به اسارت در آمده، و به تصویر کشیدن حماسه زیبای ایستادگی و مقاومت آنها برای آزادسازی خاک میهن از سلطه نیروهای متجاوز خارجی.
ب ـ دمیدن روح بیداری در کالبد مردم مظلوم و تحت ستم، به منظور مقابله با دشمن متجاوز و تن ندادن به سازش و تسلیم.
پ ـ تقویت روحیه رزمندگان و مجاهدان برای ایستادگی در مقابل دشمن.
ت ـ به تصویر کشیدن رشادت‌ها و حماسه‌های رزمندگان و نیروهای مردمی در دفاع از خاک میهن برای ثبت در تاریخ و انتقال به نسل‌هــای آینده.
ث ـ تکریم و گرامیداشت یاد و خاطره جانبازان میهن و شهیدان راه استقلال و آزادی.
ج ـ تحقیر و تخفیف دشمن زبون تجاوزگر و ایجاد رعب و وحشت در دل آنان، به منظور عقب‌نشینی از خاک میهن و تن دادن به شکست.
چ ـ پاسداری از آرمان‌های ملی و پاسداشت «کرامت‌های انسانی.»
پیشینهشعرمقاومتاسلامی
شعر مقاومت اسلامی، برآمده از جوهره و ذات فرهنگ بالنده و انسان‌‌‌ساز اسلامی است. در اسلام، حضرت اباعبدالله (ع) نماد مقاومت و پایداری در مقابل ظلم و کفر و شرک و باطل است. شخصیت برجسته امام حسین (ع) الهام‌‌‌‌بخش اکثر شاعران مقاومت در سراسر جهان اسلام است.
حماسه بی بدیل کربلا، گنجینه پایان‌ناپذیری است که شعر مقاومت اسلامی برای همیشه می‌تواند از آن ارتزاق کند.
در ایران نیز، شعر مقاومت با نام بلند حکیم توس «فردوسی» و «شاهنامه» درآمیخته است. بعد از فردوسی بزرگ نیز، شاعرانی همچون «مسعود سعدسلمان» و «ناصر خسرو» این مسیر روشن را هموار کرده‌اند. در عصر مشروطه نیز شعر مقاومت با نام شاعران زیر پیوند خورده است:
میرزاده عشقی، ملک‌الشعرای بهار، فرخی یزدی، سیداشرف‌الدین گیلانی (نسیم شمال)، پروین اعتصامی، ایرج میرزا، ابوالقاسم لاهوتی، عارف قزوینی، علامه دهخدا، ادیب‌الممالک فراهانی و ...اما اگر بخواهیم پیشینه شعر مقاومت اسلامی را در کشورهای عربی ردیابی کنیم، باید بگوییم که تاریخ شکل‌گیری این شعر به قرن‌های 19 و 20 برمی‌گردد؛ سال‌هایی که کشورهای عربی گرفتار سلطه حکومت‌های عثمانی بودند و ملیت و قومیت آنان در معرض اضمحلال و نابودی بود.
در این دوران، شاعران مقاومت عرب برای حفظ و صیانت از زبان عربی که مهم‌ترین نشانه قومیت آنان بود، و همچنین به منظور بیداری مردم، دست به سرودن اشعار اجتماعی، انقلابی (مقاومت) زدند، «احمد شوقی» و «حافظ ابراهیم» از مصر و «معروف الرصافی» و «الزهاری» از عراق، از جمله شاعرانی بودند که برای پاسداری از هویت عربی، جریان شعر مقاومت را شکل دادند.
پس از جنگ دوم جهانی نیز با به رسمیت شناخته شدن رژیم اشغالگر قدس توسط سازمان ملل، و اشغال فلسطین، خون تازه‌ای در رگ‌هایی «شعر مقاومت جهان عرب» جاری شد و این جریان به جریانی بالنده و پویا تبدیل گردید.
مولفه‌هاوویژگی‌‌‌‌‌‌های شعرمقاومتوپایداری
از عمدهترین این مولفه‌ها به موارد زیر میتوان اشاره کرد:
1ـ بهره گیری از اِلمان‌ها و نمادهای ملی و مذهبی
2ـ برجسته کردن پیام‌های انسانی چون: صلح، آزادی، عدالت، حق‌خواهی، و ...
3ـ محتوامحوری و مخاطت‌اندیشی و توجه به عنصر احساس و اندیشه در حوزه طرح آرمان‌ها.
4ـ وضوح و روشنی در زبان و بیان و پرهیز از پیچیده‌‌گویی و بهره‌‌گیری از «اسطوره» برای پروراندن شخصیت‌ها. روشنی و صراحت شعر مقاومت به منظور برقراری ارتباط با مخاطب و تاثیرگذاری بیشتر است.
5ـ تلفیق حماسه و عرفان برای بیان مفاهیم «مقاومت و پایداری.»
وجهتمایزشعردفاعمقدسوشعرمقاومتوپایداری
بدیهی است که «شعر دفاع مقدس» به خاطر کارکرد آن و محدود شدن به مرزهای جغرافیایی یک کشور مشخص، از گستره محدودتری نسبت به شعر مقاومت برخوردار است. اما شعر مقاومت و پایداری، از جامعیت بیشتری برخوردار است، ضمن این که ساختار آن بر بنیادهای زیباشناسانه استوار است.
در شعر پایداری، شاعر با رویکردی عمیق‌تر، فلسفی‌تر و انسانی‌تر، به پدیده‌ای به نام «جنگ» نگاه میکند. در شعر مقاومت، رفتار شاعر با زبان، رفتاری «فراهنجار» است.
چالش‌های رشد ادبیات دفاع مقدس؛ از سختی جست‌وجوی اسناد تا موازی‌کاری نهادهای متولیتوصیه رهبر انقلاب برای صبر و مقاومت در حوزه ادبیات دفاع مقدسهمدان| ادبیات دفاع مقدس قلب استکبار جهانی را نشانه گرفته استشاعر در شعر پایداری به دنبال کشف زبانی برای گفت‌وگو با همه مردم جهان است. مردمی که طعم تلخ جنگ را چشیده‌اند و مقاومت و پایداری را تجربه کرده‌اند. در واقع شاعر در حوزه شعر پایداری، پیام‌های انسانی و فلسفی پدیده‌ای به نام «جنگ» را میگیرد و به آنها تشخص جهانی می‌بخشد، پیام‌هایی چون: آزادی، حق‌طلبی، عدالت‌خواهی، وطن‌دوستی، ایثار و جانبازی و ... و از آنجا که این پیام‌ها به مرزهای جغرافیایی محدود نمی‌شود، طبیعتاً دایره مخاطبان شعر مقاومت، گسترش می‌یابد و این نوع شعر، هرگز در چاه و دامچاله «بحران مخاطب» سقوط نمی‌کند.
مخاطب شعر پایداری، همه مردم جهانند. این شعر در اندیشه دمیدن روح «بیداری» و «آزادی‌خواهی» در کالبد همه ملت‌های ستمدیده و تحت سلطه جهان است.
نمونه‌هایی ازشعرمقاومت
همچنان که اشاره شد، شاعر مقاومت، ایستادگی، و پایمردی انسان را در برابر ظلم، تجاوز، زیاده‌خواهی و بی‌عدالتی به گونه‌ای به تصویر می‌کشد که همه مردم جهان با اسطوره‌ها و نمادهای شعری او احساس پیوستگی و هم‌ذات‌پنداری می‌کنند.
از همین رو، دایره تاثیرگذاری، نفوذ و ماندگاری این شعر، بیش از شعر جنگ و دفاع مقدس است. در زیر نمونه‌هایی از شعر پایداری جهان را با هم زمزمه می‌کنیم:
1
چراغی به من بده
تا به جست و جوی میهن خود برخیزم
ای کوچه‌های بلند
ـ چونان تازیانه نیاکانم ـ
(محمّد الماغوط ـ سوریه)
2
درخت، درخت
تو خواهی رویید
و برگ‌هایت سبز و پرپشت
در آفتاب خواهد شکفت
صدای خنده
از میان برگ‌هایت
به آفتاب خواهد رفت
و چکاوک‌ها بازخواهند گشت
به سوی وطن،
به سوی وطن.
(فدوی طوغان، فلسطین)
3
اگر باید که نانم را از دست بدهم
اگر باید که پیراهن و بسترم را بفروشم
اگر باید که سنگ‌‌تراشی کنم
یا نان را از میان زباله‌ها بجویم
یا از گرسنگی بمیرم و تمام شوم
ای دشمن انسان
سازش نمی‌کنم،
و تا پایان می‌جنگم ...
آخرین تکه خاکم را هم بگیر
جوانانم را به زندان‌ها بینداز
و کتاب‌هایم را بسوزان
به سگ‌‌هایت در ظرف‌های من غذا بده
دام ترس و وحشت را بر سر بام‌های دهکده‌ام بگستر
ای دشمن انسان،
سازش نمی‌کنم،
و تا پایان می جنگم ..
(سمیح القاسم، فلسطین)
آیندهشعرمقاومتوپایداری
حضرت امام (قدس‌سره‌الشریف) در جایی فرموده‌اند تا ظلم هست، مقاومت و پایداری هم هست؛ بنابراین باید گفت که شعر و ادبیات پایداری هم از این منظر تا زمانی که انسان بر روی کره خاکی زندگی میکند، پا به پای انسان به حیات خود ادامه می‌دهد و محدود کردن آن به یک دوره یا مقطع زمانی خاص، بی‌‌معناست. ممکن است امروز چیزی با عنوان «شعر جنگ» موضوعیت نداشته باشد، ولی «شعر پایداری» با تعریفی که از آن در ذهن داریم، تا ظلم و بی‌عدالتی و تبعیض هست، به حیات خود ادامه می‌دهد.
ما به عنوان یک انسان مسلمان که بهره‌ای از هنر داریم، چشم به آینده موعود دوخته‌ایم. آینده‌ای که خورشید مهدویت در آسمان جهان می‌درخشد و مستضعفان به وراثت زمین برگزیده می‌شوند. بنابراین «شعر مقاومت و پایداری» نیز از هم‌اکنون باید چشم به افق این آینده موعود بدوزد و هنرمندان ما برای رسیدن به قاف کمال چنین آینده روشنی، کمر همت ببندند.
فلسفه هشت سال دفاع مقدس ملت سربلند ما نیز چیزی جز مُهر تأیید زدن بر روی این ادعای روشن نبود که ما با اقتدا به سرور و سالار شهیدان، حضرت اباعبدالله الحسین(ع)، نه ظلم می‌کنیم و نه زیر بار ظلم می‌رویم.
ما ایستاده‌ایم تا به مستضعفان جهان جرأت و شهامت «نه» گفتن به قدرت‌های استکباری و شیطانی را بیاموزیم. ما ایستادیم تا به انسان بیاموزیم که «صلح» و «آزادی» گوهرهای بی‌بدیل و نایابی هستند که تنها با ایثار جان به دست می‌آیند. ما ایستادیم و در کوره‌های جنگ آبدیده شدیم تا فرزندان ما در فردای تاریخ آزاد و سربلند زندگی کنند و با شب‌چراغ ایمان، خیمه‌های کفر و ظلم و پلشتی را در سراسر گیتی به آتش بکشند:
پسرم می‌پرسد:
تو چرا می‌جنگی؟
من تفنگم در مُشت
کوله بارم در پشت
بند پوتینم را محکم می‌بندم
مادرم
آب و آیینه و قرآن در دست
روشنی در دل من می‌بارد
پسرم بار دگر می‌پرسد:
«تو چرا می‌جنگی؟»
با تمام دل خود می‌گویم:
«تا چراغ از تو نگیرد دشمن»
(محمدرضا عبد‌الملکیان)
انتهای پیام/
منبع: تسنیم
کلیدواژه: هفته دفاع مقدس ادبیات مقاومت ادبیات دفاع مقدس هفته دفاع مقدس ادبیات مقاومت ادبیات دفاع مقدس مقاومت و پایداری شعر مقاومت شعر پایداری دفاع مقدس پیام ها
درخواست حذف خبر:
«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.tasnimnews.com دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «تسنیم» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۲۹۴۰۶۹۱۸ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.
خبر بعدی:
قانون امباپه چیست: خوش‌خدمتی یا فرصت‌طلبی!
به گزارش "ورزش سه"، شورای شهر مادرید مصرانه تلاش میکند شرایط بهتری برای اتباع خارجی‌ای که به اسپانیا مهاجرت کرده و در پایتخت، مادرید، ساکن می‌شوند ایجاد کند. این برنامه شورای شهر امروز در اسپانیا جنجالی شده است چرا که قانونی که به نظر می‌رسد ربطی به فوتبال نداشته باشد در این کشور لقب عجیبی پیدا کرده است: قانون امباپه!
این قانون بدون شک به سود کیلیان امباپه خواهد بود. ستاره فرانسوی که همچنان بازیکن پاری سن ژرمن بوده ولی به نظر می‌رسد سفر او به اسپانیا و امضایش پای برگه قرارداد با رئال مادرید به زودی انجام خواهد شد.
یکی از بندهای قانونی که توسط شورای شهر مادرید به تصویب رسیده معافیت مالیاتی برای خارجی‌های ساکن در این شهر است. شورای شهر مقرر داشت که مهاجران خارجی در شهر مادرید نسبت به مهاجرانی که در دیگر شهرهای اسپانیا زندگی می‌کنند مالیاتی کمتر پرداخت کنند.
ایزابل دیاز آیوسو، فرماندار مادرید، کسی است که از سال 2023 برای تصویب این قانون تلاش کرده است. او امروز به هدفش رسید و شورای شهر با اکثریت قاطع قانون امباپه را تصویب کرد. خانم فرماندار ادعای شهرهای رقیب مبنی بر اینکه فرماندار قصد دارد به رئال مادرید و امباپه خوش‌خدمتی کند را رد کرده و می‌گوید هدف تنها ترغیب مهاجران برای مهاجرت به اسپانیا و به خصوص شهر مادرید است. او می‌گوید فرمانداری مادرید به دنبال جذب سرمایه‌گذاران خارجی است تا اقتصاد شهر شرایط بهتری پیدا کند.
قانون امباپه چه می‌گوید؟
بر اساس این قانون هر خارجی‌ای که در شهر مادرید ساکن شود و در بخش دارایی‌های مالی سرمایه‌گذاری کند (سرمایه‌گذاری برای خرید ملک محل سکونت شامل این قانون نمی‌شود) می‌تواند از معافیت مالیاتی 20 درصد بهره‌مند شود.
این قانون جدید نیست، در گذشته قانون بکام را داشتیم
در اسپانیا گفته می‌شود اجرایی شدن این قانون عملا با زمانی که رئال مادرید به شکل رسمی جذب کیلیان امباپه را اعلام میکند همزمان خواهد شد. یک نکته جالب این است که قانون امباپه عطف به ما سبق می‌شود یعنی در هر زمانی که اجرایی شود، هر سرمایه‌گذاری که از اول ژانویه 2024 در شهر مادرید سرمایه‌گذاری کند شامل آن خواهد شد.
این قانون مشابه قانون دیگری است که در سال 2005 توسط شورای شهر مادرید تصویب شده و به قانون بکام ملقب شد. در آن زمان هم اجرای قانون همزمان با پیوستن دیوید بکام به رئال مادرید شد و ستاره انگلیسی از معافیت‌های مالیاتی آن استفاده کرد.
رسانه‌های اسپانیایی می‌گویند حدود 30هزار خارجی از معافیت مالیاتی این قانون جدید بهره‌مند می‌شوند که مهم‌ترین آنها که بیشترین توجه رسانه‌ای به او معطوف شده کسی نیست جز کیلیان امباپه.
همانطور که انتظار می‌رفت دیگر شهرهای اسپانیا و باشگاه‌های رقیب رئال مادرید به این قانون اعتراض دارند. آنها می‌گویند از زمان اجرای قانون امباپه، فوتبالیست‌های خارجی دیگر تیمها مثل بارسا باید مالیات بیشتری نسبت به ستاره‌های چهار تیم رئال مادرید، اتلتیکو مادرید، ختافه و رایو وایه‌کانو پرداخت کنند و این اصل انصاف و برابری در فوتبال را زیر سوال می‌برد.
تیم فوتسال افغانستان نیمی از راه جام جهانی را طی کرد