از رستاخیز تا سقوط

حزب رستاخیز ملت ایران که به "حزب رستاخیز" و به عنوان تنها حزب فراگیر معروف شد، به دستور محمدرضاشاه پهلوی در ۱۱ اسفند ۱۳۵۳ خورشیدی تشکیل و همه ایرانیان مجبور به عضویت در این حزب شدند.

پیش از ظهر شاه به دفتر علم تلفن کرد و بدون هیچ حرف اضافه‌ای دستور داد برای هفته بعد، نخست وزیر، رؤسای مجلسین و رؤسای جراید را دعوت کند.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

روز موعود فرا رسید و تمامی مهمانان ملزم شدند که برای رفتن به کاخ، سوار یک اتوبوس شوند. یکشنبه، ۱۱ اسفندماه ۱۳۵۳، کاخ نیاوران پر شد از وزیر، وکیل و روزنامه نگار.

چیزی نگذشت که شاه وارد تالار شد، پشت تریبون قرار گرفت و فرمان تأسیس حزب رستاخیز را اعلام کرد. وی در این مراسم گفت که "من امروز یک پیشنهاد می‌کنم و آن این است که برای از بین بردن رودربایستی، یک تشکیلات جدید سیاسی را پایه گزاری می‌کنیم و اسم آن را هم بد نیست بگذاریم رستاخیز ایران یا رستاخیز ملی."

در کتب تاریخی این‌طور آمده که پیشنهاد تشکیل حزب رستاخیز، کاری از گروه مشاوران فرح پهلوی و با ایده اولیه غلامرضا افخمی بوده و برخی دیگر نیز دلیل فرمان تأسیس این حزب را سفر شاه به مصر و الهام گرفتن از انور سادات می‌دانند.

البته تأسیس حزب رستاخیز علل مهم‌تری هم دارد که باید زمینه‌های آن را در جامعه ایران پس از کودتای ۲۸ مرداد ۱۳۳۲ پیدا کرد.

"شاه به میان مردم می‌رود و پیکارگر نبرد بر ضد جهل و فقر و بیکاری و گرسنگی می‌شود. "

"زمان آزادی ابهام رسید، زمان رونق اقتصاد روستایی، عصر رویدادهای بزرگ"

زمانی که شاه پیشنهاد تشکیل نظام تک حزبی را مطرح کرد، دو حزب ایران نوین و مردم، بازیگران اصلی صحنه سیاست ایران بودند، اما چند وقتی بود که اوضاع از دست شاه در رفته بود.

نخست وزیر وقت، امیر عباس هویدا و دبیرکل حزب ایران نوین به راحتی تاخت و تاز می‌کرد و اسدالله علم همه کارهای پهلوی را به پای خود می‌نوشت. اکثریت مجلس در دست حزب ایران نوین بود می‌شد فهمید که مجلس در قبضه هویدا است.

شاه چاره‌ای پیدا کرد و هویدا را به دبیرکلی حزب رستاخیز منصوب کرد و امیرعباس که نمی‌توانست همزمان دبیرکل دو حزب باشد، ایران نوین را منحل کرد. وی در آن زمان در این باره گفت که " الان فکر می‌کردید که بنده چه می‌کردم. اگر می‌آدم و از تشکیلات حزب ایران نوین یا مردم یا پان‌ایرانیسم یا ایرانیان یا هر تشکیلات دیگری استفاده می‌کردم، گفته می‌شد این حزب جدید ادغام همان احزاب است که منظورمان این نیست؛ لذا قدمی که من برداشتم با یک اشکالات عجیبی رو به رو شد. "

مقابله با پیش‌قراولی‌های حزب ایران نوین چیزی نبود که شاه بتواند به طور علنی به آن اعتراف کند و برای همین در توجیه تشکیل حزب واحد رستاخیز، به خبرنگاران غربی این‌طور پاسخ داد: "چه حرف‌های می‌زننر راجع به ممالک دیگر، افراد و احزاب به سر همدیگر می‌ریزند و سر یکدیگر را می‌شکنند و یا حتی می‌گویند احزاب دیگر در ممالک خارجی دولت به آن‌ها پول و کمک می‌رساند و تشویقشان می‌کنند و سیاستمداران را خرید و فروش می‌کنند. خوشبختانه این اتفاقات در ایران رخ نمی‌دهد. "

فارغ از رقابت‌های سیاسی شاه و هویدا، نباید در فهم این معامله، از درآمدهای نفتی سال ۱۳۵۳ نیز غافل شد؛ زمانی که بودجه سال ۱۳۵۴، حتی شاه را هم شگفت زده کرد. وی در واکنش به این میزان بودجه گفت که "اگر پارسال ما هنوز در بستن بودجه مملکت ملاحظه داشتیم و یا حتی وسط تابستان همیشه صحبت از این بود که باید با کسری بودجه چه کار بکنیم، امثال در شرایط کاملاً متفاوتی قرار داریم و به این فکر می‌کنیم که با این همه درآمد باید چه بکنیم. "

شاه با این پول می‌توانست به راحتی پروژه مدرنیزاسیون خود را پیش ببرد. مشاوران وی توصیه کرده بودند که برای توجیه اقداماتش باید مردم را با شکاندن به صحنه سیاست با خود همراه کند.

داریوش همایون، مدیر وقت روزنامه آیندگان که بعدها به قائم مقامی حزب رستاخیز منصوب شد در این باره گفته است که "حزب رستاخیز برای کشاندن مردم به فرآیند سیاسی تشکیل شده بود و چون مردم به سمت این فعالیت سیاسی که هیچ نشانی از استقلال در آن وجود ندارد کشانده نمی‌شدند، پادشاه برای رهبری حزب وارد عمل شد. "

تبلیغات برای این حزب نوپا از همان فردای سخنرانی شاه آغاز شد و روزنامه‌ها مدام خبر از پیوستن گروه گروه مردم به حزب رستاخیز خبر می‌دادند، اما واقعیت چیز دیگری بود. به دلیل اینکه برای اعضا کارت عضویت صادر نمی‌شد، مشخص نبود چه کسانی عضو حزب هستند.

همه ایرانیان یک شبه و بالاجبار عضو حزب رستاخیز شده بودند؛ مگر اینکه خودشان در یک آگهی رسمی در روزنامه‌های کثیرالانتشار اعلام می‌کردند که تمایلی به عضویت ندارند.

کم کم حزب رستاخیز به عرصه‌ای برای رقابت سیاسی میان مهره‌های خود رژیم و در رأس آن‌ها، هویدا و آموزگار تبدیل شد و برای همین، برخلاف انتظار شاه، نه تنها کمکی به مشارکت مردم نکرد، بلکه آن‌ها را از بدنه حاکمیت راند.

داریوش همایون در این باره نیز گفته است که "اشکال این بود که برای خود شاه این حزب، بلاتکلیف بود. شاه حرفی زده بود و در آن مانده بود و نمی‌دانست باید چه کار کند و دوباره تبدیل شد به یک حزب ایران نوین دیگر و با سروصدای بیشتر و ورود در عرصه‌هایی که جنبه خودکشی داشت برای حزب سیاسی؛ یعنی نه تنها این حزب وارد عرصه کنترل قیمت شد، بلکه آن را به انحصار خود درآورد و باعث نارضایتی تمام جامعه شد. "

تمام این مسائل موجب شد که پهلوی دوم، بعد از حدود سه سال عطا حزب رستاخیز را به لقای خود ببخشد و انحلال آن را در مهرماه ۱۳۵۳ اعلام کند.

حضرت امام خمینی (ره) علیه در واکنش به انحلال این حزب در مصاحبه با روزنامه ایتالیایی پائزه سِرا فرمودند که " شما دیدید که راجع به این «حزب» چقدر حرف‏‎ ‎‏زد این آقا، چقدر! یکی از حرف‌هایش این بود که هر که این حزب را این جز همان‏‎ ‎‏ «آزادی» است‌ها! هر که این حزب را قبول کند، قبول کرده، هر که قبول نکند، تذکره اش‏‎ ‌را بگیرد و برود! اینکه اهل این مملکت نیست! تمام اهل این مملکت آنهایی هستند که‏‎ ‎‏داخل این حزب هستند! فراگیر! اما محتوایش چه بود؟ محتوایش هیچ چیز! محتوا‏‎ ‎‏نداشت. معلوم شد هیچ است این. "

کد خبر 446189

منبع: ایمنا

کلیدواژه: حزب رستاخیز هویدا جمشید آموزگار رژیم طاغوت محمدرضا شاه پهلوی محمدرضا پهلوی امام خمینی ره حضرت امام خمینی ره اسدالله علم شهر شهروند کلانشهر مدیریت شهری کلانشهرهای جهان حقوق شهروندی نشاط اجتماعی فرهنگ شهروندی توسعه پایدار حکمرانی خوب اداره ارزان شهر شهرداری شهر خلاق حزب ایران نوین حزب رستاخیز

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.imna.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «ایمنا» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۲۹۴۱۵۶۱۴ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

مرد سال آسیا: شادی مردم ایران برایم از همه چیز مهم‌تر بود

به گزارش ورزش سه، این دو سال، برای مسلم اولاد قباد رویایی بوده ‌‌ و توانسته به موفقیت‌ های زیادی دست یافته است. اما احساس می‌شود که او می‌توانسته ورای این دستاورد ها پیش برود و بدون شک مصدومیت های کهنه و پیاپی مانع از توفیق‌های خیره کننده و چشمگیر او شده. به هر حال، مرد سال آسیا به شمار می‌رود و چندی پیش در نیمه نهایی و فینال جام ملت‌های آسیا، بخش اعظمی از وسعت و خلاقیت تیم ملی و عملکرد فردی قابل توجهی را ارائه کرد.

چپ‌پای تکنیکی و خوش قریحه، شب گذشته در نیمه نهایی لیگ قهرمانان اروپا برابر بنفیکا، دقایقی را به میدان رفت و تیمش (پالما) مدافع عنوان قهرمانی، برای دومین بار پیاپی به دیدار نهایی بزرگ‌ترین رویداد باشگاهی اروپا راه پیدا کرد. پیش از محفل چهار تیم، مسلم اولاد قباد نمایش درخشان و استثنایی را در مراحل گروهی داشت و اگر مایورکایی‌ها اینجا ( فینال اروپا ) هستند، با تکیه بر او از مسیر پر پیچ‌وخم و جذاب لیگ قهرمانان عبور کرده‌اند‌.

مسلم اولاد قباد همچنان مصدوم است. بهتر است بگوییم که مصدوم بود و این درد ادامه پیدا کرده. اما اینکه او چگونه به‌رغم این درد در جام ملت‌های آسیا به میدان رفته، سوالاتی را پدید می‌آورد و قرار است  در فینال لیگ قهرمانان اروپا در نبرد با یکی از باشگاه های بزرگ دنیا یعنی بارسلونا پا به توپ شود و از مهره‌های کلیدی پالما محسوب می‌شود.

خبرنگارما، گفت‌وگویی را با مرد سال آسیا داشته است و مسلم از مصدومیت خود، قهرمانی در آسیا، پیروزی مقابل بنفیکا و صعود به فینال اروپا می‌گوید که در ادامه خواهید خواند؛

* یک پیروزی شیرین و بزرگ مقابل بنفیکا بدست آوردید و راهی فینال اروپا شدید. از بازی دیشب بگو؛

خداروشکر توانستیم در این دیدار سخت به پیروزی دست پیدا کنیم و برای دومین بار به فینال لیگ قهرمانان صعود کنیم. بنفیکا از تیم‌های قدرتمند اروپا به شمار می‌رود و ستاره‌های تراز اول بزرگی دارد. به نظرم بازی خیلی سختی بود، به خصوص که تیم ما ( پالما ) بازیکنان مصدوم زیادی دارد که باعث شده با تعداد بازیکن کمتری راهی فینال فور اروپا شویم. ابتدا بازی را عقب افتادیم، اما خوشبختانه به بازی برگشتیم و قدرت خود را نشان دادیم. در ضربات پنالتی پیروز بازی شدیم و احساس می‌کنم به آن چه مستحق‌مان بود، دست یافتیم. امیدوارم در فینال موفق باشیم و از عنوان قهرمانی دفاع کنیم. اگرچه بارسلونا تیم بزرگی است و ماموریت دشواری را پیش‌روی خواهیم داشت.

* برابر بنفیکا، دقایق کمی به میدان رفتی. دلیلش چه بود ؟

به خاطر مصدومیتی که از قبل داشتم و حضور در اردوهای تیم‌ملی و بازی‌های جام ملتهای آسیا، حدود یک ماه در تمرینات پالما نبودم که طبیعتاً در تایم بازی من خیلی تاثیر گذار است. به خصوص اینکه سایر بازیکنان در تمرینات تلاش می‌کنند تا جای خود را در سیستم و برنامه های مربی مستحکم کنند. آقای وادیلو از بازیکنانی استفاده می‌کند که در تمرینات حضور داشتند و در کارهای تمرینی شرکت کرده اند. بنده ام در تایمی که به میدان رفتم، نمایش خوبی داشتم و قطعا در بازی فینال بیشتر در زمین حضور خواهم داشت و امیدوارم بتوانم به تیم کمک کنم و عملکرد خوبی داشته باشم

* خوشبختانه تیم ملی در جام ملت‌ها قهرمان شد. اما کاملا مشخص بود که از مصدومیت رنج میبری و با درد بازی می‌کنی. از قهرمان آسیا تعریف کن؛

جام ملت‌های بسیار مهمی بود، به این دلیل که انتخابی جام جهانی محسوب می‌شد و تیم‌ها پیشرفت کرده بودند. همه دیدند که ژاپن در مرحله گروهی حذف شد. واقعیت این است که بنده پیش از جام ملت‌های آسیا از ناحیه همسترینگ آسیب دیده بودم و مصدوم شد. بسیاری از فیزیوتراپ‌های داخلی و خارجی توصیه کردند که در جام ملت‌های آسیا بازی نکنم و حتی گفتند در صورت بازی، پارگی همسترینگ باعث می‌شود که شاید شش الی هفت ماه دور از میادین باشم و نیمه نهایی اروپا و حتی جام جهانی را از دست بدهم. ولی خب، با صحبت‌هایی که با کادرفنی انجام دادیم و آقای دکتر صادقی که در این مدت بسیار برای من زحمت کشیدند تا به جام ملت‌های آسیا برسم. واقعیت اینکه به شدت درد داشتم، اما وظیفه خودم دانستم با پیراهن تیم ملی بازی کنم. با تمام وجود برای شادی دل مردم بازی کردم و پیش خودم مطمئن بودم که می‌توانم به تیم ملی کمک کنم. خداروشکر که قهرمان آسیا شدیم و برایم بسیار لذت بخش بود. می‌خوام بسیار آماده تر در جام جهانی به میدان بروم.

* در موقعیت حساسی هستی و شاید این سوال در چنین شرایطی درست نباشد. اما شایعات در خصوص تیم آینده‌ات ادامه دارد. قرار است به ایران بازگردی؟

با تیم پالما یک سال دیگر قرارداد دارم. مشخص نیست که به لیگ ایران بازگردم. حرفه ای نیست با توجه با قراردادی که با تیم اسپانیایی دارم و در این برهه حساس با تیم دیگری مذاکره کنم که از لحاظ ذهنیتی دچار مشکل شوم. باید در آینده چه اتفاقی رخ می‌دهد. در حال حاضر بازیکن پالما هستم و به فینال لیگ قهرمانان فکر می‌کنم. اما خب یک سری مشکلات در اسپانیا دارم که باید پس از اروپا به آن رسیدگی کنم و تصمیم بگیرم.