به نقل از «مشرق»

فرق اساسی ادبیات دفاع مقدس با ادبیات جنگ در دنیا چیست؟

تاریخ انتشار: ۷ مهر ۱۳۹۹ | کد خبر: ۲۹۴۵۳۶۷۳

نشست آینه های ایثار با مروری بر ادبیات خاطره نویسی زنان در دفاع مقدس و با حضور جمعی از نویسندگان و پژوهشگران زن و آذر خزاعی نویسنده کتاب پلاک ۱۴۰ در فرهنگسرای امام(ره) برگزار شد.

به گزارش مشرق، نشست آینه های ایثار با مروری بر ادبیات خاطره نویسی زنان در دفاع مقدس و با حضور جمعی از نویسندگان و پژوهشگران زن  و آذر خزاعی نویسنده کتاب پلاک ۱۴۰ در فرهنگسرای امام(ره) برگزار شد.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

آذر خزاعی در ابتدای این نشست گفت : خاطرات کتاب تا پلاک ۱۴۰ برایم تجربه زیستی بسیار بزرگی را در بر داشت . اینکه نزدیک باشی و از تجربه های شخصی بهره گیری  و فرصت سخن گفتن با عزیزان اهل قلم را داشته باشی و به منابعی ناب برسی که به دست خودشان تولید شده و اینکه در میانه ی دریای خروشان زمان بین اکنون و گذشته ای دائم التغییر شناور باشی و در مسیر دیالوگ خودت و مصاحبه شونده رقصان باشی و در سرزمین حائل بین شفاهیت و نوشتار از هم بپاشی و از نو جان بگیری چه تجربه ای می تواند بزرگتر از این باشد .

 وی تصریح کرد : در این میان تلاش کردم تا دیگران را در این اقیانوس خروشان  شور و احساس و حماسه شریک سازم. اینکه اگر می خواهیم به عمق معنای این روایت ها راه یابیم و درباره ی پیچیدگیهای زندگی و تجربیات شخصی وتاریخی رویتگران آنها منصفانه به قضاوت بنشینیم باید راه و روش خواندن روایتهای مذکور و کشف نمادها و منطق مستتر در آنها را بیاموزیم.

دفاع مرزبندی ندارد

 در ادامه  شهلا آبنوس  نویسنده و منتقدادبی ،با طرح  یک سوال که  آیا مسئله ی دفاع مقدس موضوعی مردانه است تصریح کرد: جواب این پرسش را  محقق گرامی احمد شاکری در کتاب «آنک جنگ اینک داستان» فرمودند که دفاع مقدس به لحاظ موضوعی که دارد یک موضوع مردانه است و این چیزی  است که حالا من روی این تامل دارم.

وی ادامه  داد : من روی این قضیه تامل دارم اگر موضوعی مردانه است چرا من زن وارد جنگ شدم اگر موضوع موضوعی مردانه است پس چه شد که من زن وارد جنگ شدم .وقتی به یادم می آورم  در مناطق جنگی  چه ها بر سر من نوعی گذشته.  می اندیشم که  چرا برخی ها میگویند جنگ موضوعی مردانه است.؟

ابنوس گفت : نکته قابل تأمل همین هست آیا قرار بود زن ها وارد جنگ بشوند خب البته که نه ، ما همچین قراری نداشتیم تا روزی که عزیزان دلاور ما ، بچه های ما ، برادران ما، پدران ما بودند تا روزی که امام بود و می گفت که جایی برای زن ها نیست . بحث جنگ در دفاع مقدس یک چیزی نیست که ما بخواهیم تفکیک کنیم بگیم حالا اینجا مردانه است حالا اینجا زنانه است . نمی توانیم مرزگذاری کنیم . تمام نوشته ها مردانه هستند حالا ما امدیم درباره ی بحث خاطرات صحبت کنیم ، حالا چه نیازی هست که ما بعد از چهل سال اینجا دور هم جمع شویم که خاطرات زنانه ،خاطرات مردانه یعنی چه که ما خط کشی کنیم مگه ما فمنیسم هستیم .؟

وی در پایان گفت: وقتی که یک خانم کتاب تا پلاک ۱۴۰ را می نویسد و  خاطراتی می آورد ،حالا خاطره به چه درد می خورد .خانم خزاعی این همه خاطرات را نوشتید چند نفر خاطره ی زنان را  در  این ورود پیدا کرده . هیچ بحث فمینیستی در کار نیست . اما  می بینیم که باز هم اینجا در خاطره نویسی ،قالب مردها هستند که خاطره تعریف می کنند. ما باید آسیب شناسی کنیم که دلیل این کارچیست ؟آیا تعداد آدمهایی که در  جنگ بودند مردها بیشتر بودند ،مردها بیشتر خاطره دارند ،زن ها هیچ خاطره ای ندارند این بحث آسیب شناسی نیاز دارد.

جنگ مثل یه ویروس است همه جا وارد می شود

در ادامه فرزانه قلعه قوند ،نویسنده  و معاون پژوهشی انتشارات پیام آزادگان گفت :اگر چه به این مرزبندی اصلاً اعتقاد ندارم  و بقول نویسنده روسی کلاً جنگ چهرة زنانه ندارد اما زن ها چه بخواهیم چه نخواهیم در جنگ حضور پیدا می کنند .چه مستقیم چه غیرمستیم انهایی که غیرمستقیم  در جنگ هستند مثل مثلاً نسل ما که  در توجبهه حضور نداشتند اما پشت جبهه منتظر بودیم و کارهایی را می کردیم .آیا  در جنگ حضور مستقیم زنان باید بررسی شود؟  

وی تصریج کرد :متأسفانه نویسنده های زنی هم که ما داریم جز چند مورد  که خودشان نویسنده هستند مثل خانم  آباد یا بقیه مثل خانم حسینی که هم نویسنده و راوی زن است قدر یموضوع فرق می کند، اما مثلاً ما نویسندگان زنی داریم که کارهایی که می نویسند شهدا و اهالی دفاع مقدس یعنی از یه مرد می نویسند این کار راسخت می کند .من خیلی پرهیز می کنم از اینکه یکی بیاید برای تمجید کار من بگوید که این کار قلمش زنانه است . سعی می کنم دوری کنم از این مسأله که کسی در پیشانی کار بنویسدکه قلمش زنانه است چون اصلاً اینجا بحث جنسیتی نیست ما بعنوان انسان چه بخواهیم چه نخواهیم  در جنگ حضور داریم جنگ مثل یک  ویروس است همه جا وارد می شود چه من بروم  در  منطقه جنگی، چه حضور نداشته باشم

این پژوهشگر تصریح کرد: بخش اسارت اینقدر لایه های پنهان و زیرپوستی دارد که من بعد از این همه سال که بر این موضوع کار می کنم هنوز بی اطلاعم . با اینکه ادعا می کنم از خانواده دفاع مقدسم . تعدادی رفتند اسیر شدند و برگشتند.نمی توان مدعی شد که  دیگرتمام شد و اینها برگشتند سر خانه و زندگی شان .

وی در پایان افزود: من نویسنده باید در  جنگ حضور داشته باشم مستقیم یا غیرمستقیم یا همسرم  درجنگ باشد درک کنم یا برادرم یا پدرم یا خودم امدادگر باشم یا نه من باید خیلی چله نشینی کنم تا به آن برسم یعنی حتماً باید مطالعه کنم حتما باید با خیلی از خانواده هایی که مستقیماً در جنگ بودند حشر و نشر داشته باشم تا بتوانم بشناسم دفاع مقدس را

وی خطاب به نویسنده کتاب گفت :  دلم می خواست باز در  این کتاب سراغ افرادی می رفتیم که خودشان زمان جنگ درک  کرده بودند . کودک پنج ساله یک تصوری از موشک باران دارد . ولی درک و دریافتی که یک آدم هیجده ساله دارد را قطعاً ندارد.

تاکید می کنم  زنانه بنویسند

الهه کسمایی ، تهیه کننده  ارشد تلویزیون و مدرس دانشگاه با اشاره به  موضوعیت تأثیرات جنگ در کودکی به خصوص دختربچه ها و نگاه آنها گفت : وقتی که جنگ بر ما حادث می شود  تفاوت سنی و جنسی و تو کجا هستی و من کجا هستم در حقیقت وجود ندارد. یعنی میاید مثل یک میهمان ناخوانده و مثل یک سیل همه را می برد . اینکه دور و نزدیکی از آن حادثی که اتفاق افتاده تعیین می کند.

وی گفت: من خاطره ای راکه در این کتاب نوشتم بیسی  است  برای صحبت کردنم. خاطره ی خودم، خاطره ی یه دختر بچه ای هست که دوران نه سالگی تا دوازده سالگی  را  در جنگ می گذراند. وقتی که درمورد بچه ها در جنگ صحبت می کنیم باید کارشناسی صحبت کنیم ،محققانه صحبت کنیم بخاطر اینکه بچه ها خودشان مستقیماً درجنگ ممکن است که حضور داشته باشد مثل بچه هایی که درخرمشهر و به هر حال درکرمانشاه و فضای جنگی که بوده حضور داشتند

این محقق افزود: اتفاقاً هم می گویم زنانه بنویسند به دلیل اینکه ما در تاریخ ادبیات مان زنانی را داشتیم که مثل پروین اعتصامی که  شعر می گوید ولی با ابزار زنانه با نخ و سوزن دارد ظلم راتشریح می کند قطعاً و قاعدتاً من بعنوان کسی که کودکی رابعنوان یک دختر در جنگ گذراندم الان دارم   به چیزهایی می رسم که قطعاً و قاعدتاً دخترانی که درجنگ نبودند ندارند .ولی من دارم هم اضافه دارم هم کم دارم هم ضربه خوردم هم چیزهای خوب یاد گرفتم.

زنان ما مجبور نبودند در جنگ باشند

فرزانه فخریان ،مترجم و معاون فرهنگی انتشارات سروش گفت: یک نکته اصلی که درمورد کتاب تا پلاک ۱۴۰ وجود دارد این هست که این کتاب یک انتخاب دارد. این ها خاطرات اهالی قلم از دفاع مقدس است و همین نقش آن بانویی که این کار رانوشته بیشتر از هر چیزی نشان می دهد من نمونه ای سراغ ندارم که در ادبیات خاطره نویسی دنیا یه همچین آنالیزه کردن و شخصی سازی و نوشتن دفاع مقدس اتفاق افتاده باشد

وی افزود: به زعم  خانم سوتلانا آلکساندرونا الکسیویچ جنگ چهره ی زنانه ای ندارد خب چون ایشان نوبل گرفته خیلی معروف شد یا کارهای دیگری که به هر نحوی معروف نشدن یا ما در ایران ندیدمشان در آنها انتخابی نیست ،یعنی انتخاب یا زنانه مردانه است و این انتخاب هوشمندانه یک خصوصیتی را به کل کار وارد کرده اینکه مثال اگر بگویم اینکه ما خاطرات پرستاران از جنگ را می خواهیم بنویسیم اینها آن زمان پرستار بودند ولی خیلی از اهالی قلم الان اهالی قلم هستند و لزوماً درزمان جنگ در این طیف قرار نمی گرفتند این یعنی قیل از اینکه خانم خزاعی انتخابی داشته باشند که چه خاطره ای را بنویسند خود آن شخص انتخاب می کند و آن کسی که روایتگر است آن کسی که دست به قلم است .

این مترجم در ادامه یادآور شد: در ادبیات دنیا یک تفاوتی با ما دارد اینکه زنان ما مجبور نبودند در جنگ باشند ودرجنگهای دیگر دنیا مثل جنگهای جهانی زنانی در روسیه در آلمان، در فرانسه مجبور بودند که مثل یک سربازها در جنگ باشند و هیچ تفاوتی جنسیتی ایجاد نمی کرد .همان لباسی را باید می پوشیدند که مردان می پوشیدند اصلاً کسی دقت نمی کرد که جهان بینی  و  نقطه نظری که دارند با جنگ متفاوت باشد. پشت جبهه ها تفاوتی نبوده بین این که زنها آنجا قرار بگیرند یا مردها باشند امدادگرها لزوماً زن نبودند مردها هم بودند. اتفاقاً به خاطر این که می توانستند مقاومت داشته باشند .برای کمک به کسانی که آسیب دیدند این تفاوت بزرگی است که ما در روایت زنان مان از جنگ از زنان در جنگ داریم .

وی افزود:  ما با عنوان یک زن به جزئیات دقت می کنیم .در ادبیات دنیا به صورت افشاگری اتفاق افتاده و اتفاقاً این جزیی نگری در ادبیاتی که دیده شده نیست مگر آنجایی که به مرز افشاگری رسیده چون اینها اصلاً در موقعیتی نبودند که بتوانند نگاه زنانه داشته باشند کاملا نگاه یک انسانی که سرباز است را داشتند به همین خاطر دیدشان تفاوت خاصی با دید یک مرد ندارد الا اونجایی که دارن به سختیهای فاحشی که درگیرش شده بودن اشاره می کنند.

فخریان یادآور شد: آن لطافت زنان ایرانی را در ادبیات دنیا نمی بینیم حالا در آنهایی که دیده شده اند طبیعتاً ما همه را ندیدیم ولی در آنهایی که خیلی برجسته شدند . زن آنجا یک سرباز بوده آنجا یک عنصر بوده درواقع یک عامل بوده برای اینکه فقط پیش ببرداین مسیری که می خواهد درحالی که در جنگ ایران این شکلی نبوده. فکر می کنم که کتاب تا پلاک ۱۴۰ از این جهت کتابی هست که می تواند به اندازه ی «جنگ چهره ی زنانه ای ندارد » دیده شود  چون درکتاب جنگ چهره ی زنانه ای ندارد و کتابهای دیگری که به خصوص در ادبیات روسیه به خاطر نزدیک بودنشون به نوع روایتشان با نوع روایتی که ما داریم در دنیا دیده شده اصلاً جنس متفاوتی از دنیای روایت را می بینیم که خیلی راحت می شود جهانی وراحت ترجمه شود . عموم روایتهایی که در این کتاب هست  چه از زنان چه ازمردان ترجمه بسیار راحتی دارند. 

فرهنگسرای امام (ره)همزمان با هفته دفاع مقدس، نشست «آیینه های ایثار» که مروری  بر ادبیات خاطره نویسی زنان در دفاع مقدس دارد را با مشارکت امور ادبی سازمان فرهنگی هنری شهرداری تهران در تاریخ ۶ مهرماه برگزار کرد.

منبع: مشرق

کلیدواژه: کرونا اعتراضات آمریکا قرارداد ایران و چین کتاب ادبیات پایداری ادبیات خاطره نویسی دفاع مقدس جنگ حضور ی زنان مثل یک بچه ها

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.mashreghnews.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «مشرق» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۲۹۴۵۳۶۷۳ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

سعی کردیم وفادار به واقعیت باشیم/فیلم دفاع مقدس باید برای نسلی که جنگ را یک روز هم ندیده جذاب باشد

حبیب‌الله والی‌نژاد گفت: ما سعی کردیم راوی باشیم و امانت‌دار اگرچه امانت‌داری سخت است چرا که می‌خواهیم درست بگوییم و البته جذاب که این کار سختی است.

به گزارش گروه فرهنگی خبرگزاری دانشجو، حاج حبیب والی‌نژاد که در کارنامه هنری خود آثاری چون «پایان انتظار»، «نیمه پنهان ماه»، «ایستاده رد غبار»، «بادیگارد» را ثبت کرده خاطراتش را از عهد اخوت و صیغه برادری رزمندگان آغاز کرد. او در شب خاطره حوزه هنری برای حاضران در سالن سوره شرح داد: پیش از عملیات‌ها عهد و پیمانی بسته می‌شد تا بازماندگان ماموریت‌ها حتی یک ثانیه از لحظات جنگ را برای مردم بازگو کنند. یکی وفای به عهد را با روایتگری  یکی با تصویر باید رویت می‌کرد. من سعی کردم وقایع را به تصویر بکشم ولی اینکه چقدر توانسته‌ام عهد اخوت، برادری و توکل را نشان نشان دهم، نمی‌دانم.

 

او افزود: همه قهرمانان کشورمان فقط توکل کردند و هرکس توکل کرد و به ماجرای کربلا ایمان داشت در این مسیر موفق شد چون مسیر، مسیر سختی است و حتی انتخابش هم سخت است.

حاج حبیب والی‌نژاد اظهار کرد: من توفیق داشتم که در حوزه هنری فیلمبرداری را آموختم بنابراین سعی می‌کردم در میدان لحظات را ثبت کنم. و اما سینما، قاب سینما برای امروز است که به گفته مقام معظم رهبری ما تکلیف داریم به تصویر بکشیم. سختی کار تا اینجاست که چطور آن را تبدیل به فیلمنامه جذاب و دیدنی کنیم. کار ساخت فیلم دفاع مقدس و «آسمان غرب» خیلی کار سختی بود و خیلی از افراد برای تولید آن کمک کردند. من به عنوانسرباز در ارتش با دوستان هوانیز خواستم با عهد اخوتی که بسته‌ایم تنها سه روز از انتخاب، توکل و نبرد شهید شیرودی و دوستانی را که به او کمک کردند، نشان دهیم.

وی ادامه داد: در شرایطی که ارتش عراق از چندمرز سعی کرد وارد کشور شود، شهید شیرودی و همرزمانش عهد اخوت بستند. در آن زمان شرایط سختی وجود داشته و انتخاب حضور در میدان هم انتخاب سخت بوده است. از طرفی عراق محل اسکان نیروهای ایرانی را هم بمباران می‌کرد تا به سرپل ذهاب نروند.

وی با اشاره به اینکه برای ما هم از این دست تصمیم‌ها خیلی زیاد است به زیاد بودن قهرمانان بی‌ادعایی که از جانفشانی‌هایشان صحبت نمی‌کنند و قهرمانان کشور هستند، پرداخت.

تهیه کننده «آسمان غرب» خطاب به حاضران در سالن تاکید کرد: ماجراها و رشادت‌هایی در سینه همرزمان و افرادی که در جنگ حضور داشته‌اند وجود دارد که رفتن سراغ آنها و یددن و شنیدن آنها کار شما است. ما با ساخت «آسمان غرب» قدم اول را برداشتیم و قدم‌های بعد را شما باید بردارد. تمام آنچه در سینه مبارزان و مردان جنگ وجود دارد یک درس برای نسل امروز است تا برای آینده عبرت بگیرید. برای همین هم مقام معظم رهبری فرمودند درباره قهرمان‌ها بگوییم و فیلم درباره آنها بسازیم. شهید شیرودی این قهرمانی را برای سه روز در منطقه سرپل انجام می‌دهد و خوب است که پس از آن را شما بخوانید، ببینید و بگویید.

وی درادامه به خاطرات نیروهای هوانیروز در پادگان ابوذر و شهید شدن هزار ایرانی در یک روز سخن گفت. وی همچنین یادآور شد: فیلم سینمایی «آسمان غرب» درباره سه روز عملیات قهرمانه شهید علی اکبر شیرودی و همرزمانش است.

والی نژاد در ادامه به شرایط سخت ساخت فیلم «آسمان غرب» اشاره کرد و در ادامه از شهید مرتضی آوینی یاد کرد.

وی در پایان سخنانش گفت: با مرتضی آوینی در حوزه هنری و در دوره بعد از جنگ همکاری کردم. آنچه شهید آوینی ساخت در دوره‌ای بود که در بخش تولید روایت فتح بودم و برخی آثار ساخته شد. ما سعی کردیم راوی باشیم و امانت‌دار. اگرچه امانت‌داری سخت است چراکه می‌خواهیم درست بگوییم و البته جذاب که این کار سختی است. ما سعی کردیم وفادار به واقعیت باشیم. فیلم باید برای نسلی که جنگ را یک روز هم ندیده جذاب باشد و در عین حال واقعیت داشته باشد. من از شهید آوینی آموختم و در روایت فتح مستندسازی کردم.