همه گیری های بزرگ و دگرگونی های بنیادین اجتماعی
تاریخ انتشار: ۱۴ مهر ۱۳۹۹ | کد خبر: ۲۹۵۳۰۷۲۳
گروه غرب از نگاه غرب خبرگزاری فارس: تا قبل از ماه مارس سال جاری احتمالا عده کمی فکر می کردند که یک بیماری بتواند به یک عامل تعیین کننده مهم در تاریخ بشر تبدیل شود.
اما دیگر چنین نیست. مردم اندک اندک در حال فهم این موضوع هستند که تغییرات اندکی که کووید 19 تاکنون آنها را تقویت یا تسریع کرده - پزشکی از راه دور، فاصله گیری اجتماعی، دورکاری، مرگ دست دادن انسان ها با هم، خرید آنلاین، ناپدید شدن عملی پول نقد و از این قبیل - شروع به تغییر دادن شیوه زندگی آنها کرده است.
بیشتر بخوانید:
اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!
بررسی سه طاعونی که در گذشته رخ داده می تواند برخی سرنخ ها را در این باره به دست بدهند که کووید 19 چگونه می تواند مسیر تاریخ را تغییر دهد. همانطور که من در درس خود «طاعون ها، همه گیری ها و سیاست» به دانشجویانم می گویم، همه گیری ها معمولا امور انسانی را به سه طریق شکل می دهند.
اول آنکه عمیقا جهان بینی بنیادین یک جامعه را دگرگون می کنند. دوم اینکه می توانند ساختارهای اقتصادی محوری را زیر و رو کنند. و سرانجام آنکه می توانند کشمکش های قدرتی را در میان ملت ها موجب شوند.
بیماری، محرک ظهور غرب مسیحی
طاعون آنتونین و دوقلویش طاعون قبرسی – که هم اکنون عده زیادی معتقدند عامل هر دوی آنها یک رگه از آبله بوده - از 165 تا 262 بعد از میلاد امپراتوری روم را درنوردید. برآورد می شود که نرخ مرگ و میر این دو همه گیری روی هم از یک چهارم تا یک سوم جمعیت این امپراتوری را شامل می شده است.
آمار مرگ و میرها هرچند تکان دهنده اند اما تنها بخشی از داستان را بازگو می کنند. این همه گیری ها دگرگونی ژرفی را در فرهنگ مذهبی امپراتوری روم نیز باعث شده است.
در ابتدای شیوع طاعون آنتونین این امپراتوری مشرک بود. اکثریت غالبی از جمعیت آن خدایان و ارواح متعددی را می پرستیدند و باور داشتند که رودها، درختان، مزارع و ساختمان ها هر کدام روح خاص خودشان را دارند.
مسیحیت یک دین تک خدایی که وجه اشتراک اندکی با شرک دارد، تنها 40 هزار پیرو داشت که بیشتر از 0.07 درصد از جمعیت این امپراتوری را تشکیل می داده اند.
اما در فاصله یک نسل و در انتهای طاعون قبرسی، مسیحیت به دین غالب در این امپراتوری تبدیل شده است. این دو همه گیری چگونه بر این دگرگونی عمیق مذهبی تاثیر گذاشته اند؟
رادنی استارک در کتاب تعیین کننده اش «ظهور مسیحیت» می گوید در نتیجه این دو همه گیری بوده که مسیحیت به یک سیستم اعتقادی بسیار جذاب تر تبدیل شده است.
اگرچه این بیماری تقریبا غیر قابل علاج بود، درمان تسکین دهنده ابتدایی – برای مثال تامین آب و غذا- می توانست زمینه های بهبودی کسانی را که بیش از حد ضعیف بودند فراهم کند. اجتماعات مسیحی این امپراتوری با انگیزه انجام امور خیریه مسیحی و با داشتن نوعی اخلاقیات مراقبت از بیماران- که شبکه های اجتماعی و خیریه قدرتمند پیرامون آن که کلیسای اولیه سازمان داده بود آنها را تواناتر نیز کرده بودند – تمایل داشتند و قادر بودند این نوع از مراقبت را تامین کنند.
از طرف دیگر رومی های مشرک به جای این کار یا از شیوع طاعون فرار می کردند یا به امید دورماندن از آلودگی خود را منزوی می کردند.
این کار دو نتیجه داشت. اول آنکه مسیحیان با نرخ هایی بالاتر از همسایگان مشرک خود از تاراج این طاعون ها جان سالم به در می بردند و با سرعت بیشتری سطوح بالاتری از ایمنی را در خود ایجاد می کردند. بسیاری از مشرکین با دیدن اینکه تعداد بیشتری از هم وطنان مسیحی شان از طاعون جان سالم به در می برند - و نسبت دادن این اتفاق به مشیت الهی یا مزایای مراقبت تامین شده توسط مسیحیان - به سمت اجتماع مسیحی و سیستم اعتقادی که نمایندگی می کرد کشیده شدند. همزمان معمولا مشرکین بیمار فرصت های بی سابقه ای را برای موعظه انجیل در اختیار مسیحیان می گذاشتند.
به گفته استارک عامل دوم این بود که این دو طاعون به شکل بی تناسبی بر کودکان و زنان باردار تاثیر می گذاشتند و نتیجه نرخ مرگ و میر پایین تر در میان مسیحیان، نرخ زاد و ولد بیشتر در میان آنان بود.
تاثیر نهایی تمام اینها این بود که حدودا در طول یک قرن، یک امپراتوری اساسا مشرک، کاملا در مسیر تبدیل شدن یه یک امپراتوری با اکثریت جمعیت مسیحی قرار گرفت.
طاعون ژوستینین و سقوط امپراتوری روم
طاعون ژوستینین که از روی نام امپراتور رومی که از 527 تا 565 میلادی حکومت می کرد نامگذاری شده، در سال 542 وارد امپراتوری روم شد و تا سال 755 از بین نرفت. برآورد می شود که در طول دو قرن جولان طاعون، 25 تا 50 درصد جمعیت این امپراتوری – که رقمی مابین 25 تا 100 میلیون نفر می شود- از بین رفتند.
این تلفات هنگفت انسانی اقتصاد را فلج کرد و ایجاد یک بحران مالی موجب شد که خزانه به آخر برسد و ارتش زمانی قدرتمند این امپراتوری ناتوان شود.
در شرق رقیب جغرافیایی اصلی روم یعنی پارس ساسانیان قرار داشت که طاعون آنجا را نیز از یغمای خود بی نصیب نگذاشته بود و از این رو در جایگاهی قرار نداشت تا بتواند از ضعف امپراتوری روم بهره برداری کند. اما نیروهای خلافت اسلامی راشدین در عربستان- که مدت ها توسط رومی ها و ساسانیان مهار شده بودند – عمدتا از طاعون در امان مانده بود. هنوز دلایل این امر به خوبی مشخص نشده است، اما احتمالا آنها مجبور بودند با منزوی کردن نسبی خلافت خود از مراکز شهری بزرگ این کار را انجام دهند.
خلیفه ابوبکر فرصتی برای از دست دادن نداشت. نیروهای او با استفاده از موقعیت به دست آمده به سرعت کل امپراتوری ساسانیان را فتح کردند و همزمان امپراتوری تضعیف شده روم را از قلمروهای خود در لاوانت، قفقاز، مصر و شمال آفریقا بیرون راندند.
دنیای مدیترانه ای پیش از همه گیری از طریق تجارت، سیاست، مذهب و فرهنگ نسبتا متحد بود. آنچه که بعدا ظهور یافت سه گانه ای مجزا از سه تمدن بود که برای قدرت و نفوذ با هم رقابت داشتند: یک تمدن اسلامی در شرق و جنوب حوزه مدیترانه؛ یک تمدن یونانی در شمال شرق مدیترانه و یک تمدن اروپایی بین غرب مدیترانه و دریای شمال.
این تمدن آخر- که هم اکنون آن را تمدن قرون وسطایی می نامیم- را یک سیستم اقتصادی متمایز جدید تعریف می کرد.
تا پیش از طاعون اقتصاد اروپایی متکی بر برده داری بود. بعد از طاعون تامین به شدت تقلیل یافته بردگان، زمینداران را وادار کرد تا برنامه هایی را برای تامین کارگران اسما «آزاد» شروع کند؛ رعایایی که برای صاحبان زمین کار می کردند و در ازای آن حفاظت نظامی و حقوق قانونی مشخصی را از ارباب دریافت می کردند. به این ترتیب بذرهای فئودالیسم افشانده شد.
مرگ سیاه قرون وسطی
مرگ سیاه در سال 1347 در اروپا شیوع پیدا کرد و در نتیجه آن بین یک سوم تا نیمی از کل جمعیت 80 میلیونی اروپا جان خود را از دست دادند. اما این طاعون چیزهای بیشتری جز انسان ها را نیز از میان برداشت. تا محو شدن این همه گیری در اوایل دهه 1350 ، یک دنیای مدرن متمایز ظهور یافته بود؛ دنیایی که کار آزاد، نوآوری تکنولوژیک و یک طبقه متوسط رو به افزایش معرف آن بود.
تا پیش از ورود باکتری یرسینیا پستیس در سال 1347، اروپای غربی یک جامعه فئودال بود که جمعیتی بیش از اندازه داشت. نیروی کار ارزان بود، رعایا قدرت چانه زنی کمی داشتند، راه تحرک اجتماعی مسدود بود و انگیزه اندکی برای رشد بالا بردن بازدهی وجود داشت. اما از دست دادن نفوسی در این تعداد یک جامعه متحجر و متصلب را به تکان درآورد.
کمبود کارگر به دهقانان قدرت چانه زنی بیشتری داد. در اقتصاد کشاورزی آنها تشویق به سازگار کردن گسترده خود با فناوری های جدید و موجود - خیش های آهنی، سیستم کاشت چرخشی سه محصول و بارور کردن زمین با کود حیوانی که همگی بازدهی را به شدت افزایش دادند - شدند. گذشته از مناطق روستایی، این کار به ابداع وسایل صرفه جویی کننده در زمان و نیروی کار مثل دستگاه چاپ، تلمبه های آبی برای بیرون کشیدن آب معادن و سلاح هایی که با باروت کار می کردند انجامید.
از آن سو آزاد شدن از تعهدات فئودالی و تمایل به بالا رفتن از نردبان اجتماعی، بسیاری از دهقانان را تشویق به نقل مکان به شهرها و ورود به عرصه صنایع دستی و تجارت کرد. افراد موفق تر ثروتمندتر شدند و طبقه متوسط جدیدی را شکل دادند. آنها اکنون می توانستند از پس پرداخت هزینه کالاهای تجملی بر آیند که فقط از جایی بیرون از مرزهای اروپا تهیه می شدند و این اتفاق هم تجارت از راه دور را تشویق کرد و هم کشتی های سه دکله کارآمدتری را که برای انجام چنین تجارتی مورد نیاز بود بهبود بخشید.
افزایش ثروت این طبقه متوسط جدید، مشوق طرفداری از هنرها، علوم، ادبیات و فلسفه گردید. نتیجه این فرایند انفجاری در خلاقیت فرهنگی و روشنفکری بود، چیزی که امروزه آن را رنسانس می نامیم.
آینده فعلی ما
هیچ یک از آنچه گفته شد به این معنا نیست که همه گیری کووید19 که همچنان در جریان است به همین ترتیب پیامدهای زیر و روکننده ای را به دنبال خواهد داشت. نرخ مرگ و میر کووید19 به هیچ وجه شباهتی به تلفات طاعون هایی پیش گفته نیست و در نتیجه پیامدهای آن نیز ممکن است به آن اندازه در ارکان وضع موجود لرزه نیندازد.
اما نشانه هایی وجود دارد که ممکن است چنین اتفاقی هم روی دهد. آیا تلاش های نه چندان قدرتمندانه جوامع باز غرب برای چیره شدن بر این ویروس، در حال در هم شکستن ایمان پیشاپیش مردد نسبت به لیبرال دمکراسی و ایجاد فضایی برای پیدایش و تکامل سایر ایدئولوژی هاست؟
به شکل مشابه مواردی که اشاره شد، شاید کووید19 نیز در حال تسریع یک چرخش ژئوپلتیک در توازن قدرت بین آمریکا و چین باشد که از قبل هم وجود داشته است. در طول این همه گیری چین رهبری جهانی را در تامین کمک های پزشکی به سایر کشورها به عنوان بخشی از ابتکار «جاده ابریشم سلامت» خود در دست گرفته است. برخی می گویند که آمیزه شکست آمریکا در رهبری و موفقیت نسبی چین در در دست گرفتن ابتکار عمل، ممکن است به خوبی نقش یک موتور محرک قدرتمند را برای قد برافراشتن چین در یک جایگاه رهبری جهانی بازی کند.
سرانجام آنکه به نظر می رسد کووید19 نقش برآب شدن الگوها و شکل مدت ها تثبیت شده کار را تسریع کرده و نتایجی در بر داشته باشد که می تواند از جمله بر آینده برج های اداری، شهرهای بزرگ، حمل نقل گروهی و بسیاری چیزهای دیگر تاثیر بگذارد. ممکن است بعدها ثابت شود که این کاربست ها و تحولات اقتصادی مرتبط با آن همان دگرگون های عمیقی را به دنبال داشته باشد که مرگ سیاه در سال 1347 موجب شده است.
در نهایت پیامدهای دراز مدت تر این همه گیری – همچون تمام همه گیری های پیشین – برای کسانی که باید آنها را متحمل شوند ناشناخته اند. اما درست همانطور که طاعون های قبلی جهانی را که در حال حاضر ما در آن ساکن هستیم ساخته اند، این بیماری نیز احتمالا جهانی را خواهد ساخت که نوادگان و نوادگان نوادگان ما در آن سکونت خواهند داشت.
نویسنده: اندرو لتم (Andrew Latham) استاد علوم سیاسی در کالج مکلستر
منبع: https://b2n.ir/369179
انتهای پیام.
منبع: فارس
کلیدواژه: چین پزشکی بیماری اجتماعی امپراتوری روم همه گیری همه گیری ها دست دادن طاعون ها
درخواست حذف خبر:
«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.farsnews.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «فارس» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۲۹۵۳۰۷۲۳ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.
خبر بعدی:
(ویدئو) از دست دادن «مهاجرانی» یک اشتباه بزرگ در تاریخ تلویزیون بود
کد ویدیو دانلود فیلم اصلی
حمله به نمازگزاران در گذره هرات افغانستان/ ۶ نفر شهید شدند