به نقل از «شبستان»

پرهیز از «ریا» از مهمترین مضامین اندیشه حافظ است

تاریخ انتشار: ۲۰ مهر ۱۳۹۹ | کد خبر: ۲۹۵۹۳۷۶۷

یک استاد دانشگاه گفت: حافظ اگر درد دین نداشت و حریم حرمت را نمی شنا خت همچون برخی از سرایندگان عصر خویش یا لب فرو می بست یا از دین به دنیا فروشان به سادگی درمی گذشت.

«دکتر محمد حسن مقیسه» به مناسبت ۲۰ مهر که روز بزرگداشت حافظ نامگذاری شده است، در پاسخ به این سوال که راز مانایی حافظ در چیست، به خبرنگار فرهنگی خبرگزاری شبستان گفت: برای پاسخ به این پرسش جواب های فراوانی می توان نگاشت اما به کوتاه سخن بنده می گویم دو رویکرد بنیادین را در راه و روش حافظ  می توان دید؛ یکی بر زبان و دیگری در بیان.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

آن نخستین هنر کلامی و موسیقیایی متعالی و برترین است و دومی نکته های ناب و نازِ خفته در شعر اوست.

 

این استاد دانشگاه و پژوهشگر ادامه داد: آن اولین را در گزینش بهین، ترکیبهای وزین و به ویژه اوزان خوش آهنگ که اتفاق را، بسامدی درخور و شایسته  گفت در گفتار موزون حافظ  یافته اند، می توان  نمود و نشان داد که به خوبی نیز خوی خود را حتی در منظومه اشعار پارسی سرایان جدید و قدیم نمایانده است که  البته بازشرح آن مجال و محل فراختری می طلبد. من در اینجا برای نمایاندن آن هنر کلامی، فقط  به دو بیت شاهد ذیل بسنده می کنم:

این خرقه که من دارم در رهن شراب اولی  

این دفتر بی‌معنی غرق می ناب اولی

 

یا این بیت و هنر او درترکیب سازی و چینش واژگان:

زاهد و عجب و نماز و من و مستی و نیاز

تا تو را خود ز میان با که عنایت باشد

 

وی اظهار داشت:  دومین راز مانایی حافظ ، اندیشه و درک و درد و معارف و مسایلی است که او گفته و هنوز ما راست؛ در قیل و قال هایمان، در گفت و شنودهایمان، در اندیشه، اعمال و گفتارمان و آن ها چیزی نیست جز ریا و تظاهر و خود را  فرا نمودن به چیزی و کسی و راهی، ولی به چیزی، کسی و بیانی دیگر آن ها را نمایاندند، که شوربختانه این خیم در اکنونه روزِ جامعه  ما نیز در عیان و بیان است؛ همان خُلق ناپسندی که او « سالوسی»اش خوانده و ما آن را «بوقلمون صفتی» می نامیم؛ یعنی دورویی، دورنگی. 

 

این محقق و پژوهشگر تصریح کرد: حافظ اگر درد دین نداشت و حریم حرمت را نمی شناخت، همچون برخی از همانندان و سرایندگان عصر خویش یا لب فرو می بست یا به ساحری سازشی ساده، از دین به دنیا فروشان به سادگی در می گذشت و قبا و عبای خویش را فراهم می آورد و نه در گذر که بر کرانه، کناره می گرفت، آهسته می رفت و آرام می نشست و فریاد بر نمی آورد:

زاهد چو از نماز تو کاری نمی رود 

هم مستی شبانه و راز و نیاز من 

 

مقیسه خاطرنشان کرد: پرهیز از ریاکاری که یکی از مضامین اندیشه های حافظ است، اکنون نیز از لکه های برآشوبنده  عصر و نسل ما است. ما در روزگار کنونی نیز گرفتار گفتار کسانی هستیم که خود را اهل نماز و نیاز می دانند و می نمایانند و با این دورویی فرا می نمایانند که می خواهند «حال» جامعه را خوب کنند، اما به صد روی، «مال» او را درمی ربایند و در کار دنیایشان درمی بازند!

حافظ مکن ملامت رندان که در ازل

ما را خدا، ز زهد ریا بی نیاز کرد

پایان پیام/31

منبع: شبستان

کلیدواژه: ۲۰ مهر ماه مریم داوری روز بزرگداشت حافظ حافظ

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت shabestan.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «شبستان» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۲۹۵۹۳۷۶۷ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

تفال به حافظ سه شنبه ۱۱ اردیبهشت ۱۴۰۳؛ مرا به رندی و عشق آن فضول عیب کند...

فرارو- فال گرفتن از آثار ادبی، از باور‌های کهن این مرز و بوم است. در گذر زمان ساکنان این خاک به ادیبانی که گمان می‌بردند بهره‌ای از کلام حق دارند رجوع می‌شد. با این حال، اما در گذر زمان تنها تفال به حافظ در فرهنگ عامیانه ما باقی مانده است.

مرا به رندی و عشق آن فضول عیب کند
که اعتراض بر اسرار علم غیب کند

کمال سر محبت ببین نه نقص گناه
که هر که بی‌هنر افتد نظر به عیب کند

ز عطر حور بهشت آن نفس برآید بوی
که خاک میکده ما عبیر جیب کند

چنان زند ره اسلام غمزه ساقی
که اجتناب ز صهبا مگر صهیب کند

کلید گنج سعادت قبول اهل دل است
مباد آن که در این نکته شک و ریب کند

شبان وادی ایمن گهی رسد به مراد
که چند سال به جان خدمت شعیب کند

ز دیده خون بچکاند فسانه حافظ
چو یاد وقت زمان شباب و شیب کند

شرح لغت: جیب: گریبان/صهبا: باده/ ریب:شک و تردید.

تفسیر عرفانی:‌

۱- ویژگی‌های شما عبارت اند از: نجیب، درسخوان، قابل اعتماد، جسور، مصمم، پرهیزکار، جذاب و دلربا، رفیق دوست، اصیل، مودب، جدی، با وجدان، فرشته خو، خجول، منطقی، شریف، خیرخواه، واقع بین، پاک، دوست داشتنی، اهل گردش، ولخرج و دوستدار ثروت.

۲- حضرت حافظ در بیت‌های سوم، چهارم و پنجم می‌فرماید:

آن لحظه بوی خوش سیه چشم بهشتی پراکنده می‌شود که غبار میخانه، ما را عطر گریبان خود سازد.

* کرشمه ساقی آنگونه راه دل اهل اسلام را میزند که هیچ کس حتی صهیب از صحابه رسول خدا (ص) از باده نوشی نمی‌تواند بپرهیزد.

* کلید گنج نیکبختی و مقبولیت نزد صاحبدلان است. نباید کسی در این مساله شک و تردید کند.

حال خود باید نیت خود را تفسیر نمایید.

تعبیر غزل:

انسان زمانی به موفقیت و مراد خود می‌رسد که در این راه زحمت بسیار کشیده باشد. تو نیز اگر می‌خواهی به سعادت برسی هیچ شک و تردیدی به دل راه مده و بدان که وسواس و تردید عوامل بازدارنده و منفی هستند به سرزنش‌های بی خبران توجهی مکن تا به کمال مطلوب خود برسی.