به نقل از «ایرنا»

تحولات اساسی در ساختار اجتماعی و سیاسی جامعه راهکار معضل حاشیه‌نشینی

تاریخ انتشار: ۳۰ مهر ۱۳۹۹ | کد خبر: ۲۹۷۰۸۷۳۶

به گزارش ایرنا و براساس آمارهای وزارت راه و شهرسازی اکنون ۹ میلیون نفر از جمعیت بیش از ۸۱ میلیونی کشور در حاشیه ۹۱ شهر به وسعت ۵۳ هزار هکتار زندگی می‌کنند  و بر این اساس جمعیت حاشیه نشین کشور با احتساب اتباع بیگانه به ۱۳ میلیون نفر می‌رسد.
نسبت حاشیه نشینان استان اصفهان به کشور به غیر از آمار اتباع بیگانه از نظر جمعیت و وسعت به ترتیب حدود پنج و چهار درصد است.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

در مجموع بیش از ۲ هزار هکتار از گستره شهرهای استان اصفهان شامل اصفهان، کاشان، خمینی‌شهر، نجف‌آباد و شهرضا را مناطق حاشیه‌نشین تشکیل می‌دهند.

در زمان حاضر جدای از آمارهای غیر رسمی و اتباع خارجی، بیش از ۲۲۰ هزار نفر در وسعت ۵۲۵ هکتاری حاشیه‌های کلانشهر اصفهان ساکن هستند. همین تعداد طبق آمارهای غیر رسمی، نیم میلیون نفر هم گزارش شده است. 

بنا به اعلام کمیسیون اجتماعی شورای شهر اصفهان در آخرین بررسی ها ۹ منطقه حاشیه‌ای و ۴۰۰ نقطه بی‌دفاع شهری در اصفهان شناسایی شده است،

بسیاری از صاحب نظران امر معتقدند  که عامل مهم ایجاد و گسترش حاشیه‌نشینی در کلانشهرها بطور عمده مشکلات اقتصادی و مهاجرت است.

آنها فقر اقتصادی، فرهنگی، بهداشتی و آموزشی را نتیجه و دستاورد حاشیه‌نشینی ذکر می‌کنند و مهمترین راهکار برای کاهش و یا رفه این پدیده را تحول مهم در ساختارهای اصلی جامعه در ابعاد سیاسی، اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی می‌دانند.  

حاشیه نشینی در اصفهان از نوع مهاجرنشینی است

استاد جامعه شناسی دانشگاه اصفهان با بیان اینکه حاشیه‌نشینی مشمول ۲ تعریف در بعد جامعه شناسی (مهاجرت) و جغرافیا و جامعه شناسی شهری است گفت:  در بعد دوم که مربوط به جغرافیای شهری است و افراد در خانه‌هایی زندگی می‌کنند که ساخت و ساز آن غیرقانونی است و امکانات وخدمات دولتی مانند آسفالت، آب، برق و گاز وجود ندارد و یا غیرقانونی استفاده می‌شود در اصفهان وجود ندارد.

مرتضی پدریان در گفت و گو با ایرنا افزود: ولی اگر حاشیه‌نشینی را به معنای جامعه شناسی در سطح کلان بنگریم که از مهاجرنشینی و محلی برای زیست طبقات پایین جامعه شکل گرفته بخشی از مناطق حاشیه‌ای شرق و غرب اصفهان را شامل می‌شود.

وی از جمله این مناطق به منطقه حصه و ارزنان در شرق اصفهان و منطقه جوی‌آباد در غرب و در شهرستان خمینی شهر اشاره کرد که در آن مناطق، ترکیبی از مهاجران به دنبال فقر اقتصادی و فرهنگی ایجاد شده است.

وی ادامه داد: مشکلات بهداشتی از جمله شیوع کرونا در مناطقی از استان که به لحاظ اقتصادی دچار فقر هستند به دلیل عدم توانمندی مالی برای تقویت ساختارهای فیزیولوژیکی بیشتر است .

این پژوهشگر اجتماعی افزود: ساکنان این مناطق چون به لحاظ اقتصادی و تامین معاش و هزینه‌های زندگی دچار تنگنا هستند خیلی به پروتکل های بهداشتی و مسائل مربوط به حوزه های پیشگیرانه دقت آنچنانی نمی کنند زیرا به لحاظ شرایط اقتصادی، شرایط مناسبی ندارند.

به گفته وی افراد در اینگونه جوامع که دچار فقر اقتصادی و به دنبال آن فقر فرهنگی هستند به داده‌های علمی خیلی توجه نمی‌کنند و بیشتر  به دنبال حوزه‌های تقدیرگرایانه درباره مرگ و زندگی هستند.

پدریان تصریح کرد: بنابراین سه عامل مهم که در مناطق حاشیه‌ای در شرایط شیوع کرونا وجود داشت و دارد شامل اجبار در تامین معیشت، ناتوانی در تقویت ساختارهای فیزیولوژیک مانند تغذیه مناسب و استفاده از مواد غذایی موثر و پیشگیری کننده از بیماری و فقر فرهنگی است.

 شرایط اقتصادی به گسترش حاشیه‌نشینی دامن زده است

وی در خصوص این که میزان حاشیه‌نشینی گسترش یافته است،  افزود: به طبع آنچه مهم است این است که امروز شرایط اقتصادی جامعه ما به شدت دچار بحران است و جامعه یک التهاب خاصی را  تجربه می‌کند کند که روز به روز میزان تورم و برآمدگی آن بیشتر می شود که این به طبع باعث گسترش حاشیه‌نشینی شده است.

استاد جامعه شناسی دانشگاه اصفهان افزود: اکنون بالارفتن فشار اقتصادی و هزینه‌های مسکن و افزایش میزان اجاره بها به گسترش جغرافیایی این پدیده تهدیدزا در کلانشهرها منجر شده است زیرا در این شرایط بخشی از اعضای جامعه، فقرشان سنگین‌تر و شدیدتر شده و مجبور هستند برای تامین نیازها و یا حتی مسکن خود به حاشیه شهرها پناه ببرند.

وی یکی از مهمترین علت‌های فشار اقتصادی در سالهای اخیر به‌ویژه سال جاری را تحریمها و تورم عنوان کرد که روز به روز فربه‌تر شده و جامعه را به سمت فقر و حاشیه‌نشینی گسترده هدایت می‌کند.

آسیب‌های اجتماعی به عنوان ثمره گسترش حاشیه‌نشینی در ۱۰ سال آینده می‌روید

این پژوهشگر و محقق اجتماعی استان اصفهان تصریح کرد: حاشیه‌نشینی، آسیب های سنگینی به دنبال دارد بطوریکه پیش‌بینی می‌شود ثمره گسترش و افزایش آن در ۱۰ سال آینده با  انواع آسیب های مختلف اجتماعی در جامعه نمایان شود.

وی یادآور شد: برای این مقوله، راهکار مقطعی، محدود، منطقه ای و محلی نمی‌توان ارائه داد و تا ساختارها بطور کلی متحول و دگرگون نشود نمی‌توان قدمی برای کاهش آن برداشت.

به گفته پدریان، هر نوع راهکار محلی و منطقه‌ای در اصل شاید داروی مسکنی برای تسکین موقت درد باشد و براین اساس راهکارهای محلی و محدود نمی‌تواند مانع رشد بذر این آسیبهای کاشته شده که در حال تنومند شدن است باشد.

مهمترین راهکار تحول در ساختارهای کلی کشور است

این جامعه شناس افزود: تنها راهکار اساسی برای کاهش و یا رفع مساله حاشیه‌نشینی، تحولات اساسی در ساختارهای سیاسی، اجتماعی و فرهنگی است.

وی اضافه کرد: پرداخت یک میلیون تومان به افراد یارانه‌بگیر و یا ودیعه مسکن علاوه بر اینکه نتوانست دردی از دردهای افراد نیازمند را رفع کند بلکه به معضل تورم در جامعه دامن زد.

پدریان این اقدامات را به نوعی تزریق یک مسکن کوتاه مدت به جامعه دانست که حتی  این تزریق نمی‌تواند ادامه داشته باشد.

به گفته وی امروز افزایش قیمت دلار به بالای ۳۰ هزار تومان، تمام ارکان جامعه را از باربری که بار حمل می‌کند تا تاجری که میلیاردی تجارت می‌کند تحت تاثیر قرار داد و دلیلش این است که زمانی در عرصه سیاست خارجه به گفته دلسوزان، اقتصاددانان و متخصصان مسائل اقتصادی و سیاسی کشور توجه نکردیم.

 این پژوهشگر اجتماعی تصریح کرد: ما نمی‌توانیم مقابل دنیا بایستیم و انتظار داشته باشیم که کشور در رفاه باشد که این مشکل در ساختار سیاسی جامعه است که باید بررسی و چاره‌اندیشی شود.

 ناتوانی تامین ملزومات زندگی، برخی افراد را به سکونتگاه‌های حاشیه‌ای کشاند

عضو هیات علمی گروه روانشناسی دانشگاه علوم پزشکی اصفهان گفت: به علت اینکه سبک زندگی شهرنشینی به گونه‌ای شده که بخشی از شهروندان عادی جامعه از عهده تکالیف، مسوولیت ها و ملزومات زندگی عادی بر نمی‌آیند، جمعیت حاشیه‌نشینی رو به افزایش است.

 مجتبی ناجی در گفت و گو با ایرنا افزود: زندگی در سکونتگاه‌های عادی نیازمند ملزوماتی شامل پرداخت اجاره بها، حق شارژ برای خدمات مصرفی مانند برق، آب و گاز و مالیات و عوارض است.

وی ادامه داد: بر این اساس افرادی که توانایی یا وسع پرداخت تعهدات را ندارند و به طبع از مکان‌های طبیعی، سالم و نرمال رانده می شوند و به سمت فضاهای بی‌دفاع شهری که در آنجا تعهدات شهروندی از آنها مطالبه نمی‌شود کشانده می‌شوند.

این روانشناس افزود: در مناطق حاشیه‌نشین شهرها هرچند مطالبات شهروندی تاحدودی از افراد صورت ‌نمی‌گیرد ولی آنجا هم برای خود قوانین نانوشته‌ای دارد اگر چه از دید بیرونی فکر شود که قوانین ندارد و هرج و مرج است در حالیکه آنها نیز برای خود فارغ از مالیات و تعهدات شهرنشینی، هنجارهایی را تعریف می‌کنند.

وی یکی از علتهای مهاجرت از روستاها به حاشیه شهرها را علاوه بر مشکلات اقتصادی، اشتغال و بیکاری، کنترل و نظارت اجتماعی در آن مناطق عنوان کرد و گفت: در آنجا به ساکنان اجازه نمی دهد خودسرانه براساس منویات خود زندگی کند و آنها پس از رانده شدن به کلانشهرها می‌آیند چون اختلاط فرهنگی و تنوع وجود دارد و برای همه سطح افراد، جایگاهی پیدا می شود.

عضو هیات علمی گروه روانشناسی دانشگاه علوم پزشکی اصفهان افزود: درصد بسیاری از افراد حاشیه‌نشین، مهاجر و غیربومی هستند و حتی از کشورهای دیگر هستند و در حواشی شهر اصفهان کسانی زندگی می‌کنند که فارسی زبان هم نیستند ولی یکدیگر را پیدا می کنند.

ناجی ادامه داد: در واقع حاشیه‌نشینی امری اجتناب ناپذیر است و اگر مناطقی که به عنوان حاشیه شناسایی می‌شود از بین برود منطقه جدید دیگری تولید می شود.

این روانشناس افزود:  اگر بخواهیم به شکل علمی و آسیب‌شناسی با حاشیه‌نشینی برخورد کنیم باید بپذیریم که درصدی از افراد جامعه هنجار پذیر نیستند و بنا به دلایل مختلف از جمله فقر اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی و یا به دلایلی اختلالات و ویژگی‌های شخصیتی و منش رفتاری که زیر بار قواعد و قوانین نمی‌روند و سلطه‌پذیر نیستند و به هنجارها و عرف جامعه احترام نمی‌گذارند.

کاهش تعهدات شهروندی مهمترین راهکار پیشگیری از گسترش حاشیه‌نشینی

استاد روانشناسی دانشگاه علوم پزشکی اصفهان افزود: یکی از راهکارهای مهم برای پیشگیری از گسترش حاشیه‌نشینی، کاهش سطح تعهدات شهروندی به گونه ای است که  اکثریت مردم قادر به اجرای آن باشند.

ناجی افزود: باید این تعهدات به شکلی باشد که مردم بتوانند از خدمات مصرفی و انرژی استفاده کنند و  سرپناهی با درآمدی که دارند اجاره بگیرند و مقداری از لحاظ اقتصادی واقع بینی صورت گیرد تا متناسب با درآمد افراد انتظارات و خواسته‌هایی که در قالب عوارض شهری است از افراد گرفته شود.

وی تصریح کرد: الان شرایطی در کلانشهرها ایجاد شده که اگر فردی با درآمد قانون کار تمام درآمد طول عمر کاری خود را برای تهیه مسکن اختصاص دهد موفق نمی شود و بر این اساس همه مردم نمی توانند از مسکن و ماوای استاندارد برخوردار باشند و از سویی نگهداری مسکن هم نیاز به هزینه‌هایی مانند آب، برق و گاز و سوخت دارد که از عهده این افراد خارج است.

این روانشناس یادآور شد: غیر از این هزینه‌ها،  افراد هزینه بهداشت ودرمان و آموزش دارند که الان هزینه‌های آموزشی که یکی از معضلات نوپدید در این دوره به لحاظ شرایط کرونا و آموزش غیرحضوری است موجب شده که بسیاری از بچه‌ها بازمانده از تحصیل و یا دچار افت تحصیلی شوند زیرا دسترسی به دستگاه‌های الکترونیکی ندارند و نمی‌توانند گوشی و یا تبلت تهیه کنند.

وی تصریح کرد: در این شرایط علاوه بر اینکه آموزش جزو ضروریات و اولویت‌های اولیه زندگی آنها نیست بهداشت هم جایگاهی ندارد زیرا استانداردهای لازم برای رعایت موارد بهداشت را ندارند و رعایت نکردن مسائل بهداشتی مشکلات بعدی مانند بیماریهای عفونی و ویروسی را برای آنها ایجاد می‌کند.

عضو هیات علمی گروه روانشناسی دانشگاه علوم پزشکی اصفهان افزود: بر این اساس  سوء ‌تغذیه و مشکلات درمانی ، بهداشتی و در نهایت معجونی از آسیب های متعدد اجتماعی برای افراد حاشیه‌نشین ایجاد می‌شود.

وی همچنین بافت این مناطق را به گونه ای دانست که اگر فردی نخواهد بزهکاری کند فرهنگ غالب و همرنگ شدن با آن محیط ایجاب می‌کند که فرد به خرید و فروش مواد تن بدهد و یا کالای قاچاق و دیگر رفتارهای غیرقانونی از او سربزند زیرا بسیاری از این افراد  نه مجوزی برای تجارت دارند و نه پروانه ای برای کسب و یا حتی بعضی از آنها مشکلات شناسنامه دارند و نمی‌توانند هویت خود را اثبات کنند.

وی در نهایت آسیبهای اجتماعی نشات گرفته از حاشیه نشینی را در ابعاد پیچیده‌تری شامل  اعتیاد، بزهکاری، قاچاق، مسائل اخلاقی، اضمحلال برخی از خانواده‌ها و یا تهدید سلامت جنسی افراد دانست.

مددجویان با هویت ساکن مناطق حاشیه‌ای در اصفهان زیرپوشش بهزیستی قرار می‌گیرند

معاون امور اجتماعی اداره‌کل بهزیستی اصفهان گفت:  مددجویان ساکن مناطق حاشیه‌ای که هویت و کد ملی دارند زیر پوشش دستگاه‌های حمایتی از جمله بهزیستی قرار می‌گیرند.

ناجی با اشاره به برنامه‌های بهزیستی به عنوان دستگاه حمایتی در مناطق حاشیه‌نشین افزود: آنهایی که بی‌سرپرست و از کار افتاده هستند و یا به تشخیص کمیسیون پزشکی مشمول درآمد نیستند به آنها مستمری پرداخت می‌شود.

وی  با بیان اینکه اعتیاد بطور معمول جزوی از رفتارهای افراد حاشیه‌نشین است گفت: آن افرادی نیز که به دلیل وابستگی به مواد مخدر و محرک نیازمند حمایت‌های درمانی هستند توسط واحدهای بهزیستی در قالب تیم سیار در این مناطق شناسایی و زیرپوشش قرار می‌گیرند.

این مسوول افزود: افراد معتادی نیز که رغبتی به درمان نداشته باشند به آنها خدمات کاهش آسیب مانند سرنگ یکبار مصرف و وسایل پیشگیری از سرایت بیماری عفونی مانند ایدز و هپاتیت سی ارائه می‌شود تا آسیبی که فرد تجریه کرده فراتر نرود و به یک معتاد بیمار خطرناک تبدیل نشود.

به گفته وی این افراد در مرحله بعد به سمت سم‌زدایی و درمان از طریق متادون درمانی و یا به مراکز اقامتی ترک اعتیاد ارجاع می‌شوند.

ناجی اضافه کرد: آنهایی که اعتیاد ندارند و بی خانمان هستند است اگر سالمند باشند به سرای سالمندان هدایت می شوند و اگر زیر ۶۰ سال بود و نشانه‌های روانپزشکی داشت به مراکز اعصاب و روان که شبانه‌روزی است سپرده می‌شوند.

وی افزود: افرادی هم که قابلیت بازتوانی و توانمند شدن دارند برای اشتغال یا حرفه‌آموزی بکارگیری می‌شوند و تسهیلاتی در اختیار آنها قرار داده می‌شود که در قالب شبکه ارتباطی خانوادگی به سمت استقلال و خودکفایی مالی برسند.

برچسب‌ها اصفهان اقشار حاشیه آسیب ها حاشیه نشینی بزهکاری سازمان بهزیستی کشور

منبع: ایرنا

کلیدواژه: اصفهان اقشار حاشیه آسیب ها حاشیه نشینی بزهکاری سازمان بهزیستی کشور اصفهان اقشار حاشیه آسیب ها حاشیه نشینی بزهکاری سازمان بهزیستی کشور اخبار کنکور گسترش حاشیه نشینی مناطق حاشیه ای فقر اقتصادی جامعه شناسی بر این اساس هزینه ها آسیب ها

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.irna.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «ایرنا» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۲۹۷۰۸۷۳۶ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

دشمن در حال ترویج معضل بی هویتی در جامعه است

معاون رئیس جمهور در امور زنان و خانواده گفت: دشمن جوانان و نوجوانان را هدف گرفته است تا معضل بی‌هویتی را بین آنان گسترش دهد. - اخبار استانها -

به گزارش خبرگزاری تسنیم از مشهد،انسیه خزعلی امروز در دوره آموزشی ارتقای مهارت‌های یادگیری و یاددهی زندگی و بالندگی والدین فرزندان دانش‌آموز در مشهد گفت: دشمن در حال ترویج معضل بی‌هویتی در جامعه است و برای مقابله با آن، رئیس جمهور کشورمان، جنبش تعهد به خانواده را در سازمان ملل مطرح کرد که هدف آن این است که با تمام وجود از خانواده دفاع کنیم.

وی افزود: طی دوره‌ای در مدارس فقط به آموزش پرداخته شد اما باید بدانیم پرورش و تزکیه بر آموزش مقدم است و برگزاری دوره ارتقای مهارتهای والدین برای بیدارسازی آنها در قبال خطراتی است که فرزندانشان را تهدید می‌کند.

معاون رئیس جمهور در امور زنان و خانواده با تاکید بر اینکه باید به پرورش توجه شود و تلاش می‌کنیم این پرورش را در ارتباط با والدین، پررنگ کنیم از شرکت‌کنندگان در این دوره آموزشی خواست در استان‌های خود، قرارگاه‌هایی ایجاد کنند که در آن مدارس تحت آسیب، شناسایی و مدیران همراه شوند.

خزعلی افزود: در این قرارگاه‌ها باید راهکارهای تشویق و تنبیه برای ایجاد انگیزه ارائه شود تا والدین به مشارکت، راغب شوند و در نهایت گزارش کار ارائه شود و ما هم از این روش پشتیبانی و حمایت می‌کنیم.

وی اضافه کرد: پس از 6 ماه به بهترین افرادی که در استان و شهر خود فعالیت موثری در این زمینه داشته باشند، مجوز داده می‌شود که کار را به صورت مستمر ادامه دهند.

انتهای پیام/282