به نقل از «خبرگزاری میزان»

مدیریت صحیح آب ارس؛ مستلزم نشست مشترک ۵ کشور

تاریخ انتشار: ۳۰ مهر ۱۳۹۹ | کد خبر: ۲۹۷۱۱۸۶۸

کاهش میزان آب جاری، آلودگی آبها، کاهش میزان کیفیت آب‌های جاری، مسمومیت آب‌ها در حوزه آبی کورا- ارس باعث آلودگی خاک و محیط زیست؛ نابودی جنگل‌ها و اراضی کشاورزی و مراتع و جانداران آبی می‌شود. خبرگزاری میزان - سید علی قائم‌مقامی کارشناس مسائل ترکیه -  رود خانه ارس و کورا یکی از مهمترین منبع آبی و محیط زیست مشترک سه کشور جمهوری اسلامی ایران، جمهوری آذربایجان و جمهوری ارمنستان در قفقاز جنوبی است.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

  سیاست آبی و محیط زیست و تداوم رشد و توسعه اقتصادی و اجتماعی سه کشور در این حوزه باید بدون فوت وقت با برگزاری اجلاس سه جانبه و اتخاد تدابیر جدید و لازم تعیین و حفظ شود.   ترکیه نیز در تعیین سیاست آبی و محیط زیست حوزه رودخانه ارس نقش حیاتی ایفاء می‌کند. منابع و سرچشمه‌های آبی رودخانه ارس از پنج کشور تامین می‌شود. قفقاز جنوبی امتداد سطح ژئوپلیتیک و ژئو اکونومیک و ژئواستراتژیک و سیاست آبی- هیدروپلیتیک ایران، ترکیه، ارمنستان و جمهوری آذربایجان است واین کشور‌ها دارای مرز‌های مشترک با یکدیگر هستند. قفقاز جنوبی منطقه حایل بین ایران و روسیه محسوب می‌شود.
ایران و عثمانی از قرن شانزدهم میلادی در قفقاز به رقابت با یکدیگر پرداختند و منطقه قفقاز و به ویژه منطقه آذربایجان، آران تحت کنترل ایران و عثمانی قرار گرفت.   بعد از فروپاشی شوروی و پایان جنگ سرد و اعلام استقلال جمهوری آذربایجان در سال ۱۹۹۱ میلادی، رقابت ترکیه و ایران و روسیه در منطقه قفقاز جنوبی و تلاش این سه کشور برای گسترش نفوذ در جمهوری، ارمنستان و گرجستان به اوج رسید.   نفت و گاز طبیعی جمهوری آذربایجان در سواحل دریای خزر در اختیار شرکت‌های بزرگ انرژی غربی قرار گرفت و به محیط زیست آسیب رساند.   بیشتر بخوانید:  ورود پساب‌های صنعتی ارمنستان به رود ارس نگران کننده است   صادرات نفت و گاز جمهوری آذربایجان از مسیر گرجستان به ترکیه منتقل شد و تخریب محیط زیست آبی و دریایی نصیب ایران شد. ترکیه تلاش می‌کند که جمهوری آذربایجان و گرجستان را بطور کامل در محور غرب و ناتو قرار دهد و در مقابل نفوذ ایران و روسیه در قفقاز موازنه قوا برقرار کند.
رود خانه ارس که بزرگترین شاخه رودخانه کورا است به ویژه در مناطق آذربایجان و شمال ایران حوزه آبی و محیط زیست بسیار حیاتی محسوب می‌شود.   مساحت حوزه آبخیزی، دبی رودخانه کورا- ارس ۲۹۰ هزار کیلو متر مربع است. ۶۵ درصد مساحت این حوزه آبی در داخل مرز‌های کشور‌های قفقاز واقع شده است. ۳۱.۵ درصد مساحت آن در جمهوری آذربایجان، ۱۸.۲ درصد در گرجستان، ۱۵.۷ درصد در ارمنستان و ۱۹.۹ درصد در ایران و ۱۵.۱ درصد در ترکیه قرار دارد.   سرچشمه‌های رودخانه کورا که از مناطق کوهستانی شمال شرق ترکیه سرچشمه می‌گیرد از گرجستان و آذربایجان عبور می‌کند و با رودخانه ارس که سرچشمه آن نیز ترکیه است، در ۱۵۰ کیلومتری سواحل دریای خزر بهم می‌پیوندد. ۴۵۱ کیلومتر رودخانه ارس در مجاور و به موازات مرز‌های ایران قرار دارد و به دریای خزر می‌ریزد.   بنا به آمارمتوسط سی ساله، حجم متوسط سالیانه آب جاری رودخانه ارس ۱۰.۵ (بنا به آمارمنابع پژوهشی ترکیه ۱۳ میلیارد متر مکعب تخمین زده شده است.) میلیارد متر مکعب است.   سرچشمه‌های رود خانه ارس عبارتند از: ۴ میلیارد متر مکعب از ترکیه، ۲ میلیارد متر مکعب از ارمنستان، ۲ میلیارد متر مکعب از جمهوری آذربایجان و ۲.۵ میلیون متر مکعب از ایران سرچشمه می‌گیرد.   رود خانه ارس ۹۰ هزار هکتار دشت مغان ایران و ۱۸۰ هزار هکتار دشت میل جمهوری آذربایجان را آبیاری می‌کند. ترکیه بر روی سرچشمه‌های رودخانه کورا، ارس سد آخوریان، آرپاچای با مشارکت ارمنستان سد احداث کرده است.
بزرگترین طرح حوزه آبخیزی رودارس در منطقه ساری قمیش واقع در استان قارص/ کارس ترکیه در حال اجرا است. سد کارا کورت Karakurt Barajı و نیروگاه برقابی این سد با توان ۱۰۰ مگا وات از سال ۲۰۱۷ میلادی درحال احداث است و درسال ۲۰۲۰ میلادی تکمیل و بهره برداری خواهد شد.   بنا به گزارش اداره امور آب دولت DSİ ترکیه؛ ارتفاع سد ۱۲۴ متر است. سد کارا کورت آب شرب، کشت و صنعت و آبیاری دشت ایغدیر و استان قارص را تامین خواهد کرد.   طول بدنه این سد ۱۴۲ متر و طول تاج سد ۴۹۷ متر و در بدنه آن ۶ میلیون متر مکعب سنگ ریزی و اسفالت انجام شده است. حجم ذخیره آب سد کارا کورت حداقل یک میلیارد و ۶۰۰ میلیون متر مکعب و حجم تولید برق سالیانه آن ۳۴۵ GWh خواهد بود.   بعد از تکمیل احداث این سد در ماه آوریل وماه مه هر سال آبگیری خواهد شد و در ماه‌های دیگر که بارندگی و حجم اب کاهش خواهد یافت، ذخایر آب سد مورد بهره برداری قرار خواهد گرفت.
سد‌های ترکیه بر روی رودخانه ارس، حجم آب جاری این رود را ۱.۶ میلیارد متر مکعب کاهش می‌دهد. ارمنستان نیز در سرچشمه‌های ارس سد احداث کرده است.   بر روی رود خانه ارس دو سد سد ارس و سد خدا آفرین بنا شده است. آب‌های سد ارس به صورت ۵۰+۵۰ بین جمهوری اسلامی ایران و جمهوری آذربایجان تقسیم شده است و مابقی آن برای حفظ محیط زیست به سوی دریای خزر سرازیر می‌شود.   سیاست آبی ترکیه
ترکیه در روند مذاکرات برای عضویت دراتحادیه اروپا باید سرفصل بیست و هفتم محیط زیست تحت عنوان سیاست محیط زیست اتحادیه اروپا است؛ اجرا و اصلاحات لازم را انجام دهد.
سیاست محیط زیست اتحادیه اروپا مبتی بر رفع آلودگی و کاهش وپیشگیری از آلودگی محیط زیست، بهره برداری از منابع طبیعی بدون ضرر رساندن بر تعادل اکولوژیک برای تامین روند رشد و توسعه پایدار، پیشگیری از خسارت و ضرر رساندن بر محیط زیست از منبع اصلی و حفظ محیط زیست با ایجاد همگرائی در بخش سیاست‌های انرژی و حمل ونقل است.   بعد از آنکه اتحادیه اروپا در سال ۱۹۹۳ بر اساس پیمان ماستریخت Maastricht تاسیس شد، سیاست محیط زیست آن نیز تدوین و تصویب گردید. اتحادیه اروپا شش برنامه محیط زیست را اجرا کرده است.   برنامه هفتم اجرایی محیط زیست ۷. Çevre Eylem Programı ترکیه از آگوست ۲۰۱۲ آغاز و تا سال ۲۰۲۰ ادامه خواهد داشت.
سیاست محیط زیست پیمان لیسبون که در اول دسامبر ۲۰۰۹ به مورد اجرا درآمد بر سه اصل استوار است:
حفظ کیفیت محیط زیست و بهبود وضعیت آن
بهره برداری از منابع طبیعی بصورت عاقلانه و با بصیرت
تشویق برای اتخاذ تدابیر در سطح بین المللی در جهت تحقیق و بررسی مسائل و مشکلات محیط زیست در سطح منطقه‌ای و بین المللی و بخصوص مبارزه با تغییرات اقلیمی و آب و هوائی   بیشتر بخوانید:  دیدار سران ایران، روسیه و آذربایجان بستر توسعه همکاری‌ها در بخش انرژی خواهد بود   سرفصل بیست و هفتم مذاکرات ترکیه با اتحادیه اروپا نیز شامل: ارزیابی موضوع‌های محیط زیست بر اساس "مکتسبات اتحادیه اروپا Acquis Communautaire، ارزیابی استراتژیک محیط زیست، مسئولیت محیط زیست، دستیابی به اطلاعات محیط زیست، کیفیت هوا و آب، مدیریت پسماند و زباله، حفظ شرایط طبیعت، کنترل آلودگی صنعتی و مواد شیمیائی، آلودگی صوتی و و تغییر شرایط اقلیمی است، ترکیه از سال ۲۰۰۷ الی ۲۰۱۳ میلادی باید اصول سرفصل محیط زیست را اجرا و تکمیل می‌کرد، هزینه آن بالغ بر ۵۹ میلیارد یورو بر آورد شده است.
ترکیه براساس نظریه آب‌های جاری فرامرزی و اعمال حاکمیت ملی برسرچشمه‌های دجله و فرات و ارس تاکید می‌ورزد.
کنوانسیون استفاده‌ی غیر کشتی رانی از جریان‌های آبی بین المللی که درماه می‌سال ۱۹۹۷ در نیویورک تصویب شده و تنها عهدنامه بین المللی ناظر بر جریان‌های آب شیرین مشترک جهان است. این کنوانسیون شامل ۲۸ ماده است. اما ترکیه به این کنوانسیون نپیوسته است. این پیمان برای کشورهائیکه امضاء نکرده اند، تعهد آور نیست.   ماده ۵ این عهدنامه، از لحاظ اخلاقی و فشار افکار عمومی بین المللی کشور‌هایی را که از جریان‌های آب شیرین رو زمینی و زیرزمینی مشترک برخوردارند، به حفاظت، استفاده و تقسیم بحق و معقول از آن جریان آبی متعهد می‌کند. ماده ششم این کنوانسیون معیار‌های "بحق و منصفانه" بودن را تبیین کرده است. نظیر:
عوامل جغرافیائی، هیدروگرافیک، اکولوژیک، موسمی
نیاز‌های اجتماعی و اقتصادی کشور‌ها
تعداد جمعیتی که از منابع آب استفاده می‌کنند.
میزان تاثیر بهره برداری از آب توسط یک کشوربر روی کشور دیگر
بهره برداری از آبراه‌ها در شرایط حاضر و آینده
بهره برداری از منابع هیدرولیک، حفاظت و اقتصاد آن و هزینه اقدامات پیشگیرانه مورد نظر
 ماده ۷ هم دولت‌ها را به خودداری از وارد ساختن“Significatif’“ آسیب قابل توجه به کشور‌های دیگری که از آن جریان آبی استفاده می‌کنند.
ماده هشتم، توسعه همکاری
ماده نهم، تبادل اطلاعات و آمار
در بخش چهارم کنوانسیون تحت عنوان دفاع و حفاظت و مواد ۲۰ و ۲۱ آمده است:
ماده ۲۰ - دفاع و حفاظت از اکوسیستم.
دولت‌های دارای آبراه‌ها بصورت انفرادی و یا دسته جمعی باید از اکو سیستم‌های آبراه‌های بین المللی دفاع و از آن‌ها حمایت کنند.
ماده ۲۱- پیشگیری از آلودگی و کاهش میزان آب، نظارت و کنترل بر آن: دولت‌ها باید درباره این مسائل تبادل نظر کرده و هماهنگ عمل کنند.
نتیجه: کاهش میزان آب جاری، آلودگی آبها، کاهش میزان کیفیت آب‌های جاری، مسمومیت آب‌ها در حوزه آبی کورا- ارس باعث آلودگی خاک و محیط زیست؛ نابودی جنگل‌ها و اراضی کشاورزی و مراتع و جانداران آبی می‌شود. در نتیجه ایران، ترکیه، جمهوری آذربایجان، ارمنستان و گرجستان باید گرد هم آمده و مدیریت صحیح آب را تدوین و اجرا کنند.   توان آبی تجدید پذیر درجمهوری آذربایجان بطور متوسط سالیانه ۴۴۷ میلی متر، ارمنستان ۵۹۲ میلی مترو گرجستان هزار میلی متر است. حجم آب‌های سطحی و سفره‌های زیر زمینی جمهوری آذربایجان ۴۰ میلیارد متر مکعب، ارمنستان ۹ میلیارد متر مکعب و گرجستان ۸۰ میلیارد متر مکعب است.   ذخیره آبی رودخانه کورا – ارس ۱۳ میلیارد متر مکعب است. ارمنستان صد در صد، گرجستان ۶۰ درصد و جمهوری آذربایجان ۵۰ درصد فاضلاب خود را به رودخانه ارس سرازیر و آب‌های این رودخانه را آلوده می‌کند.   سرچشمه‌های آبی جمهوری آذربایجان که به رودخانه ارس سرازیر می‌شوند متشکل از دو منبع آبی سرزمینی و دو منبع آبی کورا و ارس سرچشمه گرفته از ترکیه است.   رودخانه‌های کورا و ارس بعد از آنکه در ترکیه سرچشمه می‌گیرد وارد گرجستان و سپس جمهوری آذربایجان می‌شود. طول رودخانه کورا در ترکیه ۱۵۰ کیلو متر است و ۹۰۰ کیلومتر آن در اراضی جمهوری آذربایجان جاری است.   آب جاری کورا در گرجستان به طور متوسط سالیانه ۱۲ میلیارد مترمکعب/ دبی به آذربایجان وارد می‌شود. آب جاری ارس ناشی از سرچشمه‌های ترکیه از مسیر ترکیه به ارمنستان، ترکیه -آذربایجان، ایران -آذربایجان، ایران -ارمنستان و بار دیگر ایران - آذربایجان را سیراب کرده و از مرز‌های آن‌ها می‌گذرد و به رودخانه کورا پیوسته به دریای خزر می‌ریزد.   کل ذخایر سد‌های موجود در جمهوری آذربایجان ۲۲ میلیارد متر مکعب است. در جمهوری آذربایجان کل مصرف سالیانه ۱۳ میلیارد متر مکعب است. ۷۶ درصد آن در بخش کشاورزی، ۵ درصد آن در بخش خانگی و ۲۰ درصد آن در بخش صنایع مصرف می‌شود.   جمهوری آذربایجان و ایران درباره مدیریت و برداشت آب ارس قرارداد امضاء کرده اند. اما درباره مدیریت رودخانه کورا که بزرگترین منبع ابی منطقه است قرارداد مدیریت آب امضاء نشده است.   در سال ۱۹۹۷ میلادی بین گرجستان و جمهوری آذربایجان درباره حفظ اکو سیستم فرامرزی و حفظ محیط زیست قرارداد همکاری امضا شد. سه کشور قفقاز جنوبی تحت مدیریت ”وزارت همکاری و توسعه آلمان فدرال“ در چارچوب همکاری قفقاز ”برنامه حفظ محیط طبیعی منطقه‌ای اکو درقفقاز جنوبی“ را امضاءکردند.   جمهوری آذربایجان، ارمنستان وگرجستان؛ هم از کشور‌های مجاورآب دریافت می‌کنند وهم منابع آب فرامرزی کشور‌های همسایه هستند.   اتحادیه اروپا و کمک‌های فنی کشور‌های مستقل همسود (Technical Assistance Commonwealth of Indipendent States) بین سال‌های ۲۰۰۰ تا ۲۰۰۶ برنامه ومدیریت ونظارت مشترک کاهش آلودگی و افزایش کیفیت آب‌های فرامرزی را تدوین کردند. این برنامه به حوزه آبی کورا اختصاص داشت.
ترکیه و ارمنستان درباره بهره برداری از آب فرامرزی ارس وآرپاچای قرارداد امضاء کردند و به صورت سهم مساوی ازآب‌های این رودخانه‌ها بهره برداری می‌کنند.   ترکیه وارمنستان به صورت مشترک ازذخایر آب سد آرپاچای بهره برداری می‌کنند. البته این قرارداد‌ها دردوران شوروی امضاء شده است.   انتهای پیام/ برچسب ها: رودخانه ارس ایران ترکیه

منبع: خبرگزاری میزان

کلیدواژه: رودخانه ارس ایران ترکیه میلیارد متر مکعب جمهوری آذربایجان جمهوری آذربایجان سیاست محیط زیست آبی و محیط زیست بهره برداری اتحادیه اروپا ۲ میلیارد متر رودخانه ارس قفقاز جنوبی متر مکعب کاهش میزان بین المللی دریای خزر سیاست آبی حفظ محیط حوزه آبی آب جاری سه کشور کشور ها بر روی

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.mizan.news دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «خبرگزاری میزان» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۲۹۷۱۱۸۶۸ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

پیش‌بینی افزایش تجارت ایران و امارات به ۳۰ میلیارد دلار

بذرپاش امارات وزیر راه و شهرسازی با اشاره به پیش‌بینی ۳۰ میلیارد دلاری تجارت بین ایران و امارات از آماده‌سازی ۲۲ سند همکاری بین ۲ کشور در نشست کمیسیون مشترک اقتصادی بین ایران و امارات برای امضا شدن خبر داد.

 به گزارش گروه اقتصادی خبرگزاری دانشجو، مهرداد بذرپاش وزیر راه و شهرسازی و رئیس کمیسیون مشترک همکاری‌های اقتصادی ایران و امارات در حاشیه نشست این کمیسیون که صبح امروز چهارشنبه ۱۲ اردیبهشت‌ماه در ابوظبی برگزار شد، در جمع خبرنگاران گفت: بعد از حدود ۱۰ سال نشست کمیسیون مشترک همکاری بین دو کشور برگزار شد و در ابتدای آن ۲ سند در جهت رسمیت بخشی به خود کمیسیون به امضا رسید.

وی با بیان این که در مجموع ۲۲ سند از گذشته و در پی نشست‌های مقدماتی آماده شده که بین دو کشور به امضا برسد، گفت: در این نشست در بخش‌های مختلف گردشگری، تسهیل تردد تجاری، نقش هر کشور در کریدور شمال - جنوب، توسعه فعالیت‌های بندری، افزایش تعداد پرواز‌ها بحث و گفتگو شد.

بذرپاش ادامه داد: توسعه فعالیت‌های بندری و سرمایه‌گذاری شرکت‌های اماراتی در بنادر ایران یکی دیگر از موضوعات مهم مطرح شده در این نشست بود. موضوع دیگر تسهیل فرآیند‌های بانکی بود که یکی از مهم‌ترین پیش‌نیاز‌های تجارت و خواسته تجار ایرانی از امارات است که تبادلات مالی بانکی تسهیل شود و قول‌های خوبی در این زمینه داده شد که امیدواریم بتوانیم در این زمینه پیشرفت‌های خوبی را شاهد باشیم.

وزیر راه و شهرسازی در ادامه با اشاره به این که در سال گذشته تجارت بین دو کشور ۲۷ میلیارد دلار بود و بعد از چین، بزرگ‌ترین شریک تجاری ما کشور امارات است، گفت: امارات نقش به سزایی به عنوان مقصد صادراتی کالا‌های ما دارد و به همین دلیل فراهم‌سازی زیرساخت‌های توسعه تجارت، هم در بخش تعرفه و هم در بخش حمل و نقل بسیار مهم است.

وی افزود: یکی دیگر از زمینه‌های همکاری بین دو کشور موضوع گردشگری است و هر دو کشور زیرساخت‌های مطلوبی را برای توسعه گردشگری ایجاد کرده‌اند.

به گفته بذرپاش، فعالیت بین اتاق‌های بازرگانی دو کشور و نیز ایجاد صندوق ضمانت با مشارکت دو طرف از دیگر موضوعات مطرح شده بین دو کشور بود.

بذرپاش ادامه داد: مجموعاً با همه فشار‌هایی که کشور آمریکا ایجاد کرده که کشور‌های منطقه و به ویژه کشور امارات رابطه خود را با ایران کاهش دهد، مانعی برای توسعه همکاری‌ها وجود ندارد و امیدواریم بعد از این نشست کمیسیون مشترک، سال آینده سال متفاوتی در حجم فعالیت‌های دو کشور باشد.

رئیس کمیسیون مشترک همکاری‌های اقتصادی ایران و امارات همچنین در خصوص توسعه بخش ترانزیت بین دو کشور، توضیح داد: موضوع ترانزیت دریایی و جاده‌ای و ریلی باید هم‌زمان رخ دهد و کلان پروژه ایران راه که در کشور این روز‌ها در دستور دولت است، در کنار تکمیل مسیر‌های شمال و جنوب در حوزه زیرساخت و تسهیل نرم‌افزار‌های ترانزیتی موجب شد در سال گذشته رشد قابل توجهی در زمینه ترانزیت داشته باشیم.

وی افزود: زمینه‌های توسعه همکاری بندری نیز موضوع دیگر مطرح شده در این نشست بود و توافقات اولیه خوبی در این زمینه صورت گرفت و از سوی طرف اماراتی برای سرمایه گذاری در بنادری مانند چابهار اعلام آمادگی شد.

بذرپاش با اشاره به به‌کارگیری همه ظرفیت‌ها برای راه‌اندازی مسیر چابهار زاهدان و توسعه بندر چابهار، گفت: با این مهم می‌توانیم ظرفیت ترانزیتی عظیمی را در شرق کشور ایجاد کنیم که یکی از استفاده‌کننده‌های آن برای انتقال کالا به شمال و بالعکس به جنوب کشور امارات خواهد بود.

رئیس کمیسیون مشترک همکاری‌های اقتصادی ایران و امارات همچنین در خاتمه در خصوص پیش‌بینی میزان تجارت دو کشور در سال پیش رو، اظهار کرد: ۲۷ میلیارد دلار تجارت بین دو کشور عدد کمی نیست و امارات بعد از چین بزرگ‌ترین شریک تجاری ایران است، اما با فعالیت این کمیسیون و با عزمی که در ۲ کشور وجود دارد پیش بینی می‌شود که این عدد در سال آینده به ۳۰ میلیارد دلار برسد.