به نقل از «دانا»

اردوغان از منطقه چه می‌خواهد؟!

تاریخ انتشار: ۱ آبان ۱۳۹۹ | کد خبر: ۲۹۷۳۰۴۴۸

اردوغان یک سیاست خاصی دارد. او بر این باور است که «برای حضور در میز مذاکرات باید در میدان حضور جدی داشت». این، تا حدود زیادی می‌تواند به پرسش‌های زیادی در خصوص رفتارهای منطقه‌ای او پاسخ دهد.

به گزارش شبکه اطلاع رسانی راه دانا؛ حمید خوش آیند در یادداشتی نوشت: ترکیه یکی از کشور‌های مهم منطقه است که وارد بیشترین سطح درگیری‌های سیاسی، نظامی– امنیتی و میدانی در منطقه غرب‌آسیا، قفقاز و شمال آفریقا شده است.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

نقطه‌ای بحرانی در منطقه نیست که ترک‌ها در آن حضور پر شور و شر نداشته باشند؛ از عراق و سوریه گرفته تا لبنان و لیبی، و اخیراً قره‌باغ. ترک‌ها دنبال بازیگری و بازیگردانی هستند. حتی بعضاً به دوستانشان نیز وفا نکرده و آن‌ها را مورد مآخذه و تعدی قرار می‌دهند. این، نشان می‌دهد اردوغان این فصل از درس سیاست را خوب آموخته است که «دوست و دشمن واقعی نداریم؛ منافع دائمی داریم؛ دوستان ما منافع ما هستند»! البته اردوغان یک سیاست خاصی دارد. او بر این باور است که «برای حضور در میز مذاکرات باید در میدان حضور جدی داشت». این، تا حدود زیادی می‌تواند به پرسش‌های زیادی در خصوص رفتار‌های منطقه‌ای او پاسخ دهد.

  موتور محرکه رفتار‌های اردوغان اما چرا سطح و دامنه حضور ترکیه‌ی تحت رهبری اردوغان در منطقه تا به این حد گسترده است؟ واقعاً چه بر سر این رئیس جمهور شیک‌پوش ترکیه آمده است که دیگر همه او را به عنوان یک رئیس جمهور جاه‌طلب می‌شناسند؟ آیا او به یکباره تغییر جهت داده و از یک سیاستمدار آرام که زمانی به دنبال «تنش صفر» با همسایگان بود، به رئیس جمهوری با «تنش فراگیر» با همسایگان رسیده است؟ یا اینکه نه، او همانی هست که بود و شناختی که از اردوغان وجود داشته، یک شناخت اشتباه بوده که به تدریج این شناخت و آگاهی رفتاری از او تصحیح شده است؟ هر چه هست در یک نکته بسیار مهم نهفته است: ترکیه به باور اردوغان از یک «ظلم تاریخی» رنج می‌برد. ظلم تاریخی که به اعتقاد او پس از جنگ جهانی اول و به دست نیرو‌های متفق رقم خورد؛ ظلمی که باعث فروپاشی امپراتوری عثمانی گردید. اردوغان هنوز دل در گرو امپراتوری عثمانی دارد و می‌خواهد آن را در دنیای کنونی احیا کند. حاضر است هزینه‌های آن را نیز بپردازد. این مهم یعنی اعتقاد به ظلم تاریخی و رهایی از آن که به بروز جاه‌طلبی‌های برگرفته از سنت‌های عثمانی شده است، موتور محرکه بخش عمده‌ای از رفتارها، کردار‌ها و سیاست‌های منطقه‌ای و فرامنطقه‌ای ترکیه‌ی تحت رهبری اردوغان در این چند سال اخیر بوده است. احیای امپراتوری عثمانی احیای مجد و عظمت سابق که در امپراتوری عثمانی تبلور داشت، سرفصل اهداف سیاست خارجی اردوغان در منطقه و فرامنطقه است. دولت ترکیه از هر ابزاری برای پیشبرد این سیاست بهره می‌برد. در طول قریب به ۲۰ سال گذشته یعنی از سال ۲۰۰۲ تا امروز که عدالت و توسعه، حزب سیاسی حاکم در ترکیه بوده است، استراتژی «نوعثمانی‌گری» با تاکتیک‌های مختلف اعم از تنش صفر با همسایگان (از ۲۰۰۲ تا ۲۰۱۰) و ورود به بحران‌های منطقه‌ای (از ۲۰۱۱ تا امروز)، ابتدا در چهارچوب سیاست‌های پنهان و سپس به شکل آشکار در دستور کار قرار داشته است. این موضوع حتی خود را در دیدگاه‌ها و نوشته‌جات آکادمیک رهبران و تئوریسین‌های حزب عدالت و توسعه هم نشان داده است. احمد داوود اوغلو از سیاستمداران قدرتمند و مؤثر ترکیه بین سال‌های ۲۰۰۹ تا ۲۰۱۶ که زمانی مراد و مرشد رجب طیب اردوغان بود، در یک سخنرانی در سال ۲۰۱۲ با صراحت هر چه تمام‌تر که چشم‌انداز سیاست خارجی ترکیه را مشخص می‌کند، می‌گوید: «در صدمین سالگرد خروج از خاورمیانه، هر کجا را که بین سال‌های ۱۹۱۱ و ۱۹۲۳ از دست داده‌ایم و از هر منطقه‌ای که عقب نشینی کرده‌ایم، بین سال‌های ۲۰۱۱ الی ۲۰۲۳ مجدداً (در آن سرزمین‌ها) در کنار برادران خود قرار خواهیم گرفت و نظم بین‌المللی را از نو خواهیم ساخت». این سخن کمی نیست؛ آنقدر روشن و گویاست که نیاز به هیچ گونه بحث و گفتگویی ندارد. داوود اوغلو که دیدگاه‌های او ولو با وجود اختلافات و جدایی از اردوغان، همچنان در سیاست خارجی ترکیه مؤثر است، در مخیله خود مدل انگلیسی استعمار و امپراطوری را برای کشور خود ترسیم کرده و پیش از این و در ۷ دسامبر ۲۰۱۰ در گفتگو با خبرنگار روزنامه واشنگتن‌پست درباره هدف تشکیل کشور‌های مشترک المنافع عثمانی (جامعه ملل عثمانی) توضیحاتی ارائه داده و گفته بود: «کشور انگلستان با مستعمره‌های قدیمی خود جامعه ملل تشکیل داده است. چرا ترکیه در سرزمین‌های قدیمی عثمانی در بالکان، خاورمیانه و آسیای میانه مجددا نقش رهبری عهده دار نشود؟» اگر کتاب عمق استراتژیک داوداوغلو را مورد مطالعه قرار دهید با نمونه‌های بیشماری از این قبیل موضوعات روبرو خواهید شد. عبارات فوق چکیده سیاست خارجی ترکیه از سال ۲۰۱۱ به این سو بوده است. سال ۲۰۲۳ هم که یکصدمین سالگرد پایان امپراتوری عثمانی است، به عنوان افق این چشم‌انداز، مشخص شده است. دوره زمانی ۱۹۱۱ تا ۱۹۲۳، دوران سیاه تاریخ محسوب می‌شود که طی آن بزرگ‌ترین و قوی‌ترین امپراتوری جهان به حدی ناتوان و شکست خورده بود که از هم فروپاشید و بسیاری از سرزمین‌های خود را از دست داد. لیبی، مصر، عربستان، سوریه، یمن و عراق از جمله کشور‌هایی هستند که به ترتیب در سال‌های ۱۹۱۲، ۱۹۱۴، ۱۹۱۶، ۱۹۱۸، ۱۹۱۸ و ۱۹۲۰ از امپراتوری عثمانی جدا شدند. سخن پایانی هدف از نوشتار حاضر، بیان ابعاد مهمی از سیاست خارجی ترکیه در منطقه و اهداف و چشم‌انداز‌های تعریف شده آن است؛ اهداف و چشم‌انداز‌هایی که نیل به آن در عصر کنونی روابط بین‌الملل که کشور‌ها حساسیت بسیار جدی و خاصی نسبت به استقلال ملی و تمامیت ارضی خود دارند، بسیار دشوار و به دور از دسترس است. شاید اگر بتواند و در بعضی جا‌ها توانسته است در خارج از مرز‌های ترکیه و در بین مللی که سابقاً جزو امپراتوری عثمانی بودند برای خود محبوبیتی ولو کوتاه و گذرا به دست آورد، اما ساختار نظام بین‌الملل و منشور ملل متحد و فعل و انفعالات منطقه‌ای و مهم‌تر از اینها، خطوط قرمز سیاست خارجی کشور‌ها که تمامیت ارضی و استقلال ملی جزو آن‌هاست، اجازه نمی‌دهد که امپراتوری فروپاشیده عثمانی، از کشور‌هایی که زمانی جزو قلمروش بودند، طلوع کند. البته درست است که حضور و بازیگری ترکیه در تحولات منطقه همچنان که در ابتدای نوشتار بدان اشاره شد، دامنه‌دار و وسیع است، اما «عمیق» نیست که بتواند به هر آنچه که می‌خواهد برسد؛ لذا نباید در باره آن اغراق نمود. آنقدر که سیاست‌های اردوغان در منطقه و در بین دولت‌ها و ملت‌ها، برای دولت ترکیه «دافعه» ایجاد کرده، «جذابیت» چندانی به دنبال خود نداشته است. نوعثمانی‌گرایی اگرچه برای دولتمردان ترکیه ایده و راهبرد قابل توجیهی است، اما پیشبرد آن کماکان به نقض خطوط قرمز، تمامیت ارضی و استقلال ملی کشور‌های منطقه منجر شده است؛ موضوعی که برای این کشور‌ها تحت هیچ شرایطی قابل تحمل نیست.   منبع: سایت بصیرت  

منبع: دانا

کلیدواژه: سیاست خارجی ترکیه امپراتوری عثمانی منطقه ای چشم انداز کشور ها

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.dana.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «دانا» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۲۹۷۳۰۴۴۸ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

اهداف سه‌گانه اردوغان از سفر به عراق چه بود؟

خبرگزاری مهر، گروه بین الملل: رجب طیب اردوغان رییس جمهور ترکیه پس از ۱۳ سال به عراق سفر کرد. چندین وزیر عضو کابینه، رییس سرویس اطلاعاتی میت و برخی از مشاورین نظامی و اقتصادی در این سفر اردوغان را همراهی کردند. نگاهی به لیست توافقنامه‌های امضا شده بین اردوغان و محمد شیاع السودانی نخست وزیر عراق، نشان دهنده این است که اقتصاد و امنیت به عنوان دو رکن مهم اهداف آنکارا در این سفر برجسته شد و ترکیه می‌خواهد از ظرفیت‌های اقتصادی عراق بالاترین بهره را ببرد.

عراق و ترکیه ۲۶ موافقتنامه و یادداشت تفاهم در زمینه های امنیتی، تجاری، آب، توسعه و سایر زمینه ها امضا کردند. تلاش برای تحقق اهداف پروژه «مسیر توسعه»، از مهمترین اهداف ترکیه در عراق است و قرار است برای اتصال بندر فاو عراق به ترکیه و ایجاد یک گذرگاه تجاری جدید از فاو تا بندر مرسین ترکیه در سواحل دریای مدیترانه، قطر و امارات متحده عربی نیز مشارکت مالی داشته باشند. به همین خاطر، علاوه بر عبدالقادر اورال ‌اوغلو، وزیر ترابری و زیرساخت ترکیه و رزاق محیبس الصداوی وزیر حمل و نقل عراق، جاسم بن سیف السلیطی وزیر حمل و نقل و ارتباطات قطر و سهیل محمد المزروعی وزیر انرژی و زیرساخت امارات نیز در مراسم امضای یادداشت تفاهم حضور داشتند.

اردوغان، پس از دیدار با محمد شیاع السودانی، نخست وزیر عراق در نشست مشترک خبری اعلام کرد: «این سفر و توافق‌هایی که امضا شده، نقطه عطف جدیدی در روابط ترکیه و عراق خواهد بود. توافقنامه چارچوب استراتژیک برای همکاری مشترک که با نخست وزیر محترم عراق امضا کردیم، یک نقشه راه ارزشمند و استوار است. همکاری در زمینه امنیت و مبارزه با تروریسم یکی از مهمترین موضوعات دستور کار ما بود. اشاره رسمی عراق به این که پ.ک.ک یک گروه ممنوعه است، مورد استقبال ماست و درباره اقدامات مشترک قابل اجرا علیه گروه تروریستی پ‌.ک‌.ک و شاخه‌های آن که از خاک عراق ترکیه را هدف قرار می‌دهند، رایزنی کردیم». اردوغان همچنین درباره ادامه حمله های رژیم صهیونیستی به غزه گفت: «با مقامات عراق، تأثیرات ظلم اسراییل در فلسطین بر منطقه خود را مورد بررسی قرار دادیم و درباره گام‌های مشترکی که می‌توانیم برداریم رایزنی کردیم».

محمد شیاع السودانی نخست ‌وزیر عراق نیز امنیت عراق و ترکیه را به هم مرتبط دانست و اعلام کرد: «در این دیدار درباره همکاری امنیتی که ثبات ترکیه و عراق را تضمین می‌ کند، توافق کردیم. نمی‌توانیم اجازه حمله به کشور دیگری از طریق خاک عراق را بدهیم».

عراق طی سالیان گذشته به یکی از مهمترین مقاصد صادرات کالا و شرکای تجاری ترکیه تبدیل شده است. اردوغان در جریان سفر به بغداد، درباره حجم مبادلات تجاری گفت:«حجم تجارت بین کشور ما و عراق در سال گذشته حدود ۲۰ میلیارد دلار بود. ما می خواهیم این حجم را به سطوح بالاتر برسانیم. درباره اقداماتی که در این زمینه باید انجام دهیم با جناب نخست وزیر صحبت کردیم».

مثلث اهداف ترکیه در عراق

طی سالیان گذشته، ترکیه در حوزه حساس آب و امنیت، مشکلات خاصی برای عراق به وجود آورده است. مقابله با تحرکات تروریستی پ.ک.ک از سوی نیروی هوایی و نیروی زمینی ترکیه، بارها موجب آن شده که روستاییان مناطق مرزی شمال عراق، امنیت و امکان تردد و فعالیت روزمره را از دست بدهند و امنیت غیرنظامیان منطقه در خطر قرار بگیرد. ترکیه همچنین با سدسازی و اعمال کنترل بر میزان ورود آب به عراق، عملا همسایه خود را در تنگنا قرار داده و این در حالی است که مناطق گسترده‌ای از شمال و جنوب عراق، به بازار مصرف کالاهای ترکیه‌ای تبدیل شده است. بنابراین به شکل اجمالی می‌توان گفت که اقتصاد، امنیت و آب، سه ضلع مثلث اهداف ترکیه در عراق هستند.

ترکیه به دنبال خرید نفت از عراق است و می‌خواهد در آینده، گاز عراق را نیز منتقل کند و علاوه بر پروژه‌های عمرانی عظیم، در بازار مصرف مواد غذایی، پوشاک و مبلمان عراق، امتیازات کلانی به دست آورد و در حوزه آب نیز از کارت فشار استفاده کند. در عین حال، به دنبال آن است تا با همکاری و همراهی ارتش عراق و همچنین نیروهای پیشمرگه اقلیم کردستان عراق، به تهدیدات تروریستی پ.ک.ک پایان دهد. اما هنوز مشخص نیست که در میدان عمل، کمیته عملیاتی مشترک تا چه اندازه بتواند امکان هماهنگی بین نیروها و تغییر شرایط بر روی ارض واقع را ایجاد کند.

سفر اردوغان به اربیل

رییس جمهور ترکیه، پس از پایان دیدارهایش در بغداد، راهی اربیل شد تا با سران اقلیم کردستان عراق نیز دیدار و گفت و گو کند. یکی از نکات برجسته مهم در سفر اردوغان به اربیل، این بود که او با نچیروان بارزانی رییس اقلیم، مسرور بارزانی نخست وزیر اقلیم و اعضای کابینه محلی دیدار کرد اما با بافل طالبانی رهبر حزب اتحادیه میهنی کردستان عراق دیداری صورت نگرفت. برخی از روزنامه نگاران و تحلیلگرانی که اردوغان را در این سفر همراهی می‌کردند، اعلام کردند که آنکارا به بهانه آزادی عمل فعالیت نیروهای گروه موسوم به حزب کارگران کردستان ترکیه در سلیمانیه، در مقابل طالبانی موضع گرفته و در هفته‌های اخیر، اردوغان و هاکان فیدان وزیر امور خارجه کابینه او، بارها به طور آشکار به اتحادیه میهنی هشدار داده و از طالبانی انتقاد کرده‌اند.

اما با وجود اینکه روابط رو به رشد و تثبیت شده ای بین ترکیه و حزب دموکرات کردستان به رهبری بارزانی وجود دارد، کنترل نفت عراق در اختیار دولت مرکزی بغداد است و پس از صدور حکم دادگاه، ترکیه و اقلیم کردستان عراق، نمی‌توانند نفت عراق را به شکل غیرقانونی به فروش برسانند.

نتیجه

عراق به عنوان یکی از ثروتمندترین کشورهای منطقه، علاوه بر حوزه نفت و انرژی، در بخش‌های دیگری نظیر کشاورزی و بازار مصرف، مورد توجه دولت و بخش خصوصی ترکیه قرار گرفته است. انتظار می‌رود در شرایطی که بحران اقتصادی ترکیه را فرا گرفته و تورم و ناتوانی در تامین مالی اقتصاد این کشور را با مشکلات بزرگی روبرو کرده، عراق عملا به یک مجرای تنفسی تبدیل شود و دولت اردوغان، بخشی از مشکلات اقتصادی خود را با مواهب و آورده‌های عراق حل کند.

کد خبر 6086239