«ابوسهل بن نوبخت»؛ متکلم و ستارهشناس ایرانی
تاریخ انتشار: ۱۱ آبان ۱۳۹۹ | کد خبر: ۲۹۸۲۰۳۱۴
ابوسهل اسماعیل بن علی بن نوبخت متکلم نامدار ایرانی از خاندان نوبختیان در قرن دوم هجری است.
گروه فرهنگ و هنر خبرگزاری آنا ـ بارها شنیدهایم که گذشته چراغ راه آینده است. این چراغ روشنگر مسیری است که به ساختن بنای تمدن ایرانی اسلامی میانجامد. چراغی که انوار روشنگرش حاصل تلاش صدها حکیم، هنرمند و فیلسوف مسلمان است که از قرنها پیش خشتبهخشت این بنای سترگ را روی هم گذاشتهاند.
بیشتر بخوانید:
اخباری که در وبسایت منتشر نمیشوند!
با شما مخاطب گرامی قراری گذاشتهایم تا هر روز به بهانه عددی که تقویم برای تاریخ آن روز به ما نشان میدهد، به زندگی یکی از مشاهیر و بزرگان تاریخ کهن ایران و اسلام مختصر اشارهای کنیم تا بتوانیم پس از یک سال، با این انوار روشنگر چراغ تمدن و فرهنگ آشنا شویم. به این منظور هر روز صبح، بخشی از تاریخ کهن خود و افتخارات آن را مرور خواهیم کرد.
برای خوشهچینی از این خرمن دانش و فرهنگ، از جلد اول کتاب «تقویم تاریخ فرهنگ و تمدن اسلام و ایران» تألیف دکتر علیاکبر ولایتی که به سال ۱۳۹۲ در انتشارات امیرکبیر به زیور طبع آراسته شده، بهره بردهایم.
ابوسهل اسماعیل بن علی بن نوبخت متکلم نامدار ایرانی از خاندان نوبختیان در قرن دوم هجری است.
این خاندان از اواسط قرن دوم تا اوایل قرن پنجم هجری (قرن 11م) میزیستهاند. بسیاری از ایشان از منجمان، ادیبان، متکلمان، منشیان و مؤلفان مشهوری بودند که به استثنای یکی دو تن همگی مذهب شیعه داشتند. نیای این خاندان معروف به نوبخت بوده است. ظاهراًاین خاندان، پس از اینکه مشهور شدند، خود را به گیو، فرزند گودرز منتسب کردند که این ادعا درست به نظر نمیرسد.
چون نوبخت، نیای این خاندان و پسرش ابوسهل، هر دو منجم بودند، احتمالاً اجدادشان نیز به این فن اشتغال داشتهاند و چون در دوره ساسانی افراد یک طبقه اجازه دخول به طبقه دیگر را نداشتند، میتوان حدس زد که خاندان نوبخت در زمان ساسانیان از طبقه دبیران بودهاند.
نوبخت منجم منصور عباسی بود. در حکایتی آوردهاند که او مذهب زردشتی داشت و در علم نجوم استاد بود. هنگامی که در زندان اهواز محبوس بود، منصور را دید و از آینده او و تسلطش بر خوزستان، فارس و خراسان خبر داد. منصور نیز در نامهای خطاب به او وعده داد که اگر چنین شود خدمت او را جبران خواهد کرد. چون پیشگویی نوبخت به حقیقت پیوست، نزد منصور رفت و اسلام آورد و منجم و مولای او شد.
ابوسهل نوبخت مشهورترین فرد آل نوبختی است.
از تاریخ تولد و درگذشت او هیچ اطلاعی در دست نیست. اطلاع از زندگی او نیز بسیار اندک است. قفطی در تاریخ الحکماء آورده است که ابوسهل بن نوبخت منجم ایرانی و استاد آگاه به اقتران کواکب و حوادث آن بود و پدرش نیز منجم و ندیم منصور بود. چون نوبخت بر اثر پیری نتوانست به مصاحبت با منصور ادامه دهد، منصور از او خواست تا پسرش را به جای خود نزد او بفرستد. ابوسهل نزد منصور رفت. منصور نام او را پرسید. وی گفت: «فرشاذماه طیماذماه مازرباذ خسرو ابهمشاذ». منصور این نام را طولانی یافت و گفت: «من تو را کنیهای دهم که به جای نام تو باشد و آن ابوسهل است». از آن پس این کنیه بر او ماند. البته نام به آن درازی که در این حکایت آمده متعلق به شخص نبوده و در میان ایرانیان چنین نام درازی سابقه نداشته است؛ بلکه ابوسهل همچون اعراب نام خود و اجدادش را گفته است.
ابن ندیم، ابوسهل را متجرم فارسی به عربی دانسته و گفته دانش او بر پایه کتابهای ایرانی و فارسی بوده است.
نام برخی از تألیفات ابوسهل در کتاب الفهرست نوشته ابن ندیم آمده است. از جمله آثار او کتاب النّهمطان یا الیهبطان در علم نجوم و موالید است. ابن ندیم مطالبی از این کتاب درباره علم نجوم ذکر کرده و منشأ این علم را به ایرانیان زمان جمشید نسبت داده است. وی اشاره کرده که اردشیر ساسانی و پسرش شاپور، این علم را مجدداً مدون کردهاند و انوشیروان نیز سهم ویژهای در این باره داشته است.
برخی از بزرگان آل نوبخت که در سیاست و دین و علم شهرتی داشتند، عبارتاند از ابوسهل اسماعیل بن علی بن اسحاق بن ابی سهل بن نوبخت، ابومحمد حسن بن موسی نوبختی که کتاب فرقالشیعه منتسب به اوست، ابواسحاق ابراهیم نوبختی مؤلف یاقوت در علم کلام و ابوالقاسم حسین بن روح نوبختی از نواب اربعه در زمان غیبت صغرای امام زمان(عج).
انتهای پیام/4104/
منبع: آنا
کلیدواژه: انتشارات امیرکبیر دکتر علی اکبر ولایتی تقویم تاریخ
درخواست حذف خبر:
«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را بهطور اتوماتیک از وبسایت ana.press دریافت کردهاست، لذا منبع این خبر، وبسایت «آنا» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۲۹۸۲۰۳۱۴ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتیکه در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.
خبر بعدی:
شهید مطهری زمان شناس و با بصیرت بود
به گزارش خبرنگار مهر، حجت الاسلام سید اسماعیل موسوی در خطبههای این هفته نماز جمعه شهر محمودآباد اظهار کرد: رسول خدا (ص) پس از بوسیدن دست سعد انصاری که بر اثر کارگری سخت و زبر شده بود فرمود: این دستی است که هرگز آتش جهنم به آن نمیرسد (فَقبَّلَ یَدَهُ رَسولُ اللّه (ص) و قالَ هذِهِ یَدٌ لاتَمَسُّهَا النّارُ أبَداً همچنین آن حضرت فرمودند: «بهترین درآمد، از آنِ دستان کارگری است که کارش بیآلایش باشد».
وی اشاره به فرارسیدن روز کارگر اضافه کرد: یکی از وظایف مسئولین ایجاد امنیت شغلی برای کارگران و توجه به بیمه کارگران است.
امام جمعه محمودآباد با اشاره به فرارسیدن روز معلم تاکید کرد: مطمئناً بارزترین الگوی جمهوری اسلامی از تعریف معلم تراز، شهید مرتضی مطهری بوده است واینکه روز معلم را در سالگرد شهادت شهید مطهری قرار دادند، یک معنای نمادین و پرمغز و پرمضمونی دارد.
وی اضافه کرد: تعابیری که امامین انقلاب درباره شهید مطهری به کار بردهاند، کم نظیر و در مواردی بینظیر است و میتواند بهترین مُعرِّف برای تبیین شخصیت والای این معلم عظیم القدر انقلاب باشد.
حجت الاسلام موسوی تاکید کرد: شهد مطهری شهید اسلام شناس، زمان شناس، جریان شناس، دشمن شناس با بصیر بود.
امام جمعه محمودآباد ادامه داد: یکی از ویژگیهای برجسته استاد مطهری دشمن شناسی بود که توانست با نگاه تیزبین خود انواع دشمنها و دشمنیها را شناخته و به موقع و با روشی مناسب در برابر آنان قد علم کند. آنچه باعث میشد شهید مطهری در عرصه جهاد تبیین، بهخوبی میدانداری نماید عمدتاً این چهار ویژگی بود.
وی با اشاره به مباحث مطرح شده در حوزه حجاب با بیان اینکه بی حجابی و بی عفتی را دشمن به ما تحمیل کرده است، عنوان کرد: همه به ویژه بانوان باید پر رنگ تر و با منطق و تدبیر و تبیین وارد میدان عمل شوند و نقش زینبی خود را با تبیین موضوع عفت و حجاب انجام دهند.
حجت الاسلام موسوی در پایان با بیان اینکه به قوانین موجود در این موضوع باید عمل شود، یادآور شد: همه مردم باید از مجریان طرح نور حمایت و پشتیبانی نمایند.
کد خبر 6089156