Web Analytics Made Easy - Statcounter

آفتاب‌‌نیوز :

مدت‌هاست تعرض به حریم میراث ملی و جهانی به بهانه‌های مختلف رایج شده است. یکی به بهانه اشتغال و تولید ملی و دیگری به بهانه دراختیار داشتن سند مالکیت و... به عرصه و حریم میراث تعرض می‌کند. یکی از نمونه‌های تعرض به حریم میراث جهانی که این روزها شاهد آن هستیم در حریم درجه یک میراث جهانی چغازنبیل رخ داده.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

هرچند این تعرض به حریم درجه ۱ و ۲ میراث جهانی چغازنبیل در سال ۱۳۹۷ و بدون داشتن مجوز از وزارت میراث و پایگاه میراث جهانی رخ داده و بعد از اعتراضات متوقف شد، اما شواهد نشان می‌دهد، بازهم شاهد از سر گیری این تعرضات در این محدوده میراث جهانی هستیم.

به گزارش آفتاب‌نیوز؛ عاطفه رشنویی (مدیر پایگاه چغازنبیل و هفت‌تپه) دراین خصوص به خبرگزاری ایلنا گفت: صدور مجوزهای ساخت کارخانه خانه از سوی جهاد کشاورزی و وزارت صنعت و معدن به سال ۹۷ بازمی‌گردد. اواخر سال ۹۷ بود که استعلامی مبنی بر انجام ساخت و ساز در اراضی ملی که در حریم درجه ۱و ۲ چغازنبیل قرار دارد به دست پایگاه میراث جهانی چغازنبیل رسید. در این استعلام عنوان شده بود که قرار است بخشی از این اراضی در قالب اجاره به یکی از شرکت‌ها برای احداث کارخانه داده شود. مشخصا در همان تاریخ، پایگاه میراث جهانی چغازنبیل با تاکید بر آنکه این منطقه در حریم درجه ۱ میراث جهانی قرار دارد، عنوان کرد که نباید در این منطقه کارخانه ساخته یا اراضی واگذار شود؛ چراکه حریم حفاظتی است.

او ادامه داد: متاسفانه در اوایل سال ۹۸ به هر دلیلی که از آن اطلاع نداریم سند حدود ۳۰۰ هکتار از اراضی بدون توجه به استعلام از پایگاه میراث جهانی چغازنبیل به نام شرکت و یک شخص صادر شد. با وجود آنکه در نامه سال ۹۷ عنوان شده بود قرار است این اراضی اجاره داده شود اما در سال ۹۸ شاهد صدور سند به نام شخص بودیم. در نهایت شاهد حضور گروهی از افراد برای تسطیح کردن این منطقه بودیم. در آن زمان پایگاه میراث جهانی چغازنبیل جلوی فعالیت این افراد را گرفت و با همکاری مسئولان حقوقی اداره کل میراث و گردشگری خوزستان شکایتی تنظیم و به دستگاه قضا ارائه شد چراکه تعرض به حریم صورت گرفته بود. با وجود آن که دو بار شکایت انجام شد اما به تازگی شاهد صدور حکمی از سوی دادگاه مبنی بر منع تعقیب بودیم. گویا این تصور برای متولیان کارخانه قند ایجاد شده که با توجه به رای دادگاه می‌توانند کار خود را آغاز کنند این در حالی است که ضابطه حریم درجه یک و درجه دو پایگاه میراث جهانی چغازنبیل تغییر نکرده است.

رشنویی خاطرنشان کرد: احداث هرگونه کارخانه در حریم درجه یک آثار میراث فرهنگی ممنوع است، همچنین تسطیح، ریگلاژ و خاکبرداری ممنوع است. تبدیل کشت سنتی به صنعتی هم ممنوع است. در واقع این سه بند که در حریم درجه یک چغازنبیل ذکر شده است به راحتی احداث کارخانه و ایجاد مزرعه چغندر را زیر سوال می‌برد.مسئولان کارخانه قند در سال ۹۷ و ۹۸ با وجود تذکرات موجود درصدد تسطیح بخش‌هایی از حریم درجه چغازنبیل برآمدند و با دیوارهای پیش ساخته بتنی اطراف زمین را حصارکشی کردند. در صورتی که تمام این موارد از مرحله واگذاری زمین به اشخاص گرفته و صدور موافقت اصولی برای ساخت کارخانه بدون درنظر گرفتن ضوابط میراث فرهنگی و تسطیح و ساخت سازه غیرقانونی بوده است. اکنون هم اگر مالکان کارخانه قند بخواهند با شعار اشتغال‌زایی و بالابردن تولید ملی به عرصه و حریم میراث جهانی تعرض کنند باز هم غیرقانونی خواهد بود. چرا باید با شعار تولید و اشتغال‌زایی، مردم و میراث فرهنگی را روبروی یکدیگر قرار دهند؟ میراث فرهنگی منافاتی با تولید و اشتغال‌زایی ندارد اما همه باید به قوانین احترام بگذاریم. میراث فرهنگی متعلق به همه مردم ایران است و باید آن را حفظ کرد.

این مقام مسئول خاطرنشان کرد: اگر قبل از واگذاری اراضی حریم درجه یک و دو چغازنبیل و حتی جانمایی کارخانه قند با میراث فرهنگی در این خصوص مشورت می‌شد قطعاً حریم درجه یک و دو چغازنبیل و هفت تپه برای آنها مشخص و نقطه دیگری برای جانمایی این کارخانه معرفی می‌شد. مگر ما چند محوطه مانند شوش و چغازنبیل در ایران داریم که به ‌راحتی اراضی ملی را به اشخاص می‌بخشیم؟

هرچند مدیر پایگاه میراث جهانی چغازنبیل و هفت تپه از حضور فرد یا اشخاص خاص پشت پرده این واگذاری بی اطلاع است اما معتقد است: گاه پای سودجویان اقتصادی که سال‌هاست با شعار اشتغال‌زایی و رفع موانع تولید و تولید ملی از شرایط موجود استفاده می‌کنند، در میان است. مسئولان نیز هر بار هیجان‌زده می‌شوند که در دوره مدیریت آنها کارخانه افتتاح شود، از این‌رو بدون در نظر گرفتن استعلام‌های خاص و ضوابط موجود در قانون درصدد صدور مجوز برمی‌آیند و اراضی ملی را را می‌بخشند. همین امر سبب می‌شود تا شاهد ارائه وام‌های کلان به افراد خاص و ماجراهای دیگری باشیم که طی این سال‌ها با آن دست و پنجه نرم کرده‌ایم.

او با تاکید برآنکه ضوابط حریم درجه یک چغازنبیل نه تنها در مصوبات ملی بلکه در یونسکو نیز به ثبت رسیده است، خاطرنشان کرد: با انجام ساخت و ساز در حریم درجه یک و دو میراث جهانی چغازنبیل بیم آن می‌رود که نقض ضوابط بین‌المللی اتفاق بیفتد و نگرانی‌هایی در این خصوص به وجود آورد. اکنون گارد ویژه برای رصد انجام فعالیت‌ها در این محدوده شکل گرفته و به محض دیدن اولین تحرکات در منطقه گزارش‌های لازم را ارائه می‌دهند تا بتوانیم از طریق مسئولان محلی پیگیری‌های لازم را انجام دهیم. اینکه دادگاه رای منع تعقیب را صادر کرده است به معنای اجازه انجام فعالیت در این منطقه نیست چراکه هنوز مجوزهای لازم از سوی میراث فرهنگی صادر نشده است.

پشت خشت‌های باستانی چغازنبیل؟

روزنامه اعتماد نیز در گزارشی نوشته است: بازمانده شهر «دوراونتاش» در یک تصادف کشف شد، سال ۱۹۳۶، «براون» کارشناس نیوزیلندی شرکت نفت ایران و انگلیس همراه با سایر مهندسانی که در محوطه چغازنبیل در جست‌وجوی نفت بودند، با یافتن آجری منقش به زبان‌های باستانی، اولین سرنخ رسیدن به شهری مدفون را پیدا کردند؛ شهری که سال‌های بعد توسط «رومن گیرشمن»، باستان‌شناس فرانسوی، حفاری و از زیر خاک بیرون کشیده شد. «چغازنبیل» یا «زیگورات دوراونتاش» در ۴۰ کیلومتری جنوب‌شرقی شهر باستانی شوش و ۳۵ کیلومتری غرب شهر باستانی شوشتر، گنجینه‌ای زنده از بقایای تمدن عظیم ایلامی در ایران بود. باقیمانده‌ای که به زعم باستان‌شناسان، حدود ۱۲۵۰ سال پیش از میلاد مسیح در تمدن ایلام ساخته شده و تاریخ یاد‌ها و خاطره‌های مردم تمدن خود را زیر خاک برای نسل‌های آینده حفظ کرده بود. کشف زیگورات چغازنبیل و خاکبرداری آن حدود ۱۰ سال طول کشید (۱۹۶۳-۱۹۵۳) و سال ۱۹۷۹، چغازنبیل نخستین اثر تاریخی ایران بود که با شماره ۱۱۳ به فهرست میراث جهانی یونسکو راه یافت. همان‌طورکه رویای شهر عظیم ایلامی‌ها با حمله «آشوربانی‌پال» ناتمام ماند و این شهر هرگز به‌طور کامل ساخته نشد، حالا با گذشت بیش از ۵۰ سال از ثبت جهانی زیگورات چغازنبیل، رویای نگهداری و حفظ زیگورات برای آیندگان با بیم‌ها و نگرانی‌هایی همراه شده است. خشت‌های جهانی چغازنبیل حالا شاهد تسطیح اراضی باستانی هستند؛ تسطیحی که به بهانه ساخت یک کارخانه قند، باقیمانده‌های کشف‌نشده هزاران سال پیش را زیر سنگینی بولدوزر‌ها و چنگک‌ها خرد می‌کند. کارخانه قند، بدون دریافت استعلام‌ها و مجوز‌های لازم و صرفا با اتکا به یک قرار منع تعقیب، حالا دوباره فعالیت خود را از سر گرفته است. تسطیح زمین به بهانه احداث این کارخانه، عملا دهن‌کجی به قوانین ملی است؛ قوانینی که نقض حریم‌های درجه یک و دو آثار ارزشمند باستانی و تاریخی را محکوم می‌کنند. در این گزارش مدیر پایگاه چغازنبیل و هفت‌تپه و یک فعال حوزه میراث‌فرهنگی استان خوزستان به این پرسش پاسخ می‌دهند که «احداث این کارخانه در چنین بستری چگونه ممکن می‌شود؟» به زعم «عاطفه رشنویی»، مدیرپایگاه ثبت جهانی چغازنبیل، عدم تمایز میان «عرصه» و «حریم» در اذهان برخی صاحب صنایع این اشتباه را پیش می‌آورد که در صورتی به یک بنای تاریخی تعرض می‌شود که صرفا به اصل و ساختمان آن تیشه زده شود. از سوی دیگر، به زعم «مجتبی گهستونی» اعمال فشار از سوی برخی ذی‌نفعان و در مقابل، ناتوانی بخش حقوقی وزارت میراث فرهنگی در دفاع از داشته‌های تاریخی سرزمینی عملا منجر به چنین قانون‌شکنی‌هایی می‌شود؛ قانون‌شکنی‌هایی که حالا جز با ورود بالاترین مقام استاندار حل و رفع نخواهد شد.

احداث کارخانه با قرار منع تعقیب

«ماجرا از اردیبهشت سال ۱۳۹۷ شروع شد، ماشین‌های سنگین وارد حریم درجه یک چغازنبیل شدند و وقتی اعتراض کردیم، گفتند که مجوز دارند و می‌خواهند کارخانه بسازند.» «عاطفه رشنویی»، مدیر پایگاه چغازنبیل و هفت‌تپه به «اعتماد» می‌گوید که از همین تاریخ عملیات احداث کارخانه متوقف شد و با پیگیری قضایی و طرح شکایت از «کارخانه قند فانی‌گستر»، تا چند وقت اخیر دیگر خبری از ورود ماشین‌های سنگین و تسطیح حریم درجه یک و درجه دو اثر ثبت جهانی نبود. صدور قرار منع تعقیب مالک این کارخانه از سوی دادستانی شهر شاوور، این توقف را درهم شکست. حالا مالک با در دست داشتن حکم منع تعقیب و بدون گرفتن مجوز از سوی اداره میراث‌فرهنگی استان، دوباره ماشین‌آلات سنگین را به محوطه باستانی چغازنبیل روانه کرد. اما چرا قرار منع تعقیب صادر شد؟ به گفته رشنویی، در این حکم آمده است که مالک تعرضی به «عرصه» بنا نداشته است، یعنی مالک کلنگ به دست نگرفته و به جان خود ساختمان چغازنبیل نیفتاده است، اما طبق قوانین جاری کشور و طبق بخشنامه هیات وزیران (مصوب ۱۹/۷/۱۳۸۳) و یک تصویب‌نامه هیات وزیران (مصوب ۴/۱۲/۱۳۸۲) برای حفاظت از میراث فرهنگی کشور، اولا کلیه دستگاه‌های کشور موظف هستند قبل از اجرای طرح‌های عمرانی، ضوابط حفاظتی آثار تاریخی و فرهنگی موجود و اجرای طرح را از سازمان (وزارت) میراث فرهنگی کشور استعلام و بر اساس آن اقدام کنند. ثانیا تفاوت «عرصه» و «حریم» عموما در ابلاغیه‌های صادرشده به سایر دستگاه‌های دولتی مشخص و عیان است. پس از ثبت ملی یا جهانی هر اثر، میراث‌فرهنگی استان مربوط موظف است تا عرصه، حریم درجه یک و حریم درجه دو اثر را تعیین و به دستگاه‌های دیگر ابلاغ کند، کما اینکه بیش از ۵۰ سال از ثبت جهانی این اثر باستانی می‌گذرد و عرصه و حریم‌های آن مشخص و ابلاغ شده‌اند. با وجود این، حالا مجوز ساخت یک کارخانه قند با مساحتی بالغ بر ۳۲۰ هکتار، بدون گرفتن این استعلام‌ها صادر شده است. به گفته مدیر پایگاه جهانی چغازنبیل و هفت‌تپه، مالک این کارخانه بدون اخذ مجوز یا استعلام از میراث‌فرهنگی، موفق شده است تا «موافقت اصولی» را از وزارت صنعت، معدن وتجارت اخذ کند و حالا مشغول تسطیح زمین‌ها برای احداث سازه‌های کارخانه باشد. نکته قابل‌توجه در مورد این اثر ارزشمند جهانی، این است که زمین‌های حریم درجه یک و درجه دو میراث جهانی چغازنبیل، در تملک میراث‌فرهنگی استان خوزستان نیستند، بلکه این زمین‌ها جزو اراضی ملی هستند، این اراضی قطعه‌قطعه می‌شوند، با کمک وام‌های اخذشده از صندوق‌ذخیره ملی یا سایر صندوق‌ها و به بهانه اشتغال‌زایی، به بستری برای تخریب هویت و تاریخ و سودجویی عده‌ای بدل می‌شوند. رشنویی با اشاره به ممنوعیت هرگونه احداث کارخانه، تبدیل کشت سنتی به کشت صنعتی و سایر کاربری‌ها در حریم درجه یک و درجه دو آثار ثبت جهانی می‌گوید: «اراضی ملی در نزدیکی چغازنبیل به عموم مردم تعلق دارند و قابل واگذاری به غیر نیستند. این مسیر، بستر تمدنی سرزمینی است و هر شکلی از تعرض به این بستر، ارزش‌های این تمدن باستانی را تخریب می‌کند و آنچه باید به نسل بعد منتقل شود، ویران می‌شود و چیزی از آن باقی نمی‌ماند.»

چراغ سبز‌ها

این نخستین باری نیست که حریم درجه یک چغازنبیل به بهانه‌های مختلف تسطیح می‌شود. بهمن سال ۱۳۹۴ بود که «مجتبی گهستونی»، فعال میراث‌فرهنگی استان خوزستان خبر از طرح ۶۰۰ هکتاری جنگلکاری صنعتی یک شرکت در حریم درجه یک چغازنبیل و هفت‌تپه داد. این طرح برخلاف طرح فعلی برای احداث کارخانه قند، مجوز‌های لازم را داشت، صدور مجوز جنگلکاری و تاسیسات جانبی در حریم محور جهانی شوش- هفت‌تپه- چغازنبیل به زعم گهستونی بدعت غلطی بود که می‌توانست صدور مجوز‌ها را برای سایر پروژه‌ها هموارتر کند. این پیش‌بینی گهستونی حالا به واقعیت می‌پیوندد. اگر زمانی میراث‌فرهنگی استان خوزستان با تعرض به حریم درجه یک چغازنبیل موافقت کرده و رای خود را پس گرفته بود، حالا حتی به بازی گرفته نمی‌شود و به نظر می‌رسد استعلام و اخذ مجوز از اداره این استان، آخرین مرحله‌ای است که قرار است طی شود؛ آن هم با اعمال فشار. مجتبی گهستونی، با اشاره به اینکه تمام ضوابط رعایت حریم و عرصه چغازنبیل به کلیه ارگان‌های شهرستان و استان ابلاغ شده است، می‌گوید که طی سالیان گذشته، عملا از سوی برخی ذی‌نفعان خواسته‌هایی تحمیل می‌شود که با ضوابط جهانی نگهداری از آثار ثبت جهانی در تعارض است. گهستونی می‌گوید که بعضا در کنار این اصرارها، لابی‌ها و چراغ‌سبز‌هایی از سوی برخی کارشناسان و مسوولان نیز به چشم می‌خورد که نتیجه این سلسله قانون‌شکنی‌ها، عملا به این ختم می‌شود که میراث‌فرهنگی در عمل انجام شده قرار بگیرد و اگر موافقت نکند، تخریب‌ها در روز‌های تعطیل و با درنظر گرفتن این اصل صورت بگیرد که «تا میراث متوجه شود و اقدامی کند، ما کار خود را کرده‌ایم.» گهستونی طرح‌هایی مانند احداث کارخانه قند را در حریم درجه یک چغازنبیل، طرحی خلاف توسعه پایدار می‌داند، زیرا اگر توسعه بر مبنای سند آمایش سرزمین شکل بگیرد، آنگاه این محوطه باستانی بهترین محوطه برای شکل‌گیری گردشگری و تقویت جنبه‌های مختلف آن خواهد بود. گهستونی می‌گوید: «واحد‌های صنعتی غیرفعال در شوش فراوان است، این کارخانه می‌تواند به شهرک‌های صنعتی اطراف منتقل شود. اولویت این منطقه گردشگری و حفظ آثار تاریخی آن است. ایجاد جنگل مصنوعی، کارخانه، ماهیگیری، سازه‌های صنعتی، هیچ‌کدام از این‌ها اولویت این منطقه نیستند.» به گفته این فعال میراث‌فرهنگی، یکی از عواملی که به تشدید دست‌درازی‌ها به عرصه حریم این اثر ثبت تاریخی کمک می‌کند، عدم وجود یگان حفاظت است. میراث عظیم چغازنبیل صرفا با حضور چند نگهبان حراست می‌شود، درصورتی‌که حفاظت از چنین اثر عظیم و گسترده‌ای، نیازمند حضور یگان حفاظت است؛ یگانی که خود ضابط قضایی باشد و رده حفاظتی داشته باشد. گهستونی می‌گوید: «متاسفانه میراث فرهنگی این اهرام بازدارنده را ندارد، افراد مختلفی فشار می‌آورند و پیروز می‌شوند، اما بخش حقوقی وزارت میراث‌فرهنگی عملا توان مقابله با آن‌ها را ندارد.»

سرنوشت چغازنبیل حالا با احداث کارخانه‌ای گره خورده است که از یک سو نوید اشتغال‌زایی و توسعه را می‌دهد و از سوی دیگر شرایط را برای تخریب اثری فراهم می‌کند که بیش از ۳ هزار سال زیر خاک خفته و آسوده و از گزند زمان در امان بود. حالا که عملیات احداث کارخانه و تسطیح اراضی، به‌رغم عدم کسب مجوز آغاز شده است، عظیم‌ترین باقیمانده تمدن ایلامی‌ها در ایران به دست «آشوربانی‌پال» دیگری به مرور تخریب و از یاد می‌رود، خواب زیگورات ایلامی‌ها حالا بیش از هر روزی آشفته‌تر است.

منبع: آفتاب

کلیدواژه: چغازنبیل هفت تپه میراث فرهنگی کارخانه پایگاه میراث جهانی چغازنبیل میراث فرهنگی استان خوزستان چغازنبیل و هفت تپه حریم درجه یک قرار منع تعقیب احداث کارخانه اشتغال زایی تعرض به حریم کارخانه قند مدیر پایگاه درجه یک و دو حریم میراث اراضی ملی صدور مجوز ثبت جهانی تولید ملی سال ۹۷

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت aftabnews.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «آفتاب» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۲۹۸۵۳۶۶۷ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

کارخانه‌ای به وسعت یک جهان

‌‌‌‌در اقتصاد جهانی به‌هم‌پیوسته امروز، مفهوم زنجیره‌های ارزش جهانی به سنگ بنای تجارت و اقتصاد بین‌المللی تبدیل شده‌است. زنجیره‌های ارزش جهانی، کل طیف فعالیت‌هایی را که شرکت‌ها و کارگران برای رساندن یک محصول از مفهوم تا مصرف نهایی و فراتر از آن انجام می‌دهند، توصیف می‌کند. این فرآیند شامل طراحی، تولید، بازاریابی، توزیع و پشتیبانی از مصرف‌کننده نهایی است.

به گزارش دنیای اقتصاد، فعالیت‌های درون یک زنجیره ارزش جهانی، می‌تواند در یک مکان واحد انجام شود یا در کشور‌های مختلف پراکنده شود؛ امری که ماهیت جهانی تولید و تجارت مدرن را برجسته می‌کند. در واقع در قالب یک زنجیره ارزش جهانی، فرآیند تولید به اجزای تشکیل دهنده آن تجزیه می‌شود که اغلب در کشور‌های مختلف قرار دارد. برای مثال، تولید یک دستگاه الکترونیکی مانند تلفن هوشمند شامل تهیه مواد خام از یک کشور، ساخت قطعات در کشور دیگر، مونتاژ محصول در کشور سوم و در نهایت فروش آن در بازار‌های سراسر جهان است.

هر مرحله ارزش‌افزوده ایجاد می‌کند و ارزش انباشته در انتهای زنجیره، مشارکت همه طرف‌های درگیر را نشان می‌دهد. به دلیل اهمیت مفهوم تولید در زنجیره ارزش جهانی، مرکز پژوهش‌های اتاق ایران در یک گزارش، الزامات و منافع تولید و تجارت در این شبکه جهانی را بررسی کرده‌است.

شبکه تولید جهانی

زنجیره‌های ارزش جهانی به یک عامل تعیین کننده در اقتصاد جهانی امروز تبدیل شده و شیوه تولید و تجارت کالا‌ها و خدمات در سطح جهان را دگرگون کرده‌اند. این شبکه‌های تولید به هم پیوسته که مراحل مختلف فرآیند تولید را در چندین کشور مستقر می‌کنند، تاثیر عمیقی بر توسعه اقتصادی، بهره‌وری و تجارت بین‌المللی داشته اند. شاهد این مدعا آنکه سهم زنجیره‌های جهانی ارزش در کلیت تجارت‌جهانی از ۳۵ درصد در سال‌۱۹۹۰ به ۴۶‌درصد در سال‌۲۰۱۰ و ۵۰‌درصد در ۲۰۲۰ افزایش یافته‌است.

مطالعات نشان می‌دهد که حتی افزایش متوسط یک‌درصدی در مشارکت در زنجیره‌ها، می‌تواند سطح درآمد سرانه را بیش از یک‌درصد ارتقا دهد، نرخی که تقریبا دو برابر مکانیزم‌های تجارت سنتی است. به طور خاص، طی سه دهه‌گذشته، زنجیره‌های ارزش جهانی نقش اساسی در تسریع رشد اقتصادی کشور‌های فقیر داشته‌اند و به طور قابل‌توجهی سطح فقر را کاهش داده‌اند. درحال‌حاضر، حدود ۷۰ درصد از تجارت بین‌المللی شامل شبکه‌های درهم تنیده زنجیره‌های ارزش جهانی می‌شود، جایی‌که خدمات، مواد خام و اجزای مختلف بار‌ها از مرز‌ها عبور می‌کنند تا در نهایت به محصولات نهایی تبدیل شوند.

الزامات تجاری تولید جهانی

کاهش موانع تجاری مانند تعرفه‌ها و سهمیه‌ها در گسترش زنجیره‌های ارزش جهانی، نقش اساسی داشته اند. با آسان‌تر و به صرفه ترکردن واردات و صادرات کالا، کشور‌ها می‌توانند براساس مزیت‌های نسبی خود در مراحل خاصی از تولید تخصص پیدا کنند و به این‌ترتیب، کارآیی و رقابت‌پذیری زنجیره‌های ارزش جهانی را افزایش دهند.

با کاهش این موانع، کشور‌ها توانسته اند اقتصاد جهانی یکپارچه تری را ایجاد کنند؛ اقتصادی که در آن فرآیند‌های تولید در سراسر کشور‌های مختلف توزیع می‌شود و هر کشور بر مراحل یا اجزای خاصی از فرآیند تولید تمرکز می‌کند. در زﻣﺎﻧﻪ‌ای ﻛﻪ زﻧﺠﻴﺮه ﻫﺎی ﺟﻬﺎﻧی ارزش ﺑﻪ وﻳﮋﮔی ﻛﻠﻴﺪی ﺗﺠﺎرت ﺟﻬﺎﻧی ﺑﺪل ﺷﺪه اﻧﺪ، ﻛﺸﻮرﻫﺎ می‌ﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺑﺮ اﺳﺎس ﻣﺰﻳﺖ ﻫﺎی ﻧﺴﺒی ﺧﻮد در ﻣﺮاﺣﻞ ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺗﻮﻟﻴﺪ، ﺗﺨﺼﺺ ﭘﻴﺪا ﻛﻨﻨﺪ. ﺑﺮای ﻣﺜﺎل، ﻛﺸﻮری ﻛﻪ در زمینه ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻟﻮازم اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜی ﻣﺰﻳﺖ ﻫﺰﻳﻨﻪ‌ای دارد، ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﺑﺮ ﺗﻮﻟﻴﺪ رﻳﺰﺗﺮاﺷﻪ ﻫﺎ ﺗﻤﺮﻛﺰ ﻛﻨﺪ، در ﺣﺎﻟی ﻛﻪ ﻛﺸﻮری ﺑﺎ ﻧﻴﺮوی ﻛﺎر ﻣﺎﻫﺮ، ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ در ﻃﺮاﺣی ﻧﺮم اﻓﺰار ﺗﺨﺼﺺ ﻳﺎﺑﺪ. اﻳﻦ ﺗﺨﺼﺺ ﮔﺮاﻳی، ﻛﺎرآﻳی و ﻗﺪرت رﻗﺎﺑﺖ زﻧﺠﻴﺮه ﻫﺎی ارزش ﺟﻬﺎﻧی را اﻓﺰاﻳﺶ ﻣی دﻫﺪ.

ﻛﺎﻫﺶ ﺗﻌﺮﻓﻪ ﻫﺎ و ﺳﻬﻤﻴﻪ ﻫﺎ ﻣﻨﺠﺮ ﺑﻪ اﻓﺰاﻳﺶ ﺗﺠﺎرت ﻛﺎﻻﻫﺎی واﺳﻄﻪ ﺷﺪه‌اﺳﺖ؛ ﻛﺎﻻﻫﺎﻳی ﻛﻪ اﺟﺰای ﺗﺸﻜﻴﻞ دﻫﻨﺪه ﻳﺎ ﻧﻴﻤﻪ ﺳﺎﺧﺘﻪ‌ای ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ در ﺳﺎﻳﺮ ﻛﺸﻮرﻫﺎ ﭘﺮدازش ﺑﻴﺸﺘﺮی روی آن‌ها اﻧﺠﺎم ﻣی ﺷﻮد. ﺑﺮای ﻧﻤﻮﻧﻪ، ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﺧﻮدروﻳی ﻛﻪ در آﻟﻤﺎن ﺳﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ، دارای ﻣﻮﺗﻮری ﺳﺎﺧﺖ ژاﭘﻦ و ﻗﻄﻌﺎت اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜی ﺗﻮﺳﻌﻪ ﻳﺎﻓﺘﻪ از ﻛﺮه‌ﺟﻨﻮﺑی ﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ ﻧﺸﺎن دﻫﻨﺪه واﺑﺴﺘﮕی ﻣﺘﻘﺎﺑﻞ ﻧﺎﺷی از ﺗﺠﺎرت آزاد اﺳﺖ.

منافع حضور در زنجیره ارزش جهانی

ﻛﺎﻫﺶ ﻣﻮاﻧﻊ ﺗﺠﺎری، ﻫﺰﻳﻨﺔ واردات ﻣﻮاد اوﻟﻴﻪ و اﺟﺰا را ﻛﻢ ﻣی ﻛﻨﺪ. اﻳﻦ ﻛﺎﻫﺶ ﻫﺰﻳﻨﻪ در ﻃﻮل زﻧﺠﻴﺮه ارزش ﺟﻬﺎﻧی ﻣﻨﺘﻘﻞ ﻣی ﺷﻮد و ﻣﻨﺠﺮ ﺑﻪ ﭘﺎﻳﻴﻦ آﻣﺪن ﻗﻴﻤﺖ ﻧﻬﺎﻳی ﻣﺤﺼﻮﻻت ﺑﺮای ﻣﺼﺮف ﻛﻨﻨﺪﮔﺎن و اﻓﺰاﻳﺶ ﻗﺪرت رﻗﺎﺑﺖ ﺷﺮﻛﺖ ﻫﺎی درﮔﻴﺮ در ﺗﺠﺎرت ﺑﻴﻦ اﻟﻤﻠﻠی ﻣی ﺷﻮد. ﺑﺎ ﻛﺎﻫﺶ ﻣﻮاﻧﻊ، ﺷﺮﻛﺖ ﻫﺎ ﻣی ﺗﻮاﻧﻨﺪ زﻧﺠﻴﺮه تامین ﺧﻮد را ﺑﺎ ﺗﻬﻴﺔ ﻣﻮاد و اﺟﺰا از ﻛﺸﻮرﻫﺎﻳی ﻛﻪ در آﻧﺠﺎ ﺑﻪ ﻛﺎرآﻣﺪﺗﺮﻳﻦ ﺷﻜﻞ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣی ﺷﻮﻧﺪ، ﺑﻬﻴﻨﻪ ﻛﻨﻨﺪ. اﻳﻦ ﺑﻬﻴﻨﻪ ﺳﺎزی ﻧﻪ‌ﺗﻨﻬﺎ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻫﺎ را ﻛﺎﻫﺶ ﻣی دﻫﺪ، ﺑﻠﻜﻪ ﺳﺮﻋﺖ و ﻗﺎﺑﻠﻴﺖ اﻃﻤﻴﻨﺎن زﻧﺠﻴﺮه ﺗﺄﻣﻴﻦ را ﻧﻴﺰ ﺑﻬﺒﻮد ﻣی ﺑﺨﺸﺪ ﻛﻪ ﺑﻪ وﻳﮋه ﺑﺮای ﺻﻨﺎﻳﻊ ﺧﻮدروﺳﺎزی و اﻟﻜﺘﺮونیک ﺣﻴﺎﺗی اﺳﺖ. ﻛﺸﻮرﻫﺎﻳی ﻛﻪ ﻣﻮاﻧﻊ ﺗﺠﺎری را ﻛﺎﻫﺶ ﻣی دﻫﻨﺪ، ﺑﻪ ﻣﻘﺎﺻﺪ ﺟﺬاب ﺗﺮی ﺑﺮای ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﮔﺬاری ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ ﺧﺎرﺟی ﺗﺒﺪﻳﻞ ﻣی ﺷﻮﻧﺪ. ﺷﺮﻛﺖ ﻫﺎی ﭼﻨﺪﻣﻠﻴﺘی ﺗﻤﺎﻳﻞ ﺑﻴﺸﺘﺮی ﺑﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﮔﺬاری و ﺑﺮﭘﺎﻳی ﻋﻤﻠﻴﺎت در ﻣﻨﺎﻃﻘی دارند تا از این طریق ﺑﺘﻮاﻧﻨﺪ ﺑﻪ‌راﺣﺘی ﻣﻮاد اوﻟﻴﺔ ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز را وارد ﻛﺮده و ﻛﺎﻻﻫﺎی ﻧﻬﺎﻳی را ﺻﺎدر ﻛﻨﻨﺪ.

اﻳﻦ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﮔﺬاری اﻏﻠﺐ ﻣﻨﺠﺮ ﺑﻪ اﻧﺘﻘﺎل ﻓﻨﺎوری، ﺗﻮﺳﻌﺔ ﻣﻬﺎرت و اﻳﺠﺎد ﺷﻐﻞ در ﻛﺸﻮر ﻣﻴﺰﺑﺎن ﻣی ﺷﻮد. ﻳﻜﭙﺎرﭼﻪ ﺷﺪن ﺑﺎ زﻧﺠﻴﺮه ﻫﺎی ارزش ﺟﻬﺎﻧی ﻛﻪ ﺑﺎ ﻛﺎﻫﺶ ﻣﻮاﻧﻊ ﺗﺠﺎری ﺗﺴﻬﻴﻞ ﻣی ﺷﻮد، اﻧﺘﻘﺎل ﻓﻨﺎوری و ﻧﻮآوری را در ﺳﺮاﺳﺮ کشور‌ها ﺗﺸﻮﻳﻖ ﻣی ﻛﻨﺪ.

ﺷﺮﻛﺖ ﻫﺎ در ﻛﺸﻮرﻫﺎی ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺑﺎ ﻳﻜﺪﻳﮕﺮ ﻫﻤﻜﺎری ﻣی ﻛﻨﻨﺪ، داﻧﺶ را ﺑﻪ اﺷﺘﺮاک ﻣی ﮔﺬارﻧﺪ و ﻧﻮآوری ﻣی ﻛﻨﻨﺪ. اﻳﻦ ﻋﻮاﻣﻞ ﻣﻨﺠﺮ ﺑﻪ ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ در ﻣﺤﺼﻮﻻت و ﻓﺮآﻳﻨﺪﻫﺎ ﻣی ﺷﻮد. ﺑﺮای ﻧﻤﻮﻧﻪ، یک ﺷﺮﻛﺖ ﻓﻨﺎوری در ﺳﻴﻠﻴﻜﻮن وﻟی ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﺑﺎ ﺗﻮﻟﻴﺪﻛﻨﻨﺪﮔﺎن در آﺳﻴﺎ ﺑﺮای ﺗﻮﺳﻌﺔ ﻟﻮازم اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜی ﻣﺼﺮﻓی ﺟﺪﻳﺪ ﻫﻤﻜﺎری ﻛﻨﺪ و از ﺗﺨﺼﺺ و زﻳﺮﺳﺎﺧﺖ ﻣﻮﺟﻮد در آن ﻣﻨﺎﻃﻖ ﺑﻬﺮه ﻣﻨﺪ ﺷﻮد. خلاصه آنکه، ﺑﺎ ﻛﺎﻫﺶ ﻣﻮاﻧﻊ ﺗﺠﺎری، ﻛﺸﻮرﻫﺎ اﻗﺘﺼﺎد ﺟﻬﺎﻧی ﻳﻜﭙﺎرﭼﻪ ﺗﺮ و ﻛﺎرآﻣﺪﺗﺮ را اﻳﺠﺎد ﻣی ﻛﻨﻨﺪ ﻛﻪ در آن ﺗﺨﺼﺺ ﮔﺮاﻳی، ﻛﺎﻫﺶ ﻫﺰﻳﻨﻪ، ﻛﺎرآﻣﺪی زﻧﺠﻴﺮه تاﻣﻴﻦ، ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﮔﺬاری و ﻧﻮآوری در ﺳﺮاﺳﺮ ﻣﺮزﻫﺎ ﻣﺤﺮک ﮔﺴﺘﺮش و اﺛﺮﺑﺨﺸی زﻧﺠﻴﺮه ﻫﺎی ارزش ﺟﻬﺎﻧی اﺳﺖ.

نقش شرکت‌های چندملیتی در شبکه تولید جهانی

ﺷﺮﻛﺖ ﻫﺎی ﭼﻨﺪﻣﻠﻴﺘی نقشی ﻣﺤﻮری در ﺷﻜﻞ ﮔﻴﺮی و ﺗﻮﺳﻌﺔ زﻧﺠﻴﺮه ﻫﺎی ارزش ﺟﻬﺎﻧی اﻳﻔﺎ ﻣی ﻛﻨﻨﺪ. ﺷﺮﻛﺖ ﻫﺎی ﭼﻨﺪﻣﻠﻴﺘی ازﻃﺮﻳﻖ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﮔﺬاری ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ ﺧﺎرﺟی (FDI) ﺷﻌﺒﻪ تاﺳﻴﺲ ﻣی ﻛﻨﻨﺪ، زﻧﺠﻴﺮه ﻫﺎی تاﻣﻴﻦ اﻳﺠﺎد ﻣی ﻛﻨﻨﺪ و داﻧﺶ و ﻓﻨﺎوری را ﻓﺮاﻣﺮزی اﻧﺘﻘﺎل ﻣی دﻫﻨﺪ. ﺑﺪﻳﻦ ﺗﺮﺗﻴﺐ، ﺗﻮﻟﻴﺪ و ﺗﻮزﻳﻊ ﺟﻬﺎﻧی ﻛﺎﻻ و ﺧﺪﻣﺎت را ﻫﺪاﻳﺖ ﻣی ﻛﻨﻨﺪ. اﻳﻦ ﺷﺮﻛﺖ ﻫﺎ ﻧﻪ ﺗﻨﻬﺎ ازﻃﺮﻳﻖ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﮔﺬاری ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ ﺧﺎرﺟی (FDI) در ﻛﺸﻮرﻫﺎی ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺣﻀﻮر ﭘﻴﺪا ﻣی ﻛﻨﻨﺪ، ﺑﻠﻜﻪ ﺷﺒﻜﻪ ﻫﺎﻳی را ﻧﻴﺰ اﻳﺠﺎد ﻣی ﻛﻨﻨﺪ ﻛﻪ ﺑﺮای ﻋﻤﻠﻜﺮد اﻳﻦ زﻧﺠﻴﺮه ﻫﺎ ﺣﻴﺎﺗی ﻫﺴﺘﻨﺪ.

ﺷﺮﻛﺖ ﻫﺎی ﭼﻨﺪﻣﻠﻴﺘی، زﻧﺠﻴﺮه ﻫﺎی تامین و ﺷﺒﻜﻪ ﻫﺎی ﻟﺠﺴﺘﻴﻜی ﭘﻴﭽﻴﺪه‌ای را ﺗﻮﺳﻌﻪ ﻣی دﻫﻨﺪ ﻛﻪ ﭼﻨﺪﻳﻦ ﻛﺸﻮر را درﺑﺮ ﻣی ﮔﻴﺮد. ﺑﺮای ﻧﻤﻮﻧﻪ، یک ﺷﺮﻛﺖ ﺧﻮدروﺳﺎزی ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺗﻮﻳﻮﺗﺎ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﻗﻄﻌﺎت ﺧﺎﺻی را از ﺗﺎﻳﻠﻨﺪ، ﻟﻮازم اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜی را از ﻛﺮه‌ﺟﻨﻮﺑی تاﻣﻴﻦ ﻛﻨﺪ و ﻣﺤﺼﻮل ﻧﻬﺎﻳی را در اﻳﺎﻻت ﻣﺘﺤﺪه ﻣﻮﻧﺘﺎژ کند. از ﻟﺤﺎظ ﻓﻨی، اﻳﻦ اﻣﺮ ﻧﻴﺎزﻣﻨﺪ ﻳک ﭼﺎرﭼﻮب ﻟﺠﺴﺘﻴﻜی ﻣﺴﺘﺤﻜﻢ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺷﺎﻣﻞ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻫﺎی ﻣﻮﺟﻮدی (just-in-time) (JIT)، ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻫﺎی ردﻳﺎﺑی ﺟﻬﺎﻧی و ﻳک ﺷﺒﻜﺔ ﺣﻤﻞ وﻧﻘﻞ ﻛﺎرآﻣﺪ ﺑﺮای اﻃﻤﻴﻨﺎن از ﺗﺤﻮﻳﻞ ﺑﻪ ﻣﻮﻗﻊ ﻗﻄﻌﺎت و ﻛﺎﻻﻫﺎی ﻧﻬﺎﻳی در ﺳﺮاﺳﺮ ﻣﺮزﻫﺎ ﺑﺎﺷﺪ.

ﺷﺮﻛﺖ ﻫﺎی ﭼﻨﺪﻣﻠﻴﺘی ﻣﺠﺮاﻫﺎﻳی ﺑﺮای اﻧﺘﻘﺎل ﻓﻨﺎوری و ﺗﺨﺼﺺ در ﺳﺮاﺳﺮ ﻛﺸﻮرﻫﺎ ﻫﺴﺘﻨﺪ.

آن‌ها ﺑﺎ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﮔﺬاری در ﺑﺎزارﻫﺎی ﺧﺎرﺟی، ﻓﻨﺎوری ﻫﺎی ﭘﻴﺸﺮﻓﺘﻪ و ﺷﻴﻮه ﻫﺎی ﻣﺪﻳﺮﻳﺘی را ﺑﻪ ارﻣﻐﺎن ﻣی آورﻧﺪ ﻛﻪ ﻣی ﺗﻮانند ﺑﻬﺮه وری و ﺗﻮاﻧﻤﻨﺪی ﺷﺮﻛﺖ ﻫﺎی ﻣﺤﻠی را ارﺗﻘﺎ بخشند. ﺑﺮای ﻣﺜﺎل، زﻣﺎﻧی ﻛﻪ زﻳﻤﻨﺲ ﻛﺎرﺧﺎﻧﻪ‌ای را در ﻫﻨﺪ ﺗاﺳﻴﺲ ﻣی ﻛﻨﺪ، ﻧﻪ ﺗﻨﻬﺎ ﻣﺎﺷﻴﻦ آﻻت و ﺗﺠﻬﻴﺰات ﭘﻴﺸﺮﻓﺘﻪ‌ای را ﺑﻪ ارﻣﻐﺎن ﻣی آورد، ﺑﻠﻜﻪ ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ ﺷﻴﻮه ﻫﺎ را در ﻣﻬﻨﺪﺳی و ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﭘﺮوژه ﻧﻴﺰ ﻣﻌﺮﻓی ﻣی ﻛﻨﺪ. اﻳﻦ ﻣﻮارد اﻏﻠﺐ ازﻃﺮﻳﻖ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻫﺎی آﻣﻮزﺷی، ﻫﻤﻜﺎری ﺑﺎ ﺷﺮﻛﺖ ﻫﺎی ﻣﺤﻠی و در ﺑﺮﺧی ﻣﻮارد ازﻃﺮﻳﻖ ﻣﺸﺎرﻛﺖ ﺑﺎ ﻣوﺳﺴﺎت آﻣﻮزﺷی ﻣﺤﻠی ﺑﻪ اﺷﺘﺮاک ﮔﺬاﺷﺘﻪ ﻣی ﺷﻮند.

دولت‌ها و زنجیره ارزش جهانی

ﺳﻴﺎﺳﺖ ﻫﺎی اﻗﺘﺼﺎدی ﻛﺸﻮرﻫﺎ ازﺟﻤﻠﻪ ﺳﻴﺎﺳﺖ ﻫﺎی ﺻﻨﻌﺘی، ﺗﺠﺎری و ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﮔﺬاری، ﻣی ﺗﻮاﻧﺪ ﻣﺸﺎرﻛﺖ در زﻧﺠﻴﺮه ﻫﺎی ارزش ﺟﻬﺎﻧی را ﺗﺴﻬﻴﻞ کند ﻳﺎ ﻣﺎﻧﻊ آن ﺷﻮد. ﺳﻴﺎﺳﺖ ﻫﺎﻳی ﻛﻪیکﻣﺤﻴﻂ اﻗﺘﺼﺎدی ﺑﺎز و ﺑﺎﺛﺒﺎت را ﺗﺮوﻳﺞ ﻣی ﻛﻨﻨﺪ، ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ اﻧﺴﺎﻧی را ﺑﻬﺒﻮد ﻣی ﺑﺨﺸﻨﺪ و ﻧﻮآوری را ﺗﻘﻮﻳﺖ ﻣی ﻛﻨﻨﺪ، ﺑﻪ اﺣﺘﻤﺎل زﻳﺎد ﺑﺎﻋﺚ ﺟﺬب ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﮔﺬاری و ادﻏﺎم ﻋﻤﻴﻖ ﺗﺮ یک ﻛﺸﻮر در زﻧﺠﻴﺮه ﻫﺎی ارزش ﺟﻬﺎﻧی ﻣی ﺷﻮﻧﺪ. ﻛﺎﻫﺶ ﺗﻌﺮﻓﻪ ﻫﺎ و ﻣﻮاﻧﻊ ﻏﻴﺮﺗﻌﺮﻓﻪ ای، ﻣﺸﺎرﻛﺖ در ﻣﻮاﻓﻘﺖ ﻧﺎﻣﻪ ﻫﺎی ﺗﺠﺎرت آزاد و ﺣﻔﻆ یک رژﻳﻢ ﺗﺠﺎرت ﻗﺎﺑﻞ ﭘﻴﺶ ﺑﻴﻨی، ﻣی ﺗﻮاﻧﺪ ادﻏﺎم یک ﻛﺸﻮر در زﻧﺠﻴﺮه ﻫﺎی ارزش ﺟﻬﺎﻧی را ﺗﺴﻬﻴﻞ ﻛﻨﺪ.

اﻳﻦ ﺳﻴﺎﺳﺖ ﻫﺎ ﺑﺎﻋﺚ ﻣی ﺷﻮد ﻛﻪ ﮔﻨﺠﺎﻧﺪن ﻛﺸﻮر در ﺷﺒﻜﻪ ﻫﺎی ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺟﻬﺎﻧی ﺑﺮای ﺷﺮﻛﺖ ﻫﺎی ﭼﻨﺪﻣﻠﻴﺘی، آﺳﺎن ﺗﺮ و ﻣﻘﺮون ﺑﻪ‌ﺻﺮﻓﻪ ﺗﺮ ﺷﻮد. در ﻧﻘﻄﺔ ﻣﻘﺎﺑﻞ، اﮔﺮ ﻛﺸﻮری ﺳﻴﺎﺳﺖ ﻫﺎی ﺗﺠﺎری ﺣﻤﺎﻳﺖ ﮔﺮاﻳﺎﻧﻪ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺗﻌﺮﻓﻪ ﻫﺎی ﺑﺎﻻ و ﺳﻬﻤﻴﻪ ﻫﺎی واردات را اﺗﺨﺎذ ﻛﻨﺪ، ﻣی ﺗﻮاﻧﺪ ﺑﻪ ﻣﻘﺼﺪی ﻧﺎﻣﻄﻠﻮب ﺑﺮای ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﮔﺬاری ﺧﺎرﺟی و ﻣﺸﺎرﻛﺖ در زﻧﺠﻴﺮه ﻫﺎی ارزش ﺟﻬﺎﻧی ﺗﺒﺪﻳﻞ ﺷﻮد. ﭼﻨﻴﻦ ﻣﻮاﻧﻌی، ﻫﺰﻳﻨﻪ واردات ﻧﻬﺎده ﻫﺎ و ﺻﺎدرات ﻣﺤﺼﻮﻻت ﻧﻬﺎﻳی را اﻓﺰاﻳﺶ ﻣی دﻫﺪ و ﺑﺎﻋﺚ ﻛﺎﻫﺶ رﻗﺎﺑﺖ ﭘﺬﻳﺮی ﺷﺮﻛﺖ ﻫﺎ در ﺳﻄﺢ ﺟﻬﺎﻧی ﻣی ﺷﻮد. ﺳﻴﺎﺳﺖ ﻫﺎﻳی ﻛﻪ ﻣﻨﺠﺮ ﺑﻪ اﻳﺠﺎد ﻓﻀﺎی ﻣﻄﻠﻮب ﺑﺮای ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﮔﺬاری ﻣی ﺷﻮﻧﺪ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﭼﺎرﭼﻮب ﻫﺎی ﺣﻘﻮﻗی ﺷﻔﺎف و ﺑﺎﺛﺒﺎت، ﺣﻤﺎﻳﺖ از ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﮔﺬاری ﻫﺎی ﺧﺎرﺟی و ﺳﻬﻮﻟﺖ در ﺑﺎزﮔﺸﺖ ﺳﻮد، ﻣی ﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﮔﺬاری ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ ﺧﺎرﺟی (FDI) را ﺟﺬب ﻛﻨﻨﺪ.

ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﮔﺬاری ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ ﺧﺎرﺟی ﻳﻜی از ﻋﻮاﻣﻞ اﺻﻠی ادﻏﺎم در زﻧﺠﻴﺮه ﻫﺎی ارزش ﺟﻬﺎﻧی اﺳﺖ زﻳﺮا اﻏﻠﺐ ﻧﻪ ﺗﻨﻬﺎ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ، ﺑﻠﻜﻪ اﻧﺘﻘﺎل ﻓﻨﺎوری، ﺗﻮﺳﻌﺔ ﻣﻬﺎرت و دﺳﺘﺮﺳی ﺑﻪ ﺑﺎزارﻫﺎی ﺟﻬﺎﻧی را ﻧﻴﺰ ﺑﻪ ﻫﻤﺮاه دارد.

در ﻣﻘﺎﺑﻞ، ﺳﻴﺎﺳﺖ ﻫﺎی ﻣﺤﺪودﻛﻨﻨﺪه ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﮔﺬاری ﺧﺎرﺟی ﻣﺎﻧﻨﺪ وﺿﻊ ﻣﺤﺪودﻳﺖ ﺑﺮ ﻣﺎﻟﻜﻴﺖ ﺧﺎرﺟی، ﻓﺮآﻳﻨﺪﻫﺎی ﺗﺄﻳﻴﺪ ﭘﻴﭽﻴﺪه ﻳﺎ ﻓﻘﺪان ﺣﻤﺎﻳﺖ ﻫﺎی ﺣﻘﻮﻗی، ﻣی ﺗﻮاﻧﺪ ﺷﺮﻛﺖ ﻫﺎی ﭼﻨﺪﻣﻠﻴﺘی را از ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﮔﺬاری ﻣﻨﺼﺮف ﻛﻨﺪ. اﻳﻦ اﻣﺮ ﺗﻮاﻧﺎﻳی ﻛﺸﻮر را ﺑﺮای ﺑﻬﺮه ﻣﻨﺪی از ﺷﺒﻜﻪ ﻫﺎی ﺟﻬﺎﻧی و اﻧﺘﻘﺎل ﻓﻨﺎوری و داﻧﺶ ﻣﺤﺪود ﻣی ﻛﻨﺪ.

نقش زیرساخت‌های حمل‌ونقل در زنجیره جهانی

زﻳﺮﺳﺎﺧﺖ ﻓﻴﺰﻳﻜی ﻧﻘﺸی ﺣﻴﺎﺗی در ﻛﺎرآﻳی و اﺛﺮﺑﺨﺸی زﻧﺠﻴﺮه ﻫﺎی ارزش‌ﺟﻬﺎﻧی (GVCs) اﻳﻔﺎ ﻣی ﻛﻨﺪ، زﻳﺮا اﻧﺘﻘﺎل روان ﻛﺎﻻﻫﺎ، ﺧﺪﻣﺎت و اطلاعات را در ﺳﺮاﺳﺮ ﻣﺮزﻫﺎی ﺑﻴﻦ اﻟﻤﻠﻠی ﺗﺴﻬﻴﻞ ﻣی ﻛﻨﺪ.

ﺷﺒﻜﻪ ﻫﺎی ﻛﺎرآﻣﺪ ﺟﺎده‌ای و رﻳﻠی ﺑﺮای ﺣﻤﻞ و ﻧﻘﻞ زﻣﻴﻨی ﻛﺎﻻﻫﺎ در ﺳﺮاﺳﺮ ﻛﺸﻮرﻫﺎ و درون آﻧﻬﺎ ﺿﺮوری ﻫﺴﺘﻨﺪ. ﺑﺮای ﻣﺜﺎل، ﺳﻴﺴﺘﻢ ﮔﺴﺘﺮده ﺑﺰرﮔﺮاه ﻫﺎی ﺑﻴﻦ اﻳﺎﻟﺘی در اﻳﺎﻻت‌ﻣﺘﺤﺪه، اﻣﻜﺎن ﺟﺎﺑﻪ ﺟﺎﻳی ﺳﺮﻳﻊ ﻣﺤﻤﻮﻟﻪ ﻫﺎی ﻛﺎﻣﻴﻮﻧی ﺑﻴﻦ اﻳﺎﻟﺖ ﻫﺎ را ﻓﺮاﻫﻢ ﻣی ﻛﻨﺪ و ﺗﺤﻮﻳﻞ ﺑﻪ ﻣﻮﻗﻊ آن‌ها ﺑﻪ ﺑﻨﺎدر ﻳﺎ ﻓﺮودﮔﺎه ﻫﺎ ﺑﺮای ﺣﻤﻞ و ﻧﻘﻞ ﺑﻴﻦ اﻟﻤﻠﻠی را ﺗﺴﻬﻴﻞ ﻣی ﻛﻨﺪ.

ﺑﻪ ﻃﻮر ﻣﺸﺎﺑﻪ در اروﭘﺎ، ﺷﺒﻜﻪ ﻫﺎی رﻳﻠی ﭘﺮﺳﺮﻋﺖ ﻧﻪ‌ﺗﻨﻬﺎ ﻣﺴﺎﻓﺮان، ﺑﻠﻜﻪ ﻛﺎﻻﻫﺎ را ﻧﻴﺰ ﺟﺎﺑﻪ ﺟﺎ ﻣی ﻛﻨﻨﺪ و ﻣﺮاﻛﺰ ﺻﻨﻌﺘی را ﺑﻪ ﻃﻮر ﻛﺎرآﻣﺪ ﺑﻪ ﺑﻨﺎدر و ﭘﺎﻳﺎﻧﻪ ﻫﺎ ﻣﺘﺼﻞ ﻣی ﻛﻨﻨﺪ. ﻛﺸﻮرﻫﺎﻳی ﭼﻮن ژاﭘﻦ، ﭼﻴﻦ، آﻟﻤﺎن، آﻣﺮﻳﻜﺎ و ﻓﺮاﻧﺴﻪ ﻛﻪ زﻳﺮﺳﺎﺧﺖ ﻫﺎی ﺣﻤﻞ و ﻧﻘﻠی ﺗﻮﺳﻌﻪ ﻳﺎﻓﺘﻪ‌ای اﻳﺠﺎد ﻛﺮده اﻧﺪ، در ﻛﺎﻧﻮن زﻧﺠﻴﺮه ﻫﺎی ارزش ﻧﻴﺰ ﻗﺮار دارﻧﺪ. ﺑﻨﺎدر ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﮔﺮه ﻫﺎی ﺣﻴﺎﺗی در زﻧﺠﻴﺮه ﻫﺎی ارزش ﺟﻬﺎﻧی ﻋﻤﻞ ﻣی ﻛﻨﻨﺪ و واردات و ﺻﺎدرات ﻛﺎﻻ را ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﻣی ﻛﻨﻨﺪ.

زﻳﺮﺳﺎﺧﺖ ﻛﺎرآﻣﺪ ﺑﻨﺪر، ازﺟﻤﻠﻪ ﭘﺎﻳﺎﻧﻪ ﻫﺎی ﻛﺎﻧﺘﻴﻨﺮی، ﺟﺮﺛﻘﻴﻞ ﻫﺎ و ﺧﺪﻣﺎت ﻟﺠﺴﺘﻴﻜی، اﻃﻤﻴﻨﺎن از ﮔﺮدش ﺳﺮﻳﻊ ﻛﺸﺘی ﻫﺎ و ﻛﺎﻫﺶ ﮔﻠﻮﮔﺎه ﻫﺎ را ﺗﻀﻤﻴﻦ ﻣی ﻛﻨﺪ. ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻣﺜﺎل، ﺑﻨﺪر روﺗﺮدام در ﻫﻠﻨﺪ ﻛﻪ ﻳﻜی از ﺷﻠﻮغ ﺗﺮﻳﻦ ﺑﻨﺎدر ﺟﻬﺎن اﺳﺖ، از اﺗﻮﻣﺎﺳﻴﻮن ﭘﻴﺸﺮﻓﺘﻪ و ﻓﻨﺎوری اطلاعات ﺑﺮای ﺑﻬﺒﻮد ﻛﺎرآﻳی ﺟﺎﺑﻪ ﺟﺎﻳی ﻣﺤﻤﻮﻟﻪ و ﺗﺮﺧﻴﺺ ﻛﺎﻻ از ﮔﻤﺮک اﺳﺘﻔﺎده ﻣی ﻛﻨﺪ و از ﺗﺠﺎرت اروﭘﺎ ﺑﺎ ﺳﺎﻳﺮ ﻧﻘﺎط ﺟﻬﺎن ﭘﺸﺘﻴﺒﺎﻧی ﻣی ﻛﻨﺪ.

آﻣﺎرﻫﺎ اﻫﻤﻴﺖ ﺣﻴﺎﺗی ﺑﻨﺎدر را در ﺣﻤﻞ و ﻧﻘﻞ روان ﻛﺎﻻ در ﺗﺠﺎرت ﺟﻬﺎﻧی و ﻋﻤﻠﻜﺮد موثر زﻧﺠﻴﺮه ﻫﺎی ارزش ﺟﻬﺎﻧی را ﻧﺸﺎن ﻣی دﻫﺪ. ﺑﻴﺶ از ۸۰‌درصد از ﺣﺠﻢ ﺗﺠﺎرت ﺟﻬﺎﻧی ازﻃﺮﻳﻖ ﺣﻤﻞ و ﻧﻘﻞ درﻳﺎﻳی اﻧﺠﺎم ﻣی ﺷﻮد، اﻣﺮی ﻛﻪ ﺑﻨﺎدر را ﺑﻪ دروازه ﻫﺎی ﺿﺮوری ﺑﺮای ﺗﺠﺎرت ﺑﻴﻦ اﻟﻤﻠﻠی ﺗﺒﺪﻳﻞ ﻣی ﻛﻨﺪ.

ﭘﻨﺞ ﺑﻨﺪر ﺑﺰرگ ﺟﻬﺎن ﻛﺎﻻﻫﺎﻳی ﻛﻪ ﺑﻴﺶ از ۱.۴درصد از ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻧﺎﺧﺎﻟﺺ ﺟﻬﺎﻧی ﻫﺴﺘﻨﺪ را ﺟﺎﺑﻪ ﺟﺎ ﻣی ﻛﻨﻨﺪ. درﻣﺠﻤﻮع، ۴٩ﺑﻨﺪر ﺑﺮای زﻧﺠﻴﺮه ﻫﺎی تامین ﺟﻬﺎﻧی «ﺑﺴﻴﺎر‌ﺣﻴﺎﺗی» ﻣﺤﺴﻮب ﻣی ﺷﻮﻧﺪ. اﻳﻦ ﻣﻮﺿﻮع اﻫﻤﻴﺖ ﻓﻮق اﻟﻌﺎده اﻳﻦ ﺑﻨﺎدر ﻛﻠﻴﺪی در ﺗﺴﻬﻴﻞ ﺟﺮﻳﺎن ﺗﺠﺎرت ﺟﻬﺎﻧی را نشان می‌دهد. ﻗﺎﺑﻞ‌ذﻛﺮ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻛﺸﻮرﻫﺎی ﻛﻢ درآﻣﺪ و ﺟﺰاﻳﺮ کوچک ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻣﻴﺎﻧﮕﻴﻦ ﺟﻬﺎﻧی ۱.۵ ﺗﺎ ۲ ﺑﺮاﺑﺮ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺑﻪ ﺑﻨﺎدر ﺧﻮد ﻣﺘﻜی ﻫﺴﺘﻨﺪ. ﺳﻬﻢ واردات درﻳﺎﻳی ﻛﺸﻮرﻫﺎی در ﺣﺎل ﺗﻮﺳﻌﻪ از ﻛﻤﺘﺮ از ۱۸‌درصد در ﺳﺎل ۱۹۷۰ ﺑﻪ ﺣﺪود ۶۹‌درصد در دﻫﺔ ۲۰۲۰ اﻓﺰاﻳﺶ ﻳﺎﻓﺘﻪ اﺳﺖ ﻛﻪ واﺑﺴﺘﮕی ﻓﺰاﻳﻨﺪه آن ﻫﺎ ﺑﻪ ﺑﻨﺎدر را ﻧﺸﺎن ﻣی دﻫﺪ.

کاتالیزور رشد اقتصادی

برای جمع‌بندی می‌توان گفت زﻧﺠﻴﺮه ﻫﺎی ﺟﻬﺎﻧی ارزش ﭼﺸﻢ اﻧﺪاز اﻗﺘﺼﺎدی ﺟﻬﺎن را ﺑﻪ ﻃﻮر ﺑﻨﻴﺎدی ﺗﻐﻴﻴﺮ داد و ﺑﻪ ﺷﺮﻛﺖ ﻫﺎی ﭼﻨﺪﻣﻠﻴﺘی اﻳﻦ اﻣﻜﺎن را داد ﺗﺎ ﺑﺎ ﺳﺎزﻣﺎﻧﺪﻫی ﻓﺮآﻳﻨﺪﻫﺎی ﭘﻴﭽﻴﺪه ﺗﻮﻟﻴﺪ و ﺗﻮزﻳﻊ در ﺳﺮاﺳﺮ ﻛﺸﻮرﻫﺎی ﻣﺨﺘﻠﻒ، ﻛﺎرآﻳی را اﻓﺰاﻳﺶ دﻫﻨﺪ، ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻫﺎ را ﻛﺎﻫﺶ دﻫﻨﺪ و ﺑﻪ ﺑﺎزارﻫﺎی ﺟﺪﻳﺪ دﺳﺘﺮﺳی ﭘﻴﺪا ﻛﻨﻨﺪ.

در ﺣﺎﻟی ﻛﻪ زﻧﺠﻴﺮه ﻫﺎی ارزش ﺟﻬﺎﻧی، ﻛﺎﺗﺎﻟﻴﺰور رﺷﺪ اﻗﺘﺼﺎدی و اﻳﺠﺎد ﺷﻐﻞ ﺑﻮده اﻧﺪ و ﺗﻨﻮع اﻗﺘﺼﺎدی را ﺗﺴﻬﻴﻞ ﻛﺮده و ﻓﺮﺻﺖ ﻫﺎی ﺷﻐﻠی ﻣﺘﻌﺪدی را در ﻛﺸﻮرﻫﺎی ﻣﻴﺰﺑﺎن اﻳﺠﺎد ﻛﺮده اﻧﺪ، اﻣﺎ ﺧﻄﺮات ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻮﺟﻬی را در ﺣﻮزه ﻫﺎﻳی ﭼﻮن ﻧﺎﺑﺮاﺑﺮی، اﺳﺘﺎﻧﺪاردﻫﺎی ﻛﺎر و ﺛﺒﺎت اﻗﺘﺼﺎدی ﺑﻪ ﻫﻤﺮاه دارﻧﺪ. از ﻫﻤﻴﻦ‌رو، ﺗﺪوﻳﻦ اﺳﺘﺮاﺗﮋی ﻫﺎﻳی ازﺳﻮی ﻛﺸﻮرﻫﺎی ﻣﺸﺎرﻛﺖ ﻛﻨﻨﺪه ﻛﻪ ﻧﻪ ﺗﻨﻬﺎ ﻣﺰاﻳﺎی زﻧﺠﻴﺮه ﻫﺎ را ﺑﻪ ﺣﺪاﻛﺜﺮ ﺑﺮﺳﺎﻧﺪ، ﺑﻠﻜﻪ ازﻃﺮﻳﻖ ﭼﺎرﭼﻮب ﻫﺎی ﻧﻈﺎرﺗی ﻣﺴﺘﺤﻜﻢ، ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﮔﺬاری در ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ اﻧﺴﺎﻧی و ﺗﺮوﻳﺞ ﺷﻴﻮه ﻫﺎی اﻗﺘﺼﺎدی ﻋﺎدﻻﻧﻪ، ﺑﻪ ر یسک‌ﻫﺎی ذاﺗی آن‌ها ﻧﻴﺰ رﺳﻴﺪﮔی ﻛﻨﺪ و اﻃﻤﻴﻨﺎن ﺣﺎﺻﻞ کند ﻛﻪ ﻣﺸﺎرﻛﺖ در زﻧﺠﻴﺮه ﻫﺎ ﺑﻪ رﺷﺪ ﭘﺎﻳﺪار و ﻓﺮاﮔﻴﺮ کمک ﻣی ﻛﻨﺪ، ضرورت دارد.

دیگر خبرها

  • چین بهاره برگ سبز چای در باغ‌های شمال
  • بوستان رازی به محیط ویژه برای نوجوانان تبدیل می شود
  • بوستان رازی، بوستانی ویژه نوجوانان می‌شود
  • کارخانه‌ای به وسعت یک جهان
  • «فهرج»، کاندیدای بهترین روستاهای جهانی گردشگری
  • موافقت رئیس‌جمهور با پیشنهاد استاندار کرمانشاه
  • سرنوشت «تلخ» کارخانه‌ای که «موزه» نشد/«ریسباف» فقط «دست به دست» می‌شود!
  • ثبت ملی روستای «نوسنگی» در درفک رودبار
  • گام‌های لرزان برای ثبت جهانی محور ساسانی کرمانشاه
  • چشم انتظاری تاریخ بر بالین ریسباف پیر؛ رویای اصفهان تعبیر می‌شود