به نقل از «دانا»

قنات قصبه گناباد در مسیر مرگ تدریجی

تاریخ انتشار: ۲۵ آبان ۱۳۹۹ | کد خبر: ۲۹۹۷۶۵۴۰

قنات قصبه گناباد با قدمتی 2500 ساله، یکی از مهم‌ترین منابع تأمین آب برای مصارف مختلف بوده که متاسفانه به دلیل خشکسالی‌های متمادی و عدم توجه مسئولان و مردم به این میراث ارزشمند امروزه شاهد مرگ تدریجی آن هستیم.

به گزارش شبکه اطلاع رسانی راه دانا؛ به نقل از صبح توس، قنات قصبه گناباد، یکی از شاهکارهای تاریخ بشر و افتخارات تمدن ایرانی که در فهرست آثار جهانی یونسکو به ثبت رسیده است، می‌تواند به‌عنوان یک منبع مهم درآمدی برای مردم شهر گناباد و اطراف آن در جنوب استان خراسان رضوی تبدیل شود.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

محمد علی شمسی از پژوهشگران حوزه قنوات در گفت‌و‌گو با صبح توس اظهار کرد: قنات قصبه یکی از 11 قنات ایرانی است که تیرماه 1395 در نشست ثبت میراث جهانی یونسکو در استانبول به فهرست آثار ایرانی افزوده شد تا مسئولیت همگان اعم از دولت و مردم را در حفظ و صیانت از این شاهکار تمدن پارسی چند برابر کند، تاریخ حفر این قنات به 2500 سال پیش و دوران هخامنشیان می‌رسد و از همان زمان تاکنون، یکی از مهم‌ترین منابع تأمین آب مردم شهر گناباد برای مصارف مختلف به‌ویژه کشاورزی بوده است.

وی افزود: دبی آب قنات قصبه در حال حاضر حدود 150 لیتر در ثانیه است، اگرچه طبق اسناد تاریخی این رقم در گذشته تا 600 لیتر بوده و بروز زلزله، ریزش چاه‌ها و خشک‌سالی موجب کاهش آن شده است و متأسفانه کارکرد اصلی آن همچنان تأمین آب کشاورزی منطقه است، اما به دلیل سنتی بودن نحوه توزیع آب و عدم مدیریت درست آن، استفاده نامطلوبی از آن می‌شود؛ آن‌هم در منطقه‌ای کویری که آب می‌تواند نجات بخش جان هزاران هزار انسان باشد.

شمسی گفت: آب قنات قصبه گناباد از گذشته تاکنون به صورت واحد قدیمی فنجان بین مالکان آن تقسیم می‌شود و به گفته‌ کارشناس‌های فعال در این حوزه آب قنات قصبه به بیش از 4000 فنجان تقسیم شده است و هر مدار آب آن حدود 24 روز طول می‌کشد، از این 4000 فنجان نیمی در اداره اوقاف، آستان قدس و موقوفه‌ها است که به صورت استیجاری در اختیار کشاورزان است و نیمی در اختیار مالکان و کشاورزانی که معمولاً این فنجان‌ها را به ارث برده‌اند، بزرگ‌ترین مشکل توزیع آب قنات قصبه و عدم بازدهی مناسب از آن همین مالکیت‌های گوناگون، یکنواخت نبودن زمین‌ها و هدفمند نبود محصول کشت‌شده است که متأسفانه این افراد حاضر به واگذاری آب و زمین خود برای فعالیت‌های متمرکز نیستند.

پژوهشگر حوزه قنوات گفت: از دیگر مشکلات مهم قنات قصبه گناباد، وجود استخرهای روباز و جوی‌های آب غیراستاندارد است، بعضی از جوی‌های قنات هنوز سیمانی و بتنی نیست و باعث هدر رفت آب می‌شود، در سال‌های اخیر بعضی از جوی‌ها بازسازی شده است که غیراستاندارد بودن آن باعث سرریز شدن آب یا به خاطر فشار آب باعث ‌فرسایش سیمان و بتن جوی‌ها و در نتیجه هدر رفت آب شده است.

وی گفت: از دیگر مشکلات، احداث پارک آبی قصبه شهر و استخر روبازی است که در مسیر آب قنات برای پرورش ماهی و تفریح ایجاد شده است، این استخر متأسفانه بازسازی نمی‌شود و علاوه بر آن، به خاطر روباز بودن، موجب تبخیر آب می‌شود و همچنین به دلیل قدیمی بودن استخر مقدار زیادی آب از دیوار و کف فرسوده آن هدر می‌شود.

رسول صنوبری، کارمند اداره میراث فرهنگی گناباد، نیز در گفت‌وگو با خبرنگار ما اظهار کرد: ما در گناباد 720 قنات داریم که از این تعداد 590 قنات فعال و 10 قنات پر آب داریم، از این قنات‌ها می‌توان قنوات‌ قصبه، علی‌آباد، جویمند، نوقاب و غیره را نام برد،که متأسفانه نتوانسته‌ایم از آن درست بهره ببریم و تحت یک برند واحد به تولید محصولات زراعی بپردازیم و به اقتصاد گناباد و ایران کمک کنیم.

وی در ادامه گفت: به‌عنوان مثال شخصی در گناباد فقط از یک درخت توت حدوداً 20ساله با تهیه توت خشک‌سالی قریب به 7 میلیون تومان درآمدزایی دارد، حال ببینید اگر فقط بتوان یک مجموعه تحت کشت درخت توت قرار داد میزان درآمد آن به چه میزان خواهد رسید، مسئله مهم این است که با توجه به میزان اراضی قابل کشت و همچنین میزان آب دهی قنات می‌توان سطح وسیعی را زیر کشت محصولات زیادی با صرفه اقتصادی بالا قرار داد.

صنوبری گفت: متأسفانه با کم کاری جهاد کشاورزی گناباد و افزایش خرده مالک های اراضی و سهم آب قنوات گناباد بخصوص قنات قصبه، ما شاهد تبدیل اراضی باغ سراها هستیم که باعث از بین رفتن سطح زیر کشت این مجموعه می‌شود.

کارمند میراث فرهنگی گناباد گفت: لازم به ذکر است که جهاد کشاورزی چند سال قبل طرحی را به نام اصلاح الگوی اراضی کشت قصبه را تدوین کرد، که از جمله بندهای این طرح جایگزینی گل محمدی به جای ذرت علوفه‌ای و محصولات کم بازده است، راه حل استفاده صحیح از آب قنات قصبه و دیگر قنوات فعال گناباد تدوین طرح‌های از این دست است، به‌عنوان مثال از طرح های دیگری که مطرح شده است انتقال آب به سطح وسیع قابل کشت است که بتوان با فعال کردن یک تعاونی هم بحث برندینگ کشاورزی گناباد را فعال هم کشاورزان و خرده مالکان را مدیریت کرد.

وی در پایان گفت: در حال حاضر، متأسفانه پیر شدن جمعیت کشاورزان و بی‌توجهی فرزندان آن‌ها به امور زراعت و باغداری و تمرکز آن‌ها بر امور خدماتی، دولتی و تجاری، موجب شده است تا مدیریت قنات قصبه نیز با مشکلات جدی مواجه شود و مالکان و مسئولان اهمیتی به هدر رفت آب ارزشمند قنات نمی‌دهند و برنامه‌ای نیز برای بهبود این وضعیت ارائه نمی‌کنند.

شاید افزایش جمعیت و خشک‌سالی‌های اخیر تلنگری از طرف خداوند برای کسانی باشد که به نعمت‌های اطرافشان توجه نمی‌کنند و آن‌ها را بدون استفاده هدر می‌دهند. امید آنکه مسئولان و مردم منطقه مخصوصاً کشاورزان زحمتکش با این تلنگر خود را بازیافته و بار دیگر دور هم جمع شوند و از روش‌های جدید کشاورزی، یکپارچه سازی و آبیاری متناسب با شرایط اقلیمی منطقه استفاده کنند.

انتهای پیام/

منبع: دانا

کلیدواژه: قنات قصبه گناباد آب قنات قصبه جوی ها

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.dana.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «دانا» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۲۹۹۷۶۵۴۰ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

۳۰ رشته قنات خراسان شمالی در حال مرمت و لایروبی است

به گزارش خبرگزاری صدا و سیمای خراسان شمالی؛ سامان محمدی درمصاحبه با خبرگزاری صدا و سیما گفت: برای مرمت این تعداد از قنات‌ها ۱۳ میلیارد و ۵۰۰ میلیون تومان هزینه شده و مرمت آنها تا سه ماه آینده به پایان می‌رسد.
وی افزود: از اعتبارات سال مالی ۱۴۰۱، ۵۰ رشته به طول ۵۰ کیلومتر با ۲۳ میلیارد تومان اعتبار احیا و مرمت شدند.
محمدی با بیان اینکه لایروبی هر رشته قنات به حدود ۳۰۰ میلیون تومان اعتبار نیاز است، افزود: ۱۰۰ رشته قنات استان نیاز فوری به مرمت دارد.
مدیر آب و خاک سازمان جهاد کشاورزی استان گفت: به طور متوسط از قنات‌های کوچک ۵۰ تا ۶۰ خانوار و از قنات‌های بزرگ ۳۰۰ تا ۴۰۰ خانوار بهره‌مند می‌شوند.
در خراسان شمالی ۶۵۳رشته قنات با آب دهی سالانه ۸۶ میلیون متر مکعب وجود دارد.

خراسان شمالی دارای سه هزار و ۱۸۴ چشمه، هزار و ۵۵۷ حلقه چاه عمیق، ۲ هزار و ۴۸۳ حلقه چاه نیمه عمیق و۶۵۳ رشته قنات دارد و سالانه میانگین بارش در این استان به حدود ۲۴۰ میلمتر می‌رسد که حدود ۳۴۴ هزار هکتار از اراضی کشاورزی نیز وابسته به این منابع آبی است.