مبارزه با فرقههای ضاله؛ زمینه ساز عزل و شهادت امیرکبیر
تاریخ انتشار: ۲۸ آبان ۱۳۹۹ | کد خبر: ۳۰۰۱۷۱۷۱
به گزارش خبرنگار مهر، ۲۸ آبان مصادف با سالروز عزل امیرکبیر ستارۀ کم نظیر تاریخ ایران است که به عنوان صدراعظم ایران درخشید و در پی توطئه داخلی و خارجی توسط ناصرالدین شاه قاجار عزل شد.
امیرکبیر صدراعظم کاردان ایران در دوره ناصری، علاوه بر تلاشهای زیاد در راه مبارزه با استعمار و استبداد، اصلاحگر امور سیاسی و دینی نیز بود.
بیشتر بخوانید:
اخباری که در وبسایت منتشر نمیشوند!
امیر از همان زمانی که عهده دار مقام صدارت گردید، با آشفتگیهای زیادی که حاصل دوران قبل از وی بود، مواجه گردید. چنانچه در امور سیاسی علاوه بر ناامنی و فساد، امنیت داخلی با خطر شورشهای داخلی و جنبشهای فرقهای نوظهور و منحرفی چون بهائیت مواجه بود. فرقه بهائیت ریشه در افکار افرادی چون شیخاحمد احسائی و سید کاظم رشتی داشت که بعدها توسط افرادی چون علیمحمد باب و میرزا حسینعلی نوری معروف به «بها الله» گسترش یافته و تلاشهایی در جهت تبلیغ آن و نیز جذب مردم به آن آغاز گردید.
فعالیت بهائیان در شرایطی آغاز شد که بسیاری از مردم از نظر اقتصادی و اجتماعی وضعیت مناسبی نداشتند. میزان آگاهی و سواد مردم در پایینترین سطح خود قرار داشت و به علت وضعیت نابسامان اقتصادی، جذب مردم به فرقه بهایی و تهدید امنیت کشور، امری محتمل به نظر میرسید.
فرقه ضاله بهایی به طور مشخص در دوره محمدشاه با ایجاد شورش و ناامنی، درصدد دستیابی به اهداف خود برآمد. اما تحرکات جدی آنها در دوره ناصرالدین شاه گسترش یافت.
«با مرگ محمدشاه اغلب ولایات را شورش فراگرفت که سهمناکترین آنها فتنه سالار بود. در دوره فترت، پیشوایان بابی نیز از فرصت استفاده کرده و در نشر پیام باب و دعوت مردم کوشش فراوان نمودند. دولت امیر که هنوز آن شورشها را فروننشانده بود، با غائله بابیان مواجه گردید .»[۱]
در این شرایط، ملأ حسین بشرویه و ملامحمدعلی بارفروشی فتنه وسیعی در خراسان و مازندران به راه انداخته و در شهرهای زنجان و یزد نیز افرادی از این فرقه، دست به شورش و ناامنی زده بودند.
امیرکبیر «با سیاست و درایت دریافت که این فتنه و آتش آن از گور انگلیسیها برمی خیزد و اگر درصدد رفع آن برنیاید بنیان مملکت سست خواهد شد .»[۲]
در واقع حدس امیر در این رابطه کاملاً درست بود، روسیه و انگلیس در آن زمان بهرغم آنکه با یکدیگر رقابت داشتند؛ اما در زمینه حمایت از بهائیان متفق القول بودند. دو کشور تلاش داشتند با حمایت از این فرقه تازه تأسیس نفوذ خود را از این طریق شدت بخشند و علاوه بر آن «برای مقابله با روحانیت و علما که نفوذ و محبوبیت زیادی در میان مردم داشتند، از بابیها به عنوان سپر بلا بهرهبرداری کنند .»[۳]
البته ناصرالدین شاه هم در ابتدا همانند استعمارگران تلاش نمود تا با مهره بهائیان، سیاستهای روحانیان را خنثی نماید؛ اما زمانی که خطر ناامنی و تهدید قدرت مرکزی توسط بهائیان پیش آمد، از سیاست سرکوب آنها دفاع کرد.
امیر کبیر به عنوان نخست وزیر وقت، خواهان اعدام باب بود و به همین علت باید از علمای وقت نیز فتوای اعدام را میگرفت. امّا بسیاری از علمای شیعه حکم اعدام را امضا نکردند. زیرا باب را شخصی دارای اختلالات فکری و عدم تعادل روانی تشخیص دادند. شبههای که دو سال قبل و به هنگام محاکمۀ باب و توبۀ او در مجلس ناصرالدین میرزا نیز مطرح شده بود و به همین سبب، یعنی شبهۀ خبط دماغ و عدم تعادل روانی، جان باب در این دو سال حفظ شده بود. گلپایگانی در کتاب «کشف الغطا» عین نوشتۀ علمای تبریز در آن دوران را ذکر کرده است. (کشف الغطاء ص ۲۰۵ جواب علمای تبریز درباره توبه نامه باب: «… سید علیمحمد شیرازی شما… اقرار به مطالب چندی کردی که هر یک جداگانه باعث ارتداد شما است و موجب قتل… و چیزی که موجب تأخیر قتل شما شده است شبهه خبط دماغ [آشفتگی فکر و جنون] است، که اگر آن شبهه رفع بشود بلاتأمّل، احکام مرتد فطری بر شما جاری میشود…» امّا چند نفر از علمای تبریز (شهر محل اعدام باب) حکم به قتل او دادند.
امیر کبیر نیز دستور اعدام باب را صادر کرد. او را که در آن هنگام ۳۱ سال داشت، از زندان بیرون آورده به چوبۀ دار بسته و تیرباران کردند. این واقعه در ۲۸ شعبان ۱۲۶۶ هجری قمری رخ داد.
آنچه که لازم است در پی حادثه اعدام علی محمد باب به آن اشاره گردد علت اعدام او میباشد چرا که امروزه بهائیان با مغلطههای فراوان یکی از دلایل اثبات ادعاهای وی را استقامت او در ادعاهایش میدانند در حالی که هرگز اینچنین نبوده و همانگونه که گذشت، او براحتی از ادعاهای خود چشم پوشی میکرد و علی محمد باب به خاطر ادعاهایش زندانی گردید. اما پس از مرگ محمد شاه و جانشینی ناصرالدین شاه، شورشها و فتنههای بابیت در کشور توسط نزدیکان علی محمد باب -که از حمایت کانونهای استعماری نیز برخوردار بودند- هر روز بیشتر میشد که از آنها میتوان به فتنه زنجان، قلعه شیخ طبرسی و همچنین فتنه نیریز اشاره کرد تا آنجا که صدر اعظم با کفایت وقت خاموشی این فتنهها را جز در اعدام علی محمد باب ندید لذا امیر کبیر دستور اعدام را صادر کرد. [۴]
یکی از علل حمایت این کشورها از باب و فرقه نوظهور آنان این بود که حمایت از بهائیت، ضمن ایجاد اختلاف و دودستگی در میان مردم و دولت، میتوانست شرایط مناسبی برای این کشورها جهت گرفتن امتیاز از دولت فراهم نماید. از این رو امیر جهت مقابله با این فرقه دو سیاست سرکوب مستقیم و نیز قداستزدایی را در پیش گرفت. در سرکوب مستقیم، بعد از مقابله مستقیم و جنگ میان دولت و طرفداران باب، بسیاری از بابیان به خصوص رهبران آن همچون بشرویه ای و بارفروشی طی سالهای ۱۲۶۵- ۱۲۶۶ کشته شدند.
در سیاست قداست زدایی نیز امیرکبیر بدون مقابله مستقیم تلاش نمود تا مردم افکار واقعی این فرقه را درک کنند؛ زیرا در غیر اینصورت ممکن بود با مظلوم نمایی بهائیان، نتیجه معکوس گردد و بسیاری از مردم جذب اندیشههای این فرقه گردند.
امیر کبیر «این اندیشه را داشت که بهترین راه برای برانداختن باب آن است که او را در معنا نابود گرداند. پس بر آن شد که او را از زندان چهریق بیرون آورد و آنطور که هست و یا آنطور که درباره اش عقیده داشت، به مردم بنمایاند …»[۵]
در این راستا امیر قبل از محاکمه برخی از رهبران فکری فرقه، به فتوای علما نیز رجوع کرد. در نهایت امیر موفق شد با گرفتن حکم اعدام باب از علمای تبریز، به غائله باب پایان دهد.
بهائیان کینه امیر را در دل داشتند. در نهایت اقدامات اصلاحگرانه امیرکبیر در زمینههای مختلف برایش گران تمام شد و دشمنانش با ترغیب ناصرالدین شاه به قتل او، زمینهساز فرمان عزل و تبعید امیر شدند. امیر بالاجبار از تهران همراه خانواده به کاشان تبعید میشود و در حمام فین کاشن به قتل شهادت میرسد.
[۱] فریدون آدمیت، امیرکبیر و ایران، تهران، انتشارات خوارزمی، ۱۳۶۲، چاپ هفتم، ص ۴۴۷.
[۲] عباس اقبال آشتیانی، امیرکبیر، برآمدن، زندگی، صدرات و فرجام کار میرزا تقی خان امیرکبیر، تهران، مؤسسه انتشارات نگاه، ۱۳۹۲، چاپ دوم، ص ۹.
[۳] یراوند آبراهامیان، ایران بین دوانقلاب، ترجمه احمد گل محمدی، تهران، نشر نی، ۱۳۷۷، ص ۲۳.
[۴] ابوالفضل گلپایگانی، کشف الغطاء، صفحات ۲۰۴ و ۲۰۵
[۵] آدمیت، همان. ص ۴۴۸
کد خبر 5074549منبع: مهر
کلیدواژه: میرزا تقی خان امیرکبیر فرقه ضاله بهائیت فرقه های انحرافی حرم حضرت عبدالعظیم پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی علامه طباطبایی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی قرآن کریم پیامبر اکرم ص داود فیرحی قرآن مسجد وبینار فعالیت های قرآنی حوزه علمیه ناصرالدین شاه علی محمد باب علمای تبریز اعدام باب امیر کبیر
درخواست حذف خبر:
«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را بهطور اتوماتیک از وبسایت www.mehrnews.com دریافت کردهاست، لذا منبع این خبر، وبسایت «مهر» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۰۰۱۷۱۷۱ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتیکه در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.
خبر بعدی:
رئیسی: عملیات «وعده صادق» ما را در باشگاه قدرت های منطقه ای در بالاترین رده ها قرار داد
به گزارش جماران؛ رئیسجمهور خطاب به استانداران با بیان اینکه مردم از صداقت خوششان می آید، گفت: آنچه دولت را در دل مردم جای می دهد و سرمایه اجتماعی را افزون میکند، صداقت با مردم است. هم گزارش بدهید و هم گره گشایی از ذهن ها کنید.
حجتالاسلام رئیسی در نشست مشترک دولت با استانداران گفت: اگر بدانیم خدا بر تمام ذرات هستی حاکم است، زندگی فرق می کند قدرت مال اوست ما به عنوان خدمتگزار مردم بدانیم قدرت از آن اوست و اراده اراده اوستر ما باید بتوانیم در عالم خدمت گزاری هم عرصه بندگی خود را و هم جایگاه خدمتگزاری را به عنوان کمک به بندگی خود و بندگان دیگر به کار گیریم هم خود ارتقا پیدا کنیم هم زندگی مردم را آباد کنیم.
وی با تاکید بر توجه و کمک گرفتن از قدرت لایزال الهی برای انجام کارها، تصریح کرد: عملیات «وعده صادق» که به ارتقای اقتدار، قدرت، عزت و امید ملت ایران انجامید این حرکت بزرگی که ملت ایران انجام دادند و اقتدار آفرینی و امید آفرینی که به نمایش گذاشتند اراده حضرت حق بود این نقطه عطفی در تاریخ زندگی ملت ایران بود که ما را در باشگاه قدرت های منطقه ای در بالاترین رده ها قرار داد. این افتخار و اقتدار آفریده شد واین امید ایجاد شد.
رئیسجمهور با بیان اینکه امروز کار همه صاحبان قلم و بیان و سخن آن است هر جا کسی تاثیر دارد امیدآفرینی کند، گفت: دشمن دنبال ایجاد یاس بود و هست ما در دولت باید با عمل و اجرا امیدآفرینی کنیم مهم است مردم حس کنند دولت کار می کند و با مردم صداقت دارد. احیانا اگر ناکامی وجود دارد علل آن را دولت به مردم اعلام می کند.
وی با بیان اینکه مردم از صداقت خوششان می آید، گفت: آنچه دولت را در دل مردم جای می دهد و سرمایه اجتماعی را افزون میکند، صداقت با مردم است. هم گزارش بدهید و هم گره گشایی از ذهن ها کنید. هم علی الدوام با مردم ارتباط داشته باشید خصوصا با مردمی که در اجتماعات ما شرکت نمی کنند هم سراغ آنها که همیشه در اجتماعات هستند بروید هم آنها که به هر دلیل دچار زمینه ذهنی هستند و در این اجتماعات شرکت نمی کنند.
رئیسی تاکید کرد: باید با عموم مردم سخن گفت بر ارتباط با مردم تاکید می کنم. شنیدم عزیزی که تازه به عنوان استاندار به استانی رفته گاهی قبل از نماز صبح به اداره می رود نماز در آنجا می خواند تا پاسی از شب در اجتماعات است. نمی گویم هر ساعت بین مردم باشید. اما مردم در هفته دسترسی به استاندار داشته باشند.
وی با اشاره به برگزاری دور دوم انتخابات مجلس گفت: در مورد انتخابات باید تشکر کنم هم از مجریان و وزیر کشور و ناظران و هم عموم مردم که همت کردند. انتخابات باشکوهی بود به ۴ اصل رهبری توجه شد کاملا امنیت داشت در همه شهرها و روستاها هم سالم بود هم رقابتی و هم مشارکتی بود. تاکیدم این اس که در این مرحله هم با همت استانداران کاری کنند این ۴ اصل در حوزه هایشان مورد تاکید باشد ان شا الله این مرحله از انتخابات هم باشکوه باشد .
رئیسجمهور مساله دیگر را امنیت برشمرد و گفت: باید از همه حافظان امنیت در کشور تقدیر کنم دشمن دنبال این است که سوار امواج شود و ناامنی ایجاد کند تلاش عزیزان نیروهای مسلح و شوراهای تامین این باشد که موهبت الهی امنیت در جامعه ارتقا پیدا کند.
وی با اشاره به شعار سال گغت: در مورد مساله شعار سال که جهش تولید است همه بخش ها باید برنامه داشته باشند؛ صنعت، معدن، کشاورزی، شرکت های دانش بنیان، تولید خدمات در حوزه انرژی در این سال دارای برنامه باشند هم به صورت کلان هم اقلیمی باید برنامه داشته باشند.
رئیس جمهور قدم بعدی در مسیر تلاش برای تحقق شعار سال را تعریف دقیق ساز و کارهای میدان دادن و ایفای نقش مردم در جهش تولید دانست و افزود: یکی از مهمترین مسئولیتهای دولت در سطح کشوری و استانی در این مسیر کمک به توانمندسازی فعالان اقتصادی حاضر در میدان است؛ باید با اجرای دقیق قانون رفع موانع تولید، مسیر فعالیت فعالان اقتصادی را تسهیل کنیم.
تاکید بر توجه به ظرفیتهای بخش تعاون در تحقق شعار سالبرنامه داشتن برای بهرهگیری از ظرفیتهای بخش تعاون و نقشآفرینی اتاق تعاون به عنوان یکی از جلوههای نقشآفرینی موثر مردم در عرصه اقتصادی، برنامه داشتن برای بخشهای اقتصاد معدن، اقتصاد دریا، اقتصاد دیجیتال، اقتصاد تجارت، اقتصاد گردشگری و دیگر بخشهای اقتصادی، کمک به بالفعل شدن ظرفیتهای دانشگاهها و فعالیتهای دانشبنیان دانشگاهی در مسیر خلق ثروت بدون نیاز به دریافت بودجه و کمک از دولت از دیگر تاکیدات دکتر رئیسی در زمینه تلاش برای تحقق شعار سال خطاب به کارگزاران اجرایی بود.
رئیس جمهور به اهمیت به صرف شدن اقتصاد روستا برای کشاورزان و فعالان اقتصادی در روستاها نیز اشاره کرد و اظهار داشت: یکی از راههای رونق یافتن اقتصاد روستا اطمینان یافتن کشاورزان و ضمانت خرید محصولات کشاورزی است که این مسئله باعث امیدوار شدن روستائیان به ماندن در روستاها و رونق کار و فعالیت روستایی خواهد شد.
رئیسی اقدام مهم دیگر را شناسایی بخشهای بالقوه اقتصادی و دارای پتانسیل از سوی دولت و کمک به بالفعل شدن این بخشها برشمرد و تصریح کرد: باید بخشهای مختلف دارای ظرفیتهای بالقوه از جمله در دانشگاهها و دیگر بخشهای بازار و اقتصاد شناسایی و زمینه بالفعل شدن آنها فراهم شود. تاکید رهبر معظم انقلاب اسلامی بر دو برابر شدن شرکتهای دانشبنیان کشور ناظر به ظرفیتهای موجود در این زمینه یعنی جوانان توانمند آماده به کار بود.
ضرورت توجه به فرهنگسازی در زمینه ارتقای قانونمداری و اصلاح الگوهای مصرفرئیس جمهور با تاکید بر اینکه کشور زمینههای بسیار خوبی برای رشد و فعالیت دارد، خاطرنشان کرد: نکته مهم دیگر که مورد تاکید رهبر معظم انقلاب اسلامی نیز بوده و هست، ارتقای بهرهوری است که باید برای بهبود شاخصهای آن تلاش کنیم.
رئیسی در بخش دیگری از سخنانش در تشریح اهمیت کار فرهنگی در زمینههایی چون بالا رفتن انضباط اجتماعی در جامعه، جلوگیری از اسراف و تبذیر و قانونمداری در جامعه، بر مسئولیت نهادها و دستگاههای فرهنگی و رسانهای در این زمینه تاکید کرد و گفت: هر چه در زمینه ارتقای قانونمداری، انضباط اجتماعی، جلوگیری از اسراف، اصلاح الگوهای مصرف و امثال آن فرهنگسازی شود، آسیبهای ناشی از این مسائل کاهش خواهد یافت. اینها مسائل مهم و اساسی هستند که باید برای آنها کار فرهنگی شود و مسئولیت آن با نهادها و دستگاههای فرهنگی است.
موضوع مسکن و اشتغال نکته بعدی مورد اشاره رئیس جمهور بود که در توضیح آن اظهار داشت: بانک مرکزی و بانکهای عامل پرداخت تسهیلات برای تامین مالی واحدهای تولید، ازدواج، اشتغال و مسکن را به طور جدی مورد توجه قرار دهند. هیچ جوانی نباید برای دریافت وام ازدواج مدت طولانی در نوبت بماند و پرداخت این تسهیلات باید بهروز باشد.
تشکیل کارگروهی برای رسیدگی به مسئله استانهای دارای نرخ بیکاری بالارئیسی با اشاره به کاهش آمار بیکاری در بسیاری از استانها، از استانداران و مسئولان استانهایی که نرخ بیکاری در آنها نسبت به دیگر استانها بالاست، خواست که با تشکیل کارگروهی با مدیریت معاون اول رئیس جمهور به فوریت برای کاهش نرخ بیکاری در استانهای خود تلاش کنند.
رئیس جمهور در ادامه با اشاره به مسائلی که از سوی استانداران در این جلسه مطرح شد، از اعضای دولت خواست که به فوریت به این مسائل رسیدگی کنند و زمانشناسی و اقدام بههنگام را از مسائل مورد تاکید و مهم در کلیت دولت و دستگاه اجرایی عنوان کرد.
رئیسی در بخش دیگری از سخنانش با بیان اینکه آسیبهای اجتماعی به هیچ وجه زیبنده نظام اسلامی نیست، بر ضرورت تلاش ویژه و مضاعف همه مدیران دستگاههای اجرایی به ویژه استانداران برای رفع زمینههای ایجاد این آسیبها در کشور تاکید کرد.
کاری که به نفع مردم است نباید به خاطر هیچ ملاحظهای به تعویق بیفتدرئیس جمهور لزوم اجرای دقیق و به موقع وظایف محوله به مدیران اجرایی و همچنین پرهیز از هرگونه ملاحظه سیاسی و انتخاباتی در انجام کارها را مورد تاکید قرار داد و گفت: اساس کار این دولت انجام دقیق و زمانشناسانه کارها است و مبادا کاری که به نفع مردم است، به دلیل ملاحظات سیاسی یا ملاحظات دیگر به تعویق بیفتد.
آمادگی دولت برای انجام سفرهای استانی بر اساس میزان پیشرفت مصوبات سفرها در هر استان، لزوم اهتمام ویژه به تحقق وعدههای داده شده به مردم در سفرهای استانی، ضرورت تسریع در جذب نیروهای کارآمد در بدنه دستگاههای اجرایی، همت برای به سرانجام رساندن طرحهای در دست اقدام نهضت ملی مسکن، بهرهگیری از ظرفیت دانشگاهها برای اجرای سیاستهای دریا محور و لزوم تسریع در ساماندهی مهاجرین و اتباع خارجی از دیگر محورهای سخنان رئیس جمهور در نشست مشترک هیئت دولت با استانداران سراسر کشور بود.
رئیسی در بخش دیگری از سخنان خود با اشاره به تلاش دشمن برای القای ناامیدی در کشور بر لزوم مراقبت نسبت به توطئهافکنیها به ویژه در فضای مجازی تاکید کرد و از همه مدیران دستگاههای اجرایی و استانداران خواست با به کارگیری ظرفیت روابط عمومیها نسبت به باز کردن گرههای ذهنی مردم و پاسخگویی به سوالات و ابهاماتی که به ناحق علیه دولت در شبکههای اجتماعی ایجاد میشود، اقدام کنند.
اعضای دولت حتماً نظر استانداران را در تصمیمات استانی لحاظ کنندرئیس جمهور در ادامه با اشاره به اهمیت جایگاه استانداران به عنوان نمایندگان عالی دولت در استانها، ضرورت هماهنگی با استانداران در تصمیمگیریها و تصمیمسازیها را مورد تاکید قرار داد و افزود: وزرا و اعضای هیئت دولت در تصمیمات استانی خود حتماً نظر استانداران را لحاظ کنند و نباید هیچ عزل و نصبی در استانها بدون هماهنگی استاندار صورت گیرد.
رئیسی در پایان پیگیری و اجرای مصوبات این نشست از سوی وزرا و استانداران را خواستار شد و تصریح کرد: همه وظیفه داریم در پرتو تولید قدرتی که از سوی نیروهای مسلح برای کشور ایجاد شده در راستای جهش تولید و رشد اقتصاد کشور تلاش کنیم، تا در پیشگاه خداوند سربلند باشیم.
رئیس جمهور تاکید کرد: امروز به برکت تلاش جوانان با انگیزه و متعهد و همچنین خدمتگزاری دولت، کشور تحریم ناپذیر شده و بدون تردید آیندهای روشن در پیشروی ملت مقاوم و بزرگ ایران خواهد بود.
پیش از سخنان رئیس جمهور در این نشست نیز استانداران به تشریح برنامهریزیهای صورت گرفته برای تحقق شعار سال در استانها و همچنین ارائه گزارشی از عملکرد خود در سال گذشته نسبت به میزان پیشرفت اجرای مصوبات سفرهای استانی، رشد تولید، نهضت ملی مسکن، مولدسازی، کاهش تورم، کاهش نرخ بیکاری، جذب سرمایهگذاری داخلی و خارجی، افزایش بهرهوری، تقویت و ارتقای زیرساختهای عمرانی، آموزشی، بهداشتی و درمانی، کشاورزی، صنعتی و گردشگری، توسعه فعالیت شرکتهای دانشبنیان، رفع نیاز روستائیان، به سامان رساندن پروژههای نیمه تمام، تجارت مرزی و مدیریت توزیع و مصرف انرژی در استانها پرداختند.