«آثار بزرگ سیاسی»؛ ژان ژاک شوالیه و ایو گوشه؛ ترجمه لیلا سازگار؛ نشر نو پانصد سال سیاست مدرن: از ماکیاولی تا هابرماس
تاریخ انتشار: ۸ آذر ۱۳۹۹ | کد خبر: ۳۰۱۳۷۴۷۸
«آثار بزرگ سیاسی»
نویسندگان: ژان ژاک شوالیه و ایو گوشه
مترجم: لیلا سازگار
ناشر: نشر نو، چاپ اول 1398
680 صفحه، 110000 تومان
****
روباشف، شخصیت اول رمان بسیار مهم و جنجالی «ظلمت در نیمروز»، در پنجمین روزی که به زندان افتاد در دفترچه خاطرات خود نوشت: «می‌گویند شهریار ماکیاولی همیشه کنار تخت "شماره یک" است.
بیشتر بخوانید:
اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!
منظور از آقای شماره یک هم رهبر حزب است؛ تلویحی به رفیق استالین. آرتور کوستلر که زمانی یک عضو فعال و مهم حزب کمونیست بود، خوب از ماجراهای سیاسی خبر داشت و همه پشت‌صحنه سیاست‌های واقعی احزاب کمونیست را در این رمان خود به‌زیبایی جمع کرده است.
داوری رفیق روباشف درباره کتاب کوچک ماکیاولی همان چیزی است که ژان ژاک شوالیه فقید (1900-1983)، مورخ، حقوق‌دان و استاد نامدار اندیشه‌های سیاسی، از عنوان «اثر بزرگ سیاسی» مد نظر دارد. به عبارت دیگر، ملاک بزرگ بودن یک اثر سیاسی، کمیت و کیفیت «اثر» سیاسی آن است! بر این اساس، آیا غیر از شهریار ماکیاولی باز هم چنین آثاری داریم؟ پاسخ شوالیه مثبت است. در این کتاب، بیست و سه کتاب نامدار در عرصه اندیشه‌های سیاسی از نوزده متفکر مشهور معرفی و نقد و بررسی شده است. این آثار به همراه نویسندگان نامدار خود به ترتیب عبارتند از:
«شهریار» نیکولا ماکیاولی، «شش کتاب جمهوری» ژان بودن، «لویاتان» توماس هابز، «سیاست برگرفته از کتاب مقدس» بوسوئه، «جستاری درباره حکومت مدنی» جان لاک، «روح القوانین» مونتسکیو، «قرارداد اجتماعی» ژان ژاک روسو، «طبقه عوام چیست؟» سی‌یز، «تأملاتی درباره انقلاب فرانسه» ادموند برک، «گفتارهایی خطاب به ملت آلمان» فیخته، «دموکراسی در آمریکا» الکسی دو تو کویل، «مانیفست حزب کمونیست» کارل مارکس، «پژوهشی درباره حکومت سلطنتی» شارل مورا، «تأملاتی درباره خشونت» ژرژ سورل، «دولت و انقلاب» لنین، «نبرد من» آدولف هیتلر، از فردریش فون هایک دو کتاب «راه بردگی» و «قانون، قانونگذاری و آزادی»، از جان رالز هم به همین تعداد «نظریه‌ای در باب عدالت» و «لیبرالیسم سیاسی» و سه کتاب یورگن هابرماس «قانون و دموکراسی»، «یکپارچگی جمهوری» و در نهایت «فراسوی دولت-ملت» که در سال 2000 میلادی منتشر شد.
همان‌طور که مشاهده می‌شود، نویسنده فقط به سراغ آثار سیاسی مدرن رفته و از آثار سیاسی دوران قرون وسطی و پیش از آن چشم‌پوشی کرده است. در مقابل، از آغاز رنسانس تا دوره معاصر را به طور کامل پوشش می‌دهد؛ از ماکیاولی تا هابرماس که هنوز هم سرزنده به کار خود ادامه می‌دهد. البته آنچه این کتاب عرضه می‌کند، فقط فهم حال و گذشته نیست. درست است که بعضی کتاب‌ها ناظر به گذشته نوشته می‌شوند و برخی ناظر به حال و تعدادی چشم به راه آینده. ولی این شاهکار با توجه به حال و گذشته نوشته شده و با توشه غنی و بینش نافذ و نگاه نقادانه‌ای که به بار می‌آورد می‌تواند بصیرت انسان را به آینده تسری دهد.
همچنین بر اساس همان ملاک است که اثر منفور و مهوّع آدولف هیتلر هم در کنار کتاب‌های خردمندانی همچون هابز و لاک و مونتسکیو و برک و دوتوکویل و هایک و رالز، فصلی را به خود اختصاص داده است. با همه این‌ها پرسشی که به ذهن خواننده خطور می‌کند این است که فایده این کتاب چیست و از آن چه حاصل می‌شود؟ به عبارت دیگر چرا باید این کتاب را بخوانیم؟ پاسخ این سؤال در گرو فهم سرشت آثار بزرگ سیاسی است.
صرف خواندن کتاب‌های بزرگ باعث نمی‌شود که خواننده به روح آنها دست پیدا کند. حتی خوانش دقیق و باحوصله آنها نیز چندان راه به جایی نمی‌برد. علت این امر آن است که چنین آثاری ناظر به واقعیت و شرایط عینی نوشته شده‌اند؛ واقعیت‌ها و شرایطی که هم آن مسائل خاص را ایجاد کرده‌اند و هم متفکران خواسته‌اند راه‌حل‌های عملی برای تغییر آنها عرضه کنند. برای مثال ماکیاولی و مارکس و مونتسکیو آثار خود را ناظر به جروبحث‌هایی انتزاعی دانشگاهی و در فضای بسته کلاس‌های تدریس ننوشته‌اند. آنها در بستر جریان خروشان زمانه خودشان زندگی می‌کردند و می‌خواستند سر آن مشکلات و مصائب را بر بالش نرمی بگذارند و آنها را رام و آرام کنند. بنابراین خوانش این آثار باید در ارتباط و تعامل با محیط صورت گیرد. البته این کار اصلا ساده نیست و آفات بسیاری دارد؛ زیرا رویدادهای زمانه‌ی یک کتاب بی‌شمار است و کسی که بخواهد به آنها بپردازد، چه بسا در باتلاقی فرو رود که امکان خلاصی از آن نیست. هوش و آگاهی و تسلط شگرفی لازم است تا فقط موارد مهم، ضروری و مرتبط در چارچوبی منظم ارائه شود. چنین کاری از هر کسی بر نمی‌آید. اما شوالیه با دانش و فراستی کم‌نظیر که حاصل یک عمر تحقیق و تجربه است توانسته چنین نظم و نسقی ایجاد کند. او می‌داند چه چیزهایی لازم نیست و در ادامه، آنچه ضرورت دارد، تا چه حد و به چه صورت و تا کجا باید گفته شود.
با توجه به این مطلب، روش کلی به‌کاررفته در باب معرفی و بررسی هر اثر به این صورت است که ابتدا وضعیت اجتماعی و سیاسی روزگاری توضیح داده می‌شود که آن اثر سیاسی در آن و ناظر به آن نگاشته شده است. پس از آن، محتوایش نقد و بررسی می‌شود. شوالیه عبارت‌های مهم و کلیدی را نقل قول می‌کند و در نهایت به سرنوشت اثر، دامنه و چگونگی تأثیر آن می‌پردازد. همچنین نویسنده درباره آن آثار بزرگ هر جا لازم باشد، روش ویژه مطالعه آن کتاب خاص را به خواننده یاد می‌دهد. این نکته مهم نیز گفتنی‌ست که بررسی هر اثر نقادانه هم هست. نویسنده علاوه بر ملاحظات انتقادی خود، از نقدهای دیگران هم غافل نیست؛ نقدهایی که آن روز و امروز درباره مطالب آن کتاب‌ها مطرح شده است. این بحث‌های انتقادی خواننده را از حالت انفعال خارج می‌کند و به طور طبیعی پای او را به مسائل می‌کشاند. همه این‌ها دست به دست هم می‌دهد تا تصویری روشن و گسترده از هر کدام از آثار بزرگ سیاسی به دست آوریم. البته فصل‌های کتاب گسسته از یکدیگر نیستند، چراکه همه آثار در ارتباط با هم دیده شده‌اند. هر چند اثر با هم دوره‌ای را تشکیل می‌دهند که نویسنده برای آغاز و پایانش مقدمه و مؤخره‌ای روشن‌گر نوشته است. در کل پنج دوره پیاپی خواهیم داشت که هر کدام از آنها با قبل و بعد از خود مرتبط است و به این ارتباط اشاره می‌شود: «در خدمت حکومت مطلقه»، «حمله به حکومت مطلقه»، «پیامدهای انقلاب 1790-1848»، «سوسیالیسم و ناسیونالیسم 1848-1927» و «آزادی، عدالت و دموکراسی در اندیشه معاصر». گویی هر دوره واکنشی به افراط‌های دوره پیش از خود است. روی‌هم‌رفته این کتابِ تقریبا هفتصد صفحه‌ای درباره سیاست مدرن پانصد سال اخیر، فهمی کلی، جامع، چندجانبه و ناظر به دو عرصه سیاست نظری و عملی عرضه می‌کند.
تذکر این نکته خالی از فایده نیست که این کتاب اولین‌بار بیست و پنج سال پیش به فارسی ترجمه شد که متأسفانه خوب دیده نشد. در آن زمان فقط چهار دوره مدرن را در بر داشت. بعدها شاگرد شوالیه، ایو گوشه، به تبعیت از استادش بخش پنجم را به همان سبک و سیاق نوشت تا مباحث کتاب را به زمان حال بکشاند. اینک مترجم باتجربه ترجمه کاملی از کتاب ارائه کرده و نشر نو هم آن را به صورت چشم‌نوازی منتشر کرده اشت.
بنا بر این توضیحات معلوم می‌شود که بی‌جهت نیست که این کتاب در سراسر جهان یک اثر مرجع به شمار می‌آید و برای کسانی که به طور تخصصی به علوم سیاسی مشغولند تبدیل به یک منبع درجه یک شده است. با وجود این، همه علاقمندان به اندیشه‌های سیاسی می‌توانند از آن بهره‌مند شوند؛ زیرا نثر و متن کتاب بسیار روان و روشن است و خالی از هر گونه تعقید و ابهام. اساساً هدف کتاب ایضاح و روشن‌سازی است. حتی وقتی به کتاب دشوار و پیچیده‌ای، مثل «نظریه‌ای در باب عدالت» جان رالز، می‌پردازد، این کار را با رعایت اصل ایضاح حداکثری انجام می‌دهد، آن هم با سبک و نثر جذابی که خواندنش را به قدری دلچسب می‌کند که خواننده آرزو می‌کند دوره مدرن هزار سال زودتر شروع می‌شد تا هزار صفحه دیگر به کتاب افزوده می‌شد. مگر چقدر از این نوع کتاب‌ها وجود دارد؟
*دکترای فلسفه
منبع: الف
درخواست حذف خبر:
«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.alef.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «الف» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۰۱۳۷۴۷۸ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.
خبر بعدی:
جنبش‌های سده‌های دوم و سوم هجری بیشتر تقابل ایرانی – ایرانی بود نه ایرانی - عربی
ماهرخ ابراهیم‌پور: نشست نقد و بررسی کتاب «پیامبران بومی‌گرای ایران در سده‌های آغازین اسلام (شورش‌های دهقانی و زردشتی‌گری محلی)» اثر پاتریشیا کرون با ترجمه کاظم فیروزمند چهارشنبه ۱۲ اردیبهشت با حضور علی بهرامیان، محقق و پژوهشگر تاریخ اسلام در خانه اندیشمندان علوم انسانی برگزار شد. این کتاب سال ۲۰۱۴ در آمریکا منتشر شد که در زمان چاپ آن مولف فوت شده بود و سال ۱۴۰۳ که در نشر «نامک» به چاپ رسید، کاظم فیروزمند، مترجم آن در قید حیات نبود. در این نشست طبق اعلام قبلی قرار بود، روزبه زرین‌کوب، استاد گروه تاریخ باستان دانشگاه تهران، حضور داشته باشد که نتوانست حضور پیدا کند.
پاتریشیا کرون در سال ۱۹۴۵ در دانمارک به دنیا آمد و در دوران نوجوانی به مطالعه و شناخت سرزمین‌های دور علاقه‌مند شد. کرون پیش از ورود به دانشگاه به سه زبان آلمانی، انگلیسی و فرانسوی تسلط پیدا کرد. رشته‌ی تاریخ خاورمیانه را برای تحصیل در دانشگاه برگزید، در سال ۱۹۷۴ مدرک دکترا گرفت، و پس از دریافت بورس تحقیقاتی، نخستین پژوهش‌های خود درباره‌ی تاریخ خاورمیانه و اسلام را آغاز کرد. تاکنون نزدیک به ۱۰ عنوان کتاب از کرون منتشر شده است. کتاب «هاجرگرایی» که از دل تز دکترای وی بیرون آمده است سوءتفاهم‌برانگیزترین کتاب او به شمار می‌آید. «تاریخ اندیشه سیاسی در اسلام» از دیگر آثار این صاحب‌نظر فقید، در سال ۲۰۱۲ منتشر شد. «خلیفه خدا»، «غلامان اسب سوار»، «تجارت مکی و ظهور اسلام»، «جوامع ماقبل صنعتی» و «تاریخ اندیشه سیاسی در اسلام» نیز از دیگر کتاب‌های این ایران‌شناس است. کرون همچنین ۷۰ مقاله شامل ۱۰ مقاله‌ی در زمینه ایران‌شناسی منتشر کرده است.
علی بهرامیان، پژوهشگر تاریخ و رئیس بخش اسناد مرکز دایره‌المعارف بزرگ اسلامی در بررسی کتاب «پیامبران بومی‌گرای ایران در سده‌های آغازین اسلام (شورش‌های دهقانی و زردشتی‌گری محلی)» گفت: دوره‌ای که پاتریشیا کرون به آن پرداخته، زمان انتقال حکومت از امویه به عباسی است که در آن ایرانی‌ها نقش عمده‌ای داشتند. تحرکات ابتدا از کوفه آغاز شد و پس از آن با هوشمندی خاصی به خراسان (شرق ایران) انتقال پیدا کرد و به جایی رسید که در سال ۱۳۲ هجری سپاهی که ابومسلم خراسانی به سمت کوفه فرستاد، توانست این شهر را فتح و خلاقت اموی را ساقط کند.
او افزود: در این دوره اتفاقی که رخ داد و کم و بیش تا دروه‌ی بعد از مامون هم ادامه پیدا کرد؛ شکل‌گیری سلسله جنبش‌ها و قیام‌هایی به‌ویژه در شرق ایران بود. ابتدا قیام به‌آفرید زرتشتی بود. او در دین زرتشتی اصلاحاتی را انجام داد. طبق روایت‌ها موبدان زرتشتی نزد ابومسلم رفتند و گفتند این فرد دین ما و شما را فاسد کرده است و ابومسلم هم لشکری فرستاد و او را در نزدیکی به گمانم تربت‌جام سرکوب کرد. بعدی قیام ابن‌مقنع و استادسیس است و یوسف البرم و در نهایت بابک که نزدیک به بیست سال در آذربایجان مقاومت کرد اما در انتها از سوی عباسیان شکست خورد و عاقبت افشین توانست بابک را دستگیر و قلعه‌ی او را تسخیر کند.
این محقق تاریخ اسلام عنوان کرد: لذا این دوره در تاریخ اسلام دوره‌ی به‌خصوصی است و افرادی هم که در آن ایفای نقش کرده‌اند، ویژه‌اند. این موضوع بارها از سوی مورخان و پژوهشگران به صورت اجمالی و تفضیلی تحقیق و بررسی شده است از جمله غلامحسین صدیقی در کتاب «جنبش‌های دینی ایرانی: در قرن‌های دوم و سوم هجری»، عبدالحسین زرین‌کوب در «دو قرن سکوت» و «ایران بعد از اسلام» و خود پاتریشیا کرون در مقاله‌ی «ابن‌مقنع و سپیدجامگان» - که به صورت انفرادی به یکی از این جنبش‌ها پرداخت و در ایران محقق محترم مسعود جعفری جزی آن را به صورت یک کتاب در انتشارات ماهی به چاپ رساند.
علی بهرامیان چرا با طرح این پرسش که «چرا این جنبش‌های سیاسی مهم است؟» ادامه داد: پژوهشگران خارجی و ایرانی بارها به این پرداخته‌اند که چه موضوعی به لحاظ سیاسی باعث می‌شد این اشخاص دست به قیام بزنند و کسانی را دور خودشان گرد بیاورند و فعالیت‌هایی هم داشته باشند و پس از آن سلسله عقایدی که به آنها نسبت داده می‌شود به چه ترتیب است؟ به لحاظ صحت و سقم در چه وضعیتی است؟ همه‌ی آنچه به آنها نسبت داده شده از اباحه‌گری (اشتراک در اموال و زنان و...)، ادعای نبوت و حلول همه در هاله‌ای از ابهام قرار دارد و اغلب مورخان به صورت کلی به آنها می‌نگریستند و این موضوع بررسی نشده که آیا این عقاید در ایران سابقه داشته و می‌توان برای آنها نمونه‌هایی پیدا کرد؟ به لحاظ سیاسی چه انگیزه و رویکردی داشتند؟ آیا می‌خواستند خلیفه را ساقط کنند یا مانند بابک و مازیار آن‌طور که ادعا شده ایران را به دوره ساسانی برگردانند؟
او ادامه داد: در واقع در پی یافتن پاسخ پرسش‌های بالا مورخان ایرانی به کلی‌گویی بسنده کرده و مدعی‌اند آنچه به این قیام‌ها نسبت داده می‌شود، تهمت است؛ اما کسی توضیح نمی‌دهد چرا چنین تهمت‌هایی به این نوع جنبش‌ها وارد شده است؟! لازم بود یک محقق این موضوع را بشکافد و از منظر انواع و اقسام منابع تحلیل کند. پاتریشیا کرون، مولف ««پیامبران بومی‌گرای ایران در سده‌های آغازین اسلام (شورش‌های دهقانی و زردشتی‌گری محلی)» فارغ از اینکه با دیدگاه‌هایش در این کتاب موافق باشیم یا نه، تقریبا چنین رویکردی را اتخاذ کرده و در چهار فصل به بررسی موضوع از منظر منابع گوناگون پرداخته و کار دشواری را پیش برده است...
مدیر بخش اسناد مرکز اسناد دایره‌المعارف بزرگ در پایان اظهار داشت: درباره‌ی جنبش‌های ایرانی قرن دوم و سوم رازهای زیادی وجود دارد که به احتمال زیاد ریشه در ایران عهد ساسانی دارد. به عبارتی در آن جامعه‌ی پرجنب‌وجوش دوره‌ی خسروپرویز بعد از اتمام جنگ‌های سی‌ساله، بحران‌های اقتصادی و آمدن اعراب (به نظر) سرپوشی روی آنها گذاشته شده که یک‌دفعه در عهد عباسی مانند زنجیری پاره شد. تقابل در این جنبش‌ها، بیشتر از اینکه جنبه‌ی ایرانی – عربی داشته باشد، جنبه‌ی ایرانی – ایرانی دارد. این نکته‌ی بسیار مهمی است؛ چون طبقه‌ای از باقی‌مانده‌ی دیوان‌سالاران و موبدان ساسانی بیش‌ترین مشکل را با این جنبش‌ها داشتند. این مسائلی که ذکر شد بررسی جنبش‌ها از لحاظ سیاسی است، اما از لحاظ التقاطی، پاتریشیا کرون در فصل دوم و سوم کتاب به بررسی آن اهتمام ورزیده است.
۲۵۹
برای دسترسی سریع به تازه‌ترین اخبار و تحلیل رویدادهای ایران و جهان اپلیکیشن خبرآنلاین را نصب کنید. کد خبر 1902325
هوادار خاطی سپاهان ۱۰ سال محروم شد