درباره آیت‌الله ملامحمد کاظم خراسانی
تاریخ انتشار: ۲۲ آذر ۱۳۹۹ | کد خبر: ۳۰۲۹۰۴۱۹
زندگی نام آوران و ژرف اندیشان را بر کاغذ آوردن، کاری بس دشوار است. گوشه های روشن زندگی این رادمردان که برگ هایی زرین در تاریخ اسلام به جای گذاشتند، برای همیشه در گیتی جاودان می ماند. همچنین جایگاه و نقش مراجع دینی در جامعه اسلامی و روابط آنها با طبقه حاکم و مردم از مباحث مهم تاریخ ایران دوره اسلامی به ویژه در ۲ سده اخیر است.
بیشتر بخوانید:
اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!
زندگینامه آخوند خراسانی، صاحب کفایه
محمدکاظم خراسانی در مشهد چشم به جهان گشود و در پرتو تربیت پدر و مادر، سال هایی چند از زندگی را سپری کرد. او برای فراگیری علوم دینی به مدرسه علمیه رفت و سالیان متوالی با همتی والا، مقدمات و مقداری از سطح را با هوش کم نظیری که داشت، پشت سر گذاشت. این بار به خدمت خانواده خود رسید و گفت: دیگر اینجا برای من تازگی ندارد، من آنچه در اینجا بود، فراگرفتم. اکنون می خواهم، راهی نجف شوم و از مرکز علم و دانش استفاده کنم.
در نجف بی درنگ مشغول تحقیق و بررسی و تحصیل شد. نخستین استادش شیخ مرتضی انصاری از استادان مجتهد و اقیانوس علم و دانش آن دوران به شمار می رفت.
آخوند خراسانی در این زمان تصمیم گرفت تا کفایه الاصول را بنویسد. این کتاب از مهمترین کتاب های اصولی است که با بیانی شیوا، خالی از زوائد و پر از نظریات جدید و جالب در علوم اصول نگاشته شده و جزو کتاب هایی است که همواه در حوزه های علمیه در درجه بالای سطح تدریس می شود و تا کنون چندین باربه چاپ رسیده است. بیش از ۱۲ دانشمند بر آن تقریر نوشته و بیش از ۱۰۰ روحانی زبردست آن را شرح کرده یا بر آن حاشیه نوشته اند. حاشیه بر رسائل، حاشیه بر مکاسب، حاشیه بر منظومه حاجی ملاهادی سبزواری، حاشیه بر اسفار ملاصدرا، رساله ای در وقف، رساله ای در رضاع، روح الحیاه فی تلخیص نجاه و چندین کتاب دیگر که همگی نوشته آخوند خراسانی هستند در باب فقه و اصول و فلسفه به نگارش درآمده است.(۲)
آخوند خراسانی، حماسه ساز تاریخ معاصر ایران
ملا آخوند خراسانی از سلسله حـماسه سـازان تـاریخ ایران است. وی مرجـع تقلیـد، مـدرس کـم نظیر حوزه علمیه نجف و رهبر انقلاب مـشروطه بـود. تـمام تاریخ نویسان مشروطه، حتـی آنـان کـه دشمن روحانیت و استیلای فرهنگ غـرب در ایران بـودند، رهـبری او را در نهضت مشروطه پذیرفته اند. از مهمترین و برجسته ترین فرازهای حیات خراسانی نقش بـسیار مـهم و مــؤثر و قـاطع او در تأسیس و تحکیم مبانی مشروطیت ایران است. او بزرگترین مرجع تقلیـد و بـا نفوذترین پیشـوای روحـانی عالم تشیع در آن عصر شناخته می شد. با در نظرگرفتن شخصیت رفیـع حکم او بـه وجــوب مـشـروطیت، اثـری قطعـی و انکارناپـذیر در تقویـت موقعیـت مشروطه خواهان و تأیید و تثبیت مشروطیت ایران داشت. از مهمترین و بارزترین کتاب هایی کـه در این خـصوص دارای سندیت بالایی است می توان به کتاب انقلاب مشروطیت ایران اشاره کرد.(۳)
محمدکاظم خراسانی به حتم از بزرگ تـرین مـجتهدان جریان سـاز شـیعی اسـت که در صد سال گـذشته، همواره توجه دانشمندان حوزوی و مصلحان سنتی و حتی متجدد را برانگیخته است. آرای اصولی و فقهی، اندیشه هـای سـیاسی و نـظریه پردازی در حـوزه حـکومت و کشورداری و رهبری عـلمی و عـملی مشروطه از جمله مواردی بود که او را مورد توجه همگان قرار می داد. یکی از مهم ترین مؤلفه های سیاست ورزی آخوندخراسانی، تلاش برای حفظ استقلال سیاسی و اقتصادی ایران بود. او حفظ استقلال سـیاسی و اقـتصادی کشور اسلامی ایران را مصداق حفظ کیان اسلام و از اهم واجبات می دانست. در نتیجه با اشغال خاک ایران توسط روسیه و انگلیس، آخوند خراسانی تمام تلاش خود را برای بیرون راندن آنها به کار گـرفت.(۴)
ضرورت مشروطیت از دیدگاه آخوند خراسانی
نسخه مشروطه در ایران در نظر آخوند خراسانی بـه جـهت علاج درد فساد کارگزاران دولتی، پیچیده می شود و او قصد خود را از مشروطه خواهی همین رفع ظلم و استبداد مـسلط بـر مـردم و امر به معروف ونهی از منکر و اجراء قانون اسلام بر جامعه اعلام می کند. آخوند خراسانی مشروطه را با توجه بـه مـذهب هر کشوری تفسیر می کند، آنجا که مـی نـویسد: «همچنانکه مشروطیت و آزادی سایر دول و ملل عالم بر مذاهب رسمیه آن ممالک مبتنی و لهذا از خلل مصون است همینطور آزادی ایران هم براساس مـذهب رسـمی مـملکت که ابدالدهر خلل ناپذیر است، استوار شود.» به عقیده آخـوند خراسانی تا مادامی که آزادی جامعه در چارچوب معین تعریف شود، مشکل پیشامد نمی کند و می تواند مشروطه و آزادی تعریف شـده بـاشند و بـر اساس حدود خاص و مذهب رسمی کشور عمل شود. او، در مـقابل افرادی که اقدام به توجیه و تبیین نظری عملکرد حکام خودکامه می کنند، می ایستد. وی مجلس شورای ملی را ارتباط اتحاد و اتصال میان دولت و ملت می داند و می گوید: «مجلس شورای ملی همان رابـطه اتـحاد و اتصالی است که همیشه فیمابین دولت و ملت آرزومند آن بودیم و مفتاح تربیت و ترقیاتی است که سایر ملل نائل و ما خود را محروم داشته بودیم.»(۵)
فعالیت های سیاسی آخوند خراسانی
با مطالعه اوضاع و احوال زمان صاحب کفایه از جنایت های شاهان قاجار گرفته تا نهضت مشروطیت و تا هجوم وحشیانه روس و انگلیس به ایران مظلوم در می یابیم که آن بزرگوار هیچگاه از مبارزه و نبرد باز نایستاد و درهر مناسبتی اعلام خطر می کرد و مردم را با هشدارهای خود هشیار می ساخت. البته بحث پیرامون مسائل سیاسی آن زمان و واکنش های آخوند خراسانی بسیار است و نیاز به نگاشتن کتابی مستقل دارد. او نظام مشروطیت را برای رفاه حال ملت، آبادانی کشور، گسترش عدالت می خواسته و اداره امور کـشور را از طـریق شورا برای همه عقلا به افراد شایسته بدون امتیاز طبقه ای بر طبقه دیگر و به طور کلی مساوات همه آحاد ملت می دانسته است. واقعیت تاریخی نـشان مـی دهد که آخوند خراسانی در حـمایت و رهـبری مشروطه پس از آغـاز اسـتبداد صـغیر دارای نقش بنیادی بوده است و رهبری اصـلی و بـلامنازع مشروطه دوم را بر ضد محمد علی شاه به عهده داشته است کـه اگـر حمایت های مراجع نجف نبود، امـکان تسلط بر اسـتبداد شـاه میسر نمی شد.
با مراجعه به آثار به جا مانده از آخوند می توان به این جمع بندی رسید که در ترسیم مکتب فکری و آرای سیاسی ایشان، پنج محور محور کلی وجود دارد که عبارتند از: اول، سیاست ورزی معصومان، دوم: سیاست ورزی فقها، سوم: نقش مردم در قدرت سیاسی یا نظریه مشروطیت، چهارم، نقش دین در سیاست، پنجم، کشور و استقلال. او در لابلای مبانی فکری و اندیشه ای خود با فقها و اندشمندان و حتی هم عصر خود اختلافاتی دارند که با ترسیم صحیح این مکتب می توان آنها را بیان کرد.(۶)
درگذشت
بسیاری از مـورخان بر این عقیده اند که آخوند خراسانی به مرگ طبیعی از دنیا نرفته است، بلکه به طریقی او را مسموم کرده انـد تـا مـانع حرکتش به ایران شوند. او را در حـرم حـضرت عـلی(ع) به خاک سپردند. فرازی از وصایای آخوند به فرزندانش: «از مرگ خویش نگران نیستم، چون به نزد کسی می روم که برای من از شما بهتر است. شـما نیز از مرگ من نگران نباشید، چون شما را به کسی می سپارم که برای شما از من بهتر است.»
منابع :
۱. آقا نجفی قوچانی، مـحمد حـسن، ١٣٧٨،برگی ار تاریخ معاصر، تصحیح شـاکری، تهران ، نشر هـفت .
۲. خـراسانی، مـحمد کاظم ،١٤٠٩ق ، کفایه الاصول، قم، موسسه آل البـیت .
۳. دریابیگی، محسن، ١٣٨٦، حـیات سـیاسی فرهنگی و اجتماعی آخوند. تهران موسسه تحقیقات و توسعه عـلوم انسانی.
۴. دوانی، علی،١٣٧٩، مـفاخر اسـلام، تهران انتشارات مرکز اسنادانقلاب اسـلامی.
۵. شـوستر، مورگان ،١٣٥١، اختناق ایران ، ابوالحسن موسوی شوشتری، تهران انتشارات صفی علیشاه .
۶ صفایی، ابراهیم،١٣٦٢، رهبران مـشروطه، تـهران، انتشارات جاویدان .
برچسب‌ها مشهد دانشنامه نجف اشرف دوره قاجار جنبش مشروطه مجلس شورای ملیمنبع: ایرنا
کلیدواژه: مشهد دانشنامه نجف اشرف دوره قاجار جنبش مشروطه مجلس شورای ملی مشهد دانشنامه نجف اشرف دوره قاجار جنبش مشروطه مجلس شورای ملی اخبار کنکور مشروطیت ایران آخوند خراسانی دوره قاجار
درخواست حذف خبر:
«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.irna.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «ایرنا» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۰۲۹۰۴۱۹ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.
خبر بعدی:
جنبش های دانشجویی اخیر ریشه در فطرت های بشری دارد
به گزارش خبرنگار مهر، آیت الله محسن اراکی شامگاه دوشنبه در تجمع مردم قم به منظور گرامیداشت رزمنده شهید حاج طالع یوسف اف و حمایت از ۵ هزار شیعه زندانی در آذربایجان بیان کرد: حاکمان کشورهای اسلامی بدانند با جنبش و حرکت مقاومت اسلامی بنیاد استکبار برچیده می شود و ایران اسلامی با آمریکا دشمن است و از این مسیر عقب نشینی نمی کند.
عضو مجلس خبرگان رهبری بیان کرد: ملت مسلمان ایران رژیم شاه را سرنگون و در برابر رژیم بعث ایستادگی کرد و امروز شاهدیم که راهپیمایی میلیونی اربعین ظهور و بروز کرده و این سیل بنیان کن دشمنان اسلام را از میدان به در خواهد کرد و همین جریان، طاغوت مصر و لیبی و یمن را از میان برداشت و اگر حاکمان راه را برای ملت ها باز کردند و صدای ملت ها علیه آمریکا بلند شد در این صورت ملت ها از این حکومت ها پیروی می کنند و گرنه مقاومت اسلامی سرانجام صدام و حسنی مبارک را برای آنان رغم می زند.
آیت الله اراکی بیان کرد: منطقه قفقاز همچنان خاستگاه مردان بزرگ است و رزمندگان این منطقه همواره پیشتاز بودند و ما از شهدای بزرگ آذربایجان تجلیل می کنیم که جان خود را در مسیر ارزش های اسلامی، قرآن و کشور آذربایجان فدا کردند.
وی با بیان اینکه دنیا باید بداند روزگار امروز روزگار مقاومت است افزود: دوران ستمگری ها و جنایتگری های بی پاسخ استکبار جهانی علیه ملت ها به پایان رسیده است.
آیت الله اراکی گفت: ما به رژیم اشغالگر قدس و جنایتکاران صهیونیسم عالم می گوییم آن دوران که شما ملت ها را می کشتید و سینه مستضعفان را له می کردید گذشته و امروز روز بیداری ملت ها است.
عضو جامعه مدرسین حوزه علمیه قم افزود: روزی به سفیر عربستان گفتم اگر پادشاه کشور شما پرچم وحدت امت اسلام را برافراشته کند همه ما گرد او جمع خواهیم شد که این امر هم به سود دنیا و هم اخرت شان است.
آیت الله اراکی بیان کرد: امروز سران برخی از کشورهای منطقه باید با ملت های خود همراه شوند که در غیر این صورت روزی خواهد رسید که همین امت ها، آنان را سرنگون می کنند.
آیت الله اراکی با بیان اینکه نهضت مقاومت از ایران اسلامی آغاز شد اما در این نقطه باقی نماند گفت: تفکر مقاومت امروز از مرزهای ایران اسلامی عبور کرده و اروپا و آمریکا را هم در نوردیده است.
وی با اشاره به تجمعات دانشجویی در حمایت از غزه ابراز داشت: دشمنان امروز می گویند جنبش دانشجویی اخیر کار ایران است اما نمی فهمند که این خیزش ریشه در فطرت های بشری است که علارغم همه کار رسانه ای دشمن برای سر پوشاندن بر جنایت ها اما آنان این حقایق را فهمیدند و وجدان های بشری بیدار شده و بشریت خیزش جدیدی پیدا کرده است.
وی گفت: دوران جهل و خواب و غفلت ملت ها به سر آمده و امروز دوران بیداری ملت ها است.
وی افزود: پیروزی از آن جنبش حماس و جبهه مقاومت فلسطین است و آنان نباید در برابر رژیم اشغالگر قدس کوتاه بیایند که این چنین نیز نخواهد بود.
عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام گفت: سران مقاومت اسلامی در درون غزه پیام دادند که ما در برابر رژیم اشغالگر قدس کوتاه نخواهیم آمد که باید به این مبارزان درود فرستاد.
وی گفت: جریان حمایت از مقاومت امروز در ۸۰ دانشگاه آمریکا به راه افتاده است و وجدان های بشری بیدار شده است.
کد خبر 6092622
گزارشگر قديمى راديو دار فانى را وداع گفت