گنجینه بی‌نظیر کلام وحی در حرم منور رضوی/ نگهداری از قدیمیترین قرآن چاپ سربی ایران
تاریخ انتشار: ۲۳ آذر ۱۳۹۹ | کد خبر: ۳۰۳۰۳۸۰۶
گروه استانها- علاوه بر گنجینه قرآنهای خطی کتابخانه مرکزی آستان قدس رضوی مجموعه قرآنهای چاپی این کتابخانه نیز از اهمیت فوق العاده‌ای برخوردار است. - اخبار استانها -
به گزارش خبرگزاری تسنیم از مشهدمقدس، قرآنهای موجود در کتابخانه مرکزی آستان قدس رضوی که از زمان ظهور اسلام تا عصر حاضر نگاشته و با انواع خط، به نقش و نگارهای زیبا در ابعاد و اشکال مختلف مزین شده، زینت بخش کتابخانه و موزه حضرت رضا(ع) است.
بیشتر بخوانید:
اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!
از دل این قرآنها که در ادوار گذشته از سوی ارادتمندان به آستان حضرت رضا(ع) وقف شده می‌توان تاریخ کتابت در اسلام از تحولی که در صنعت چاپ و نشر طی قرون گذشته به وجود آمده تا خلاقیت‌هایی را که در چاپ این کتاب آسمانی به کار رفته مرور کرد.
علاوه بر گنجینه قرآنهای خطی کتابخانه مرکزی آستان قدس رضوی که به عنوان بزرگترین گنجینه کتب آسمانی در جهان اسلام مطرح است، مجموعه قرآنهای چاپی این کتابخانه نیز از اهمیت فوق العاده‌ای برخوردار است.
شرایط استاندارد محیطی به لحاظ دما و رطوبت، سیستم اعلام و اطفاء حریق هوشمند و... در مخازن آستان قدس رضوی سبب شده تا زمینه اعتماد واقفان فرهنگی به این مجموعه فراهم شود تا جایی که با طیب خاطر به اهدای مجموعههای ارزشمند خود اعم از نسخ خطی، چاپ سنگی و سربی به گنجینه رضوی اقدام کنند.
واقفانی از همه اقشار
حسین خسروی معاون امور کتابخانه‌های آستان قدس رضوی در این باره می‌گوید: براساس اسناد و مستندات موجود در سال 1301 هجری قمری حدود دویست نسخه قرآن چاپ سنگی و سربی در کتابخانه مبارکه وجود داشته؛ از آن زمان تا کنون به دلیل همجواری مجموعههای نفیس و بی‌بدیل سازمان کتابخانهها، موزهها و مرکز اسناد آستان قدس رضوی با روضه منور رضوی قرآنهای نمونه چاپی فراوانی به این مجموعه اضافه شد.
این قرآنها بیشتر وقفی و اهدایی است و تاکنون بیش از 3500 نسخه قرآن مترجم و غیرمترجم و سایر زبان‌ها در این گنجینه گرانسگ معنوی موجود است. در میان واقفان قرآنهای چاپی نام رهبر کبیر انقلاب اسلامی امام خمینی(ره) و مقام معظم رهبری و اقشار مختلف جامعه از شخصیت های سیاسی داخلی و خارجی، اندیشمندان و دانشمندان، کشاورزان و پیشه وران و زائران و مجاوران گرامی حضرت رضا(ع) به چشم می‌خورد.
مجموعه ای کامل از قرآنهای ترجمه شده
با افزایش تعداد قرآنهای اهدایی این سازمان از اوایل دهه 80 قرآنهای چاپ سنگی به مرکز نسخ خطی و قرآنهای زبانهای دیگر به تالار لاتین منتقل شد و سایر قرآنها در مخزن چاپی سازمان باقی ماند. ضرورت فهم قرآن برای عموم مسلمان در سراسر دنیا از یک سو و از سوی دیگر ترویج و گسترش اسلام از طریق این کتاب آسمانی، برخی را بر آن داشت که به ترجمه قرآن به زبانهای مختلف روی آورند.
2 حافظ گیلانی رتبه‌های برتر مسابقات کشوری قرآن کریم را از آن خود کردندصالحی: بازتعریف امور قرآنی کشور با گام دوم انقلاب ضروری است/ به جریانات قرآنی 40ساله انقلاب می‌بالیمبرترین‌های چهل‌و‌سومین مسابقات سراسری قرآن معرفی شدند / موحدامین اول شدبنا به گفته خسروی در حال حاضر نمونه‌هایی از قرآن به زبان های خارجی نظیر انگلیسی، فرانسه، آلمانی، چینی، روسی، اردو، همچنین سایر زبان های کشورهای دیگر مانند تاتاری، گجراتی پشتو، ترکی استامبولی، کردی، تاجیکی، اسپرانتو، پرتغالی، سندی و... در مخزن کتابهای خارجی کتابخانه مرکزی آستان قدس رضوی وجود دارد.
معاون امور کتابخانه های آستان قدس رضوی ایران را اولین کشور در میان دولتهای اسلامی معرفی می‌کند که نسبت به چاپ قرآن اقدام کرده و ادامه می‌دهد: در کنار کشورمان سایر کشورهای اسلامی و کشورهایی نظیر روسیه، آمریکا، چین، آلمان و... نیز در زمینه چاپ کلام الله مجید اقدام کرده اند.
خسروی در این زمینه به برخی از قرآنهای چاپ سربی نفیس به زبان های دیگر نظیر ترجمه قرآن به زبان فرانسه از (Biberstein-Kazimiriski) محل نشر پاریس سال چاپ 1857 میلادی، ترجمه قرآن به زبان انگلیسی از جرج سیل محل نشر لندن سال چاپ 1869 میلادی، ترجمه قرآن به زبان روسی از سابلوکوف محل نشر قازان سال چاپ 1907 میلادی اشاره دارد.
انواع خطوط در قرآنهای چاپی
در مجموعه مخزن چاپی کتابخانه رضوی، قرآن ها با اندازه‌های مختلف در قطع‌های رحلی، سلطانی، جیبی، وزیری، رقعی، جانمازی، عمامه‌ای، پالتویی، طوماری و... به چشم می‌خورد. در میان خطوط استفاده شده در قرآنهای چاپی به انواعی از خط مانند نسخ عربی، ایرانی، عثمانی، پاکستانی، مغربی، خط نستعلیق، ریحان، کوفی، ثلث و اخیراً خطوط کامپیوتری اشاره دارد. برخی از خطوط مانند خط ریحان که شبیه به خط مُحَقَّق است بیشتر در نسخ خطی و بین سدههای سوم تا پنجم هجری در کنار خط کوفی برای نگارش متن قرآن به‌کار می‌‌رفتند و در مسیر تاریخ تحول و تطور خط به تدریج کاربرد خود را از دست داده اند.
آرایه‌های هنری در قرآنهای چاپ سربی
معاون امور کتابخانه‌های آستان قدس رضوی درباره مجلد قرآنهای سربی به استفاده از موادی همچون مقوای سخت، چوب، چرم، صدف، سنگ مرمر و... اشاره دارد که با انواع طرح و نقش‌‌های هنری زیبا و مناسب با آیات وحی در آن استفاده شده؛ در طول تاریخ به احترام کلام الله قرآن مجید و تجلید آیات الهی صحافان، کتابداران، مرمت کاران هیچگاه از چرم ساغری(چرم استر) بدین منظور استفاده نکرده‌‌اند.
همچنین برای آرایش و تذهیب جلد و صفحات قرآنها از نقوش کتیبه، شمسه، ترنج و سرترنج و تصاویر گل و برگ ختایی، اسلیمی و... استفاده شده است. اگر دقت کنیم متوجه خواهیم شد که حتی هنر تشعیر جز در موارد استثنائی برای تزیین قرآن به کار نرفته است. مگر در حاشیه جلدهای قرآنی که آن هم قطعاً از صور حیوانی پرهیز شده و صرفاً اشکال هندسی و گیاهی به کار رفته؛ علاوه بر تنوع جلدها برخی از قرآنها داخل صندوقچه مخصوص همان قرآن نیز نگهداری میشوند.
قدیمیترین قرآن چاپ سربی
خسروی به یکی از قدیمیترین قرآنهای چاپ سربی ایران در این مجموعه اشاره دارد که به قرآن «معتمدی» شناخته شده و در سال 1242 قمری(1205ش) منتشر شده؛ قرآن 14 سطری چاپ شده به سال 1246 قمری از دیگر نسخ چاپ سربی قدیمی این مرکز به شمار می‌رود.
علاقه‌‌مندان و پژوهشگران این حوزه علاوه بر مراجعه به دو کتاب مرجع فهرست توصیفی قرآنهای چاپی نفیس کتابخانه مرکزی آستان قدس رضوی تالیف رسول سعیدی زاده و فهرست توصیفی و کتابشناسی قرآن به زبان های دیگر از حمیدرضا منتظر ابدی میتوانند برای تحقیق و پژوهش و استفاده از این مجموعه قرآن ها به مخزن کتاب های چاپی و کتابخانه تخصصی علوم قرآن و حدیث کتابخانه مرکزی آستان قدس رضوی مراجعه کنند.
در حال حاضر به دلیل تعطیلی کتابخانهها و شیوع مجدد ویروس کرونا این امکان فراهم است تا منابع مورد نیاز تحقیق و پژوهش مراجعان از طریق کتابخانه دیجیتال آستان قدس رضوی در قالب ارائه خدمات تحویل مدرک ارسال شود.
انتهای پیام/282/ ز
منبع: تسنیم
کلیدواژه: کتابخانه مرکزی آستان قدس رضوی ترجمه قرآن به زبان قرآن های چاپی قرآن های چاپ کتابخانه ها چاپ سربی قرآن ها
درخواست حذف خبر:
«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.tasnimnews.com دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «تسنیم» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۰۳۰۳۸۰۶ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.
خبر بعدی:
یادگارهایی از «خلیج‌فارس» در آستان مبارک رضوی
کمتر شهروند و هموطن ایرانی پیدا می‌شود که روی نام «خلیج‌فارس» حساسیت و تعصب ملی نداشته باشد. «خلیج‌فارس» یا «دریای فارس» یا «بحر فارس» و... از جمله اسامی خاص و ویژه‌ای است که در میان جغرافیدانان، سیاسیون، شرق‌شناسان و جهانگردان، نسخه‌شناسان تاریخی، اسناد موزه‌ای و آرشیوی و حتی بسیاری از مردم جهان، نام آشناست. اما آنچه سبب شده به این موضوع بپردازیم، فرارسیدن «دهم اردیبهشت» است که در تقویم تاریخ رسمی کشور به نام «روز ملی خلیج‌فارس» نام‌گذاری شده است و یادآور واقعه و حادثه مهمی از دوران مبارزه ملت ایران با دولت‌ها و قدرت‌های استکباری و استعماری است. در این روز بود که با شجاعت و دلاوری‌های مردان و زنان غیور در منطقه جنوب کشور، عوامل و عمال پرتغالی از تنگه هرمز و خلیج‌فارس اخراج شدند.
خلیج‌فارس مظهر و نماد هویت ایرانی است و پیشینه‌ای به قدمت تاریخ دارد. خلیج همیشه فارس، نه تنها یک عرصه آبی و آبراه مهم و حساس، بلکه میراثدار فرهنگ و تمدنی کهن و گنجینه کمیاب و بی‌نظیری از تنوع زیستی است که باید حفظ و احیا شود.
نام «خلیج‌فارس» در گذر تاریخ و زمان
براساس اسناد تاریخی، بررسی کتب و متون کهن و تاریخی و همچنین بررسی اقوال و نوشته‌های جغرافیدانان، شرق‌شناسان و نسخه‌شناسان اسناد تاریخی و برخی اظهارات استادان علم جغرافی، «نام خلیج‌فارس» از کهن‌ترین ادوار تاریخی تا دایره‌المعارف‌های کنونی در قرن21 میلادی با تغییر اندکی در رسم‌الخط‌های گوناگون ملل، همچنان باقی مانده است. در دوره هخامنشیان خلیج‌فارس با نام «سینوس پرسیکوس» و «ماره پرسیکوم» شهرت داشته است. دانشمندان ایرانی از روزگار هخامنشیان این دریا را «درایا پارسا» اسم برده‌اند که ترجمه امروزی آن «دریای پارس» می‌شود. بنابراین این دو نام برای خلیج‌فارس از همان دوران به همین ترتیب رواج داشته و تا قرن بیستم هم جغرافیدانان و تاریخ‌نویسان جهان اسلام همان نام درایا پارسای عصر هخامنشیان را اقتباس و به عربی به نام «البحرالفارسی» ترجمه کردند. (منبع: پیروز مجتهدزاده در گفت‌وگو با خبرآنلاین).
قرن بیستم، قرن ظهور مطالعات جدید در حوزه جغرافیاست به‌گونه‌ای که «سینوس پرسیکوس» یونان باستان، امروز به زبان انگلیسی با عنوان «پرشین گلف» (Persian Gulf) یا همان خلیج‌فارس نام‌برده می‌شود و سایر زبانهای غربی همچون فرانسوی ترجمه خلیج‌فارس را به کار می‌برند. از طرفی در تمدن ایرانی اسلامی در قرن بیستم کلمه البحرالفارسی با هدف ایجاد وحدت و یکپارچگی میان نام‌های خلیج‌فارس همچون دیگر زبان‌ها جای خود را به خلیج‌فارس داد. (ر.ک به همان منبع).
آنچه بر اساس اسناد و مطالعات نسخ قدیمی تاریخی و جغرافیایی جهان مشهود است، این است نام «سینوس پرسیکوس» و «ماره پرسیکوم» مربوط به خلیج‌فارس به‌تدریج به زبانهای کهن و جدید وارد شد و ممالک و مسالک‌نویسان، مورخان و جغرافیدانان نیز از آن با نام‌های «دریای پارس»، «بحر فارس»، «بحر عجم»، «دریای عجم» و درنهایت با عنوان «خلیج‌فارس» یاد کرده‌اند.
برخی از آثار مرتبط با نام «خلیج‌فارس» در این آستان مبارک
سری به سازمان کتابخانهها، موزهها و مرکز اسناد آستان قدس رضوی می‌زنیم. مطابق آنچه در سوابق، اسناد، مدارک و آثار موزه‌ای این سازمان وجود داشته و براساس توضیحات مدیران و کارشناسان این سازمان، متوجه می‌شویم برخی از آثار، اسناد و اشیای موزه‌ای در این آستان مبارک وجود داشته که به نوعی یادگاری‌هایی هستند که نام و یاد خلیج‌فارس را در ذهنمان یادآور میشوند.
معاون امور موزهها و گنجینه‌های فرهنگی این سازمان دراین باره به قدس می‌گوید: در سازمان کتابخانهها، موزهها و مرکز اسناد آستان قدس رضوی منابع و آثار نفیس متعددی ازجمله نسخه‌های خطی، اسناد و مطبوعات و آثار موزه‌ای مرتبط با «خلیج‌فارس» به زبانهای مختلف وجود دارد.
مهدی قیصری نیک ادامه می‌دهد: در این منابع از «دریای فارس»، «بحر فارس»، «خلیج عجم» و «خلیج‌فارس» نام برده شده است. یکی از این آثار و منابع، ترجمه نسخه خطی «المسالک و الممالک» تألیف ابواسحاق ابراهیم بن محمد اصطخری در قرن هفتم قمری یعنی حدود هفتصد و اندی سال پیش است که در گنجینه نسخه‌های خطی این سازمان نگهداری می‌شود. اصطخری در این اثر، سراسرِ خلیج‌فارس و دریای عمان و بخش بزرگی از اقیانوس هند از ساحل شرقی آفریقا، زنگبار تا حدود سراندیب (سیلان) را «دریای پارس» نامیده و گاه انتهای این دریا را به سرزمین چین رسانده است.
وی اضافه می‌کند: اسنادی از مکاتبات سیاسی دوره قاجار در مرکز اسناد آستان قدس رضوی موجود است که به وضوح از «خلیج‌فارس» در آن نام برده شده است. به عنوان مثال، قدیمیترین این اسناد متعلق به سال ۱۲۳۸ قمری و دوره مظفرالدین‌شاه قاجار است که در آن‌ها نام خلیج‌فارس به روشنی ذکر شده و به زبانهای فارسی، آلمانی و انگلیسی درج شده است. انعقاد قراردادی میان محمد زکی‌خان، سردار فارس و سرحددار انگلیس در هندوستان درزمینه همکاری‌های متقابل برای برقراری امنیت در بنادر و جزایر واقع در خلیج‌فارس و توافق بر سر حضور نیروهای انگلیسی در آن حدود که به تاریخ ۱۲۳۸ قمری منعقد شده، برگ دیگری از این اسناد است.
این مقام مسئول بیان می‌کند: همچنین از دیگر آثار راوی نام «خلیج‌فارس » در گستره تاریخ ایران می‌توان به نقشه اهدایی توماس کلستیل، رئیس‌جمهور اتریش به رهبرمعظم انقلاب به زبان آلمانی و متعلق به قرن ۱۹ میلادی اشاره کرد که در موزه هدایای رهبر معظم انقلاب در آستان قدس رضوی نگهداری می‌شود. ضمن اینکه دو کره جغرافیایی ساخت انگلستان مربوط به سال ۱۸۵۰ میلادی یعنی کره جغرافیایی نیوتن و پسرش و کره دیگری مربوط به سال ۱۸۴۵ میلادی که نام خلیج‌فارس به انگلیسی روی آن درج شده نیز ازجمله آثار موجود در موزه‌های آستان قدس رضوی است که از نام خلیج‌فارس در گستره تاریخ روایت می‌کند.
از «کشتیرانی هلند» تا تلگرافِ «نظام‌السلطنه» همه با نام «خلیج‌فارس»
به غیر ازمواردی که در سخنان معاون امور موزهها و گنجینه‌های فرهنگی سازمان کتابخانهها، موزهها و مرکز اسناد آستان قدس رضوی بیان شد، آثار، اسناد و منابع تاریخی دیگری هم در این سازمان وجود دارد که بی‌ارتباط با نام «دریای پارس»، «بحر فارس» و«خلیج‌فارس» نیستند که به اختصار به برخی از آن‌ها اشاره می‌شود.
_ نامه شرکت کشتیرانی هلند به سید جلال‌الدین تهرانی برای مراجعه و دریافت برگ حواله تحویل کالا به تاریخ ۱۳۳۷ شمسی.
_ سواد عریضه رؤسای ایرانی ساکن کویت به شیخ محمد خالصی در خصوص تعدی عبدالعزیز بن مسعود، حاکم نجد به ایرانیان ساکن کویت و درخواست مذاکره با سردار سپه برای توجه به ایرانیان دور از وطن و تسلط اجانب بر جزایر ایرانی خلیج‌فارس به تاریخ ۱۳۴۲ قمری.
_ دستور تلگرافی حسین‌قلی‌خان نظام‌السلطنه مافی به شوکت‌الملک برای توقیف کاروان حامل سلاح از مبدأ خلیج‌فارس به مقصد افغانستان و اعلام نتیجه آن به تاریخ ربیع‌الاول ۱۳۲۶ قمری.
_ تصویر بریده روزنامه الوطن حاوی یک سند تاریخی از نامه شیخ مبارک الصباح، امیر کویت و تصریح به کلمه «خلیج‌فارس» به تاریخ جمادی‌الاول ۱۴۲۷ قمری.
_ جوازنامه صادره توسط دولت انگلیس در خلیج‌فارس مربوط به حمل مال‌التجاره از بندر بوشهر به داخل ایران برای محمد شفیع تاجر کازرونی به تاریخ ۱۳۱۷ قمری.
_ صورت قیمت اجناس و کالاهای تجاری در بازارهای انگلیس و هزینه تحویل آن در بنادر خلیج‌فارس به تاریخ ۱۳۲۴ قمری.
علت فوت پزشک متخصص در استان فارس در دست بررسی است