مدیریت حاکمیت در مورد کرونا خوب است/ وزارت بهداشت ظعیف عمل کرد

به گزارش صدای ایران، رئیس مرکز تحقیقات سرطان دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی ضمن انتقاد از ضعف مدیریت پژوهش و نامناسب بودن شاخص‌های ارزیابی آن در کشور، بر نقش پژوهش در کنترل اپیدمی‌هایی همچون کرونا تاکید کرد و گفت: حاکمیت در مساله کرونا عملکرد خوبی داشت و برای اعمال سیاست‌ها گوش به فرمان تولیت یعنی وزارت بهداشت و ستاد ملی کرونا بود ولی متاسفانه تولیت وظیفه‌اش را به خوبی انجام نداد؛ چراکه اپیدمی را به خوبی نشناخت، موارد ابتلا را به درستی و در سطح مورد انتظار شناسایی نکرد و بستر لازم برای پاسخ سریع یعنی قرنطینه مبتلایان و ردیابی تماس‌های نزدیک آنان را به درستی و در زمان مناسب فراهم نکرد.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

مشاور عالی وزیر بهداشت به بهانه هفته پژوهش در گفت‌وگو با ایسنا، با اشاره به حدیثی از حضرت علی (ع) که می‌فرمایند "تعداد زیادی به دنبال علم هستند اما تعداد کمی در آن مداقه می‌کنند"، اظهار کرد: برهمین اساس  تعداد افرادی که تحقیق را مبنای رشد علمی قرار می‌دهند اندک است؛ مسئله‌ای که تنها مختص ایران نبوده و در سراسر دنیا فراگیر است.

دکتر محمد اسماعیل اکبری با اشاره به کتاب "نود-ده" که توسط سازمان‌ ملل متحد منتشر شده، ادامه داد: مفهوم اصطلاح "نود- ده" این است که ۹۰ درصد تحقیقات تاثیری در زندگی مردم نداشته و تنها ۱۰ درصد آن بر ابعاد مختلف زندگی از جمله سلامت مردم تأثیرگذار است. بنابراین گاهی پژوهش با هدف تولید علم و ارتقای علمی پژوهش انجام شده و ممکن است در همان لحظه بازتابی برای ارتقای کیفیت زندگی و سلامت مردم نداشته باشد که البته اگر در یک پازل استاندارد طراحی شده و هدف از اجری آن مشخص باشد، نقطه ضعف نیست.

سلامت پیچیده‌ترین ساختاری که پژوهش باید به ابهامات آن پاسخ دهد

این استاد پیشکسوت دانشگاه با بیان اینکه سلامت پیچیده‌ترین ساختاری است که پژوهش باید به سوالات و ابهامات آن پاسخ دهد، عنوان کرد: عوامل مختلفی مانند مسائل اجتماعی، روانی، اقتصادی، فرهنگی و عوامل بیماری‌زا در حوزه سلامت دخالت دارند که تغییر در وضعیت هرکدام می‌تواند سبب بروز معضلی در حوزه سلامت شود که در این میان وظیفه پژوهش و پژوهشگر پاسخ به این سوالات و ابهامات است.

این پزشک متخصص با تاکید بر اینکه پژوهش در کشورهای موفق و توسعه یافته به سمت مساله محوری و حل معضلات جامعه حرکت می‌کند، اظهار کرد: مسئله محوری شاخص ارزیابی قدرتمندی برای اثربخشی پژوهش‌ها در جهان است و هر کشوری که بتواند در این راستا سؤال‌های مشخص تعریف کرده و پاسخ آن‌ها را آسان‌تر تبیین کند، پژوهش‌های مؤثرتری خواهد داشت.

پژوهشگر کم نیست؛ مدیریت پژوهش ضعیف است

مشاور عالی وزیر بهداشت با بیان اینکه مدیریت پژوهش‌ در کشور ضعیف است، عنوان کرد: اگرچه پژوهشگر کم نداریم ولی مدیریت درستی بر فضای پژوهشی کشور حاکم نیست؛ از طرف دیگر متاسفانه در ساختارهای مدیریت پژوهش، دستورالعمل‌های پژوهشی بیشتر برای کنترل پژوهشگر صادر می‌شود نه پژوهش که این یک مشکل بزرگ است؛ درصورتی که دستورالعمل‌های مدیریتی باید نیاز کشور را بفهمد، بزرگ فکر کند، پازل طراحی کند، پژوهش را به درستی تقسیم کند، بر روی عملیات اجرایی پژوهش تمرکز کرده و قدرت جمع آوری پژوهش‌ها برای پاسخگویی به نیاز و معضلات جامعه را داشته باشد.

رئیس انجمن آموزش پزشکی با تاکید بر اینکه نیاز جامعه یک خط نیست بلکه مجموعه بسیار پیچیده‌ای است که نمی‌توان برای آن یک اولویت تعیین کرد، ادامه داد: برای پاسخ به نیاز جامعه بخصوص در حوزه سلامت باید پازل طراحی شود؛ به عنوان نمونه در همین بحران فعلی یعنی کنترل کرونا اگر مساله سواد، شغل مردم، میزان درآمد ناخالص سرانه، دعوای چپ و راست سیاسی، مسائل اجتماعی، آب و هوایی و صدها متغییر دیگر را از قلم بیاندازیم، امکان ندارد بتوانیم اپیدمی کرونا را مدیریت و کنترل کنیم.

وی با بیان اینکه در زمان بحران نمی‌توان اولویت پژوهش را تنها بر روی همان موضوع متمرکز کرد، گفت: این نقص بر مدیریت پژوهش وارد است، چراکه ساختار پژوهش باید قدرت هدف گذاری و هدفمند کردن پژوهش را داشته باشد.

رییس مرکز تحقیقات سرطان با تاکید بر اینکه مدیریت پژوهش یک فرد و یک ساختار نیست بلکه مانند نظام آبشاری دارای یک هسته مرکزی در وزارت بهداشت و تقسیم‌بندی آن در دانشگاه‌های علوم پزشکی است، عنوان کرد: با توجه به شعار بزرگ فکر کنید، کوچک عمل کنید و حالا شروع کنید، مدیریت پژوهش نیز باید بزرگ فکر کرده و یک چارچوب  بزرگ ادراکی داشته باشد؛ در این صورت و با در نظر گرفتن مبانی و استاندارد مشخص می‌تواند معجزه‌های بزرگی را رقم بزند.

نبود بودجه بهانه درستی برای نقص در پژوهش نیست

این استاد دانشگاه با تاکید بر اینکه کمبود بودجه مانع تحقیق نبوده و گاها به دلیل نبود برنامه‌ریزی صحیح در پژوهش پول‌ها حرام می‌شود، گفت: حتی می‌توان در قالب کمک‌های مردمی، خیریه‌ها و یا سایر روش‌ها، هزینه پژوهش را تامین کرد، بنابراین نبود بودجه بهانه درستی برای نقص در پژوهش نیست.

وی با بیان اینکه  در این میان جامع نگری در طرح‌های تحقیقاتی برای پاسخگویی به نیاز مردم بسیار ضروری است، اظهار کرد: به عنوان نمونه برای بررسی یک بیماری همچون  فشارخون باید تحقیقات مختلف و گسترده‌ای در قالب شبکه‌های تحقیقاتی طراحی شود تا بتوان پاسخ سوالات و نقشه راه مشخصی را دنبال کرد؛ در نهایت مدیریت پژوهشی باید با یک دید جامعه نگر پاسخ‌ها را تجمیع کرده و برای حل مشکل برنامه‌ریزی کند.

این استاد پیشکسوت دانشگاه با بیان اینکه مدیریت‌ها به دلیل نگرش‌های متفاوت در تحقیقات، نقطه نظرات مختلفی اعمال کرده‌اند، گفت: اگر خواهان تصمیم گیری بر مبنای نیاز واقعی مردم هستیم باید تحقیقات را از پایه طراحی کرده و پژوهش‌های بیولوژی و سلول و مولکول و اتم را به شاخص‌های اجتماعی و اقتصادی جامعه متصل کنیم که تحقق این مهم نیازمند یک تیم بزرگ و ورزیده است.

"مسمومیت H-Index"

استاد تمام گروه جراحی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی در بخش دیگری از این گفت‌وگو با انتقاد از شاخص‌های ارزیابی پژوهش در کشور، گفت: متاسفانه با شاخص‌ها و نحوه ارزشیابی فعلی، هدف افراد به تولید مستمر مقاله، بدون توجه به کیفیت آن محدود شده است.

وی با اشاره به H-Index به عنوان یکی از شاخص‌های ارزیابی پژوهش در کشور، عنوان کرد: یکی از خاصیت‌های اچ ایندکس، کسب امتیاز به دنبال تولید مستمر مقاله حتی مقالات فاقد اثربخشی و کیفیت لازم است؛ درحالیکه اگر پژوهشگری تعداد مقالات اندک اما با نتایج مفید و موثر جهت حل یک معضل تولید کند، امتیاز بالایی کسب نمی‌کند؛ متاسفانه اینگونه شاخص‌ها منجر به تولید انبوه مقالات بدون کیفیت و عدم توجه به مسایل جامعه یا همان مساله محوری و جامعه نگری در تولیدات پژوهشی کشور شده، بنابراین نمی‌توان همه شاخص‌های علم را در H index خلاصه کرده و آن را به تنها شاخص ارزیابی پژوهش تبدیل کنیم.

این پژوهشگر با بیان اینکه تمرکز بیش از حد به شاخص اچ ایندکس به ایجاد معضل H toxicity یا مسمومیت با H در دانشگاه‌ها منجر شده است، گفت: البته شاخص اچ ایندکس یک شیوه ارزیابی کمی است و نباید به صورت کامل حذف شود، اما اگر تمامی ابعاد پژوهش و تولید علم را با شاخص های کمی ارزیابی و بررسی کنیم، مشکلات و معضلات جامعه حل نخواهد شد.

انتقاد از طراحی شاخص‌های نادرست برای مرجعیت علمی

مشاور عالی وزیر بهداشت با تشریح بعد دیگر این مساله، عنوان کرد: در گذشته شاخص اچ ایندکس تنها در حوزه پژوهشی به عنوان شاخص ارتقا و کسب امتیاز پژوهشی در نظر گرفته می‌شد، ولی متاسفانه امروز این شاخص به حوزه آموزش نیز تسری پیدا کرده و طی آن پژوهشگران دارای H index بالا به عنوان مرجعیت علمی معرفی می‌شوند.

دکتر اکبری برنامه‌ریزی و هدف گذاری برای دستیابی به مرجعیت در علوم مختلف را بسیار مطلوب دانست و در عین حال تاکید کرد: برای تحقق این هدف باید شاخص‌های درست و موثری تبیین و تدوین شود، این در حالیست که با شاخص‌های فعلی یک پزشک حاذق و توانمند با مهارت‌های بالینی و درمانی بالا به عنوان مرجع علمی معرفی نمی‌شود ولی فردی که در خانه نشسته و تنها کارش تولید مقاله است به عنوان مرجع علمی معرفی می‌شود.

وی با بیان اینکه در هر حوزه اگر سوالات مشخص بوده و نقشه راه نیز به درستی تعریف شود موفق خواهیم بود، اظهار کرد: اگر مسئول سلامت مردم هستیم باید با شناخت کلیه ابعاد مساله، سوال روشن طراحی کرده و برای ارایه پاسخ مشخص به آن تحقیق و پژوهش کنیم.

وی شادی و رضایت قلبی یک پژوهشگر را پاسخ به سوالات موجود در حیطه‌های تخصصی خود دانست و گفت: متاسفانه این مساله با شاخص‌های ارزیابی فعلی پژوهش در کشور همخوانی ندارد.

مدیریت ضعیف پژوهش و نقص در تعیین اهداف پژوهش 

بنیانگذار تربیت فوق تخصص در جراحی سینه و جراحی سرطان با تاکید بر اینکه اساتید باید علم خود را به دانشجو منتقل کنند، گفت: البته این مساله به معنای انتقال دیدگاه یک نفر نیست، بلکه مجموعه‌ای از نقطه نظرات و نتایج حاصل از تحقیقات و تجربیات است که باید به عنوان علم به سایرین منتقل شده و به تغییر رفتار منجر شود.

این استاد پیشکسوت دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی با اشاره به موقعیت خوب کشور از نظر تعداد محقق و پژوهشگر و همچنین جوانان علاقمند به این حوزه، تصریح کرد: یکی از معضلات موجود مدیریت ضعیف پژوهش و نقص در تعیین اهداف کلی و اختصاصی برای پاسخگویی به نیاز مردم است، در حالیکه اگر اهداف روشن و سؤالات مشخص بوده و در نهایت پاسخ‌های حاصل از پژوهش به درستی جمع‌بندی و ارزیابی شود؛ نه تنها پژوهش‌ها هدفمند و موثرتر خواهد بود، بلکه مردم نیز پژوهش و پژوهشگر و هدف از انجام آن را بهتر درک می‌کنند.

وی با بیان اینکه شاخص "Health System Research" یا شاخص تحقیق سسیستم و ساختار سلامت، شاخص مناسبی برای ارزیابی اثربخشی پژوهش‌های حوزه سلامت در کشور است، در تعریف این مساله عنوان کرد: ساختار سلامت شامل کادر درمان و مراکز بهداشتی درمانی و بیمارستان‌ها می‌شود؛ در شاخص "تحقیق سیستم سلامت" باید تحقیق و بررسی شود که آیا این ساختارها می‌توانند به اهداف و نیازهای حوزه سلامت در کشور یعنی پیشگیری، کنترل و درمان پاسخ دهند، همچنین می‌توان با توجه به شاخص‌ مرگ و ناتوانی عملکرد این سیستم را ارزیابی کرد؟

اعلام نتایج غیرمستند درباره دارو و واکسن کرونا یک نوع دروغ علمی و بازاریابی است

مشاور عالی وزیر بهداشت در بخش دیگر این گفت‌وگو با اشاره به نقش پژوهش در کنترل بحران‌هایی همچون اپیدمی کرونا و وضعیت کشور در این رابطه، با انتقاد از اظهارنظرهای غیرعلمی و غیرمستند در رابطه با موضوعات مختلف مرتبط با کرونا به خصوص دارو و واکسن و انتشار آن در رسانه‌های مختلف و  صدا و سیما، تصریح کرد: اعلام نتایج غیرمستند درباره دارو و یا واکسن کرونا بدون در نظر گرفتن همه جوانب و تحقیقات و پژوهش‌های این حوزه کار صحیحی نبوده و در اصل یک نوع دروغ علمی و بازاریابی است.

وی به تجربیات کشورهای موفق در این رابطه اشاره کرد و گفت: کشورهای جنوب شرقی آسیا مانند چین، سنگاپور، تایوان و هنک کنگ از هیچ دارویی جز استامینوفن برای مهار کرونا و درمان بیماران کرونایی استفاده نکردند و با این وجود در مقایسه با سایر کشورها وضعیت به مراتب بهتری دارند؛ چراکه هنوز هیچ دارویی به عنوان داروی موثر، قطعی و اختصاصی درمان بیماری کووید ۱۹ تایید نشده و لذا هر دارویی در این رابطه باید با احتیاط تجویز، تبلیغ و معرفی شود؛ این در حالی است که ما تحقیقات زیادی را در این زمینه بلا استفاده و متمرکز کرده‌ایم.

انتقاد از محدود و وابسته کردن کنترل کرونا به بیمارستان‌ها

وی با انتقاد از محدود و وابسته کردن امر کنترل و مهار بحران کرونا به بیمارستان‌ها، اظهار کرد: از ابتدا بدون تحقیق و برنامه‌ریزی صحیح، تصمیمات نادرستی در این رابطه اتخاذ شد، به عنوان نمونه  افراد برای انجام یک تست ساده کرونا باید به بیمارستان‌ها و مراکز درمانی به عنوان آلوده‌ترین نقاط کشور در  زمان اپیدمی‌ها مراجعه می‌کردند؛ یا اینکه اجازه حضور همراه در کنار بیمار کرونایی بستری در بیمارستان‌ها داده می شد که همین مساله به شیوع بیشتر بیماری در سطح جامعه منجر می‌شد؛ البته خوشبختانه این تصمیم نادرست بعد از ۱۰ ماه لغو شد.

این فوق تخصص جراحی غدد و سرطان با اشاره به نقش "تحقیقات سیستم سلامت" در کنترل و مدیریت بحران کرونا، عنوان کرد: در این میان اولین سوالات این است که چه سیستم و ساختاری می‌تواند به نیازها و الزامات مهار کرونا پاسخ دهد؟ با کدام روش می‌توان شیوع بیماری را به بهترین شکل ممکن مدیریت کرد؟ بهترین ساختار برای نظارت بر رعایت اصول بهداشتی و پروتکل‌ها از سوی مردم چیست؟

وی ادامه داد: در نهایت باید پاسخ این سوالات روشن با انجام تحقیق و پژوهش داده شده و به عنوان یک سیاست منطقی و حساب شده در مهار و کنترل بیماری پیاده شود.

بزرگترین نقص تحقیقات کرونایی

دکتر اکبری با اشاره به مقالات منتشر شده و تحقیقات صورت گرفته در حوزه کرونا از سوی محققان و مراکز تحقیقاتی داخل کشور، گفت: متاسفانه بخش اعظم این تحقیقات به درستی نیازسنجی و هدفگذاری نشده و لذا پاسخگوی سؤالات و نیازهای فعلی بحران کرونا نیست، علاوه بر این اغلب این تحقیقات به صورت مستقل و جزیره‌ای و بدون توجه به نیاز اصلی جامعه کار شده و نتایج موثرو کارایی از آن استخراج نشده است.

این استاد دانشگاه همچنین با تاکید بر ضرورت بکارگیری نظام دیجیتال در تحقیقات حوزه سلامت، تصریح کرد: به عنوان نمونه کشورهای چین، تایوان، سنگاپور و ویتنام از همان ابتدا و با یک نیازسنجی ساده، با استفاده از نظام دیجیتال نسبت به شناسایی موارد اولیه ابتلا، ردیابی افراد در تماس با مبتلایان و قرنطینه و ایزولاسیون آنان اقدام کردند، راهبرد فکرشده و موثری که به مهار سریع بیماری در این کشورها منجر شد.

واکسن کووید و حواشی آن در داخل کشور

ماندگاری و عوارض دیررَس واکسن‌های کرونا بررسی نشده است

مشاور عالی وزیر بهداشت در ادامه با اشاره به موضوع واکسن کووید و حواشی آن در داخل کشور و همچنین با اشاره به توان علمی بالای محققان داخلی در تولید واکسن، عنوان کرد: پیش از این نیز بسیاری از بیماری‌های همه‌گیر همچون سرخک، سرخجه، دیفتری و غیره با واکسن ایرانی کنترل شدند؛ با این حال اعلام خبر و انتشار اطلاعات و تبلیغات مربوط با واکسن ایرانی کرونا باید با تأمل بیشتر و بعد از طی مراحل مشخص تحقیقاتی ارایه شود؛ درغیر اینصورت می‌تواند به گمراهی و سردرگمی مردم منجر شود.

اکبری همچنین با بیان اینکه با توجه به حساسیت موضوع  کشورهای زیادی بر روی تولید واکسن کرونا کار می‌کنند، عنوان کرد: ساختار و استاندارد مشخصی برای مراحل مختلف تولید واکسن در شرایط اورژانسی همچون پاندمی کرونا طراحی شده؛ بر این اساس در مرحله اول سلامت  و ایمن بودن واکسن، در مرحله بعد ایجاد ایمنی و تولید آنتی بادی و در نهایت بعد از گذشت سه ماه سلامت و ایمنی واکسن در بدن داوطلبان بررسی و سنجیده شده و درصورت نبود مشکل، تأیید می‌شود؛ بنابراین هم اکنون در واکسن‌های تایید شده کرونا  این سه مرحله طی شده ولی هنوز ماندگاری و عوارض دیررس آن‌ها بررسی نشده و منوط به گذشت زمان است.

ضرورت سرمایه‌گذاری بیشتر برای تسریع فرایند ساخت واکسن کرونا

این استاد پیشکسوت دانشگاه با تاکید بر ضرورت سرمایه‌گذاری بیشتر کشور برای تسهیل و تسریع فرایند ساخت واکسن موثر و کارا، تصریح کرد: واکسن تنها راه نجات‌بخش بشر از بحران کنونی است و با توجه به شرایط و جهش‌های متفاوت ویروس در کشورهای مختلف بهتر آن است که با هدف اثربخشی بیشتر واکسن بومی هر کشوری تولید شود.‌

استاد تمام گروه جراحی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی با بیان اینکه البته این به معنای مخالفت با خرید واکسن های خارجی و توزیع آن در کشور نیست، ادامه داد: به عنوان نمونه تکنولوژی ساخت واکسن در روسیه مشابه تکنولوژی استفاده شده در کشور ماست و می‌توان از این واکسن یا نمونه‌های تایید شده دیگر در صورت تایید نهایی استفاده کرد.

کلید پیروزی بر کرونا

این پژوهشگر حوزه سلامت، مهار و کنترل کرونا را مستلزم تقویت تحقیق سیستم سلامت و علوم بیولوژی و دیجیتال در کشورها دانست و گفت: متاسفانه کشور ما در این سه حوزه ضعیف عمل کرد؛ در حالیکه کشورهای دارای تجربه موفق در مدیریت و مهار کرونا دو علم بیولوژی و دیجیتال را در سطح عالی داشته و از آن بهره‌مند شدند؛ همان گونه که در کشورهای جنوب شرقی آسیا این دو علم با یکدیگر ادغام و منجر به مهار کرونا شد.

وی در این رابطه توضیح داد: علم دیجیتال یعنی توان و قدرت کنترل رفتار بدون آسیب زدن به شخصیت افراد و بهم زدن مسائل فردی و خانوادگی؛ مساله مهمی که در بحران کرونا و با هدف تغییر رفتارهای همگانی بسیار اثرگذار است.

وی تابع بودن و پیروی از دستورالعمل‌ها و محدودیت‌های کرونایی را عامل موثر بعدی در کنترل بحران کرونا دانست و گفت: کشورهای جنوب شرقی آسیا به دلیل نوع نژاد زرد و تابع بودن شهروندان توانستند در زمینه کنترل بحران موفق‌تر عمل کنند، از طرفی کشورهایی از جمله سنگاپور، تایوان و هنک کنگ به دلیل برخورداری از علوم بیوتکنولوژی در زمینه ساخت واکسن نیز پیشرفت‌های خوبی داشته اند.

چرا از نتایج تحقیقات در سیاست‌گذاری و تصمیم گیری‌های کشوری استفاده نمی‌شود؟

مشاور عالی وزیر بهداشت در ادامه با بیان اینکه متاسفانه آن‌گونه که باید از نتایج تحقیقات و پژوهش‌های دانشگاهی در سیاستگذاری و تصمیم گیری‌های کلان کشور استفاده نمی‌شود، بیان کرد:  بخش اعظم این ضعف و نقصان به قدرت پژوهش برمی‌گردد نه سیاستگذار؛ در یک ساختار صحیح معضلات اصلی کشور باید در قالب سوالات اولیه توسط سیاستگذار طراحی شده و سپس برای پخته شدن سوال و تبدیل آن به نقشه راه و سوالات متعدد در اختیار بخش پژوهش و پژوهشگر قرار گرفته و در نهایت پاسخ آن به سیاستگذار برگردد.

وی ادامه داد: به عنوان نمونه در همین بحران کرونا رئیس جمهور سؤالی را مبنی بر چگونگی ایزولاسیون مبتلایان مطرح می‌کند، پس از آن این سوال باید توسط اپیدمیولوژیست‌ها و سایر متخصصین مربوطه مورد تحلیل و بررسی و تحت پژوهش قرار گرفته و مجددا پاسخ آن برای انتخاب بهترین و موثرترین مداخله در اختیار سیاستگذاران و تصمیم‌گیرندگان قرار بگیرد.

این پژوهشگر با بیان اینکه اولین وظیفه حاکمیت در زمان بحران‌های این‌چنینی حمله به عامل اپیدمی است، گفت: قدم اول این است که با بکارگیری ساختارهای شبکه‌ای، عاملین اصلی انتشار و شیوع ویروس یعنی مبتلایان و افراد در تماس نزدیک با آنها شناسایی و ردیابی شوند که استفاده از علم دیجیتال در تحقق این هدف بسیار کمک کننده است. اقدام دوم پاسخ سریع، یعنی ایزوله و قرنطینه کردن مبتلایان در منزل است که متاسفانه کشور ما درهر دو این اقدامات دارای ضعف و نقصان است.

فقدان چارچوب‌های تعریف شده برای کنترل اپیدمی

وی در این رابطه به مطالعه صورت گرفته در تهران اشاره کرد و گفت:‌ نتایج این طرح نشان داد که بیش از ۶۰ درصد تهرانی‌ها منزل مناسب برای ایزولاسیون و قرنطینه خانگی ندارند که برای این افراد باید مانند چین نقاهتگاه و فضای مناسب قرنطینه و ایزولاسیون را فراهم کرد. همچنین برای رعایت حداکثری اصول قرنطینه توسط مبتلایان باید از افراد فاقد بضاعت مالی مناسب، حمایت معیشتی صورت بگیرد.

این استاد دانشگاه با انتقاد از نبود چارچوب‌های تعریف شده و روشن برای کنترل اپیدمی در کشور، گفت: به عنوان نمونه کانتکت تریسینگ (ردیابی) یکی از سیاست‌های روشن و ضروری در اپیدمی‌هاست، به گونه‌ای که بعد از شناسایی یک فرد مبتلا باید بررسی شود که او ویروس را از کجا گرفته و به چه کسانی منتقل کرده؛ روشی که برای قرنطینه هوشمند و نظارت بیشتر افراد استفاده می‌شود.

عملکرد مثبت حاکمیت و ضعف تولیت در کنترل کرونا

رییس مرکز تحقیقات سرطان دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی در بخش پایانی این گفت‌وگو با ارزیابی عملکرد مسئولین در مدیریت اپیدمی کرونا، عنوان کرد: در هر عملیات اجتماعی چهار گروه شامل حاکمیت، حکومت، تولیت و ملت دخالت دارند، بر این مبنا حاکمیت در مسئله کرونا عملکرد خوبی داشت و برای اعمال سیاست‌ها گوش به فرمان تولیت یعنی وزارت بهداشت و ستاد ملی کرونا بود ولی متاسفانه تولیت وظیفه‌اش را به خوبی انجام نداد؛ چراکه اپیدمی را به خوبی نشناخت، موارد ابتلا را به درستی و در سطح مورد انتظار شناسایی نکرد و بستر لازم برای پاسخ سریع یعنی قرنطینه مبتلایان و ردیابی تماس‌های نزدیک آنان را به درستی و در زمان مناسب انجام نداد.

مشاور عالی وزارت بهداشت با تاکید بر اینکه خط مشی مدیریت پژوهشی حوزه سلامت باید در تولیت یعنی وزارت بهداشت تعیین شود، اظهار کرد: مدیریت پژوهشی در ایران ضعیف است و پژوهشگر به درستی هدایت نمی‌شود، لذا هر فرد و مجموعه‌ای به صورت مستقل و جزیره‌ای عمل می‌کند که همین امر منجر به کاهش اثربخشی و تاثیرگذاری پژوهش می‌شود.

دکتر اکبری با تاکید بر اینکه برای تحقق هدف مساله محوری و اثربخشی پژوهش‌های حوزه سلامت باید پاسخگویی به نیاز مردم به شاخص ارزشیابی پژوهش تبدیل شود، خاطرنشان کرد:‌ همچنین باید از  شاخص‌های روتین همچون اچ ایندکس در سطح متناسب آن استفاده شده و در این میان به پژوهش‌هایی بها داده شود که در جهت کاهش درد و رنج مردم، افزایش طول عمر با کیفیت و سلامتی مردم فعالیت می‌کنند.

منبع: صدای ایران

کلیدواژه: مدیریت کرونا وزارت بهداشت هفته پژوهش دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی استاد پیشکسوت دانشگاه عالی وزیر بهداشت شاخص های ارزیابی پاسخگویی به نیاز عنوان نمونه پژوهش در کشور وزارت بهداشت مدیریت پژوهش بیمارستان ها واکسن کرونا برنامه ریزی کنترل کرونا بحران کرونا ساخت واکسن مهار کرونا حوزه سلامت شاخص ها گفت وگو برای پاسخ اچ ایندکس پژوهش ها

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت sedayiran.com دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «صدای ایران» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۰۳۹۳۹۷۶ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

دفاع عجیب خبرگزاری دولت از قلیان پرعارضه اکسیژن

اقدام قابل‌تامل خبرگزاری دولت در حمایت از عرضه قلیان پرعارضه اکسیژن در حالیست که دست‌اندرکاران این خبرگزاری به راحتی می‌توانستند با مراجه به کافی‌شاپ‌ها و سفره‌خانه‌ها، عوارض پرتعداد و بعضاً خطرناک استعمال قلیان اکسیژن را به عینه مشاهده کنند! - اخبار اجتماعی -

به گزارش خبرنگار اجتماعی خبرگزاری تسنیم، متاسفانه به واسطه اقدام قابل تامل وزارت بهداشت طی سالیان اخیر، استفاده از قلیان اکسیژن در کافی شاپ‌ها و سفره‌خانه‌های برخی شهرهای کشورمان از جمله تهران، به یکی از ابزارهای سرگرمی جوانان تبدیل شده است!

همین موضوع بهانه‌ای شد تا خبرگزاری تسنیم طی گزارشی به شیوع استعمال این قلیان در سطح شهر بپردازد؛ برای بررسی بیشتر ابعاد این مسئله، این موضوع را از وزارت بهداشت نیز پیگیری کردیم و رئیس دبیرخانه ستاد کشوری کنترل دخانیات وزارت بهداشت، اعلام کرد: وزارت بهداشت این دستگاه را که به عنوان "پاکدم" نیز نامگذاری کرده، به عنوان یک اختراع، تأیید کرده و در حال ارزیابی اثرات مثبت و منفی این قلیان در 10 استان کشور است!

اظهارات این مقام رسمی وزارت بهداشت، واکنش‌های انتقادی زیادی را در رسانه‌های کشور نسبت به این موضع وزارت بهداشت در پی داشت چرا که برخی عوارض استفاده از قلیان اکسیژن در افراد استفاده‌کننده آن به راحتی قابل مشاهده است و از سوی دیگر، استفاده از برخی ترکیبات موجود در این قلیان، در برخی از کشورهای جهان، ممنوع شده است.

قلیان اکسیژن چیست؟

اگرچه نام این دستگاه به عنوان پاکدم یا قلیان اکسیژن شناخته می‌شود اما این یک نامگذاری، شبهه‌ناک است زیرا در این دستگاه تنها از گاز اکسیژن استفاده نشده و ترکیب گاز اکسیژن و گاز N2O که به گاز خنده شهرت دارد، در این دستگاه به کار گرفته شده است.

سخنگوی سابق وزارت بهداشت از جمله مخالفان صریح این دستگاه است که عنوان می‌کند آن‌چه در سالهای اخیر در ایران تحت عنوان قلیان اکسیژن شناخته می‌شود، یک اسم اشتباه است زیرا ماده مورد استفاده در این دستگاه، صرفاً گاز اکسیژن نیست و گاز دیگری به نام نیتروز اکسید نیز استفاده می‌شود.

به گفته وی، این گاز کاربردهایی در حوزه پزشکی و صنایع غذایی و شیمیایی دارد؛ پس اصل موضوع جدید نیست اما الگوی مصرف به سمت استفاده نابجا از این ماده رفته و به عنوان سرگرمی رفته است و گاهی به آن لقب "روانگردان" نیز می‌دهند البته باید در نظر داشت اثر تخریبی و روانگردان آن مشابه بسیاری از موادمخدری که مرسوم است نیست.

این قلیان هنوز موردتأیید پزشکان نیز واقع نشده و پزشکان بی‌خطری آن را تأیید نمی‌کنند و از سویی هیچ مستند علمی دال بر اثرات مثبت آن بر روی استعمال‌کنندگان نیز وجود ندارد.

خسرونیا؛ رئیس انجمن متخصصان داخلی ایران یکی از منتقدان این نوع قلیان است؛ او با اشاره به اینکه قلیان‌ها محل رشد قارچ‌ها و باکتری‌ها هستند؛ می‌گوید: هر ترکیبی از مواد شیمیایی که از طریق سیگار، قلیان و حتی هوای آلوده وارد بدن می‌شود، ممکن است در آینده موجب سرطان یا سایر بیماری‌ها شود. معتقدم، وزارت بهداشت نباید به موضوع طرح مطالعاتی قلیان اکسیژن ورود داشته باشد.

همچنین سهراب‌پور؛ فوق تخصص ریه با بیان اینکه گاز N2O یا همان گاز خنده‌آور در صنایع داروسازی کاربرد دارد؛ قلیان اکسیژن را دارای جنبه تجاری - نه علمی- دانست و گفت: اتصالات و لوله‌های هر نوع قلیانی، محل مناسب برای تجمع باکتری‌ها و رشد قارچ‌هاست و بنابراین خطرات زیادی برای ریه افراد دارد.

جزئیات مطالعه وزارت بهداشت درباره دستگاه قلیان اکسیژن

وزارت بهداشت در توجیه تأیید و اجرای طرح مطالعاتی قلیان اکسیژن می‌گوید که به‌دلیل نگرانی از افزایش مصرف قلیان که نسبت به سال 95 بیش از 50 درصد افزایش داشته است، اجازه داده شده که طرح بررسی دستگاه پاکدم در 10 استان کشور شامل تهران، آذربایجان شرقی، البرز، فارس، خوزستان، گیلان، مازندران، کرمان، بوشهر و سیستان و بلوچستان آغاز شود! وزارت بهداشت در ادامه با درخواست دانشگاه‌های دیگر، هماهنگی برای توسعه مرحله آزمایشی طرح در استان‌های خراسان شمالی، اصفهان و زنجان انجام داده است.

بنابر اعلام رئیس دبیرخانه ستاد کشوری کنترل دخانیات، این طرح در مرحله آزمایشی قرار دارد و بعد از مشخص شدن نتایج مطالعه، در صورت اثبات اثربخشی و تأثیر آن بر کاهش مصرف قلیان دخانی، به‌صورت سراسری اجرا خواهد شد!

طبق اعلام وزارت بهداشت در مرحله اولیه مطالعه، شاخص‌های سلامتی هنگام استفاده از این دستگاه مورد بررسی قرار گرفته که نتایج نشان داد براساس شاخص‌های مدنظر، استفاده از دستگاه پاکدم یا قلیان اکسیژن، ضرری را از نظر سلامتی افراد ندارد.

این در حالی است که وزارت بهداشت و دانشگاه‌های علوم پزشکی تاکنون اسنادی مبنی بر بی‌خطری این قلیان را در دسترس رسانه‌ها قرار نداده‌اند و خبر تأیید قلیان اکسیژن توسط وزارت بهداشت نیز تنها محدود به اظهارنظرهای مقامات بهداشتی بوده است.

از سوی دیگر مشاهدات میدانی خبرنگار تسنیم نیز حکایت از آن دارد که استفاده از این قلیان، اثرات روان‌گردانی آنی و حالات غیرطبیعی در افرادی که از این نوع قلیان استعمال می‌کنند، دارد و در برخی موارد نیز منجر به بروز عوارضی همچون درد شدید قفسه سینه و حتی بیهوشی افراد می‌شود!

دفاع عجیب خبرگزاری دولت از قلیانی که عوارض زیانبار آشکار دارد!

اما خبر تایید تلویحی و قابل تامل قلیان اکسیژن از سوی وزارت بهداشت، واکنش سایر رسانه‌ها به طرح آزمایشی وزارت بهداشت را نیز برانگیخت. در این میان، خبرگزاری دولت اخیراً با نگارش گزارشی به حمایت از این طرح آزمایشی وزارت بهداشت پرداخته و تلاش داشته این قلیان را وسیله‌ای بدون خطر به جوانان معرفی کند!

این اقدام قابل تامل خبرگزاری دولت در حالیست که با یک جست‌وجوی ساده نیز می‌توان به حجم انبوهی از عوارض مصرف قلیان به اصطلاح اکسیژن رسید و البته دست‌اندرکاران بخش سلامت این خبرگزاری به راحتی می‌توانستند با مراجه به کافی‌شاپ‌ها و سفره‌خانه‌هایی که روزانه در آنها به واسطه مجوز وزارت بهداشت اقدام به عرضه قلیان اکسیژن می‌کنند، عوارض پرتعداد و بعضاً خطرناک استعمال این نوع قلیان را به عینه مشاهده کنند!

سرو آزادانه قلیان اکسیژن و جوانانی که موش آزمایشگاهی شده‌اند

ترکیب "نیترواکسید" موجود در قلیان اکسیژن، می‌تواند عوارض خطرناکی برای جوانان استعمال‌‌کننده آن به دنبال داشته باشد برای مثال آژانس نظارت بر مواد مخدر اتحادیه اروپا هشدار داده که استفاده تفریحی از نیتروز اکساید که به "گاز خنده" نیز معروف است، در اروپا در بین جوانان رو به افزایش بوده و منجر به تعداد نگران‌کننده‌ای از مسمومیت‌ها شده است.

براساس این گزارش‌ها، این ماده می‌تواند با دخالت در سوخت و ساز ویتامین B12 به سیستم عصبی آسیب برساند همچنین این ماده به یک لایه محافظ روی اعصاب در پشت ستون فقرات، آسیب می‌رساند.

علاوه بر این، علیرغم اینکه مجری طرح مطالعاتی بررسی قلیان اکسیژن مدعی شده که "کارشناسان ما با مراجعه به مراکز عرضه کننده قلیان اکسیژن، با افرادی که از این قلیان استفاده می‌کنند مصاحبه می‌کنند و در صورت رضایت فرد برای شرکت در پرسشنامه پژوهشی ما، از تعدادی از آنها سؤالاتی درباره وضعیت عوارض و سلامتی شان می‌پرسند و میزان اشباع اکسیژن و شاخص‌های تنفسی آن‌ها با رضایت خودشان سنجیده می‌شود" اما سوال اصلی این است که چرا پیش از مشخص شدن نتیجه مطالعات مربوط به این طرح آزمایشی، این قلیان با مجوز وزارت بهداشت در 10 استان و البته "به صورت کاملا تجاری" مورد استفاده عمومی قرار گرفته است و آیا وزارت بهداشت نگرانی‌ای نسبت به عوارض خطرناک آشکار، پنهان، آنی و متاخر استعمال آن توسط جوانان این کشور ندارد؟!

در عین حال وزارت بهداشت می‌گوید در 10 استان هدف، در حال اجرای این طرح و پرسش از مصرف کنندگان برای ارزیابی اثرات این قلیان است؛ بسیاری از مصرف کنندگان این قلیان، از مطالعاتی بودن این طرح آزمایشی اظهار بی‌اطلاعی می‌کنند و می‌گویند پس مصرف این قلیان، کسی از آن‌ها سؤالی درخصوص مصرف این قلیان نکرده است!

آیا خبرگزاری دولت که در گزارش اخیر خود اقدام به دفاع از این طرح پراشکال و پرابهام کرده است، می‌تواند به این پرسش پاسخ دهدکهچرا علیرغم احتمال بسیار بالای عارضه‌دار بودن این نوع قلیان، وزارت بهداشت اقدام به انجام یک مطالعه در مقیاسی به بزرگی 10 استان کشور کرده است؟! و چرا متولی سلامت مردم دستگاهی با عوارض نامشخص را تأیید کرده و مردم از مطالعاتی بودن این قلیان و عوارض خطرناکی که ممکن است بروز یابد بی اطلاع بوده‌اند؟!

و این همان سؤالیست که وزارت بهداشت تا به امروز پاسخی برای آن نداشته است.

از سوی دیگر، این سؤال در اذهان عمومی مطرح است که چرا وزارت بهداشت به عنوان نهادی که وظیفه تأمین و صیانت از سلامت مردم را برعهده دارد، خود بانی توسعه قلیان اکسیژن در 10 استان کشورمان شده و حمایت و آن را در قالب اجرای طرح مطالعاتی، تأیید می‌کند؟!

همچنین اسامی کافی‌شاپ‌ها و اماکنی که اقدام به توزیع این قلیان زیر نظر وزارت بهداشت می‌کنند مشخص و اعلام نشده و بنابراین احتمال دارد تخلفاتی نیز در زمینه توزیع این قلیان و درصد گازهای نیتروژن و اکسیژن بکار رفته در آنها رخ دهد و احتمال بروز عوارض را بیشتر کند؛ از سوی دیگر نظارتی نیز بر سایر کافه‌هایی که این قلیان در آنها سرو می‌شود، وجود ندارد چرا که طی سالیان اخیر، این قلیان، آزادانه در حال عرضه در این مراکز است.

قلیان اکسیژن؛ منفعت‌طلبی تجاری یا طرح مطالعاتی؟!

وزارت بهداشت اعلام کرده که پس از انجام مطالعه و مشخص شدن نتایج آن، تصمیم گرفته می‌شود که این طرح به‌ چه‌ صورت در کشور اجرا شود اما این سؤال اساسی مطرح است که اولاً‌ چرا وزارت بهداشت پیش از مشخص شدن عوارض قطعی و احتمالی این قلیان برای سلامتی، اقدام به تأیید این دستگاه و  عرضه آن در 10 استان کرده است؟! دوماً چرا اجرای این طرح مطالعاتی در سراسر کشور، بیش از جنبه علمی، بُعد "تجاری" و کسب درآمدی پیدا کرده است و از افرادی که در کافی شاپ‌ها و سفره‌خانه‌ها از این قلیان استفاده می‌کنند، پول هنگفتی نیز اخذ می‌شود؟!

پیش از این حیدری به عنوان مجری طرح مطالعاتی بررسی قلیان اکسیژن درباره جمعیت مورد مطالعه این طرح به تسنیم گفته بود: "در مطالعه کشوری 1300 نفر از لحاظ عوارض و خطرات و امکان جایگزینی قلیان اکسیژن با قلیان دخانی بررسی می‌شوند."

اما این سؤال مطرح است که علیرغم محدود بودن حجم نمونه این مطالعه به 1300 نفر چرا این قلیان که هنوز تمام عوارض آشکار و پنهان آن مشخص نشده، به صورت عمومی و در حجم بسیار زیاد مورد استفاده قرار می‌‌گیرد؟!

تناقض‌گویی وزارت بهداشت و دانشگاه مجری طرح درباره محتویات قلیان اکسیژن

از آنجایی که از این طرح مطالعاتی مورد ادعای وزارت بهداشت که به اذعان مجری طرح، کد اخلاق را هم از این وزارتخانه اخذ کرده، اسناد و مدارکی ارائه نشده است، ابهاماتی نیز درباره ترکیبات موجود در این قلیان مطرح است؛ از جمله اینکه ترکیبات موجود در این دستگاه، دقیقا شامل چه گازهایی می‌شود؟

در این زمینه نیز وزارت بهداشت و مجری طرح، با تناقض‌گویی از توضیح شفاف و صریح این موضوع سرباز زده‌اند!

در حالیکه وزارت بهداشت درباره ترکیبات گازی موجود در قلیان اکسیژن به تسنیم اعلام کرده بود که "در این وسیله از ترکیب گازهای اکسیژن و N2O با رعایت حدود تعیین‌ شده در سازمان غذا و دارو استفاده می‌شود." اما مجری طرح بعداً با تکذیب استفاده از گاز خنده یا همان N2O به یکی از رسانه‌ها ادعا کرد که "استفاده از گاز خنده در قلیان اکسیژن صحت ندارد و سهم اکسیژن از ترکیب گازهای به کار گرفته شده قلیان اکسیژن حدود 80 درصد است و نیتروژن می‌تواند به میزان 5 درصد به ترکیب گازها اضافه شود. «اکسید نیتروژن» که با «گاز خنده» شناخته می‌شود در قلیان اکسیژن وجود ندارد. «انتونوکس» که یک گاز بی‌ضرر  به حساب می‌آید که در قلیان اکسیژن استفاده می‌شود!"

نکته عجیب ماجرا اینجاست که وزارت بهداشت به عنوان تأییدکننده این دستگاه که طبیعتاً وظیفه نظارت بر نحوه اجرای مطالعه در دانشگاه‌های علوم پزشکی تحت پوشش‌اش را نیز برعهده دارد؛ چگونه ممکن است از ترکیبات موجود در این دستگاه، بی‌اطلاع باشد یا ترکیبات آن را اشتباه به رسانه‌ها اعلام کند؟!

قلیان اکسیژن که وزارت بهداشت مدعیست که می‌تواند ایده‌ای برای جایگزینی با قلیان‌های دخانی باشد، با ابهامات پرشماری و پرسش‌های بی‌پاسخ متعددی همراه است و عدم تأیید آن از سوی بسیاری از متخصصان حوزه‌های مختلف پزشکی نیز شاهدی بر عوارض پرتعداد آشکار و پنهان استعمال قلیان اکسیژن است.

انتظار می‌رود وزارتخانه‌ای که متولی سلامتی مردم است، به جای اینکه تلاش کند تا با جایگزینی قلیان پرعارضه دیگری به جای قلیان دخانی، صورت مسئله بالا بودن میزان مصرف دخانیات در کشور را پاک کند، فرهنگسازی برای کاهش مصرف مواد دخانی، رایزنی با سایر دستگاه‌ها برای کاهش میزان تولید و عرضه دخانیات و ارائه راهکارهایی برای کاهش دسترسی مردم به ویژه جوانان به مواد مخدر و کنترل مصرف دخانیات را در صدر برنامه‌های خود قرار دهد؛ و البته افکار عمومی نیز از خبرگزاری دولت توقعی جز انعکاس و انتشار حقیقت و عدم جانبداری از طرح‌های پرمسئله، پرابهام و مخاطره‌آمیز برای سلامت مردم ندارند.

انتهای پیام/