نخستین سفیر آمریکا در جعفرآباد!
تاریخ انتشار: ۶ دی ۱۳۹۹ | کد خبر: ۳۰۴۵۵۴۹۹
همشهری آنلاین_حسن حسن‌زاده: اگرچه این‌آبادی کوچک در اواخر دوره قاجار با ورود رجال سیاسی به آن محدوده به شهرت بیشتری رسید ولی بخش‌های زیادی از اراضی آن در طرح ساخت کاخ سعدآباد قرار گرفت و حالا دیگر جز نامی از آن باقی نمانده است. تاریخچه این‌آبادی کوچک در بیخ گوش تجریش را در گفت‌وگو با «داریوش شهبازی» تهران‌شناس بررسی کرده‌ایم.
بیشتر بخوانید:
اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!
چنارهای تنومند حاشیه خیابان طاهری و معابر اطراف آنکه رهگذران و گردشگران را به کاخ سعدآباد راهنمایی می‌کنند، آخرین بازمانده‌های‌آبادی کوچک جعفرآباد هستند. روستایی که اگرچه در مقایسه با دیگر روستاهای شمیران قدمت زیادی نداشت اما پر بود از درختان انبوه و کشتزارهایی که نماد این‌آبادی قجری بودند. شهبازی از قدمت جعفرآباد می‌گوید: «این‌آبادی در فهرست روستاهای قدیمی و تاریخی شمیران جایی ندارد.
به‌طور کلی در گستره تهران و شمیران، قدمت بیشتر روستاهایی که پسوندآباد دارند به دوره قاجار برمی‌گردد. روستای جعفرآباد هم به‌عنوان یک‌آبادی کوچک که وابستگی بسیاری به‌آبادی تجریش داشت در دوره قاجار پا گرفت و به تدریج اواخر همین دوره نامش بر سر زبان‌ها افتاد. همچنین از نشانه‌های‌آبادی‌های قدیمی شمیران وجود بازار یا بازارچه، مسجد یا حتی بقعه امامزادگان، پاتوق‌ها و اماکن گردهمایی روستاییان است؛ عناصری که‌آبادی کوچک جعفرآباد از آنها بی‌بهره‌بود.»
با وجود این، زمین‌های کشاورزی و باغ‌های انبوهی در جعفرآباد وجود داشت که محل کشت و زرع کشاورزان، باغداران و ساکنان این‌آبادی کوچک بود. باغ‌ها و زمین‌های کشت و زرعی که اکنون به جز چنارهای به جا مانده در حاشیه خیابان‌های بالادست تجریش و درختان کاخ سعدآباد، دیگر نشانی از آنها باقی نمانده است.
وقتی جعفرآباد به کاخ سعدآباد پیوستدر دهه‌های ۳۰ و ۴۰ با توسعه شهر و شروع ساخت‌وسازها به تدریج بسیاری ازآبادی‌های شمیران سر و شکل شهری پیدا کردند و اکنون همه آن‌آبادی‌ها به نام یکی از محله‌های شمال شهر شناخته می‌شوند. این میان نامی ازآبادی کوچک جعفرآباد در شمال تجریش وجود ندارد.
زمین‌های روستایی که از جنوب به میدان تجریش و از غرب به رودخانه جعفرآباد محدود می‌شد و روزگاری با باغ‌های انبوه و زمین‌های کشاورزی‌اش نامی برای خود دست و پا کرده بود در دل کاخ سعدآبادآباد قرار گرفت و بخشی از این کاخ اعیانی شد. شهبازی می‌گوید: «پس از تشکیل حکومت پهلوی و ساخته شدن کاخ سعدآباد در دوره رضا شاه، بخش اعظم زمین‌های روستای جعفرآباد در محدوده طرح کاخ سعدآباد قرار گرفت.
اکنون ۲ دروازه قدیمی شرق کاخ سعدآباد هنوز به نام جعفرآباد معروف است و تنها یادگار آن‌آبادی کوچک در اطراف کاخ سعدآباد محسوب می‌شود.» چنارهای تنومند و درختان انبوه کاخ سعدآباد هم نشانه‌های دیگری ازآبادی جعفرآباد هستند. شهبازی می‌گوید: «رضاخان پیش از اینکه به سلطنت برسد، ۲ سال بعد از کودتای ۱۲۹۹ به فکر خریدن باغی در مناطق ییلاقی اطراف تهران افتاد و مشاورانش مناطق مختلفی مثل کرج، رودهن و شمیران را به او پیشنهاد کردند.
او سال ۱۳۰۱ به پیشنهاد شخصی به نام حاج محمود کشتکار که از مالکان بزرگ اراضی محمودیه و متولی تکیه بالای بازار تجریش بود باغی را در حوالی تجریش خرید. نخستین باغ تجریش که رضاخان مالک آن شد باغ علی خان والی بود و میرزا جعفرخان معمار، معمارباشی مشهور تهران هم بنای داخل باغ را برای او مرمت کرد و توسعه داد. اگرچه این باغ به نخستین اقامتگاه تابستانه رضاخان تبدیل شد اما اطرافیانش باغ‌ها و اراضی اطراف آن را برای او خریداری کردند تا به تدریج محدوده کاخ سعدآباد تعیین شود. در میان این باغ‌ها اراضی مثل مغ‌محله، شاه‌محله و البته بخش زیادی از زمین‌های‌آبادی جعفرآباد هم وجود داشت که همگی در محدوده کاخ سعدآباد قرار گرفتند.»
از سینمای تابستانه تا گورستان ظهیرالدولهاگرچه در میان اسامی رسمی محله‌های شمال شهر نامی از روستای جعفرآباد دیده نمی‌شود، اما هنوز برخی اماکن و گذرهای این‌آبادی در دل دیگر محله‌ها وجود دارد. در شمال میدان تجریش و در زمین‌هایی که یک روز به نام اراضی جعفرآباد بود سینمایی وجود داشت که تابستان‌ها از فیلم‌بازها میزبانی می‌کرد.
شهبازی در این‌باره می‌گوید: «طی سال‌های دهه ۳۰ در ضلع شمال میدان تجریش یک سینمای روباز تأسیس شد. سینمای تابستانه بهار که در فصل گرما پذیرای علاقه‌مندان به سینما بود. این سینما که در اراضی جعفرآباد قرار داشت سال‌هاست تعطیل شده و بنای آن هنوز در شمال میدان تجریش وجود دارد.» اگر از ماجرای نام کوچه ناودانک و قنات قدیمی آن در محدوده سه‌راه گورستان ظهیرالدوله بگذریم، این گورستان قدیمی هم یکی دیگر از اماکن معروف محدوده روستای جعفرآباد بود.
گورستانی که اکنون بخشی از محله امامزاده قاسم(ع) امروزی است. شهبازی می‌گوید: «گورستان مشهور ظهیرالدوله که محل دفن چهره‌های معروف دوران قاجار و دهه‌های پس از آن است یکی دیگر از اماکن روستای جعفرآباد بود که در ضلع شمال این راضی قرار داشت.»
میزبان بنجامیناگرچه روستای جعفرآباد در دوره قاجار پا گرفت اما این‌آبادی از دوره ناصری با ورود رجال سیاسی به اراضی آن، به‌عنوان یکی ازآبادی‌های کوچک شمال تجریش به شهرت رسید و نامش سر زبان‌ها افتاد. شهبازی می‌گوید: «روستایی که تا پیش از دوره قاجار نامی از آن وجود نداشت به تدریج از اواخر دوره قاجار باآباد شدن زمین‌های اطراف به دست رجال سیاسی شهرت پیدا کرد.
پیش از همه، محمدشاه قاجار در حوالی جعفرآباد کاخ محمدیه را بنا کرد و سپس صدراعظم او حاجی میرزا آقاسی هم کاخ دیگری اطراف روستای جعفرآباد ساخت. به تدریج پای دیگر رجال سیاسی مثل معیرالممالک هم به زمین‌های اطراف جعفرآباد باز شد و باغ‌ها و زمین‌های کشت و زرع این‌آبادی کوچک به نامی آشنا برای تهرانی‌ها تبدیل شد.» شاید یکی از مهم‌ترین عوامل رونق و شهرت جعفرآباد میزبانی از نخستین سفیر آمریکا در ایران بود.
شهبازی ادامه می‌دهد: «جعفرآباد در دوره ناصرالدین‌شاه بیش از هر دوره دیگری معروف شد. در این دوران و در سال ۱۸۸۴ ساموئل گرین بنجامین نخستین سفیرآمریکا وارد ایران شد. او در تهران اقامت داشت اما برای اقامت تابستانی باغ آقا رجب در روستای جعفرآباد را اجاره کرد. سکونت نخستین سفیر آمریکا در اراضی روستایی جعفرآباد باعث شد نام این روستا و باغ‌های سرسبزش بیش از گذشته میان تهرانی‌ها و البته رجال سیاسی آن دوران معروف شود.»
کد خبر 574887 برچسب‌ها فرهنگ همشهری محله سینمای ایران تاریخ عمومی ایران شهر پایتختمنبع: همشهری آنلاین
کلیدواژه: فرهنگ همشهری محله سینمای ایران تاریخ عمومی ایران شهر پایتخت روستای جعفرآباد آبادی کوچک کاخ سعدآباد میدان تجریش دوره قاجار رجال سیاسی قرار گرفت آبادی ها باغ ها
درخواست حذف خبر:
«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.hamshahrionline.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «همشهری آنلاین» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۰۴۵۵۴۹۹ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.
خبر بعدی:
اختلاف‌نظر درباره تصادف‌های پرماجرای تهران | نخستین قربانی؛ موسیقیدان مشهور یا روزنامه‌نگار معروف؟
همشهری آنلاین- حمیدرضا رسولی:آمار قربانیان تصادفات درون‌شهری گاهی اوقات اهالی تهران را شگفت‌زده می‌کند، اما بد نیست بدانید که خطر تصادف با وسایل نقلیه عمومی از همان نخستین روزهایی که اتومبیل به خیابان‌های پایتخت راه پیدا کرد وجود داشته و افراد مشهور هم گاهی قربانی بی‌مبالاتی برخی راننده‌ها شده‌اند.
قصه‌های خواندنی تهران را اینجا دنبال کنید
گزارش‌های ضدونقیضی درباره نخستین سانحه رانندگی تهران منتشر شده که مربوط به ۲ دوره تاریخی است. علیرضا زمانی، تهران‌پژوه، درباره ماجرای نخستین سانحه رانندگی در تهران می گوید: «برخی منابع تاریخی مکتوب از غلامحسین درویش، معروف به درویش‌خان، موسیقیدان سرشناس دوره قاجار، به‌عنوان نخستین قربانی سانحه رانندگی در دارالخلافه نام می‌برند. طبق گزارشی که روزنامه وقایع اتفاقیه در سال ۱۳۰۵ منتشر کرده، درویش‌خان که عواید کنسرت‌هایش در گراند هتل را وقف نیازمندان کرده بود، بعد از پایان یکی از کنسرت‌ها و در مسیر برگشت به خانه‌اش درشکه‌ای کرایه می‌کند، اما هرگز به مقصد نمی‌رسد.»
درشکه حامل درویش‌خان در خیابان امیریه با اتومبیل فورد که از سمت مخالف می‌آمد تصادف می‌کند و درویش‌خان که از داخل درشکه به بیرون پرتاب شده بود به نظمیه تهران منتقل می‌شود، اما از این حادثه جان سالم به در نمی‌برد. درویش‌خان به دلیل ضربه مغزی ۵ روز در نظمیه بستری بود، تلاش پزشکان افاقه نکرد و مشهورترین موسیقیدان ایران در دوره قاجار نخستین قربانی تصادف در تهران لقب گرفت.
همچنین، معدود جراید دوره پهلوی اول از برخورد خودرو حامل وزیر پست و تلگراف وقت با تیر چراغ‌برق به‌عنوان یکی دیگر از نخستین تصادف‌هایی که در سال ۱۳۰۵ به وقوع پیوسته نام برده‌اند. این تصادف در خیابان سرچشمه رخ داده و به دلیل محکم بودن بدنه اتومبیل‌های آن دوره آسیبی به سرنشین‌ها وارد نشده است.
زمانی معتقد است معمای نخستین سانحه رانندگی در تهران کمی پیچیده شده است: «کشف بریده یکی از جراید تهران قدیم معمای نخستین تصادف تهران را پیچیده‌تر کرد. جریده‌ای که در اسفندماه ۱۳۰۶ گزارشی درباره نخستین تصادف تهران منتشر کرده و مدعی شده نخستین تصادف در ۱۲ آبان ۱۳۰۳ و آخرین ماه‌های حکومت قاجار در تهران رخ داده و به درگذشت فردی به نام عباسقلی‌خان باقرزاده که از روزنامه‌نگارهای معروف آن دوره بوده منجر شده است.»
ناصرالسلطنه دیبا، یکی از درباری‌های دوره قاجار و نویسنده کتاب معروف سفرنامه ناصری، که بارها با نصرالدین شاه به فرنگ رفته بود در این ماجرا نقش اول را ایفا کرده و این تصادف در خیابن علاء‌الدوله سابق (فردوسی فعلی) مقابل سفارت انگلیس به وقوع پیوسته است.
کد خبر 848272 برچسب‌ها تهران قدیم همشهری محله تهران
حادثه تلخ برای جوان معلول ساروی که نخبه دانشگاه بود