قانونی که مثل کوه پشت «نقش‌جهان» ایستاده
تاریخ انتشار: ۸ دی ۱۳۹۹ | کد خبر: ۳۰۴۸۲۵۰۱
ایسنا/اصفهان رئیس انجمن صنفی مهندسین معمار اصفهان، از قانونی سخن گفت که براساس آن، هیچ‌گونه حق مکتسبه‌ای برای مالک مجتمع تجاری نیوشا وجود نخواهد داشت و در ادامه نیز، سفر معاون قضایی امور اقتصادی، اراضی و شهرسازی دیوان عدالت اداری را به اصفهان، برای بازدید از این پروژه، بسیار امیدبخش توصیف کرد.
آتوسا افغان در گفت‌وگو با ایسنا اظهار کرد: یکی از تخلفاتی که در حریم نقش‌جهان در حال رخ دادن است، مربوط به ساختمان مجتمع تجاری نیوشاست؛ مجتمعی که برِ خیابان استانداری و در حریم درجه یک میدان نقش‌جهان قرار دارد و در مقطعی، پیگیری فعالان میراث فرهنگی و معماران شهر موجب شد که دادستان اصفهان، دستور توقف ساخت‌وساز آن را صادر کند.
بیشتر بخوانید:
اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!
وی ادامه داد: بعد از گذشت حدود چهار ماه و با وجود نامه‌نگاری‌هایی که از طرف انجمن صنفی مهندسین معمار اصفهان، دادستانی، نظام‌مهندسی ساختمان استان اصفهان و اداره میراث فرهنگی انجام شده بود، دیوان عدالت اداری برای بار دوم به مالک این مجتمع اجازه ادامه کار داد و این رأی، همۀ ما، حتی دادستانی اصفهان را شگفت زده کرد.
رئیس انجمن صنفی مهندسین معمار اصفهان خاطرنشان کرد: انجمن صنفی مهندسین معمار اصفهان بار دیگر پیگیری خود را در این باره ادامه داد و آقای محمد محسنی، معاون محترم دادستانی اصفهان نیز در حرکتی شایسته، از دیوان عدالت اداری درخواست کرد روی این موضوع تحقیقات بیشتری انجام شود.
افغان افزود: پیرو این درخواست، معاون قضایی در امور اقتصادی، اراضی و شهرسازی دیوان عدالت اداری شخصاً برای بازدید از پروژۀ مجتمع تجاری نیوشا به اصفهان سفر کرد و این، اتفاقی نیک و فرخنده بود، چراکه وظیفۀ دیوان، حمایت از حقوق اشخاص در برابر نهادها است.
وی یادآور شد: خوشبختانه معاون دادستانی اصفهان به دلیل دلسوزی خاصی که نسبت به پروژه‌های مرتبط با میراث فرهنگی دارند، تمام طرفین ماجرا را از حضور معاون قضایی در امور اقتصادی، اراضی و شهرسازی دیوان عدالت اداری مطلع کردند و به این ترتیب، روز چهارم دی‌ماه، ساعت ۱۱ صبح در محل پروژه، بازدید انجام شد و علاوه بر طرح مجدد تخلفات انجام شده و معضلات حتمی اجرای سقف مازاد، ابهامات پروژه نیز مورد بحث قرار گرفت.
رئیس انجمن صنفی مهندسین معمار اصفهان توضیح داد: نمایندۀ دیوان عدالت اداری در ابتدا با توضیحاتی که مالک بیان کرده بود، تصور می‌کرد این بنا در گذشته نیز ۹ متر ارتفاع داشته است و باید حق مکتسبه آن رعایت شود، ضمن اینکه مالک، لکه‌هایی را در بافت میدان نقش جهان، به معاون قضایی در امور اقتصادی، اراضی و شهرسازی دیوان عدالت اداری به عنوان نمونه نشان می‌داد و با تکیه بر این امر قصد داشت ارتفاع ۹ متری مجتمع خود را توجیه کند، حال آنکه ماده هفت قانون تأسیس شورای عالی شهرسازی و معماری ایران تکلیف این دست مسائل را روشن کرده است.
افغان خاطرنشان کرد: طبق این قانون، در صورت تجدید، تمدید یا صدور هرگونه پروانه ساختمانی، لزوماً تمام آن‌ها مشمول رعایت آخرین ضوابط طرح‌های مصوب شهری می‌شوند و شرایط پیشین ملک، مصوبات شورای شهر، کمیته‌های فنی شهرداری، پروانه‌های صادرشدۀ قبلی، کاربری و شرایط کالبدی سابق (مانند ارتفاع، تراکم و...) هیچ‌گونه حق مکتسبه و مثبته‌ای برای مالک ایجاد نمی‌کند.
وی با بیان اینکه با وجود چنین قانونی، امکان بازنگری در حکم فعلی وجود دارد، گفت: از سوی دیگر، مالک مجتمع تجاری، مدعی شده بود که ملک او در حریم درجه دوی میدان نقش‌جهان است و به جای غرب، اطلاعات حریم جنوب میدان را به محاکم قضایی ارائه کرده بود، اما این مجتمع واقع در جنوب کوچه سعدی است و طبق ضوابط بازنگری طرح تفصیلی، باید فقط پنج‌متر ارتفاع داشته باشد.
رئیس انجمن صنفی مهندسین معمار اصفهان تصریح کرد: در بازدید مهم روز چهارم دی ماه، برای نمایندۀ دیوان عدالت اداری توضیح داده شد ساختمان‌هایی که مالک، امروز به ارتفاع بیش از پنج‌متر آن‌ها استناد می‌کند، در دهۀ شصت و پیش از وجود طرح بازنگری ساخته‌شده‌اند، به این معنی که هرگاه عمر مفید این ساختمان‌ها تمام شود، ارتفاع ساختمان‌های جدید باید مطابق با قوانین فعلی باشد، اما اگر در حال حاضر و باوجود ضوابط مشخص در بازنگری طرح تفصیلی اصفهان، این مجتمع تجاری مجوز ساخت ۹ متر ارتفاع را اخذ کند، سایر مالکین نیز در آینده به بنای ایشان استناد می‌کنند و خواستار افزایش ارتفاع می‌شوند.
افغان یادآور شد: نکته دیگری که در این پرونده باید به آن توجه ویژه داشت، طرح دولت‌خانه صفوی است؛ طرحی که از اهمیت ویژه و حرایم و ضوابط مشخصی برخوردار است.
وی خاطرنشان کرد: مجتمع تجاری نیوشا نه تنها در حریم درجه یک میدان نقش جهان، بلکه جنب عمارت تاریخی «راه نجات» قرار دارد و آقای درزی رامندی، روز چهارم دی ماه از این عمارت هم بازدید کردند، چرا که ضوابط مربوط به حریم این اثر ملی نیز باید رعایت شود.
رئیس انجمن صنفی مهندسین معمار اصفهان گفت: خوشبختانه معاون قضایی در امور اقتصادی، اراضی و شهرسازی دیوان عدالت اداری، با نهایت صبوری به تمام اظهارات طرفین گوش دادند و از اینکه میراث فرهنگی و شهرداری اصفهان، در مهلت مقرر درخواست کارشناس نداده بودند تا رأی دوم با دقت بیشتری صادر شود، گلایه کردند. مباحثی نیز مطرح شد مبنی بر اینکه چون شهرداری و میراث مجوز ارتفاع ۹ متری را به مالک داده‌اند، حقی برای ایشان ایجاد شده، اما نمایندگان شهرداری و میراث در این بازدید متذکر شدند که مجوز آن‌ها بعد از صدور حکم دیوان عدالت اداری بوده است.
افغان ادامه داد: در پایان مقرر شد که موضوع از طریق دادستانی اصفهان پیگیری شود و پیرو همین امر، تمام مستنداتی که روز چهارم دی ماه دربارۀ آن شفاهی صحبت شده بود، به‌صورت مکتوب به دادستانی اصفهان تحویل داده شد تا مدارک به دیوان عدالت اداری ارسال و این پرونده بار دیگر بررسی شود.
وی خاطرنشان کرد: پیش از مجتمع تجاری نیوشا نیز پروژه‌های مورد اعتراض متخصصان و فعالان حوزه میراث فرهنگی، مثل ارگ جهان‌نما یا گذر آقانجفی در اصفهان وجود داشته که حریم میراث جهانی نقش جهان را در معرض خطر قرار داده است، اما نکتۀ حائز اهمیت این است که در آن پروژه‌های عمومی و بزرگ ما با یک نهاد روبرو بودیم، در حالی که مجتمع نیوشا مربوط به یک شخص است و اگر با این پرونده برخورد سهل‌گیرانه داشته باشیم، در آینده هر شخص سرمایه‌گذار می‌تواند با زیاده‌خواهی، به خطری جدی برای افزایش تراکم و در نهایت تخریب و تعرض به آثار تاریخی اصفهان بدل شود.
رئیس انجمن صنفی مهندسین معمار اصفهان گفت: تصور می‌کنم ارائه قانون ماده هفت تأسیس شورای‌عالی شهرسازی از سوی انجمن مهندسین معمار، راه تازه‌ای را در مسیر این پرونده باز کرده است، چراکه هرجا قانون اختصاصی و صریح وجود داشته باشد، دیگر به قوانین مدنی رجوع نمی‌شود. در حال حاضر نیز نمایندۀ دیوان به‌صورت شفاهی به مالک توصیه کردند که فعلاً کار را متوقف کند.
افغان، به نمایندگی از انجمن صنفی مهندسین معمار اصفهان، با تشکر از سیستم قضایی که با حساسیت و دقت نظر این پرونده را دنبال می‌کند، گفت: دوستداران میراث فرهنگی اصفهان همچنان به رأی دیوان عدالت اداری امیدوارند بلکه بتوانند مانع نقض حریم میدان نقش‌جهان شوند و کار را، تا برداشتن عناصری که مالک مجتمع تا ارتفاع ۹ متری نصب کرده، پیش ببرند. تنها در این صورت است که سایر مالکان نیز متوجه می‌شوند نمی‌توانند در حریم آثار تاریخی به آسانی تخلف کنند.
انتهای پیام
منبع: ایسنا
کلیدواژه: استانی فرهنگی و هنری میراث فرهنگی اصفهان حریم آثار تاریخی میدان نقش جهان فهرست میراث جهانی یونسکو مجتمع تجاری شهرداری اصفهان ديوان عدالت اداري دادستان اصفهان دادستانی اصفهان روز چهارم دی ماه میدان نقش جهان میراث فرهنگی
درخواست حذف خبر:
«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.isna.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «ایسنا» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۰۴۸۲۵۰۱ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.
خبر بعدی:
نام ماندگار معمارباشی‌ها بر آستان زرافشان جانان
تلألو هنر است و جلوه‌گری خلاقیت. زیبایی‌ها در اینجا، قاب شده و رفته روی دیوار و ایوان و گنبد و گلدسته. هر آنچه چشم می‌بیند، می‌پسندد. این نتیجه سال‌ها همجواری عشق و هنر است که از حرم مطهر حضرت علی‌بن‌موسی‌الرضا(ع) یک اثر برتر معماری خلق کرده است.
از مسجد گوهرشاد گرفته تا ایوان طلا و صحن قدیم و جدید، همه بناها به زیبایی ساخته و آراسته شده‌اند. بنا شدن هر کدام از اماکن متبرکه حرم مطهر رضوی بخشی از معماری دوره‌های تاریخی حاکم بر ایران را با خود دارد. اهمیت معماری در حرم مطهر، این شغل را به یکی از پرکاربردترین حرفه‌های مورداستفاده در حرم مطهر رضوی تبدیل کرده است. شغلی که از محمدنایب معمار گرفته تا محمدصادق معمارباشی و علی‌نقی مشهدی و معمار بزرگی چون استاد قوام‌الدین شیرازی برای بنا شدن هر کدام از اماکن زیبای حرم مطهر به کار گرفته شده است.
شغلی به قدمت صفویه
از ساخت این بنای مطهر چند صد سال می‌گذرد و خدا می‌داند اولین خشت آن را چه کسی گذاشته است. عمله و بنا، نقاش، کاشی‌کار، آینه‌کار و... همه زیر نظر یک نفر کار می‌کردند تا صحن و سرا بسازند برای حضرت شمس‌الشموس(ع). آن یک نفر هم معمارباشی بوده که مهم‌ترین شغل را در حوزه ساخت و تعمیرات حرم مطهر رضوی داشته است.
اسناد تعمیرات و ساخت‌وسازهای حرم مطهر در دوره‌های مختلف را که بررسی کنیم به سند ۳۲۲۴۴ و ۳۲۳۵۷ می‌رسیم که قدیمی‌ترین سند موجود در آرشیو مدیریت اسناد سازمان کتابخانه‌های آستان قدس رضوی درباره شغل معمارباشی است. براساس این اسناد، سابقه این پیشه در حرم مطهر رضوی به دوران صفویه بازمی‌گردد. به بهانه روز بزرگداشت شیخ بهایی که در تقویم رسمی کشور روز معماری نام‌گذاری شده، با اعظم نظرکرده، مسئول امور نمایه‌سازی و مستندسازی اسناد مرکز اسناد آستان قدس رضوی گفت‌وگو کردیم تا سابقه این پیشه در حرم مطهر و سندهای به‌جا مانده از آن را بررسی کنیم.
دومین شغل مهم آستان رضویه
الان هم اگر دقت کنید همین‌طور است. این‌طور که مثلاً نام مهندس یا معمار بر پیشانی یا ورودی یا کتیب‌نامچه بناها ثبت و ضبط می‌شود. در حرم مطهر رضوی نیز نام بسیاری از معمارانی که با هنرمندی خود به این بارگاه نور زیبایی بخشیدند، علاوه بر آثار ماندگارشان در اسناد به‌جا مانده از دوره‌های مختلف تاریخ حرم مطهر وجود دارد. دفاتر توجیهات و مقررات، استیفانامچه‌ها، طومارهای تعمیرات، دفاتر اداره و قبض‌های وصل، همگی نمونه‌هایی است که در آن‌ها به حضور معماران در ساخت و تعمیر اماکن مختلف حرم مطهر اشاره شده است. براساس این اسناد، معمار بالاترین شغل در انجام تعمیرات و دومین شغل پرکاربرد در مجموعه اسناد آستان قدس رضوی را داشته است. بنا به سلسله مراتبی که مرسوم بوده، معمارباشی در صدر امور قرار داشته و پس از او معمار، نایب معمار، سرکاردار عمارت، بنا و در آخر عمله و فعله قرار داشتند. در آن زمان روال کار به این صورت بوده که شخص معمار وجوهات تعمیرات را تحویل و استیفانامچه‌های تعمیرات را تأیید می‌کرده است. البته این در صورتی بوده که کار به صورت برون‌سپاری نبوده باشد. یعنی اگر استیفانامچه به صورت قرارداد مقاطعه‌کاری به معمار سرکار دیوان اعلی سپرده می‌شده، هزینه‌های آن باید توسط مستوفی سرکار آستانه و متولی‌باشی تأیید می‌شده است. اگر هم استیفانامچه آن با معمار آستان قدس منعقد می‌شده باید سرکاردار عمارات و ناظر کل، آن را تأیید نهایی می‌کرد. لازم به توضیح است استیفانامچه در واقع سندی است که مطابق آن، قراردادی با معمارباشیان خارج از آستان (معادل پیمانکاری در عصر حاضر) بسته می‌شده است. این اسناد عموماً مربوط به دوره افشاریه‌اند و در آن دوره رایج بوده‌اند. برون‌سپاری ساخت و تعمیر اماکن به این دلیل بوده است که اغلب این معماران و معمارباشیان نه تنها جزو کارکنان آستان نبودند، بلکه از شهرهای دیگری هم آمده بودند. زمانی که نادر فاتحانه از هند بازگشت، علاوه بر غنایمی مانند اشیای نفیس و جواهرات، گوهرهای دیگری را نیز به خراسان آورد. او یگانه‌های تمام اصناف هنری از معماران، نجاران و نقاشان گرفته تا خاتم‌کاران و درودگران را از شهرهایی مثل قم، کاشان و اصفهان به مشهد کوچانید تا بناهایی در حرم مطهر بسازند و با هنرشان آن را آراسته کنند. در این میان، معماران که جزو کارکنان آستان قدس نبودند، در قالب استیفانامچه‌هایی تعمیرات را انجام می‌دادند. از بررسی تعدادی از اسناد تعمیرات در دوره افشاریه به این نتیجه می‌رسیم که گچ‌کاری و نقاشی مکان‌های مختلف حرم مطهر و مسجد جامع گوهرشاد در قالب استیفانامچه‌هایی به معمارباشیان سرکار آستانه، دیوان اعلی (حکومت مرکزی)، قم و اصفهان واگذار شده است. بعدها این شیوه در دوره‌های صفویه و قاجاریه کنار گذاشته شد و یا به‌ندرت انجام می‌گرفت و معماران و معمارباشیان جزو کارکنان سرکار فیض‌آثار به شمار می‌آمدند.
در دفاتر اوارجه مربوط به تعمیرات که هم تعمیرات و هم ساخت و ساز مسجد و اماکن متبرکه را دربرمی‌گیرد، چگونگی پرداخت اجرت و دستمزدها، خرید مصالح ساختمانی و مکان‌های انجام تعمیرات به صورت تفکیک شده و مشخص آمده است. اغلب هزینه‌های ثبت شده در این دفاتر به صورت مقاطعه‌کاری به معمارباشیان دیوان اعلی پرداخت شده است. به عنوان نمونه در دفتر اوارجه مربوط به سال ۱۱۵۶ قمری تعمیرات بنایی، گچ‌کاری و نصب سنگ‌های ازاره‌های شبستان‌های ملاعبادالله و ملاملک‌علی و منبر مسجد گوهرشاد به مبلغ ۷۶ نادری و ۸۲۵ دینار به بنّای سرکارآستانه که اغلب با نام استاد محمدباقر در این اسناد شناخته شده، واگذار شده است. اجرت و مصالح به کاربرده شده در مقایسه با دفاتر توجیهات بسیار کمتر بوده و به نظر می‌رسد بیشتر تعمیرات جزئی و کوتاه مدت در این‌گونه اسناد به معماران و استادکاران محول می‌شده است.
نام‌هایی که به جا مانده
در آرشیو مدیریت اسناد سازمان کتابخانه‌های آستان قدس رضوی تعداد ۱۲۶ سند درباره معماری حرم وجود دارد که ۱۶ مورد متعلق به سال‌های ۱۱۰۰ تا ۱۲۱۷ قمری یعنی دوره صفویه و افشاریه، ۱۸مورد مربوط به سال‌های ۱۲۱۷ تا ۱۳۴۴ قمری یعنی دوره قاجاریه و ۹۲مورد مربوط به سال‌های ۱۳۰۴ تا ۱۳۷۴ شمسی یعنی دوره پهلوی به بعد است. قدیمی‌ترین این سندها مربوط به سال ۱۱۵۶ قمری است. این سند که در دوره افشاریه ثبت شده، مربوط به پرداخت مواجب به مأموران خدمت در آستان مقدسه بوده است. در این سند، پرداخت مواجب به شخصی با عنوان معمارباشی سرکار دیوان که در خدمات معماری حرم حضور داشته، ثبت شده است. جدیدترین و آخرین سند هم به سال ۱۳۷۴ شمسی می‌رسید که مربوط به سازمان عمران و توسعه حریم حرم رضوی و درباره مواردی مرتبط با معماری دارالولایه و صحن جمهوری اسلامی است.
اما تعداد اسناد مربوط به شغل معمار در این مجموعه اسناد بسیار بیشتر است. از میان ۳هزارو۳۶۰ مورد سند مربوط به این پیشه، ۳۴۵ سند به دوره صفوی و افشاری، هزارو۲۳۴ سند به دوره قاجار و بقیه به دوره پهلوی به بعد تعلق دارد.
در بررسی این اسناد از نام بزرگانی چون استاد قوام‌الدین شیرازی که بگذریم، به نام‌های زیادی برمی‌خوریم که هرکدام در ساخت گوشه گوشه این حرم و بارگاه نقش‌های کوچک و بزرگی داشتند. یکی از این افراد، استاد محمدصادق معمارباشی سرکار فیض‌آثار در دوره قاجاریه است. در سندی متعلق به تعمیرات حرم مطهر در سال ۱۳۰۵ قمری، برات پرداخت مواجب وی به مبلغ ۱۷ تومان نقد و ۷ خروار و ۴۰ من غله از موقوفات مطلقه ثبت شده است. معمار بعدی حرم مطهر رضوی محمدباقر معمار است که نامش در مجموعه اسناد مسجد جامع گوهرشاد در سال‌های ۱۰۱۰ – ۱۰۰۸ قمری وجود دارد. همچنین محمد شریف بن عرب، معمار شیرازی نیز که تعمیرات صحن کهنه آستانه مقدسه رضویه در سال ۱۰۵۹ به دست او صورت گرفته، از استادان نام‌آور معماری بوده است. دیگر معماری که نامش در یکی از مهم‌ترین مکان‌های حرم مطهر ثبت شده، استاد علی نقی مشهدی معمار است. نام او در جنب توحیدخانه حرم مطهر زیر آینه بزرگ با این عنوان آمده است: «این ایوان زرافشان رفیع عالی به بنایی استاد علی نقی شاگرد استاد معصوم مشهدی به اتمام رسید».
در کنار معماران
معماران از ابتدا در جایگاه نبودند. روزگاری پیش‌تر کارگری کردند، بنایی کردند، در کنار معماران پیش از خود شاگردی کردند و آموختند و آموختند تا شدند معمار و معمارباشی. در اسناد به‌جا مانده مرتبط با این حوزه، نام افرادی به چشم می‌خورد که عنوانشان «نایب معمار سرکار» بوده است. این افراد در زمان غیبت معمارباشی و معمار، عهده‌دار مسئولیت امور بودند و بر انجام کارها نظارت داشتند و در عین حال برای آینده کسب تجربه می‌کردند. در سند شماره ۹۱/۲۱۱۶۵ نام حاجی آقا نایب معمار به عنوان یکی از این افراد ثبت شده که در دوره قاجاریه انجام وظیفه می‌کرده است. دیگر افرادی که در ساخت و ساز حرم مطهر حضور فعال داشتند، بنّاها بودند. این افراد از نظر سلسله مراتب کاری زیردستان معماران محسوب می‌شدند. بنّاها که به عبارت بهتر کمک‌دست معماران بودند، همه کارهای ساختمانی و مسکن‌سازی را انجام می‌دادند. در کنار آن‌ها، یک بردست، چند عمله، یک ناوه‌کش و دو مقنی و یک نجار هم کار می‌کردند. در صفه آرامگاه شیخ حر عاملی در پایین کتیبه، نام یکی از بنّاهای آن دوره یعنی استاد ابراهیم بنّا مشهدی دیده می‌شود. بنایی سنگ‌های گنبد حاتم خانی در تاریخ ۱۲۷۱ قمری به دست این استاد بنا صورت گرفته است. این افراد که در کنار سایر افراد شاغل در مجموعه تعمیرات و ساخت‌وسازهای حرم مطهر رضوی نامشان در جای‌جای این مکان مقدس ثبت و ضبط شده، آثار ماندگاری از خود به جا گذاشته‌اند که تا ابد خواهد درخشید.
پلمب بیمارستان محب مهر به دلیل کشف حجاب صحت ندارد