پزشک خانواده؛ طرحی پرسود که با بی‌تدبیری به حاشیه رانده شد
تاریخ انتشار: ۱۰ دی ۱۳۹۹ | کد خبر: ۳۰۵۰۵۸۰۳
به گزارش خبرگزاری فارس از شیراز، طرح پزشک خانواده شهری یکی از طرح‌هایی بود که در استان فارس به عنوان پایلوت آغاز شد و به دستاوردهایی نیز رسید، اما مخالفت‌های موجود سبب شد طرح در میانه راه متوقف شود و به دورنمایی که برای آن اندیشیده شده بود، نرسد.
در این راستا و پیرامون مزایای این طرح گفتگویی با محمدهادی ایمانیه، رئیس سابق دانشگاه علوم پزشکی شیراز که این طرح در زمان مدیریت وی این طرح کلید خورد، انجام داده‌ایم که شرح آن را در زیر می‌خوانید.
بیشتر بخوانید:
اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!
ضمن عرض سلام و خداقوت، چرا طرح پزشک خانواده شهری علی‌رغم تاکیدات اسناد بالادستی و سیاست‌های ابلاغی مقام معظم رهبری در حوزه سلامت و برنامه‌های کلان توسعه چهار، پنج و شش کشور به سایر استان ها گسترش پیدا نکرد؟
- با عرض سلام و تشکر از شما باید گفت پاسخ این سوال بسیار روشن است. برای اجرا و عملیاتی شدن اسناد بالادستی به ویژه برنامه‌های کلان توسعه کشور، اراده جدی دولت و نظارت جدی مجلس لازم است که در موضوع پزشک خانواده و نظام ارجاع، هیچ کدام از این دو عامل وجود نداشت و تا زمانی که این دو رکن اصلی نخواهند و از اولویت‌های آنها نباشد، این طرح نیز به‌طور کامل اجرا نخواهد شد.
همچنین می‌توان گفت نه تنها اجرا نمی شود بلکه به دلیل کم توجهی نواقص بیشتری پیدا کرده و چرخه معیوبی را ایجاد خواهد نمود که به جای رفع تدریجی نواقص و بروز روزافزون کارامدی طرح و افزایش رضایت خدمت گیرندگان و ارتقاء سلامت مردم، به نحوی مثل شیر بی یال و دم اجرا خواهد شد که بهانه‌ای به دست افرادی بیفتد که از ابتدا هم به صورت غیر منطقی این طرح را زیر سوال می بردند و تضاد منافع یا کم اطلاعی آنها از ابعاد و فواید آن سبب مخالفتشان شده بود.
جناب آقای دکتر نمکی در سخنرانی خود در روز معرفی‌شان در مجلس شورای اسلامی، قول جدی و قطعی برای پیاده‌سازی و اجرا کردن طرح پزشک خانواده و نظام ارجاع را در کل کشور دادند و کاش قبل از بروز بیماری کرونا، نسبت به اجرای این مهم، اقدام شده بود چرا که در این صورت تردید ندارم که بسیار بهتر و با تلفات کمتر می توانستیم این بیماری را مدیریت کنیم.
به شخصه بروز بیماری کرونا را نه تنها مانعی برای اجرایی شدن طرح نمی‌دانم بلکه با توجه به حمایت‌های بسیار و بی نظیری که از تامین بودجه برای سلامت، موافقت با استخدام و به کارگیری نیرو و موارد مهم دیگری که همواره نظام سلامت را رنج می داد، شده و می‌شود، می توانست دستاویزی برای اجرای سریع و کامل طرح در تمام کشور باشد و در اصطلاح باید از فرصت استفاده کرده و این قطار در حال حرکت و معیوب را تعمیر اساسی می‌کردند.
هنوز هم پیشنهاد می کنم دولت از چند ماه باقی مانده تا پایان کار خودش از فرصت استفاده کرده و در آستانه تصویب بودجه ۱۴۰۰ با همکاری مجلس، ضمن تأمین اعتبار لازم، موانع دیگری را که احیانا وجود دارد از طریق لایحه بودجه ۱۴۰۰ برطرف کند. حمایت‌های همه‌جانبه و بی نظیر مقام معظم رهبری از حوزه سلامت که نمونه آن را چند روز پیش در روز پرستار با سفارش جدی مبنی بر استخدام پرستاران و افزایش پرداخت به ایشان و اجرای نظام تعرفه گذاری خدمات پرستاری دیدیم، فرصتی استثنایی است که به وزارت بهداشت داده شده است تا بتواند این نمونه طرح‌های ریشه‌ای را به نتیجه برساند.
لطفاً چند فایده مهم اجرای طرح پزشک خانواده را بیان کنید.
- تعدادی از فواید طرح را برای چندمین بار توضیح می دهم؛ یکی از مهم‌ترین فواید طرح، افزایش جدی در دسترسی اقشار ضعیف و نیازمند جامعه به خدمات پزشکی است که در راستای اجرای عدالت در سلامت که از وظایف قطعی نظام جمهوری اسلامی است، اتفاق می‌افتد و اگر همین یک فایده را داشته باشد کافی است.
فایده مهم دیگر، پیدا کردن و رصد کردن بیماری‌های غیر واگیری مانند دیابت و بالا بودن فشار خون است که در استان فارس به برکت طرح پزشک خانواده، ده‌ها هزار نفر با دیابت و بالا بودن فشار خون و بیماری های مشابه پیدا شدند که خودشان هم از بیماری‌شان اطلاع نداشتند و هم اکنون توسط مراقب سلامت و پزشک خانواده تحت نظر هستند و سال‌های آینده تاثیرات شگرفی که اجرای این طرح بر روی سلامت جامعه فارس خواهد گذاشته آشکار خواهد شد.
مورد بعدی، تغییر تدریجی نگاه پزشکان خانواده از درمان‌محوری به سلامت محوری است و بسیار مهم است که بسیاری از پزشکان خانواده و مراقبان سلامت در فارس فقط به درمان نمی‌پردازند بلکه با توانمند سازی های انجام شده و علم و مهارت بیشتری که کسب کرده‌اند، به پیشگیری از وقوع بیماری ها و سلامت محیط کار و سلامت معنوی و روانی و تغذیه نیز می پردازند و مراقبت های دوره ای و آزمایشات غربالگری را با توجه به سن و جنس و سوابق خانواده انجام می‌دهند که اینگونه موارد اقداماتی است که فقط توسط پزشکان خانواده در کشور قابل انجام است.
از فواید دیگر طرح، اعتماد بیشتر مردم به پزشکان عمومی و اعتماد به نفس بیشتر آنهاست که تَبِ تخصص‌گرایی را که به صورت افراطی و غیرمنطقی در کشور ایجاد شده بود و هنوز هم در سایر استان‌ها وجود دارد به صورت قابل توجهی کاهش داد. اینکه پزشک خانواده و مراقب سلامت تعداد محدودی از جمعیت را عمیق تر و طولانی تر، از نظر سلامتی می‌شناسد به مدیریت سلامت فرد و خانواده کمک شایان توجهی می‌کند چنانچه همت شده و پرونده سلامت الکترونیک و نسخه نویسی الکترونیک نیز عملیاتی شده بود و موضوع شناخت بیمار بسیار بهتر خود را نشان می‌داد ولی همین مرحله کاغذی و حافظ ای هم تاثیر زیادی را داشته است.
اگر قرار باشد فواید طرح گفته شود نیازمند فرصت وسیع‌تری است ولی به هر حال اگر عزیزان توجه و بررسی کنند، متوجه خواهند شد که کشورهایی که طرح را به صورت کامل و صحیح اجرا کردند، در رتبه بندی سلامت دنیا، رتبه های بسیار بالاتری دارند. کشورهایی چون کانادا، استرالیا، کشورهای اسکاندیناوی، انگلستان، هلند و اخیرا برخی از کشورهای اطراف مانند ترکیه طرح را با موفقیت اجرا کردند و نتایج مفید آن را هم در گزارش های مستند و مستمر سالیانه منتشر می‌کنند.
آیا شما اجرای طرح را در فارس کامل و ایده‌آل می دانید؟
هرگز! کامل و ایده‌آل دانستن اجرای طرح در فارس به معنای عدم اطلاع از ایده‌آل‌ها و اهداف و وضعیت فعلی است ولی اعتقاد دارم که مقصر نواقص موجود، پزشکان خانواده و مردم استان فارس نیستند؛ بلکه وظیفه دست اندرکاران و مسئولین اجرای طرح بود که در جلسات منظمی که برگزار می‌کردند، تک تک نواقص را موشکافانه و با منطق علمی و با استفاده از تجربه جهانی پیدا کرده و برطرف می‌نمودند.
طبیعت بشر آن است که در تمام رفتارهایش متفاوت عمل کند که پزشکان خانواده نیز از این موضوع مستثنی نیستند. عده‌ای علی‌رغم وجود مشکلات و فشارها با صبر و تحمل و با جدیت به وظیفه مراقبت و تأمین سلامت مردم عمل می‌کنند و عملکردشان باعث رضایت ۹۳ درصدی مراجعین به پزشکان خانواده در مطالعه‌ای که توسط سرکار خانم دکتر نجفی پور انجام شد، گردید.
اما بنده اطلاع دارم که تعداد کمی از پزشکان خانواده نیز با بی حوصلگی و کم توجهی، جایگاه پزشک خانواده را زیر سوال می‌برند و سبب بدبینی مردم و بعضی تصمیم‌گیرندگان به طرح می‌شوند. اگر این طرح در کل کشور اجرا شده بود چه فایده‌هایی در ارتباط با کنترل بیماری کرونا داشت و آیا می‌توانست مرگ و میر ناشی از بیماری را کاهش دهد؟
مدیریت نمودن سلامت جمعی محدود (حداکثر ۳۰۰۰ نفر) توسط یک فرد کارشناس و مطلع قطعا خیلی بهتر جواب می‌دهد تا اینکه افرادی که در دلسوزی آنها تردیدی وجود ندارد، بخواهند با استفاده از احساسات و انگیزه خود اقدام نمایند، پس می‌توانستیم برای پیشگیری و درمان کرونا با تشخیص زودرس و درمان های اولیه و ارجاع به موقع، هر سه هزار نفر را به یک پزشک خانواده و مراقب سلامت همکار وی بسپاریم و با آموزش‌های مکرر و به‌روز از او بخواهیم که هر روز سلامت شهروندان زیرمجموعه خود را به صورت تلفنی و یا حضوری و در صورت ضرورت، درمان در منزل، رصد و پیگیری کند. یعنی محور اصلی مقابله با کرونا را بایستی پزشک خانواده قرار می‌دادیم و در این زمینه عملکردها به صورت شفاف منعکس می‌شد، عملکردهای شایسته مورد تشویق قرار می‌گرفت و اگر احیانا عده محدودی به وطایف خود عمل نمی‌کردند، آنها را از طرح خارج می‌کردیم.
آیا اجرای طرح هزینه‌های کشور را افزایش نمی‌دهد؟
اولا هزینه کردن در این گونه موارد، سرمایه‌گذاری محسوب می‌شود و ثانیا نیز معتقدم و تجربه دنیا هم نشان می‌دهد که به شرط اجرای کامل طرح (نه به صورت ناقص) پس از گذشت ۴ تا ۵ سال اولیه، در ارتباط با هزینه‌های مالی، هم هزینه به شدت کاهش می‌یابد و هم اینکه هزینه‌هایی که انجام می‌شود بسیار منطقی‌تر و تاثیرگذارتر خواهد بود.
ملاحظه می‌کنید که بدون پزشک خانواده و نظام ارجاع و راهنماهای بالینی و پرونده سلامت الکترونیک، (وضعیتی که فعلاً در اکثر مناطق کشور ما حاکم است) چه اعتبارات مالی فراوانی در ویزیت‌های تخصصی و فوق تخصصی و انجام آزمایش‌ها و تصویربرداری و داروهای تجویز شده هزینه می شود که اجرای چهار اصل فوق می تواند کاملا موارد غیر منطقی را حذف کند و در نهایت هم عدالت بیشتری را در درآمدهای پزشکان ایجاد کند و طیفی به این وسعت که از درآمدهای بسیار بالا در همین جامعه پزشکی داریم تا درآمدهای بسیار کم که واقعا غیر منطقی است، را به تعادل برساند.
همچنین تعداد موارد اقدامات پاراکلینیک را کاهش داده و منطقی کند، در نتیجه صرفه‌جویی قابل ملاحطه‌ای از طریق کاستن و حذف اقدامات غیرمنطقی صورت می‌گیرد و این مقادیر صرفه‌جویی شده را می‌توان به صورت بیمه کردن اقشار ضعیف مورد استفاده قرار داد.
پیشنهاد شما برای خروج از ابهام موجود در سرنوشت این طرح در کشور چیست؟
تشکیل کمیته‌ای مرکب از نمایندگان تام الاختیار ( تاکید می‌کنم تام الاختیار، چون بارها تجربه شرکت نمایندگان بدون اختیار در این نوع کمیته ها و جلسات را لمس کرده‌ام) از کمیسیون بهداشت مجلس شورای اسلامی، وزارت بهداشت، بیمه های تامین اجتماعی و سلامت، نظام پزشکی و نمایندگان پزشکان خانواده استان های فارس و مازندران جهت مرور آنچه در چند سال گذشته اتفاق افتاده است و بررسی نقاط ضعف و قوت آن و اراده واقعی جهت برطرف کردن نواقص و تقویت نقاط قوت این کمیته در یک زمانبندی حداکثر سه ماهه که حاصل مباحثات خود را جمع بندی نموده، تحویل مجلس و دولت بدهد و مجلس و دولت هم با همکاری یکدیگر و در عرض یک تا دو ماه تصمیمات لازم را در راستای برطرف کردن موانع عملیاتی شدن طرح پزشک خانواده در کل کشور اتخاذ نمایند.
انتهای پیام/ س
منبع: فارس
کلیدواژه: پزشک خانواده سلامت فارس شیراز غربالگری بیماری طرح پزشک خانواده پزشکان خانواده پزشک خانواده اجرای طرح
درخواست حذف خبر:
«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.farsnews.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «فارس» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۰۵۰۵۸۰۳ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.
خبر بعدی:
تأمین سلامت افراد مهم‌ترین رکن پیشرفت جامعه
شیوا شبدینی بیان کرد: آخرین روز سلامت «خانواده، غذای سالم و ورزش همگانی» عنوان یکی از روزهای «هفته سلامت» است، در این نام‌گذاری به طور ویژه اهمیت خانواده به‌عنوان اولین پایگاه آموزشی در زمینه‌های تغذیه سالم و ورزش همگانی پیش از ورود به جامعه موردتوجه قرار گرفته است.
وی افزود: یک خانواده سالم، با ایجاد فرهنگی از آگاهی درباره سلامت، این امکان را به اعضایش می‌دهد که بهترین تصمیم‌ها را در خصوص سلامتی خودشان بگیرند، آموزش‌های مرتبط با تغذیه سالم، مراقبت از بدن و روح و تدابیر پیشگیری از بیماری‌ها، بخشی از این فرهنگ سلامت در خانواده هستند که به بهبود کیفیت زندگی افراد کمک می‌کنند.
پزشک مرکز سلامت تصریح کرد: باتوجه‌به افزایش چندبرابری چاقی در چند دهه اخیر و به‌تبع آن افزایش کم‌سابقه موارد ابتلا به بیماری‌های مرتبط با آن نظیر کبد چرب و دیابت، تغذیه سالم و ورزش همگانی که از عوامل اصلی پیشگیری از چاقی هستند بیش از گذشته موردتوجه قرار گرفته و بر نقش و اهمیت خانواده و به طور ویژه مادر خانواده به‌عنوان اولین مروج این سبک زندگی سالم تأکید شده است.
وی یادآور شد: تهیه غذای سالم یکی از ارکان اصلی سلامت هر فرد به شمار می‌رود و تصور من بر این است که بانوان نقش اصلی را در این زمینه عهده‌دار هستند. اگر بتوانیم مادران و خانم‌های خانه‌دار را در زمینه تغذیه سالم آموزش دهیم شاید گام بزرگی در این زمینه برداریم، در درجه اول آموزش به خانواده اهمیت دارد و محل دیگری که فرد به آن وارد می‌شود مهدهای کودک و مدارس هستند، پس در مرحله بعد تمرکز اصلی باید روی آموزش در مهدهای کودک و مدارس باشد.
شیوا شبدینی در ادامه تشریح کرد: دیگر مراکزی که می‌توانیم آموزش‌ها را در آنها آغاز کنیم، محل‌های کار و ادارات هستند، بارها دیده شده که غذاهایی که برای کارمندان تهیه و طبخ می‌شود از کیفیت خوبی برخوردار نیستند، اکنون اکثر افراد ناگزیرند غذا را یا در محل کار بخورند یا از طریق رستوران‌های اطراف محل کار خود تهیه کنند. اگر غذاهایی که ادارات، سازمان‌ها و ارگان‌ها برای کارکنان خود در نظر می‌گیرند غذای سلامتی باشد، سلامت کارمندان نیز تضمین می‌شود.
وی اظهار کرد: خیلی‌ها بر این باورند که پیروی از یک رژیم غذایی اصولی و سلامت هزینه‌های زیادی دارد، اما اگر واقعاً کلاه‌خود را قاضی کنیم متوجه می‌شویم که بدن ما در طول هفته‌ها و ماه‌ها چقدر مواد غذایی ناسالم مانند انواع شیرینی‌ها، تنقلات، چیپس و پفک و انواع نوشابه‌های شیرین و آب‌میوه‌های صنعتی دریافت می‌کند، اگر از مصرف این غذاها و تنقلات ناسالم پرهیز کنیم می‌توانیم هزینه‌ای را که پیش‌تر صرف این غذاها می‌کردیم، به تهیه مواد غذایی سالم اختصاص دهیم.
شبدینی خاطرنشان کرد: مورد دیگری که دیده می‌شود کم‌تحرکی است، ساعات خیلی طولانی حضور در ترافیک سنگین شهری باعث می‌شود افراد تحرک کمی داشته باشند، کم‌تحرکی عامل بروز بسیاری از بیماری‌ها از جمله کبد چرب، بیماری‌های قلبی عروقی و مشکلات اسکلتی (استخوانی) است.
وی افزود: اگر بتوانیم در کنار تغذیه سالم حداقل روزانه ۲۰ تا ۳۰ دقیقه زمان به فعالیت ورزشی اختصاص دهیم و در آخر هفته‌ها به همراه خانواده ورزش‌های خیلی ساده مانند رفتن به پارک‌ها، کوهستان و بازی‌های گروهی را مدنظر قرار دهیم تا حد زیادی از بیماری‌های کبد چرب و دیابت که روند ابتلا به آنها آن با سرعت بسیار بالایی در حال افزایش است، می‌توانیم پیشگیری کنیم.
باشگاه خبرنگاران جوان سیستان و بلوچستان زاهدان
علت فوت پزشک متخصص در استان فارس در دست بررسی است