به نقل از «خبرآنلاین»

از ارتش نوین رضاخانی تا مدافعان حرم سلیمانی

تاریخ انتشار: ۱۱ دی ۱۳۹۹ | کد خبر: ۳۰۵۱۹۵۳۸

علی منصور کسی بود که سال اول جنگ جهانی، روزگاری که رضاشاه احساس کرد باید نشانه‌های بیشتری از وفاداری به انگلیس نشان دهد تا او را از صندلی قدرت کنار نزنند؛ جایگزین متین دفتری شده بود. وابستگی او به انگلیس در حدی بود که ساواک به مناسبتی درباره کارنامه او گزارش داده که « از عمال درجه اول سیاست انگلیس است.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

1

حال این چهره انگلوفیل، در نخستین روز حمله انگلستان و شوروی به ایران به مجلس آمده و با گزارش درباره اینکه در برابر  ابراز نگرانی چند باره متفقین که «اخراج قسمت عمده از آلمانی‌های مقیم ایران را درخواست می‌کردند [...] برای مزید اطمینان اقدامات متقضی برای کاستن عده معتنابهی از شماره آلمان‌ها به عمل آمده و به جریان افتاد و مراتب مکرر چه در طهران و چه در مسکو و لندن به مقامات مربوطه دولت انگلستان و شوروی خاطر نشان و آنچه ممکن بود برای حصول اطمینان و روشن ساختن نظریه آنها کوشش گردیده ...2

منصور در ادامه از ماجرای حضور نمایندگان شوروی و انگلیس ساعت 4 صبح آن روز در منزل نخست وزیر گزارش می‌دهد  که به وی یادداشت‌ اخطار توسل به اقدام نظامی در صورت عدم همکاری داده‌اند، در حالی که  مطابق گزارش‌هایی که به وی رسیده؛ در همان لحظات نیروی نظامی آنها از مرزهای ایران تجاوز نموده و به بمباران شهرهای مسکونی پرداخته بودند.

منصور در این نطق کوتاه اطمینان می‌دهد که اعضای دولتش به فوریت مشغول مذاکرات هستند و در آخر می‌گوید: «تقاضا شد در این جلسه غیر از استماع گزارش صحبتی نشود بعد به موقع مجلس را برای استحضار از نتیجه مذاکرات و اتخاذ تصمیم خبر خواهیم داد.»3

از جمله این مذاکرات، نامه رضاشاه به فرانکلین روزولت رئیس جمهوری وقت آمریکا بود که از او خواست «با اقدامات مؤثر نوع پرورانه خود در رفع این تجاوزات مساعی لازم مبذول فرمایند.»4 اقدام دیپلماتیکی که جدای آنکه نتیجه کاملا عکس داد، چند تصویر واقعی را نیز نشان داد، اول محوریت رضاشاه در مذاکرات بدون توجه به اصل 57 قانون اساسی مشروطه است، موضوعی که در طول دوره سلطنت وی حاکم بود. دوم ذلت شاه در برابر بیگانه، شاهی که رفتار مستبدانه‌اش در برابر مردم و نخبگان ایران چنین شهره است. سوم عدم فهم رضاشاه از واقعیات مناسبات بین‌المللی و اتحاد آمریکا با اشغالگران ایران؛ موضوعی که با حضور بعدی روزولت در کنار چرچیل و استالین در تهران، تردیدی باقی نگذاشت.

اما در کنار این مذاکرات، نمی‌توان نادیده گرفت از همان نیمه شب سوم شهریور1320که نیروهای شوروی از شمال و نیروهای انگلیسی و هندی از غرب و جنوب به ایران حمله کردند، عملکرد ارتش فاجعه آمیز بود. دستورات ارتش تحت امر رضاشاه بر خلاف انتظار چنین موقعیتی، ناظر بر ترک مخاصمه بود و به استثنای مقاومت‌های مختصری در برخی نقاط (که حتی برخی از آنها به دلیل مقاومت کردن مقابل دشمن به زندان افتادند5) فرماندهان لشکرها و تیپ‌های خراسان، گرگان، مازندران، گیلان و آذربایجان، همگی فرار را برقرار ترجیح دادند. نیروی دریایی جنوب که در نخستین ساعات حمله متفقین زیر آتش توپ رزمناوهای انگلیسی قرار گرفته بود، بدون هیچ مقاومتی از هم فرو پاشید. در تهران، تبریز و اهواز به هواپیماهای نیروی هوایی اجازه پرواز داده نشد و در دومین روز حمله متفقین، لشکرهای 1 و2پایتخت منحل و سربازان مرخص شدند. 6

رضاشاه که ریاست دولت منصور را برای ابراز همراهی با انگلستان کافی ندید؛ به بهانه عیادت به منزل محمد علی فروغی رفت و او را برای پذیرش نخست وزیری مأمور کرد به امید آنکه او واسطه نجاتش شود. 7 

فروغی در نشست اضطراری مجدد مجلس که این بار برای معرفی کابینه او پنج‌شنبه  6 شهریور ماه 1320  برگزار شد، از علت رفتار عجیب ارتش که راه را برای متجاوزین کاملا هموار کرده بود، رونمایی کرد: «دولت به پیروی نیات صلح خواهانه اعلیحضرت همایون شاهنشاهی به قوای نظامی کشور هم اکنون دستور می‌دهد که از هرگونه عملیات مقاومت خودداری نمایند تا موجبات خونریزی و اختلال امنیت و مرتفع شود.» 8

ارتشی که در دوره رضاشاه هر سال بیش از 40 درصد بودجه را به خود اختصاص داده بود و از سال 1306 تا 1320 به میزان 47 درصد از درآمد نفت مستقیم و بدون ورود به بودجه عمومی صرف خرید اسلحه و مهماتش شده بود. 9

اما آن ارتش که گوش به فرمان قوای متخاصم بود و این مذاکرات و دستور به ترک مقاومت، نه تنها امنیت را برقرار نکرد و کشور را از جنگ مصون نداشت و مسبب دو سال اشغال نظامی و برای سال‌ها تسلط کامل متفقین بر منافع کشور گشت؛ که حتی برای رضاشاه نیز سودی نبخشید.

آنچنان که فروغی در یادداشت‌هایش نوشته است 24 شهریور، سه هفته پس از تسلیم کامل رضاشاه در برابر سلطه گران، «وزیر مختار انگلیس آمد و در کار شاه و ولیعهد گفتگو کرد. عصر وزرا آمدند کار کردم و بنا گذاشتیم که فردا برویم و شاه را به استعفا واداریم.»

و اینچنین همان روز دستور اطاعت شد و فردای ملاقات فروغی با سفیر انگلیس، پرونده حیات سیاسی رضاشاه بسته شد. «خود شاه هم تلفون کرد و بنا شد شهر بیاید. فورا رفتم و استعفا از او گرفتم و روانه اصفهان شد. به سفارت انگلیس و روس هم رفتم. بعد رفتیم مجلس استعفای شاه و نصب شاه جدید را اعلام کردیم.10

6 مهر 1320 روزنامه اطلاعات در صفحه اول خود دو خبر را در کنار هم منتشر کرد. نخست خبری که از خروج کامل کشتی رضاشاه از آبهای نزدیک به کشور حکایت می‌کرد و دیگر خبر ورود ژنرال آرچیبالد ویول فرمانده ارشد انگلیسی (و نایب السطلنه وقت هند) به تهران.

و اینگونه رضاشاه که برای تکمیل تأمین منافع انگلستان پس از فروپاشی روسیه تزاری بر تخت پادشاهی نشانده شده بود، در پایان دوره مصرفش با اشاره‌ای کنار رفت و چه گزارش‌های دردناکی پس از این ترک مقاومت، از قتل و غارت و تجاوز انگلستان در ایران بر جای مانده است.

***

72 سال بعد، 6 مهر 1392، تحلیلی در روزنامه نیویورک تایمز منتشر شد که خبر از توطئه جدید انگلوساکسون‌ها در منطقه داشت و بازتابی گسترده یافت. تحلیلگر رابین رایت بود، کسی که چهره شناخته شده در حوزه  خاورمیانه شناخته می‌شد و سوابق همکاری با موسساتی همچون مرکز وودرو ویلسون، بروکینگز، کارنگی، صلح و ... را در کارنامه دارد. ناشر نیز روزنامه معتبری بود که نقل قول‌های بدون منبعش از «از مقام‌های بلندپایه کاخ سفید» همواره به عنوان خبر صحیح ارزیابی شده است.

نیویورک تایمز  در این تاریخ، با تیتر «چگونه 5 کشور می‌توانند 14 شوند»11 نقشه‌ای را منتشر کرد که در آن بخش‌هایی از خاک ایران جدا شده و به اتفاق بخش‌هایی از کشورهای همسایه نقشه جدیدی را شکل می‌داد. بار اصلی این تغییرات بر دوش داعش گذاشته شده بود.

در کنار این نقشه، رابین رایت در ستون نظر در تحلیلی با تیتر «تصویرکردن نقشه جدید خاورمیانه» 12 در فایده این طرح با اشاره به چالش‌های امنیتی، اقتصادی و جریان انرژی نوشت: «یک نقشه متفاوت تقریباً برای همه می‌تواند یک عامل تغییر دهنده بازی راهبردی باشد.»  

این مقاله دقیقا 6 ماه پس از آن بود که از میان گرد و غبار آشوب پدید آمده در سوریه، داعش اعلام موجودیت کرده بود؛ بر همین اساس رایت در تحقق «نقشه خاورمیانه مدرن» معتقد بود «جنگ ویرانگر سوریه نقطه عطف است.»  همین سیاست در آمریکا بود که موجب حمایت مالی و تسلیحاتی از داعش شده بود، سیاستی که در رقابت‌های انتخاباتی 2016 از برخی ابعاد آن رمز گشایی شد و ترامپ به واسطه آن اوباما و هیلاری کلینتون را به بنیانگذار داعش معرفی کرد13 و پس از آن نیز این ادعا بارها تکرار کرد. اما جالب‌تر آنکه این حمایت در دروه ترامپ نیز همچنان ادامه یافت؛ زیرا مقامات ارشد پنتاگون و وزارت خارجه آمریکا درباره ضرورت حمایت از تروریست‌های حاضر در سوریه -آنچه در ادبیات رسمی شورشیان میانه‌رو می‌خواندند- متحد بودند.14 در کنار حمایت سرّی از داعش، آمریکا توانست اتحادی از ناتو و برخی کشورهای عربی را برای مقابله با آن همراه کند و به این بهانه، با حضور نظامی در منطقه مقاصد ژئوپلیتیک خود را در بعد عملیاتی دنبال نماید.

در جبهه مقابل، سردار قاسم سلیمانی با نگاهی راهبردی از سالهای قبل، حضوری مؤثر در سوریه به عنوان پیشانی جبهه مقاومت داشت. همان ایام که نقشه تجزیه ایران به چند کشور رونمایی شد؛ نیویورکر در مقاله‌ای با تیتر «فرمانده سایه» به معرفی اصلی‌ترین مانع آمریکا در این راهبرد پرداخت. این مقاله به نقل از یک مأمور C.I.A قدرتمندترین چهره خاورمیانه را، قاسم سلیمانی معرفی کرد و در میانه متنی که به معرفی وی با جزئیاتی غیرقابل انتظار از سوابق نظامی گرفته تا سلایق هنری و تعداد اعضای خانواده و ابتلا به کمر درد و ... می‌پرداخت به نقل از یک مقام دفاعی آمریکایی نوشت: «او شخصا جنگ را اداره می‌کند.» آن مقاله با این جملات فرمانده سپاه قدس در مجلس خبرگان رهبری پایان یافته بود: «ما به تبلیغات دشمن توجه نمی‌کنیم ، زیرا سوریه خط مقدم مقاومت است.15رفتار او در عرصه به نحوی مؤثر بود که رسانه دشمن ناگزیر از توصیف آن می‌شد. آنچنان که BBC به نقل از یک مقام ارشد عراقی نوشت: «وقتی شهر موصل سقوط می‌کرد، واکنش سریع ایران و نه بمباران آمریکایی بود که از فروپاشی گسترده‌تر جلوگیری کرد.»16

چنین مدیریتی از سوی او، مورد توجه مردم جهان اسلام قرار گرفت. بسیج جبهه مقاومت از پاکستان و افغانستان گرفته تا عراق و لبنان زیر پرچم «مدافعان حرم» سبب شد تا «تغییر نقشه ایران» و دیگر کشورهای اسلامی منطقه، به رویایی بر باد رفته تبدیل شود.

اگرچه مشخص است که مقایسه حاج قاسم با رضاخان قیاسی نابجا است. چه آنکه رضاشاه خود بخشی از بازی انگلستان بود و برگ برنده‌ای که در آخرین مرحله آنچه به «The Great Game» شناخته می‌شد رو شده بود تا اشغالگری انگلستان در خاورمیانه پس از جنگ جهانی اول، تکمیل شود. اما نمی‌توان این را نادیده گرفت که اگر رضاشاه با بودجه‌ای بالغ بر 40 درصد درآمد 20 سال کشور با اشاره سفیر انگلستان به نخست وزیرش دستور «ترک مقاومت» داد و کشور را ترک کرد؛ حاج قاسم  چنان اقتداری داشت که حتی از تحویل گرفتن نامه پمپئو خطاب به او سر باز زد و گفت من حرفی با او ندارم17؛ با رقمی بسیار اندک مقاومتی را سامان داد که «Greater Middle East» را به رویای تعبیر نشده تبدیل کرد و به قیمت اهدای جان خود، جریانی را به راه انداخت که این بار بیگانگان خاک منطقه را ترک کنند.

1- کابینه حسنعلی منصور به روایت اسناد ساواک، مرکز بررسی اسناد تاریخی، 1384، ج 1، ص 41

[2] مشروح مذاکرات مجلس ملی، دوره‏12، جلسه: 109

[3] مشروح مذاکرات مجلس ملی، دوره‏12، جلسه: 109

[4] درباره سوم شهریور و نقش ایران در جنگ جهانی دوم، مرکز پژوهش و نشر فرهنگ سیاسی دوران پهلوی، ۱۳۵۶، ص 68

[5]  نگاه کنید به: شوشتری، ابراهیم، فرمان مقاومت: خاطرات ابراهیم شوشتری از شورش پادگان قلعه مرغی، پردیس دانش، 1391.

[6]  سقوط 2، موسسه مطالعات و پژوهشهای سیاسی، 1387، ص 667

[7]  عمیدی نوری، ابوالحسن، یادداشتهای یک روزنامه نگار، به کوشش: مختار حدیدی، جلال فرهمند و فرهاد رستمی پویا، تهران، موسسه مطالعات تاریخ معاصر ایران، 1395، ج1، ص 396

[8] مشروح مذاکرات مجلس ملی، دوره‏12، جلسه: 110

[9]  تقوی مقدم، سید مصطفی، امنیت در دوره رضاشاه، موسسه مطالعات تاریخ معاصر ایران، 1389، ص 93

[10] خاطرات محمدعلی فروغی به همراه یادداشت های روزانه از سال های ۱۲۹۳ تا ۱۳۲۰، به کوشش محمد افشین وفایی، پژمان فیروزبخت، انتشارات سخن، ۱۳۹۶، ص 641

[11] www.nytimes.com/interactive/2013/09/29/sunday-review/how-5-countries-could-become-14.html

[12] https://www.nytimes.com/2013/09/29/opinion/sunday/imagining-a-remapped-middle-east.html

[13] https://www.politico.com/story/2016/08/trump-obama-clinton-founded-isis-226893

[14] https://time.com/4371602/donald-trump-barack-obama-hillary-clinton-isis-syria/

[15] https://www.newyorker.com/magazine/2013/09/30/the-shadow-commander

[16] https://www.bbc.com/mundo/noticias/2014/10/140929_iran_irak_qasem_soleimani_finde_dv

[17] https://www.reuters.com/article/us-iran-pompeo/cia-chief-pompeo-says-he-warned-irans-soleimani-over-iraq-aggression-idUSKBN1DX02P

کد خبر 337244

منبع: خبرآنلاین

کلیدواژه: رضاخان پهلوی شهید سپهبد قاسم سلیمانی

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.khabaronline.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «خبرآنلاین» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۰۵۱۹۵۳۸ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

عقب‌نشینی تیپ «ناحال» و دور تازه شکست‌های اسرائیل در غزه

ارتش رژیم صهیونیستی مجبور شده بعد از گذشت بیش از ۶ ماه جنگ فرسایشی، تیپ‌های مختلف خود از جمله تیپ‌های زبده را یکی پس از دیگری از محورهای مختلف نوار غزه در پی متحمل شدن خسارات سنگین، خارج کند.

به گزارش مشرق، در حالی که ارتش رژیم صهیونیستی همچنان در حال خارج کردن نیروهای خود از مناطق مختلف نوار غزه بعد از متحمل شدن شکست سنگین در محورهای متعدد است، چند روز قبل تیپ مشهور و زبده «ناحال» ارتش رژیم اشغالگر مجبور به عقب نشینی از نوار غزه بعد از تحمل خسارت‌ها و تلفات سنگین شد.

رادیو ارتش رژیم صهیونیستی در این زمینه اعلام کرد که تیپ ناحال ارتش اسرائیل بعد از شش ماه جنگ از نوار غزه خارج شد.

خارج کردن تیپ ناحال ارتش صهیونیستی از غزه دو هفته بعد از اقدام «هرتزی هالیوی» رئیس ستاد ارتش رژیم اشغالگر در برکناری فرمانده تیپ وابسته به فرماندهی جنوبی این ارتش انجام شده است. این تیپ زبده ارتش رژیم اشغالگر که در شش ماه گذشته تلفات سنگینی متحمل شده بود نهایتا مجبور شد با خفت و شکست از این منطقه خارج شود.

در این راستا «هانی الدالی» کارشناس مسائل مقاومت فلسطین در گفتگو با شبکه المیادین درباره تحولات میدانی جنگ غزه و تحرکاتی که آمریکا و رژیم صهیونیستی برای نجات خود از این باتلاق انجام می‌دهند گفت که رژیم اشغالگر اسرائیل و دولت آمریکا با تهدید به حمله علیه رفح نمی‌توانند موضع مقاومت فلسطین در مذاکرات که شامل آتش بس دائمی، خروج کامل نیروهای اشغالگر از نوار غزه و بازگشت آوارگان به مناطق خود می‌شود را تغییر دهند.

الدالی اظهار داشت که اشغالگران از تهدید حمله به رفح به عنوان کارت فشاری علیه مقاومت فلسطین استفاده می‌کنند تا آن را مجبور به عقب نشینی از مواضع خود در مذاکرات کنند، اما این تهدیدات تنها موجب افزایش استواری و پافشاری مقاومت بر موضع و اصول خود در مذاکرات آتش بس می‌شود.

سرنوشت رژیم اشغالگر در رفح چیزی جز شکست نخواهد بود

این کارشناس امور فلسطین تصریح کرد که سرنوشت رژیم اشغالگر در رفح چیزی جز شکست نخواهد بود؛ زیرا مقاومت یک طرح دفاعی هماهنگ و یکپارچه برای مقابله با تجاوز صهیونیست‌ها به رفح آماده کرده و همچنین از تجربیات خود در شمال و جنوب نوار غزه در جنگ با دشمن صهیونیستی استفاده می‌کند و امکانات و تجهیزات لازم به این منظور را نیز دارد.

وی در ادامه به عقب نشینی تیپ زبده ناحال ارتش رژیم صهیونیستی از نوار غزه اشاره و اعلام کرد که نیروهای اشغالگر اسرائیلی که در محور «نتساریم» مستقر بودند مورد هدف عملیات‌های سنگین رزمندگان مقاومت فلسطین قرار گرفتند و بعد از عملیات‌های مستمر مقاومت در این محور، ارتش اشغالگر مجبور شد تیپ ناحال را از مرکز و شمال نوار غزه بیرون بکشد. امروز هدف میدانی رزمندگان مقاومت فلسطین تمرکز بر خط مرکزی درگیری با دشمن یعنی محور نتساریم است.

هانی الدالی تاکید کرد که این عقب نشینی ارتش اشغالگر دلیلی آشکار بر خسارات هنگفتی است که در محورهای درگیری در داخل نوار غزه متحمل شده است.

وی افزود که رژیم اشغالگر بر ماندن در خط درگیری در مرکز نوار غزه پافشاری می‌کند اما مقاومت به عملیات‌های مستمر و گسترده خود جهت عقب راندن نیروهای دشمن ادامه می‌دهد و این یکی از اصول اساسی نبرد میدانی رزمندگان مقاومت فلسطین در مرحله کنونی است.

همچنین رزمندگان مقاومت فلسطین به طور مداوم شهرک «ریعیم» را در اطراف غزه مورد هدف قرار می دهند؛ چرا که تیپ غزه ارتش رژیم صهیونیستی در این شهرک مستقر شده و این تیپ مسئول مدیریت همه عملیات های نظامی و اطلاعاتی ارتش اسرائیل در نوار غزه است. ادامه موشکباران این شهرک توسط مقاومت فلسطین بعد از گذشت نزدیک به هفت ماه از آغاز نبرد طوفان الاقصی پیامی آشکار برای تیپ غزه ارتش رژیم صهیونیستی است تا شکست این تیپ را به آن یادآوری کند.

این کارشناس عرب زبان در ادامه به درگیری‌ها میان حزب الله و ارتش رژیم صهیونیستی در مرزهای لبنان و فلسطین اشغالی اشاره و اعلام کرد که حملات وحشیانه و جنون آمیز رژیم اشغالگر به شهرها و روستاهای جنوبی لبنان نشان می‌دهد که مقاومت اسلامی لبنان تا چه اندازه موفق شده ضربات دردناکی به رژیم اشغالگر وارد کند و صهیونیست‌ها می خواهند انتقام این ضربات دردناک را از غیرنظامیان بگیرند.

وی تصریح کرد که مقاومت در عملیات‌های خود به دنبال وارد کردن بیشترین خسارت جانی و مالی ممکن به ارتش دشمن بوده و عملیات‌های مقاومت وارد یک مرحله کاملا پیشرفته شده است.

منبع: تسنیم