به نقل از «خبرگزاری آریا»

موزه ای برای تربیت معلم در ایران

تاریخ انتشار: ۱۷ دی ۱۳۹۹ | کد خبر: ۳۰۵۹۱۲۸۶

خبرگزاری آریا - از ساختمان های قدیمی شهر تهران که افتتاح آن با میزبانی یکی از مهمترین وقایع تاریخ معاصر ایران، یعنی مراسم کشف حجاب همراه بود، عمارت دانشسرای مقدماتی تهران در خیابان روزولت قدیم (شهید مفتح امروز) است که همچنان سردی و گرمی روزگار را در همهمه و شلوغی بخش مرکزی شهر به جان می خرد.
گرچه این عمارت در نزدیکی دروازه دولت و در ضلع شرقی خیابان مفتح، امروز به نام دانشگاه خوارزمی به فعالیت خود ادامه می دهد، هسته اصلی دانشگاه به لحاظ تاریخ تطور، در ادامه دارالمعلمین مرکزی است که در سال تحصیلی 1297- 1298 خورشیدی، با تصویب مجلس شورای ملی و با احساس نیاز روشنگران ایرانی به مواد و ابزار اولیه پیشرفت، یعنی تربیت استاد و معلم، در زمان وزارت میرزا احمد خان بَدِر (نصیرالدوله) وزیر فرهنگ وقت و به ریاست ابوالحسن فروغی (برادر ذکاء الملک فروغی) تاسیس شد و از اساتید برجسته ای همچون عباس اقبال آشتیانی، سعید نفیسی، بدیع الزمان فروزانفر، عبدالعظیم قریب، علی اکبر سیاسی و .

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

.. بهره می گرفت. این نهاد در طول تاریخ خود نام های متعدد داشته و بعدها به ترتیب به دارالمعلمین عالی، دانشسرای عالی، دانشگاه تربیت معلم، و امروز هم به اسم دانشگاه خوارزمی نامی شده است و همچنین مکان دانشگاه بارها تغییر کرد و روزگاری ساختمان آن در خیابان شاه آباد بود و بعدها به تخت زمرد و یا باغ قوام الدوله در خیابان شاهپور و بعد هم به باغ نگارستان در نزدیکی میدان بهارستان و درنهایت در اوایل دهه چهل خورشیدی به عمارت نزدیک دروازه دولت در خیابان روزولت (که در این کوتاه، همین ساختمان را اجمالا بررسی خواهیم کرد) تغییر مکان داد. ضمنا عمارت هشتاد و پنج ساله دانشگاه خوارزمی در نزدیکی دروازه دولت، از ابتدای تاسیس در سال 1314 تا اوایل دهه چهل شمسی دانشسرای مقدماتی بود و بعد به دانشسرای عالی واگذار شد.

اراضی دانشسرای مقدماتی
خیلی پیشتر از اینکه ساختمان دانشسرا در این مکان بر پا شود، اراضی آنجا متعلق به باغ نخودی بود. این باغ بزرگ در عهد قاجار، بیرون از دروازه دولت قرار داشت و منطقه وسیعی را شامل میشد. مرحوم استاد منوچهر ستوده در کتاب جغرافیای تاریخی شمیران حدود این باغ را به شرح زیر توصیف کرده است: «اراضی باغ نخودی از شرق به خیابان شمیران از پیچ شمیران به بالا، از غرب به خیابان روزولت از جنوب به خیابان شاهرضا (انقلاب) که در امتداد خندق شمالی طهران ناصری است و از شمال به امجدیه. خیابان بهار از وسط باغ نخودی می گذشت. مریضخانه شماره 2 آرتش و دانشسرای تربیت معلم در اراضی باغ نخودی است.»(1)
بعدها بخشی از این اراضی که امروز دانشگاه خوارزمی در آن قرار دارد، در زمان اولین دولت رضاخان سردار سپه با مقام نخست وزیری به منظور ورزش و بازی های فوتبال به مساحت تقریبی 30000 متر خریداری شد(2).
سید عبدالله انوار از اساتید برجسته تهران شناسی نیز در گفتگویی با نگارنده، روزگاری که در زمین های خاکی آن جا به همراه دوستانشان، فوتبال بازی میکردند را به یاد می آورد؛ چنانکه چند سال بعد همان بچه های کم سن و سال، نظاره گر مراسم کشف حجاب در ساختمانی شدند که پیشتر زمین فوتبال بود. شاید عبدالله انوار تنها شخص زنده و حی و حاضری باشد که آن اراضی فوتبال را دیده و بعدا نظاره گر مراسم کشف حجاب نیز بوده است(3).
به هر حال این اراضی مدت زیادی زمین ورزش نبود و به قول علی اصغر حکمت، وزیر معارف پهلوی اول، «پس از تصویب قانون تربیت معلم آن زمین برای بنیاد اولین دانشسرا اختصاص داده شد ولی در عوض اراضی وسیعی در همان خیابان با اندک مسافت از مرحوم حاجی مخبرالسلطنه به مساحتی افزون بر 20000 متر مربع خریداری شد و در آنجا برای ورزش یک استادیوم به گنجایش 15000 نفر برای بازیهای فوتبال و دومیدانی و غیره ساخته شد که مجموعه آنها را به مناسبت باغ امجدیه مجاور آن امروز بنام ورزشگاه امجدیه محل استفاده جوانان و ورزشکاران و معروف است»(4)
منظور حکمت از قانون تربیت معلم قانونی است که در اسفند ماه 1312 به تصویب مجلس شورای ملی رسید و به موجب این قانون، دولت مکلف بود که از اول فروردین ماه 1313 تا مدت پنج سال، بیست و پنج باب دانشسرای مقدماتی و یک باب دانشسرای عالی دخترانه در تهران و دیگر ولایات تاسیس کند. در نتیجه وزارت فرهنگ زمین بازی ذکر شده را به دانشسرای مقدماتی تهران اختصاص داد و این اولین عمارتی بود که دولت برای دانشسرای مقدماتی ساخت.
ساختمان دانشسرای مقدماتی تهران
اراضی دانشسرا 24000 متر مربع بود و مساحتی که زیر بنا رفت 2325 متر مربع بود و ضمنا ساختمان آن از اواسط مرداد 1313 شروع شد و در اواسط دی ماه 1314 خاتمه پیدا کرد(5) یعنی ساخت آن مجموعا یکسال و پنج ماه طول کشید. ساخت این عمارت به مهندسی نیکلای مارکف، (متولد تفلیس که بعدها به عنوان افسر روسیه تزاری به ایران آمد) آغاز شد. او به سبک معماری ایرانی پایبند بود و بهترین کسی بود که میتوانست چنین مکان دانشی را در تهران پدید بیاورد؛ معمار پر آوازه ای که آثار مهم دیگری نظیر دبیرستان البرز، مدرسه ژاندارک، اداره پست و تلگراف، مسجد فخرالدوله و... را در کارنامه خود دارد و بخشی از آبادانی تهران عصر رضاشاه مدیون آثار اوست. در آن زمان رسم بود که با ساخته شدن بناهای به ویژه آموزشی، شعری نیز به همان مناسبت سروده و ماده تاریخ ساخت آن عمارت به حساب جمل در آن شعر گنجانده میشد. شعر دانشسرای مقدماتی تهران نیز توسط ملک الشعرای بهار سروده شده و در دهلیز ورودی دانشسرا، کتیبه شده بود؛ بهار این بیت را برای ماده تاریخ دانشسرا سرود:
رقم زد کلک مشکین بهار از بهر تاریخش
که «این دانشسرا دائم همایون باد بر ایران»(6)
مراسم کشف حجاب در عمارت دانشسرا
با آغاز ساخت دانشسرا، با توجه به اینکه رضاشاه بر وزارت معارف جهت تهیه مقدمات مراسم کشف حجاب فشار می آورد، این وزارت قصد داشت از این ساختمان تازه تاسیس جهت این امر و اعطای گواهی نامه های فارغ التحصیلان در مراسم کشف حجاب بهره بگیرد. طبق گفته علی اصغر حکمت، ساختمان دانشسرا در بیرون دروازه دولت، از پیش برای این منظور رضاشاه و مراسم کشف حجاب برگزیده شده بود.(7) به هر روی به نظر می آید که وزارت معارف این قصد را نیز داشته است که روند ساخت دانشسراها را (که طبق قانون ظرف پنج سال باید بیست و پنج دانشسرا تاسیس می شد) در این مراسم و در این ساختمان نوساز به عرض دید شاه بگذارد. با این مقدمات در روز چهارشنبه 17 دی 1314 مراسم آغاز کشف حجاب در عمارت نوساز دانشسرای مقدماتی تهران برگزار شد و برگی از تاریخ معاصر ایران در این عمارت ورق خورد. حکمت که خود از باشندگان این مراسم بود در گزارشی که از حضور رضاشاه، همسر و دو دختر او، شمس پهلوی و اشرف پهلوی در دانشسرا داده است، ما را از جزئیات این روز و چگونگی افتتاح دانشسرا باخبر می کند(8).

در آن روز به غیر از فرهنگیان، دختران شاه، تمام مدوعوین با همسران خود بدون حجاب شرکت کردند که پیش از آن سابقه نداشت و بدین گونه دانشسرای مقدماتی تهران با میزبانی مراسم کشف حجاب، کار خود را رسما آغاز کرد.
تالار مهم دانشگاه هم مدت ها پیش از انقلاب به نام تالار 17 دی شناخته میشد که پس از انقلاب به 17 شهریور تغییر نام داد.
موزه دانشگاه خوارزمی
خوشبختانه این عمارت ارزشمند در سالهای اخیر مرمت شد و طرح مطالعاتی آن که از سال 1393 آغاز شده بود اخیرا به پایان رسید. طرح مطالعاتی «موزه دانشگاه خوارزمی» نیز از سال 1398 به سرپرستی خانم افسانه کامران پیگیری شده است و اگرچه بیماری کرونا بسیاری از فعالیت ها را از پای انداخت، طرح مطالعاتی موزه با وقفه هایی ادامه پیدا کرد تا در آینده شاهد موزه این دانشگاه باشیم. این موزه با آثار ارزشمندی که پیش بینی میشود در آن گرد آید، به نوعی حکم بازیابی تاریخ طولانی دانشگاه خوارزمی یا به بیانی دیگر تاریخ تربیت معلم در ایران است. ناگفته ضرورت وجود موزه ای برای چنین موسسه کهنسالی پیداست، چنانکه در میان ملل راقیه نیز اینطور موزه ها وجود دارد و همه پژوهشگران به راحتی از اسناد و آثار آن استفاده میکنند. به امید آنکه در آینده نزدیک، مطالعه و گردآوری آثار این موزه به سرانجام برسد و شاهد موزه ارزشمند دیگری در شهر باشیم.

پی نوشتها:
1. ستوده، منوچهر. جغرافیای تاریخی شمیران. جلد اول. تهران: موسسه مطالعات و تحقیقات فرهنگی. 1371. ص 154.
2. حکمت، علی اصغر. «یادداشت هایی از عصر پهلوی: دبیرستان های نوبنیاد». خاطرات وحید. آذر 1353. ش 38. ص 10.
3. گفتگوی نگارنده با استاد عبدالله انوار؛ مهر 1396
4. حکمت، علی اصغر. همان. ص 10 و 11
5. بدون ذکر نویسنده: «تشریف فرمایی والا حضرت همایون ولایتعهد به دانشسرای تهران». تعلیم و تربیت. آذر و دی 1316. ش 9 و 10. ص 563
6. حکمت، علی اصغر. همان. ص 12 و 13.
7. حکمت، علی اصغر: «17 دی 1314». خاطرات وحید. فروردین 1352. ش 18. ص39
8. برای آگاهی بیشتر رک: حکمت، علی اصغر: همان. ص39-42

منبع: خبرگزاری آریا

کلیدواژه: دانشگاه خوارزمی مراسم کشف حجاب دروازه دولت تربیت معلم علی اصغر

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.aryanews.com دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «خبرگزاری آریا» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۰۵۹۱۲۸۶ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

شکوفایی روح، ثمره تربیت معلمان است

به گزارش ایسکانیوز همدان، محمد رحیمی با اشاره به نقش و جایگاه معلمی گفت: نقش و جایگاه معلم چه در دین اسلام چه در آیین کهن ایرانی دارای مقام و منزلت بالایی است.

وی افزود: در جایگاه معلم همین بس که آن را هم‌تراز جایگاه انبیا می‌دانند و بهترین تفسیر را از جایگاه معلم دین مبین اسلام داشته است.

عضو هیئت‌ علمی دانشگاه آزاد اسلامی واحد ملایر بیان کرد: پس از خانواده اصلی‌ترین افرادی که در شکل‌گیری افراد نقش دارند معلمان هستند و گاهی نحوه برخورد یک معلم می‌تواند مسیر زندگی فردی را عوض کند

وی با بیان اینکه هر معلم در دوران کاری خود هزاران فرد را تربیت می‌کنند، تصریح کرد: نقش معلم در آینده‌سازی جامعه بسیار مهم و حیاتی است.

رحیمی بیان کرد: این را باید دانست که هر انسانی برای رسیدن به کمال نیاز به ارتباط به دیگران است تا در فعالیت‌های اجتماعی حرکت کند و راه‌ورسم زندگی را داشته باشد و چه کسی بهتر از معلم می‌تواند دراین‌بین نقش داشته باشد.

استاد دانشگاه آزاد اسلامی ملایر گفت: تربیت یک ضرورت اجتناب‌ناپذیر در زندگی انسان است و هر معلم می‌توانند نقشی هم در این امر داشته باشد تا انسان را در راه صحیح حرکت دهد.

عضو هیئت‌ علمی دانشگاه آزاد اسلامی واحد ملایر گفت: تربیت صحیح و انتقال تجربیات گذشتگان و آموزش و راه رسم زندگی از اقدامات معلم است.

این استاد دانشگاه با بیان اینکه با تلاش‌های معلم در راه تربیت صحیح، سبب شکوفایی روح می‌شود، تصریح کرد: از سن هفت‌سالگی هر فردی در کنار معلمان حضور دارد پس نقش وی در تربیت انسان غیرقابل‌کتمان است.

محمد رحیمی با جایگاه شهید مطهری در کشور اشاره و بیان کرد: نام استاد شهید، دکتر مرتضی مطهری با علم، حقیقت، روشنگری و اندیشه گره‌خورده است.

مدرس دانشگاه در پایان افزود: مؤلفه‌های این شهید والا گمشده‌های امروز بشریتی است که می‌تواند نقشی مهم در تربیت افراد جامعه داشته باشد.

انتهای خبر/

کد خبر: 1229251 برچسب‌ها دانشگاه آزاد اسلامی دانشگاه آزاد همدان