ماجرای حذف نظام قدیم در کنکور ۱۴۰۰ به کجا رسید؟
تاریخ انتشار: ۲۱ دی ۱۳۹۹ | کد خبر: ۳۰۶۳۳۸۲۲
حذف کنکور نظام قدیم در آزمون سراسری سال ۱۴۰۰ یکی از مهم ترین تصمیمات شورای سنجش و پذیرش بود که این موضوع از همان ابتدا علاوه بر اینکه موجب بروز حواشی و بعضا اعتراضات از سوی برخی داوطلبان نظام قدیم و نمایندگان مجلس شد، امروز با هشتگ# تمدید_کنکور_نظام_قدیم، و درخواست داوطلبان برای "عدم حذف و در واقع تمدید کنکور نظام قدیم به دلیل بالا بودن هزینه تهیه منابع جدید"، به یکی از ترندهای اصلی توییتر تبدیل شد.
بیشتر بخوانید:
اخباری که در وبسایت منتشر نمیشوند!
به گزارش ایسنا، موضوع حذف کنکور نظام قدیم در سال ۱۴۰۰ در حالی امروز به یکی از ترندهای اصلی توییتر تبدیل شد که از همان ابتدا با موافقان و مخالفان زیادی همراه شد. در واقع تابستان امسال بود که شورای سنجش و پذیرش با اعلام اینکه "آمار داوطلبان کنکور که از نظام قدیم باقی ماندهاند، بسیار پایین است بنابراین در آزمون سال آینده سئولاتی برای نظام قدیمی ها طرح نمی شود" پرونده نظام قدیمی ها را برای همیشه بست.
دلایل حذف کنکور نظام قدیم
در این رابطه دکتر ابراهیم خدایی رییس سازمان سنجش آموزش کشور ششم آبان ماه جاری در حاشیه جلسه ستاد نقشه جامع علمی کشور در پاسخ به سوال خبرنگاران به تشریح آخرین وضعیت برگزاری کنکور نظام قدیم پرداخت و اظهار کرد: این موضوع دو بار که یک بار آن در کمیسیون آموزش و تحقیقات مجلس و یک بار نیز در شورای سنجش و پذیرش کشور مورد بررسی قرار گرفت این که اعداد و ارقامی که در این زمینه اعلام میشود باید گفت من نمیپسندم این اعداد از سوی کسانی مطرح میشود که اطلاعاتی در دست ندارند. در واقع ما در سال ۹۹ تعداد ۲۵۹ هزار نفر داوطلب نظام قدیم داشتیم که از این تعداد حدود ۶۳ هزار نفر به دلیل این که سال گذشته انتخاب نوع نظام اختیاری بود تعداد ۶۳ هزار نفر آنها سوالات نظام جدید را امتحان دادند و تعداد سئوالات چاپ شده در کنکور ۹۹، ۱۹۶ هزار نفر سوال بود که از این تعداد ۵۳ هزار نفر آنها داوطلبانی هستند که فارغ التحصیل کاردانی، کارشناسی و کارشناسی ارشد بودند.
وی در ادامه تصریح کرد: حدود ۱۴۲ هزار نفر از داوطلبان فوق کسانی بودند که حداقل ۳ برابر کنکور دادند که از این تعداد ۱۱۷ نفر آنها داوطلب علوم تجربی بودند در واقع همه این داوطلبان میخواستند در سه رشته پزشکی، دندانپزشکی و داروسازی پذیرش شوند در غیر این صورت زیر ۸ درصد داوطلبان نظام قدیم داوطلب سایر گروهها و رشتههای آموزشی هستند.
رئیس سازمان سنجش کشور همچنین تاکید کرد: اعدادی که در خصوص داوطلبان نظام قدیم اعلام می کنند واقعا درست نیست و من درخواست میکنم کسانی که اطلاعاتی ندارند ذهن داوطلبان و جامعه را مخدوش نکند.
دکتر خدایی تاکید کرد: آخرین سالی که داوطلبان نظام قدیم وارد کنکور شدند در سال ۹۷ بود یعنی این داوطلبان حداقل سه مرتبه کنکور نظام قدیم یعنی از سال ۹۷ تا ۹۹ شرکت کردند. طبق مصوبه شورای سنجش و پذیرش در سال ۹۸ و ۹۹ این بود که برای آخرین بار نظر خود را در مورد کنکور متقاضیان نظام قدیم موافقت نمود در واقع ما از یک سال قبل اعلام کردیم که سال ۹۹ آخرین سال کنکور نظام قدیمیها است اما اصل مشکل داوطلب نظام جدید و قدیم در این است که نظام آموزش متوسطه ما از سال ۹۴ تغییر یافته است. و ما سه سال سوالات مشترک برای داوطلبان دو نظام طراحی کردیم و برای این که سوالات ما هم تراز و سختی و دشواری آن برطرف شود ما مجبور هستیم در کنکور به بخش مشترکات تاکید کنیم.
وی خاطر نشان کرد: بنابراین از مباحث جدید نظام آموزش متوسطه سوالات در آزمون کمتر مطرح خواهد شد تا سوالات ما هم تراز شود. در نتیجه نه دانش آموز و نه معلم به تغییرات نظام آموزش متوسط که بیشتر از شش سال است شروع شده توجهی نخواهد کرد. در حالی که تغییرات نظام آموزش متوسطه براساس سند تحول بنیادین آموزش و پرورش صورت گرفته است یعنی ما این سند و سند نقشه جامع علمی کشور را معطل کردیم و اجازه نمی دهیم به خاطر بخش مشترک سوالات درست اجرا شود. بنابراین نمیشود کل سیستم آموزش کشور معطل عدهای شود که فقط میخواهند وارد سه رشته پزشکی، دندانپزشکی و داروسازی شوند.
وی تاکید کرد: ما تغییرات کنکور را از یک سال قبل اعلام نمودیم و تمامی استدلالهای خود را نیز در مراکز ذیربط بررسی و اعلام شد بنابراین آن چه که تصویب شد مصوبه شورای سنجش آموزش کشور است و کنکور سال ۱۴۰۰ نیز براساس این مصوبه تعیین تکلیف شده است بنابراین دستور کار دیگری وجود ندارد که بخواهیم آن را مجددا در شورای سنجش و پذیرش بررسی کنیم. بنابراین درخواست داوطلبان کنکور بود که این درخواستها مورد بررسی قرار گرفته چرا که این شورا بدون این درخواستها مصوبهای نداشت.
رئیس سازمان سنجش کشور خاطر نشان کرد: از نظر شورای سنجش و پذیرش دانشجو پرونده نظام قدیم و جدید برای کنکور ۱۴۰۰ بسته شده است و سال آینده سوالات نظام جدید مطرح خواهد شد. و محتوای درسی نظام جدید نیز ساده تر از نظام قدیم است. بنابراین توصیه میکنم داوطلبان در این یک سالی که وقت دارند مطالبی که مشترکات زیادی هم وجود دارد مورد مطالعه قرار بدهند.
مصوبه عدم تمدید کنکور نظام قدیم به قوت خود باقی است
در همین رابطه مهرداد ویس کرمی ناظر مجلس در شورای عالی سنجش در گفت وگو با ایسنا با اشاره به تصمیم کمیسیون آموزش درباره موافقت با تمدید کنکور نظام قدیم گفت: به عنوان ناظر مجلس در شورای عالی سنجش می گویم که مصوبه شورای عالی سنجش در مورد «عدم تمدید نظام کنکور قدیم» قانونی و به قوت خود باقی است.
وی افزود:در حالی نامه ای از طرف برخی از اعضای کمیسیون آموزش و در حد توصیه برای وزیر علوم جهت تمدید کنکور نظام قدیم ارسال شد که کمیسیون و دولت و مرکز پژوهش های مجلس نسبت به آن مخالفت جدی دارد. این نامه برای وزیر علوم لازم الاجرا نیست.
مخالفت مجدد با برگزاری کنکور نظام قدیم در سال ۱۴۰۰
پس از اعلام این تصمیم شورای سنجش و پذیرش و اعلام جدی مسئولان وزارت علوم در خصوص حذف کنکور نظام قدیم از سال ۱۴۰۰، نمایندگان مجلس شورای اسلامی مخالفت خود را با این تصمیم به طور رسمی اعلام کردند به طوریه که کمیسیون آموزش و تحقیقات مجلس در جلسه ای با حضور رییس سازمان سنجش مخالفت و حتی وزیر علوم با حذف کنکور کنکور نظام قدیم را اعلام کردند. در همین رابطه هر کدام از نمانیدگان کمیسیون مربوطه با انتشار توییت و انجام مصاحبه هایی از تمدید مجدد این کنکور خبر می دادند تا در نهایت مجدد شورای سنجش و پذیرش با انتشار اطلاعیه آب پاکی را برای چشم مخالفان مصوبه این شورا ریخت و دبیرخانه شورای سنجش و پذیرش دانشجو با انتشار اطلاعیه ای اعلام کرد کنکور سال ۱۴۰۰ صرفا بر مبنای دروس نظام آموزشی جدید ۳-۳-۶ برگزار می شود.
به گزارش ایسنا؛ در متن اطلاعیه دبیرخانه شورای سنجش و پذیرش دانشجو آمده بود که بنا به درخواست تعدادی از اعضای کمیسیون آموزش، تحقیقات و فناوری مجلس شورای اسلامی مبنی بر بررسی امکان تمدید کنکور نظام قدیم و انجام سنجش با دو آزمون جداگانه (دو مجموعه سوال براساس دروس نظام قدیم و نظام جدید) در سال ۱۴۰۰، موضوع درجلسه فوق العاده شورای سنجش و پذیرش دانشجو (جلسه ۲۵) مورد بحث و بررسی کارشناسی دقیق قرار گرفت.
در جلسه فوق مصوبه جلسه ۲۴ شورای مذکور مورخ ۲۲ مهر، مجدداً مورد تائید و مقرر شد، آزمون سراسری سال ۱۴۰۰ و بعد از آن، صرفا بر مبنای دروس نظام آموزشی جدید ۳-۳-۶ برگزار شود.
آخرین اظهار نظر وزارت علوم
تکذیب و تایید های مسئولان در خصوص برگزاری یا عدم برگزاری کنکور نظام قدیم تا جایی ادامه دار شد که وزارت علوم در آخرین اظهار نظر خود با انتشار اطلاعیه ای برای همیشه آب پاکی را روی دست مخالفان و چشم انتظاران برگزاری این آزمون برای نظام قدیمی ها ریخت و در اطلاعیهای که چهارشنبه سوم دی ماه منتشر کرد، اظهارات یکی از نماینده های مجلس شورای اسلامی را مبنی بر موافقت این وزارتخانه با برگزاری آزمون سراسری ویژه داوطلبان نظام قدیم در سال ۱۴۰۰ تکذیب کرد.
در این اطلاعیه تاکید شد که "براساس قانون، هرگونه تصمیم گیری در خصوص برگزاری آزمون سراسری برعهده شورای سنجش و پذیرش است و در این مورد، وزیر علوم بدون نظر شورا اختیار تصمیم گیری ندارد.
همچنین براساس دعوتنامه کمیسیون اصل ۹۰ مجلس شورای اسلامی، جلسه ای در محل کمیسیون در مورخ دوم دی سال ۹۹ با حضور وزیر علوم، تحقیقات و فناوری و رئیس سازمان سنجش آموزش کشور تشکیل شد.
در این جلسه در مورد تصمیم شورای سنجش و پذیرش کشور مبنی بر عدم برگزاری آزمون اختصاصی برای داوطلبان دارای دیپلم نظام قدیم آموزش وپرورش صحبت شد.
متاسفانه پس از پایان جلسه یکی از نمایندگان حاضر در جلسه مطالبی منتشر کرده که در آن ادعاشده است، وزیر علوم، تحقیقات و فناوری با برگزاری آزمون اختصاصی مذکور در آزمون سراسری ۱۴۰۰ موافقت کرده است.
ضمن تکذیب این مطلب، اعلام می دارد که اتخاذ تصمیم، قانوناً در اختیار شورای سنجش و پذیرش است و وزیر علوم، تحقیقات و فناوری که یکی از اعضای شورا است، اختیار تصمیم گیری بدون نظر شورا ندارد و مطالب اعلام شده صحت ندارد."
سئوالات کنکور ۱۴۰۰ یکسان است
از سوی دیگر، سعیدرضا عاملی دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی در حاشیه یکصد و چهلمین جلسه ستاد راهبری نقشه جامع علمی کشور، از تصمیم شورای سنجش پذیرش مبنی بر حذف کنکور نظام قدیم حمایت کرد و در خصوص دغدغههای داوطلبان کنکور نظام قدیم و اینکه آیا تصمیم جدیدی در ارتباط با منابع درسی این دسته افراد برای شرکت در کنکور اتخاذ شده یا خیر؟ خاطرنشان کرد: بهدلیل اینکه ما طبق مصوبات قبلی عمل میکنیم، لذا بر اساس همان تصمیمی است که وزارت علوم اعلام کرده است.
وی در پایان گفت: آزمون کنکور سال آینده(۱۴۰۰) برای داوطلبان نظام قدیم و جدید یکسان خواهد بود و طبق منابع جدید سوالات طراحی خواهد شد.
پرونده کنکور نظام قدیمی ها بسته شد
در نهایت دکتر منصور غلامی وزیر علوم روز شنبه، ۲۲ آذر در حاشیه آیین تجلیل از دانش آموزان پژوهشگر و فناوران برگزیده تاکید کرد: امیدواریم همانگونه که پیش بینی میشود در سال ۱۴۰۰ قبل از ثبت نام کنکور ۱۴۰۱ تصمیم نهایی اعلام شود که اگر انجام شود کار خوبی است.
غلامی در پاسخ به اینکه آیا پرونده نظام قدیمی ها برای کنکور ۱۴۰۰ بسته شد؟ گفت: از نظر ما بله، زیرا دو مرتبه در شورای سنجش و پذیرش مطرح و تصمیم گرفته شده است که دیگر ادامه پیدا نکند. از نظر ما پرونده بسته شده است.
ملاحظات برگزاری کنکور نظام قدیم در سال ۱۴۰۰
در نهایت مرکز پژوهش های مجلس طی گزارشی به بررسی ملاحظات برگزاری کنکور نظام قدیم در سال ۱۴۰۰ پرداخت و در گزارشی با عنوان «ملاحظات برگزاری کنکور نظام قدیم در سال ۱۴۰۰» آورد که «آموزش عمومی تا سال ۱۳۹۰ شامل پنج سال دوره ابتدایی، سه سال دوره راهنمایی، سه سال دبیرستان و یک سال پیشدانشگاهی بوده که اکنون به نظام قدیم مشهور شده است. از آذرماه سال ۱۳۹۰ همزمان با اجرایی شدن سند تحول بنیادین آموزش و پرورش، دورههای آموزش عمومی بعد از تغییراتی به نظام جدید یا نظام ۶-۳-۳ مشهور شدند. در نظام جدید دوره ابتدایی از ۵ سال به ۶ سال افزایش یافت و دوره متوسطه به دو دوره متوسطه اول و متوسطه دوم تقسیم شد. دوره متوسطه اول شامل سالهای هفتم، هشتم و نهم و دوره متوسطه دوم شامل سالهای دهم، یازدهم و دوازدهم است که سؤالات کنکور از کتابهای این دوره طرح میشوند. همزمان با تغییر در دورههای آموزش عمومی، تغییراتی در محتوای کتابهای درسی نیز ایجاد شد که این مورد موجب نگرانی فارغالتحصیلان نظام قدیم شده است.»
گزارش مرکز پژوهشهای مجلس میافزاید؛ برگزاری کنکور نظام قدیم بهمعنای طرح دو نوع سؤال نظام قدیم و نظام جدید برای کسانی است که در یک مسابقه یکسان رقابت میکنند و این خود، اصل رقابت عادلانه را زیر سؤال میبرد. هرچند سازمان سنجش تلاش میکند با رعایت برخی ملاحظات فنی از قبیل تأکید بر سؤالات مشترکِ بین داوطلبان نظام قدیم و جدید و «همترازسازی با استفاده از روشهای آماری، مطابق با اصول سنجش و اندازهگیری و برآورد ضریب همترازی نمرات خام داوطلبان نظام قدیم (غیر ۶-۳-۳) و داوطلبان نظام جدید (۶-۳-۳)»، رقابت عادلانهتری را ایجاد کند «اما استفاده از چنین روشهایی و ماندن در این وضعیت دوگانه، تنها در شرایط اضطرار جایز است و استانداردهای کیفی سنجش اقتضا میکند که تنها یک نظام، مبنای سنجش قرار گیرد».
براساس این گزارش نکته حائز اهمیت دیگر این است که تعداد فارغالتحصیلان از میانِ داوطلبان نظام قدیم آموزش متوسطه که آخرین گروه از آنها در سال تحصیلی ۱۳۹۷- ۱۳۹۶ فارغالتحصیل شدهاند، برطبق اطلاعات سالنامه آماری وزارت آموزش و پرورش در همه رشتههای نظری بالغ بر ۳۶۱ هزار نفر بوده است که تاکنون در سه آزمون سراسری سال ۱۳۹۷، ۱۳۹۸ و ۱۳۹۹ با سؤالات مختص به خود شرکت کردهاند. پس از این مدت تعداد این داوطلبان که بالقوه متقاضی شرکت در آزمون نظام قدیم هستند به میزان قابل ملاحظهای کاهش و متقابلاً داوطلبان نظام جدید اکثریت مطلق داوطلبان را تشکیل خواهند داد. طبق برآورد سازمان سنجش آموزش کشور سهم داوطلبان آزمون نظام قدیم در آزمون سراسری سال ۱۴۰۰ از کل داوطلبان، بین ۶ تا ۸ درصد خواهد بود، با عنایت به این نکته که برخی از فارغالتحصیلان نظام قدیم در کنکور سال ۱۳۹۹ سؤالات نظام جدید را برای پاسخگویی انتخاب کردهاند (حدود ۵۰ هزار نفر) و این موضوع در آزمون سال ۱۴۰۰ نیز وجود خواهد داشت. در هر صورت فارغ از برآورد سازمان سنجش، داوطلبان نظام قدیم در اقلیت خواهند بود.
گزارش مرکز پژوهشهای مجلس میافزاید مهمترین نکتهای که پس از مصاحبه با مشاوران تحصیلی و معلمانی که دروس هر دو نظام قدیم و جدید متوسطه را تدریس نمودهاند بهدست آمده این است که شرکت در آزمون نظام جدید متوسطه، به نفع داوطلبان نظام قدیم است. به گفته معلمان، همه کتابهای درسی نظام جدید نسبت به نظام پیش از آن کمحجمتر، روانتر و سادهتر است.
گزارش مرکز پژوهشهای مجلس با توجه به شرکت آخرین گروه از فارغالتحصیلان نظام قدیم متوسطه در سه آزمون، حداقلی بودن جمعیت آنان و از منظر عدالت در سنجش عنوان میکند که مرجح است تا آزمون سراسری سال ۱۴۰۰ با سؤالات یکسان برگزار شود، این گزارش همچنین بهدلیل عدم اعلام عمومی مصوبه حذف کنکور نظام قدیم تا حداقل یکسال قبل از برگزاری آزمون، پیشنهاد داده است تا در آزمون سراسری سال ۱۴۰۰، سنجش با دو آزمون جداگانه (دو مجموعه سؤال برای نظامهای جدید و قدیم متوسطه) و حتیالمقدور از مباحث و مطالب مشترک دو نظام قدیم و جدید با تعداد معدود سؤالات متفاوت برگزار شود.
به گزارش ایسنا؛ با توجه به اظهارنظرهای مطرح شده از سوی مسئولان (وزیر علوم، شورای سنجش و پذیرش، سازمان سنجش آموزش کشور و همچنین شورای عالی انقلاب فرهنگی) که تصمیم گیران اصلی آموزش عالی هستند، به نظر می رسد احتمال تمدید مجدد کنکور نظام قدیم در سال 1400 بسیار ضعیف است و پرونده داوطلبان این کنکور برای همیشه بسته شده و به بایگانی رفته است. بنابراین لازم است داوطلبان به جای توجه به حواشی و پیام های برخی در خصوص بازگشت مجدد این کنکور، که اغلب در فضای مجازی مطرح می شوند؛ در مهلت چند ماه باقی مانده به کنکور خود را بر اساس منابع نظام جدید آماده این ماراتن سرنوشت ساز کنند.
انتهای پیام
منبع: ایسنا
کلیدواژه: حذف کنکور نظام قدیم کنکور 1400 کنکور نظام قدیم شورای سنجش و پذیرش دانشجو برگزاری کنکور نظام قدیم در سال ۱۴۰۰ شورای سنجش و پذیرش دانشجو سازمان سنجش آموزش کشور تمدید کنکور نظام قدیم آزمون سراسری سال ۱۴۰۰ داوطلبان نظام قدیم مرکز پژوهش های مجلس حذف کنکور نظام قدیم مجلس شورای اسلامی تحقیقات و فناوری نظام قدیم و جدید آزمون سراسری فارغ التحصیلان کمیسیون آموزش برگزاری آزمون نظام قدیمی ها آموزش متوسطه دوره متوسطه وزارت علوم نظام آموزش کنکور ۱۴۰۰ شورای عالی وزیر علوم کنکور سال نظام جدید هزار نفر بسته شد یک سال
درخواست حذف خبر:
«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را بهطور اتوماتیک از وبسایت www.isna.ir دریافت کردهاست، لذا منبع این خبر، وبسایت «ایسنا» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۰۶۳۳۸۲۲ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتیکه در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.
خبر بعدی:
ضرورت راهاندازی نظام سنجش تاثیر پژوهش/ اقتصاد تحت تاثیر پژوهش
به گزارش خبرنگار مهر، یافتن پاسخ به این سوال که پژوهشها تا چه اندازه میتوانند مشکلات کشور را حل کنند؟ نیازمند زیرساختها و ابزارهایی برای سنجش تاثیر پژوهشها است. قدمهای ابتدایی در این مسیر برداشته شده است و با همراهی و مشارکت بازیگران عرصه علم و پژوهش کشور میتوان به طراحی نظام ملی سنجش تاثیر پژوهش در ایران امید داشت.
کرسی «سنجش تاثیر پژوهش در ایران با سنجههای کمی» با حضور بهروز رسولی، فریبرز درودی و رضا رجبعلیبگلو؛ اعضای هیاتعلمی پژوهشگاه علوم و فناوری اطلاعات ایران و سعید اسدی عضو هیاتعلمی دانشگاه شاهد در پژوهشگاه ایرانداک برگزار شد. بهروز رسولی در مورد طرح تحقیقاتی انجام شده در حوزه «سنجش تاثیر پژوهش در ایران» در این برنامه توضیحاتی ارائه کرد و فریبرز درودی و سعید اسدی این طرح پژوهشی را مورد نقد قرار دادند.
دکتر بهروز رسولی با بیان اینکه در ۵۰ سال گذشته یکی از سوالات مطرح در سطح سیاستگذاری چگونگی سوق دادن پژوهش به سمت حل و فصل مسائل کشور بوده است؛ گفت: در گذشته برای سنجش تاثیر پژوهش قائل به شهود بودیم و از نظر شهودی به دنبال تاثیر پژوهشها بر جامعه بودیم ولی با گستردگی زیستبوم علم، افزایش انتشار مقالات علی در دنیا وابستگی به شهود نمیتواند کارآمد باشد.
مجری طرح تحقیقاتی سنجش تاثیر پژوهش در ایران با اشاره به تجربیات کشورهای مختلف در این حوزه، اظهار کرد: در کشورهای زیادی مطالعه در مورد سنجش تاثیر پژوهش انجام شده است و کشورهایی مثل انگلیس و استرالیا نظامهای ملی برای سنجش تاثیر پژوهش راهاندازی کردهاند. ایران نیز خارج از بحث نیست و ما نیز باید به دنبال فهم تاثیر پژوهشهای کشور باشیم و به این پرسش پاسخ دهیم که آیا پژوهشهای انجام شده در کشور به درد جامعه میخورد یا خیر.
رسولی با بیان اینکه در ادبیات تعاریف مختلفی از تاثیر پژوهش یا Research Impact وجود دارد، گفت: در ادبیات بیش از ۴۰ تعریف در مورد تاثیر پژوهش ارائه شده است. در یکی از این تعاریف عنوان میشود که تاثیر پژوهش، تاثیری است که پژوهش فراتر از دانشگاه دارد.
وی با اشاره با نقش استناد در تاثیر پژوهش گفت: با راهاندازی وب آو ساینس (ISI قدیم) امکان ردگیری مقالات فراهم شد. در گذشته استناد به مقالات به عنوان نشانهای از کیفیت آن مطرح میشد ولی بعدها استناد به مقاله تبدیل به نشانه «تاثیر پژوهش» شد. گاهی اوقات در مورد تاثیر پژوهش، تنها تاثیر سودمند مورد نظر است ولی این دیدگاه درست نیست برخی از پژوهشها ممکن است سودمند نباشند ولی تاثیرگذار باشند.
استادیار پژوهشکده جامعه و اطلاعات ایرانداک در مورد ابعاد مختلف تاثیر پژوهش گفت: پژوهش ممکن است در ابعاد مختلفی از جمله بخشهای اجتماعی، اقتصادی، سلامت، فرهنگ و ... اثرگذار باشد. در هر یک از این ابعاد نیز ممکن است زمان تاثیرگذاری پژوهش متفاوت باشد. برای مثال ممکن است با یک پژوهش افزایش فهم و آگاهی جامعه به سرعت اتفاق بیفتد ولی تاثیر پژوهش در حوزه محیط زیست ممکن است قرنها بعد صورت گیرد.
مجری طرح سنجش تاثیر پژوهش درباره فرآیند تاثیر پژوهش توضیح داد: فرآیند تاثیر پژوهش از دروندادهای پژوهش شروع میشود و پس از آن به سمت فعالیتها، بروندادها، برآیندها میرود و در نهایت به تاثیر میرسد. زمانی میتوانیم بگوییم که فرآیند پژوهش ارزشمند بوده که این فرآیند به صورت کامل طی شده باشد و به تاثیر رسیده باشد.
چرا سنجش تاثیر پژوهش مهم است
وی در خصوص اهداف سنجش تاثیر پژوهش گفت: در سنجش تاثیر پژوهش چهار هدف دنبال میشود. گاهی هدف از سنجش تاثیر پژوهش«توجیه» است و برای دولت، سیاستگذار، وزارت علوم و ... دلیل منطقی برای توجیه کردن سیاستگذاری و هزینهکرد پژوهش آورده شود. هدف دیگر «تحلیل» و فهم چگونگی کارکردن و پیشرفت علم است. هدف سوم «تخصیص» منابع مالی بر پایه تاثیر پژوهش است و بر اساس میزان تاثیر، منابع مالی بیشتری اختصاص یابد. در نهایت هدف از سنجش تاثیر پژوهش «مسئولیتپذیری» است و اینکه پژوهشگر در مورد تاثیر پژوهش به مالیات دهندگان و اهداکنندگان و جامعه پاسخگو باشد.
چالشهای مسیر سنجش تاثیر پژوهش
رسولی با بیان اینکه مسیر سنجش تاثیر پژوهش دشوار است و چالشهای اساسی در این مسیر وجود دارد، اظهار کرد: چالشهای مختلفی از جمله تاخیر زمانی هزینههای اجرا، واحد ارزیابی داده و منابع داده، نسبت و مشارکت و تفاوت حاشیهای در مسیر سنجش تاثیر پژوهش وجود دارد. سنجش تاثیر پژوهش هزینههای اجرایی بسیار زیادی دارد و در کشور انگلیس که نظام ملی در برای تاثیر پژوهشها وجود دارد سالانه هزینههای زیادی صرف اینکار میشود.
وی افزود: همچنین در تاثیر پژوهش تاخیر زمانی وجود دارد. برای مثال مقالات دانشمندی مانند اینشتین با وجودی که در حوزهای بود که تاثیر زود اتفاق میافتد، ۵۰ سال بعد مورد استفاده قرار گرفت. درحوزهای مثل فلسفه شاید ۱۰۰ سال برای اثرگذاری پژوهش فلسفی زمان نیاز باشد.
مجری طرح سنجش تاثیر پژوهش در مورد یکی دیگر از چالشهای این مسیر گفت: یکی از این چالشها «واحد ارزیابی» است. برای مثال در مورد آلودگیهوا شاید دهها رشته تاثیر گذار باشند. در صورتی که سالها بعد کیفیت هوا بهبود یابد، چگونه میتوان فهمید که پژوهشهای کدام حوزه در این بهبود تاثیر داشته است و چگونه میتوان اطمینان داشت که این بهبود در نتیجه پژوهشها اتفاق افتاده است.
رسولی تاکید کرد: علیرغم وجود این چالشها نظامهای پژوهشی باز هم به برررسی و سنجش تاثیر پژوهش علاقهمند هستند.
عضو هیاتعلمی ایرانداک در مورد طرح «شناسایی و ارزشگذاری سنجههای سنجش تاثیر پژوهش در ایران» توضح داد: هدف از این پژوهش شناسایی و اعتبارسنجی ابعاد، شاخصها و سنجههای تاثیر پژوهش و وزندهی به این ابعاد در بافت ایران بود که در نهایت به طراحی سامانه سنجش تاثیر پژوهش منجر شد. در این پژوهش از طریق مصاحبه با خبرگان این حوزه که افرادی از قبیل وزرای علوم و معاونان آنها ابعاد مختلف تاثیر پژوهش استخراج و وزندهی شدند.
وی ادامه داد: در این مطالعه ابعاد کلی تاثیر پژوهش در ۶ بعد «آموزشی و پژوهشی»، «زیستمحیطی»، «سیاسی، سیاستگذاری و قانونگذاری»، «اجتماعی»، «فرهنگی»، «اقتصادی، کسب و کار و خدماتی» و «بهزیستی و سلامت» تقسیمبندی شد. این ابعاد مختلف، سنجههایی نیز در زیر مجموعه خود دارند.
رسولی خاطر نشان کرد: یافتههای این مطالعه نشان داد که بُعد تاثیر اقتصادی با ۲۵ درصد بیشترین وزن را دارد. بعد بهزیستی و سلامت ۱۹ درصد، ابعاد زیست محیطی، اجتماعی و فرهنگی ۱۵ درصد، بعد سیاسی و سیایتگذاری ۱۴ درصد و بعد آموزشی و پژوهشی ۱۲ درصد وزن دارند.
عضو هیاتعلمی ایرانداک به محدودیتهای این طرح اشاره کرد و گفت: در این طرح محدودیتهایی وجود دارد. از جمله این که شناسایی همه سنجهها شدنی نیست. زمان اثرگذاری پژوهش روشن و مشخ نیست و گروه محدودی نمیتوانند تاثیرات پژوهش را مشخص کنند و همچنین دستهبندی کردن آثار به آسانی مقدور نیست. ولی با این حال، سنجش تاثیر پژوهش حتی به صورت ناقص نیز میتواند دیدی از آن ارائه دهد.
طراحی سامانهای برای سنجش تاثیر پژوهش
وی در مورد راهاندازی سامانه در این خصوص اظهار کرد: نتایج این طرح تحقیقاتی به طراحی سامانهای برای سنجش تاثیر پژوهش در ایران منجر شد. در حال حاضر هنوز دادهها وارد این سامانه نشده است ولی با وزارت علوم رایزنیهایی در مورد این موضوع انجام شده است و امیدواریم به زودی این کار انجام شود.
در ادامه این جلسه دکتر سعید اسدی عضو هیئت علمی گروه علم اطلاعات و دانششناسی دانشگاه شاهد به نقد این طرح پژوهشی پرداخت و گفت: بحث تاثیر سنجش پژوهش بحثی است که به سیاستگذاری دولتی وارد میشود. دولتها به این موضوع علاقهمند هستند. در ایالات متحده هزینههای زیادی در این زمینه انجام شده است و این موضوع اهمیت زیادی پیدا کرده تا سرمایهها در بخش هایی که سودمندی کمتری وجود دارد صرف نشود.
وی اظهار کرد: در زمان ارزیابی تاثیر پژوهش، خروجیهای پژوهش اهمیت پیدا میکند و باید دستهبندی شوند. سه دسته برونداد قابل تشخیص است: دسته اول بروندادها مثل مقالات و کتابها هستند. دسته دوم برآیندها یا outcome و دسته سوم تاثیر آنها است. باید توجه داشت که سنجش همه اینها یکسان نیست.
اسدی با ذکر مثالی به تشریح این سه دسته برونداد پرداخت و گفت: در ۴،۵ سال اخیر موضوع همهگیری کرونا مطرح شد و در این زمینه مطالعات و پژوهشهایی انجام شد. پژوهشها در حوزه پزشکی به تولید واکسن، داروهای مختلف، تهیه فلوچارتها و گایدلاینها منجر شد که اینها میتوانند دستاوردهای این حوزه پژوهش باشند. سنجش این دستاوردها کاری است که نیاز است گروه دیگری به بررسی آن بپردازند که این لایه دوم تاثیر پژوهش را تشکیل میدهد. لایه سوم نیز اثراتی است که تا سالها بعد ممکن است ایجاد شود. این اثرات به مرور و بهتدریج انجام میشوند و دشواری کار سنجش تاثیر پژوهش در این بخش است.
وی گفت: یکی از مشکلات هزینهبر بودن این مطالعات است و برای انجام آن منابع مالی زیادی مورد نیاز است. اگر بخواهیم تحلیل جامعی بر تاثیر پژوهشی داشته باشیم باید صدها میلیون تومان صرف کنیم. این کار ارزش دارد و نمیتوان گفت چون سخت و زمانبر و هزینهبر است، انجام نمیدهیم.
ضرورت راهاندازی نظام سنجش تاثیر پژوهش در ایران
عضو هیئتعلمی دانشگاه شاهد در خصوص ضرورت راهاندازی نظام سنجش تاثیر پژوهش ملی در کشور گفت: در کشورهای مختلف نظامهای سنجش تاثیر ملی ایجاد شده است. باید واقعنگر بود و در ایران نیز باید نظامی برای سنجش تاثیر پژوهش طراحی کرد. امید است که پژوهشهایی که در این زمینه انجام میشود به یک نظام ملی منجر شود. سامانه طراحی شده برای سنجش تاثیر پژوهش میتواند پایهای برای این موضوع باشد ولی باید توجه داشت که با یک پژوهشگر و یک گروه پژوهشی، نمیتوان این نظام را راهاندازی کرد. بلکه بخشهای مختلف مثل وزارت علوم، معاونت علمی و سایر بخشهای دخیل باید در این زمینه همکاری کنند.
اسدی نقدی در مورد توجه به موضوعات و محورهای مختلف در سنجش تاثیر پژوهش مطرح کرد و گفت: برای مثال در یک پژوهش در حوزه پزشکی که در بیمارستان انجام شده، تاثیر در بعد بهداشت و سلامت بیشتر از تاثیر در بعد فرهنگی است. بنابراین باید در حوزههای موضوعی مختلف تاثیر پژوهش در ابعاد مختلف جداگانه مورد بررسی قرار گیرد.
وی نقد دیگری نیز در مورد روششناسی مطالعه مطرح کرد و اظهار کرد: روششناسی این مطالعه از نظر پژوهشی مناسب بوده ولی افرادی که با آنها مصاحبه انجام شده، محدود بودند. همچنین بهتر بود در این مطالعه علاوه بر مصاحبه، از شواهد علمسنجی و روشهای تکمیلی برای تایید بیشتر معیارها و سنجهها استفاده میشد.
گاهی انجام پژوهش، تمرین تحقیقاتی و پژوهش است؛ نه حل مشکلات کشور
دکتر فریبرز درودی؛ استادیار گروه پژوهشی علمسنجی و تحلیل اطلاعات ایرانداک در این جلسه به نقد موضوع حل مشکلات کشور توسط فعالیتهای پژوهشی اشاره کرد و گفت: اخیراً در کشور عنوان میشود که فعالیتهای پژوهشی تا چه اندازه توانستهاند مشکلات را حل کنند. شاید این این گفته تا حدی درست باشد ولی نکاتی وجود دارد که مورد توجه قرار نمیگیرد؛ نوشتن مقالات شاید گاهی حل مشکل نبوده بلکه اشتراکگذاری نتایج بوده است.
وی تاکید کرد: قرار نیست همه پژوهشها مشکلات را حل کند و ناظر به حل یک مشکل اساسی در کشور باشد. در بسیاری مواقع انجام پژوهش، تمرین تحقیقاتی و پژوهش است نه حل مشکلات کشور. این نکته قابل توجه است که در کشورهای توسعهیافته نیز همه پژوهشها تاثیر زیادی در حل مشکلات جامعه ندارند.
درودی به نقش مسائل فرهنگی و اجتماعی در اثرگذاری پژوهشها اشاره کرد و گفت:بخش عمده و اساسی این موضوع مربوط به تحصیلات ابتدایی در آموزش و پرورش است. ویژگیهای رفتاری و خلقوخو در مراحل ابتدایی رشد افراد شکل میگیرد. بخشی از این سیاستگذاری در این مورد فراتر از وزارت علوم و مربوط به آموزش و پرورش است.
دکتر رضا رجبعلیبگلو؛ عضو هیئت علمی ایرانداک و مدیر جلسه در جمعبندی گفت: رهاندازی سامانه سنجش تاثیر پژوهش یک آغاز است و کنشگران مختلف این موضوع باید سهم خود را در این زمینه انجام دهند.
وی خاطر نشان کرد: این تصور که این سامانه انقلابی در این حوزه باشد، انتظاری دور از ذهن است؛ بلکه این شروعی است که باید ادامهدار باشد.
کد خبر 6100681