واکنش روانچی به روی کار آمدن بایدن؛ واقع بین باشیم | برجام محصول دولت آقای روحانی نیست | بازگشت آمریکا به برجام نباید مشروط باشد
تاریخ انتشار: ۳۰ دی ۱۳۹۹ | کد خبر: ۳۰۷۳۰۸۲۵
به گزارش همشهری آنلاین به نقل از ایسنا، تخت روانچی، صحبت درباره آینده مذاکرات با آمریکا در چارچوب برجام را هم امری "مضر" و غیرمنطقی می‌داند و می گوید چه منفعتی دارد هنوز نمی‌دانیم بازگشت آمریکا به برجام اتفاق می افتد یا نه و این بازگشت چه کیفیتی دارد درباره دستورکار کمیسیون مشترک برجام یا زمان برگزاری آن صحبت کنیم.
بیشتر بخوانید:
اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!
برجام را مقوله‌ای متعلق به کشور و بر اساس تصمیم و منویات مجلس شورای اسلامی، شورای عالی امنیت ملی و دستورات مقام معظم رهبری می‌داند و معتقد است، الان در یکی از شرایط حساس برجام هستیم و صحبت از این که دولت بعدی آمریکا با این توافق چه می‌کند و چه سیاستی اتحاذ می‌شود خیلی زود و پیش‌بینی درباره آن سخت است.
قضاوت زودهنگام نداشتن درباره بایدن و سیاستش در مورد ایران و برجام و نیز رفع تحریم‌ها طبق برجام، نه یک کلمه کم نه یک کلمه بیش، دو موضوعی هستند که بارها بر آن تاکید می کند. در عین حال که سعی دارد امید واهی به مردم درباره آینده ندهد، همزمان تلاش می کند سخنی نگوید که موجب ناامیدی آنها شود؛ دو گانه‌ای که این روزها به سختی می‌توان در مرز آن حرکت کرد.
مجید تخت‌روانچی در پاسخ به این پرسش که مردم امروز تحت فشارهای اقتصادی، انتخابات آمریکا و روی کار آمدن جو بایدن و اینکه گفته است به برجام بازخواهد گشت، امید فراوان دارند که بازگشت آمریکا موجب تسهیل و بازگشایی تعاملات گسترده ایران با دنیا شود، تا چه اندازه این امید و چشم‌انداز واقعی و قابل تحقق است؟ گفت: ما وقتی درباره اقتصاد می‌خواهیم صحبت کنیم در دو بعد داخلی و خارجی قابل ملاحظه و بررسی است. اگر زیرساخت خوب در اقتصاد داشته باشیم از فرصت ها به شکلی مناسب و اگر زیرساخت ها خوب نباشد به همان میزان بر اقتصاد تاثیر منفی می گذارد.
با وجود زیرساخت‌های نامناسب اقتصادی شاید بهره ای که باید از گشایش تحریم‌ها ببریم محقق نشودوی گفت: اگر اقتصاد ما بر اساس ظرفیت ها در کشور و توانایی هایی که در ابعاد مختلف وجود دارد بتواند خوب عمل کند، از عنصر تجارت خارجی برای تقویت اقتصاد هم می توانیم استفاده کنیم. در عین حال که نسبت به برداشته شدن تحریم ها به عنوان یک حق و از سویی به عنوان یک موضع اصولی تاکید داریم. بنابراین رفع تحریم ها مهم است، اما با وجود زیرساخت‌های نامناسب اقتصادی شاید آن بهره ای که باید از گشایش تحریم ها ببریم محقق نشود. از این رو باید همزمان به رفع مشکلات اقتصادی هم فکر کنیم.
باید دید بازگشت بایدن به برجام کی و چگونه خواهد بودتخت روانچی درباره خوشبینی نسبت به جو بایدن اظهار کرد: باید واقع‌بین باشیم و ببینیم وقتی بایدن به کاخ سفید می آید آیا به حرف هایی که تا الان زده عمل خواهد کرد یا خیر. بعضی از روسای جمهور آمریکا را دیده ایم که در دوره انتخابات یک چیز می گویند اما وقتی به کاخ سفید می آیند یه جور دیگر عمل می کنند. باید دید بازگشت بایدن به برجام کی و چگونه خواهد بود.
این دیپلمات کشورمان خاطرنشان کرد: موضع ما مشخص است؛ این که باید به طور کامل تحریم ها را بردارند، اگر این اتفاق بیفتد ما هم به تعهدات‌مان بازمی گردیم. ما عجله ای در این کار نباید داشته باشیم. ممکن است دولت جدید آمریکا به هر دلیلی در تاریخ ۲۰ ژانویه و بعد از آن موضعی درباره برجام اتخاد نکند، این مشکل آنهاست. ما نباید تمام مسایل اقتصادی داخلی مان را به این مساله موکول کنیم که بایدن چه می کند. تجارت خارجی و داخلی به هم مرتبط هستند اما اینکه بخواهیم صبر کنیم ببینیم او چه تصمیمی می‌گیرد درست نیست. اگر تصمیمش مطابق با آنچه ما اعلام کردیم، بود که بدون پیش شرط و بلافاصله به تعهداتش در برجام باز گردد، مشکلی نیست؛ اگر نه قصد بازی داشته باشند آن وقت ما هم بر همان اساس تصمیم می‌گیریم.
نماینده دائم ایران در سازمان ملل در پاسخ به این پرسش که فرض کنیم بایدن بعد از تحلیف به سرعت بخواهد به برجام بازگردد در خوشبینانه ترین حالت حداقل دو ماه حداقل زمان نیاز است که در عمل نتیجه این بازگشت به لحاظ اقتصادی و سیاسی خود را نشان دهد، اما الان در جامعه این گونه به نظر می رسد جامعه انتظار دارد در ۲۰ ژانویه تحولی اساسی و بزرگ را شاهد باشند. به مردم بگویید باید در ۲۰ ژانویه و روزهای بعد از آن دقیقا منتظر چه چیز باشند؟ اظهار کرد: پیام ها به مردم در سطح عالی نظام، هم مقام معظم رهبری و هم رییس جمهور و دکتر ظریف داده شده است. اینکه ما چشم داشته باشیم که در روز ۲۰ ژانویه چه اتفاقی می‌افتد درست نیست. باید کار خودمان را انجام دهیم و منتظر اقدام آنها باشیم. در مجموع معتقدم باید روی کار خودمان تمرکز داشته باشیم.
برای رفع تحریم‌ها یک کلمه کمتر یا بیشتر از اجرای برجام نمیخواهیمتخت روانچی درباره درخواست ایران برای رفع تحریم ها گفت: در برجام مشخص است که چه تحریم هایی باید رفع شود. ما عین همان را می‌خواهیم اجرا شود. ما یک کلمه کمتر یا بیشتر نمی‌خواهیم، تنها در این صورت است که رضایت ما جلب می شود. نه اجازه می دهیم برجام مورد مذاکره مجدد قرار گیرد نه اینکه چیزی به آن اضافه شود.
تا زمانی که دولت جدید آمریکا به تعهداتش برنگردد فعالیت‌های هسته‌ای در حال انجام را ادامه می دهیم
این دیپلمات کشورمان در پاسخ به این پرسش که در هر حال در پنج سال گذشته تغییرات سیاسی، منطقه ای و بین المللی زیادی اتفاق افتاده است، جدای از این که در موارد برجامی و تعهدات طرف‌ها هم تغییراتی اتفاق افتاده است، حتی مسئولان ایرانی اعلام کردند که حتما درباره بخش هایی از برجام از جمله مکانیسم ماشه تمایل دارند تغییراتی انجام شود، اینکه می گوییم مذاکره نمی‌کنیم را کمی توضیح دهید یعنی چه؟ تاکید کرد: ما تا زمانی که دولت جدید آمریکا به تعهداتش برنگردد کارهایی که در حوزه فعالیت های هسته ای در حال انجام آنها هستیم را ادامه می دهیم.
وی ادامه داد: اول باید آنها تحریم ها را لغو کنند و برگردند به تعهداتشان و ما هم برگردیم به تعهدات مان، آن وقت در جلسات کمیسیون مشترک برجام درباره مسایل و اجرای برجام صحبت می کنیم. اما قویا معتقدم الان وقتش نیست که در این باره صحبت کنیم. توپ الان در زمین آنهاست. فراموش نکنیم که آمریکا بود که از برجام بیرون رفت و تعهداتش را زیر پاگذاشت و دیگران را به اجرا نکردن تعهداتشان وادار کرد.
وقتی همه اعضای برجام به تعهداتشان برگشتند درباره آینده صحبت میکنیماین دیپلمات کشورمان گفت: در قطعنامه ۲۲۳۱ کشورهای دیگر هم موظف هستند روابط تجاری و سیاسی خود را با ایران تسهیل کنند. وقتی آمریکا خودش تعهداتش را انجام نمی دهد و جلوی کشورهای دیگر را هم می گیرد، نقض فاحش برجام و قطعنامه است و در این شرایط آمریکا در موقعیتی نیست که بگوید تکلیف من را روشن کن که در آینده چه کار خواهیم کرد، تا من (آمریکا) به برجام برگردم. حرف ما این است که شما از اول بی خود از برجام بیرون رفتی و الان زمان این نیست که درباره اینکه در آینده چه بحث‌هایی را در چارچوب برجام و کمیسیون مشترک صحبت می کنیم، صحبت کنیم. وقتی همه به تعهداتشان برگشتند درباره آینده صحبت می‌کنیم.
برگشت آمریکا به تعهدات برجامی‌اش زمان زیادی نیاز نداردتخت روانچی گفت: نمی دانم چه زمان به جلسات کمیسیون مشترک می‌رسیم، اگر تصمیم سیاسی برای بازگشت به تعهداتشان بگیرند زمان زیادی نمی‌برد. بایدن باید تصمیم بگیرد که می خواهد از تحریم به عنوان یک اهرم استفاده کند یا خیر. از نظر ما اگر بخواهد از اهرم تحریم ها همچنان استفاده کند، ادامه همان سیاست فشار حداکثری ترامپ است. به نظر ما برگشت به تعهدات زمان زیادی نیاز ندارد. شاید کارهایی بروکراتیک بخواهد اما این هم زمان طولانی نیاز ندارد. اگر تصمیم سیاسی گرفته نشود و قصد بازی داشته باشند و بخواهند شرایط را کش دهند و بخشی از تحریم را کنار بگذارند و بخشی دیگر را نه، و همان مواضع ترامپ در دولت بایدن با زرق و برق اجرا شود چه فرقی با قبل خواهد کرد!
وی ادامه داد: به محض اینکه بایدن تصمیم سیاسی خود را گرفت و در اجرا هم صداقت داشت و ما این صداقت را دیدیم و کارها خوب پیش رفت می تواند کارهای آنها و ما به سرعت شروع شود.
نماینده دائم ایران در سازمان ملل درباره تحریم‌های جدیدی که آمریکا علاوه بر تحریم‌های هسته‌ای بعد از خروج از برجام به نام‌های دیگر علیه کشورمان اعمال کرد اما در عمل کمابیش همان تحریم‌های هسته‌ای هستند، اظهار کرد: از نظر ما همه اینها نقض برجام است. در متن برجام است که نمی توانید تحریم‌های جدیدی وضع کنید که در اصل همان تحریم های قبلی تحت عنوان دیگری است. دیگر اینکه اینها تقلب کردند و آمدند فلان ارگان ما که تحت هسته ای تحریم بوده است در قالب تحریم تروریستی آوردند اما اینها نباید این طور بماند. روشن است در برجام که چه تحریم‌هایی باید برداشته شود اگر بخواهند با این مساله بازی کنند مشخص است که علاقه مند به رفع مساله نیستند.
تصمیم برای بازگشت به برجام از سوی آمریکا نباید با اما و اگر و شرط و شروط همراه باشدوی در پاسخ به این پرسش که اگر ببینید بعد از مدتی بایدن هم سعی در بازی دادن دارد و تعهدات کامل اجرا نمی شود چه تصمیمی اتخاذ می کنید؟ گفت: باید در عمل ببینیم چه می‌شود. اما مهم است که تصمیم برای بازگشت به برجام از سوی آمریکا با اما و اگر و شرط و شروط همراه نباشد یا در اجرا شرط و شروط نگذارند. با توجه به سابقه خراب آمریکایی‌ها، آنها باید نشان دهند که صادق هستند.
تخت روانچی ادامه داد: در دولت اوباما نقض برجام را شاهد بودیم و آقای ظریف نامه نگاری را از همان ابتدا شروع کرد و این نامه ها که با نماینده سیاست خارجی در اتحادیه اروپا انجام شد ثبت شده است. آنها از همان ابتدا با بدعهدی کارشان را شروع کردند و اوج آن هم در زمان ترامپ بود که از برجام خارج شد، از این رو باید حواس‌مان باشد که ببینیم وقتی تحریم لغو می شود در عمل چه اتفاقی می افتد. وقتی کالایی را می خواهیم بفروشیم چه اتفاقی می افتد؟ آیا بیمه و نقل و انتقال و خدمات جانبی آن هم انجام می‌شود یا خیر. ما باید دقت کنیم که تمام این مراحل کاملا حساب شده و بر اساس آنچه در برجام پیش بینی شده، باشد.
وی گفت: در برجام نوشته شده که روابط تجاری ایران با دنیا باید تسهیل شود، ما همین را می خواهیم و این شاید زمان ببرد اما این به معنی آن نیست که آنها در اجرای تعهداتشان زمان زیادی دارند. آنها باید تعهداتشان را انجام دهند اینکه شرایط عمومی در دنیا به گونه‌ای باشد که تعامل با ایران زمان بر باشد بحث دیگری است. برجام به آنها زمان نداده که تعهداتشان را به تاخیر بیندازند یا زمان زیادی را برای اجرای آنها صرف کنند. ممکن است آنها بگویند که مشکلی برای تسهیل روابط ایران با دنیا نداریم اما پشت پرده به کشورها فشار بیاورند که با ایران تعامل نکنند، این یعنی بدعهدی. ما از ابتدا به طرف مقابل اعتماد نداشتیم و برجام هم بر همین اساس نوشته شده است.
وی در پاسخ به این پرسش که با وجود بی‌اعتمادی شدیدی که میان ایران و آمریکا از ابتدا بوده است و در چند سال گذشته بیشتر هم شده است اصلا امکان ادامه بحث حتی بر سر برجام می‌تواند وجود داشته باشد؟ اظهار کرد: واقعیت قضیه این است که وقتی با حکومتی سر و کار دارید که بزرگترین جنایت یعنی ترور یک فرمانده عالی نظامی ایران را انجام داده است از این رو هیچ اعتمادی به آنها نیست. حتی در دوره اوباما آنها به تعهداتشان عمل نمی کردند و در دوره ترامپ هم شمشیر را از رو بستند. معلوم است که دیگر اعتماد نداریم. حرف ما به آنها این است که تصمیم سیاسی تان را بگیرند و به میدان بیایید تا ببینیم چه می شود.
شرایط فعلی با زمان اوباما متفاوت استتخت روانچی در پاسخ به این پرسش که از نظر شما سیاست خارجی جو بایدن ادامه سیاست باراک اوباماست؟ با تاکید بر این که قضاوت در باره سیاست خارجی بایدن زود است، گفت: علائمی وجود دارد که سیاست خارجی اش چه می شود اما برای قطعی صحبت کردن درباره آن هنوز خیلی زود است. طبیعی است در مقایسه با دوره ترامپ آن بد دهنی که او حتی نسبت به هم پیمانانش داشت را احتمالا دیگر شاهد نخواهیم بود یا بیشتر روی چند جانبه گرایی تمرکز می کنند که ادامه کار دولت اوباماست، اما اینکه شبیه دولت اوباماست، باید صبر کنیم ببینیم چه می شود. بایدن وقتی معاون رییس جمهور بود در مقایسه با اوباما تجربه سیاست خارجی بیشتری داشت و وزن قابل توجهی هم داشت، اگر چه در ادامه، اوباما سیاست خارجی را دست گرفت. تیم فعلی بایدن و افراد تیم سیاست خارجی و امنیت ملی اش، افراد موثر از دوره اوباما هستند اما شرایط فعلی متفاوت از آن زمان است. از این رو نمی‌توان گفت همان سیاست خارجی را ادامه می دهد.
اینکه بگوییم در برجام سر ایران کلاه رفته، بی انصافی استاین دیپلمات کشورمان که عضو تیم مذاکره کننده هسته ای نیز بوده است در پاسخ به این که برخی معتقدند برجام طوری نوشته شده که امریکا می تواند هر طور می خواهد آن را مصادره کند، با این تحلیل موافقید؟ گفت: خیر، این تحلیل و حرف را قبول ندارم. ما در مذاکره بودیم و می دانیم چه بحث هایی مطرح شده است و یک روز اگر مطالب و مذاکرات منتشر شود همه متوجه می شوند که از کجا شروع کردیم و به کجا رسیدیم. از سویی، افراد با نفوذ در آمریکا چه جمهوری خواه، چه دموکرات می گویند امتیازاتی به ایران دادید که نباید می دادید؛ نه این که لزوما حرف آنها درست باشد اما اینکه بگوییم سر ایران کلاه رفته و آنها هر طور می خواهند برداشت می کنند، بی انصافی است. اگر این طور است چرا در آمریکا به اوباما و کری بر سر برجام انتقاد می شود.
قبل از بازگشت و اجرای تعهدات از سوی آمریکا ورود به این مباحث مضر استوی در پاسخ به این پرسش که به دلیل ملاحظات سیاسی داخلی درباره آینده برجام نمی توان صحبت کرد یا نگاهی کارشناسی درباره این مساله دارید؟ اظهار کرد: اصلا بحث داخلی نیست، طرح این بحث را به لحاظ اصولی درست نمی دانم. اینکه یک مرحله جلوتر از چیزی که نمی دانیم اتفاق می افتد یا نه، وارد شویم از نگاه منافع ملی هیچ منفعتی ندارد. مبنای کار ما منافع ملی‌مان است و وارد شدن به این بحث در این شرایط به نفع ما نیست. الان آمریکا باید صداقت خود را در بازگشت و اجرای برجام نشان دهند و ما نظاره‌گر آن هستیم.
وی تاکید کرد: قبل از بازگشت و اجرای تعهدات از سوی آمریکا مضر است که وارد این مباحث شویم.
آمریکا باید بدون اتلاف وقت به تعهدات بین‌المللی‌اش برگرددنماینده ایران در سازمان ملل در پاسخ به این پرسش که برخی بر این نظرند، آمریکا احتمالا ابتدا در بخش غذا و دارو و کالاهای اساسی تحریم ها را برمی دارد آیا این اقدام از سوی ایران قابل پذیرش و کافی است؟ گفت: اینها وقتی از برجام بیرون رفتند و گفتند که غذا و دارو جزو تحریم نیست، خلاف می گفتند و این مساله ثابت هم شد. الان اگر بخواهند تسهیلاتی درباره تجارت در مسایل انسانی فراهم کنند لطفی به ما نکردند و خواسته ما هم لزوما این نیست. این چیزی است که جامعه بین المللی دنبال آن است به ویژه در زمان همه گیری کرونا که همچنان این تحریم ها و محدودیت‌ها بر سر جای خودش است. درست است تجارت کالاهای اساسی در دل برجام به عنوان بخشی از تحریم‌های بین المللی است اما خواسته ما این است که آمریکا بدون اتلاف وقت به تعهدات بین‌المللی اش برگردد اما اگر این کار را هم کرد به ما لطفی نکرده است بلکه تحت فشار بین‌المللی و طبق قوانین و مقررات بین المللی این کار را می کند.
تخت روانچی در ادامه درباره لغو تحریم ارگان هایی از جمله بانک مرکزی با بازگشت احتمالی بایدن به برجام گفت: موضوعاتی که در برجام بوده است باید لغو شود و غیر از آن هم ما قبول نداریم. بانک مرکزی اول تحت عنوان مسایل هسته ای تحریم بود اما وقتی ترامپ از برجام خارج شد، بانک مرکزی را به لیست تحریم های تروریستی هم آورد با این حال این کار از نظر ما یعنی تقلب و این مساله را که مثلا بانک مرکزی از لیست تحریم‌های هسته‌ای خارج شود اما در لیست تحریم تروریستی باقی بماند قبول نداریم.
وی درباره ترور شهید سلیمانی و حال و هوای سازمان ملل پس از این اقدام تصریح کرد: واقعا شب سختی بود. ابتدا خبر را شنیدیم و بعد هم آمریکا مسئولیت را پذیرفت که نشان دهنده اوج خباثت و رفتار خلاف مقررات حقوق بین‌الملل این کشور بود.
این دیپلمات کشورمان در پاسخ به این که چرا آمریکا علنی پذیرفت که این اقدام را انجام داده است؟ گفت: شاید برای این بود که بگویند ما قلدریم و توانایی این کار را داریم.
آمریکا اجازه پیگیری شکایت مان در رابطه با ترور سردار سلیمانی در سازمان ملل را نمیدهدتخت روانچی در ادامه درباره پیگری های حقوقی این ترور از سوی کشورمان تصریح کرد: ما به سازمان ملل شکایت کردیم اما چون آمریکا در شورای امنیت عضو است اجازه پیگیری شکایت را نمی دهد. در عین حال صحبت هایی که شفاهی به ما منتقل می شد و برخی مکتوب در دفتر یادبود می نوشتند، حاکی از نوعی انزجار از اقدام آمریکایی‌ها بود و برای جامعه جهانی این رفتار قابل قبول نبود.
وی در پاسخ به این پرسش که در بحث خروج آمریکا از معاهده مودت امکان بازگشت آمریکا به این معاهده می تواند در دولت بایدن متصور باشد؟ شاید اگر این پیمان هنوز بین ایران و آمریکا می بود در رابطه با اقدام ترامپ در ترور شهید سلیمانی می شد شکایتی را ثبت و پیگیری کرد؟ اظهار کرد: مطمئن نیستم که به لحاظ حقوقی می شود از این طریق شکایتی داشت یا خیر. اگر چه در شکایتی که در موضوع تجارت در حوزه غذا و دارو داشتیم و دادگاه به نفع ایران رای داد، مگر آمریکا به آن عمل کرد! البته ما کار خودمان را در شکایت و پیگیری حقوقی این اقدام انجام می‌دهیم.
نماینده ایران در سازمان ملل درباره انتقادهای زیادی که به ویژه در سالگرد ترور شهید سلیمانی مطرح شد مبنی بر این که اقدامات کافی و لازم به لحاظ حقوقی در سطح بین المللی از سوی دولت و وزارت امور خارجه انجام نشده است؟ گفت: کارهایی که معمول است را انجام دادیم و این کار ادامه دارد و این طور نیست که بگوییم کارمان تمام شده و اکنون یک عده بگویند کارتان را خوب انجام ندادید. ما اهرم بین المللی و تعاملات دو جانبه را برای پیگیری این مساله دنبال می کنیم و این فرایند ادامه دارد. مجموعه نظام مصمم است این موضع را پیگری کند و در ابعاد مختلف هم این مساله دنبال می شود. ادعای ما که از سوی بسیاری از کشورها حمایت می‌شود، این است که این اقدامی تروریستی بوده است و نباید آن را به حال خود رها کرد و تعجب می‌کنم در وسط کار این انتقادها می شود.
اینکه بگوییم برجام محصول دولت آقای روحانی است، درست نیستتخت روانچی در پاسخ به این پرسش که برخی معتقدند برجام محصول دولت روحانی است و با پایان بافتن دولت وی برجام هم پایان می یابد و به بایگانی سپرده می شود؟ اظهار کرد: معتقدم مقوله سیاست خارجی خطی، حزبی و انتخاباتی نیست و فراجناحی است و باید این گونه به آن نگاه شود، به ویژه در بحث مهمی مثل برجام. الان نزدیک به انتخابات هستیم و بحث‌هایی مطرح می شود و طبیعی هم است. اما اینکه بگوییم برجام محصول دولت آقای روحانی است، درست نیست. مجلس و شورای عالی امنیت ملی در این‌باره نظر داده‌اند، مقام معظم رهبری در این‌باره دستوراتی صادر کردند. الان بر اساس مصوبات مجلس کارها جلو می‌رود و بدون اینکه عجله‌ای داشته باشیم، داریم نگاه می‌کنیم که دولت جدید آمریکا چه می‌کند تا بعد از آن تصمیم بگیریم. اگر تصمیم‌گیری در این دولت یا دولت بعدی باشد، فرع بر اصل مساله است.
اگر روزی برجام هم وجود نداشت، انتهای دنیا نیستوی ادامه داد: برجام موضوعی بوده که مجموعه نظام درباره آن صحبت کرده است و الان به مرحله حساسی داریم می رسیم و بر اساس مصوبه مجلس داریم پیش می رویم. اگر روزی برجام هم وجود نداشت، انتهای دنیا نیست، ما کار خودمان را ادامه می دهیم و بر اساس منافع ملی مان تصمیم می گیریم که در آن زمان چه اقدامی انجام دهیم. نمی توانیم از حالا برای مرداد سال آینده که دولت جدید بر سر کار می آید، بگویم برجامی هست یا نه. این پیش بینی سختی است.
شاید برجامی نداشته باشیم که دولت بعدی بخواهد آن را ادامه دهداین دیپلمات کشورمان با اشاره به حساسیت جامعه نسبت به انتخابات ریاست جمهوری آمریکا و روی کار آمدن بایدن و بحث بازگشت این کشور به برجام خاطرنشان کرد: اینکه نگاه‌مان متمرکز بر این باشد که بایدن چه می کند را قبول ندارم، باید بر اساس منافع ملی‌مان در بعد سیاسی و اقتصادی و دیپلماسی مسیر را ادامه دهیم تا ببینیم چه می شود. اینکه برجام می ماند یا نه به عوامل مختلف بستگی دارد. ما دنبال برهم زدن برجام نیستیم و کارهایی هم که می‌کنیم را در چارچوب برجام داریم انجام می‌دهیم. ما صبر می‌کنیم ببنیم دولت جدید آمریکا که مدعی است به برجام برمی گردد، این کار را می کند یا نه و چگونه.
تخت روانچی گفت: سیاست این دولت که تا الان پیش رفته این است که بر اساس برجام تعهدات مان را انجام می دهیم و کاهش تعهدات هم بر اساس برجام است. اینکه این مساله تا کی ادامه دارد به عوامل مختلف بستگی دارد، الان موضع ما این است که در چارچوب برجام جلو می‌رویم تا ببینیم طرف مقابل ما چه کار می کند. صحبت درباره اینکه در تابستان آینده دولت بعدی چه سیاستی را اتخاد می کند زود است. شاید برجامی نداشته باشیم که اصلا دولت بعدی بخواهد بیاید و برجام را ادامه دهد. سیاست فعلی ما این است که برجام ادامه پیدا می کند.
کد خبر 579976 برچسب‌ها سیاست خارجیمنبع: همشهری آنلاین
کلیدواژه: سیاست خارجی پاسخ به این پرسش ایران در سازمان ملل دیپلمات کشورمان برجام محصول دولت دولت جدید آمریکا ببینیم چه می شود چارچوب برجام بازگشت آمریکا کمیسیون مشترک سوی آمریکا تخت روانچی تعهدات شان درباره آینده رفع تحریم ها صحبت می کنیم دولت جدید داشته باشیم تصمیم سیاسی سیاست خارجی هسته ای کار خودمان زمان زیادی بین المللی بانک مرکزی اگر تصمیم درست نیست منافع ملی صحبت کنیم ۲۰ ژانویه دولت بعدی بر اساس برجام هم روی کار یک کلمه نظر ما
درخواست حذف خبر:
«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.hamshahrionline.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «همشهری آنلاین» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۰۷۳۰۸۲۵ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.
خبر بعدی:
عضو مجمع تشخیص: برجام و FATF همچنان در اولویت است / نباید روابط دیپلماتیک جمهوری اسلامی ایران به یکی دو کشور خاص محدود شود
روزنامه هم میهن نوشت: در پی درگیری نظامی اخیر میان ایران و اسرائیل، پس از هدف قرار گرفتن کنسول‌گری ایران در دمشق و پاسخ نظامی ایران به این اقدام و اقدام نظامی بعدی در اصفهان که به اسرائیل منتسب شد، به نظر می‌رسد که وضعیت درگیری مستقیم نظامی بین دو کشور پایان یافته‌است.
به اعتقاد بسیاری از کارشناسان پس از فاز نظامی، اکنون نوبت به فاز دیپلماسی رسیده‌است تا جمهوری اسلامی بتواند ضمن بهره‌برداری از نمایش قدرت خود در منطقه، جلوی آسیب رسیدن به منافع کشور و افزایش فشارهای بین‌المللی را بگیرد.
سیدمحمد صدر، عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام معتقد است که در این شرایط دستگاه دیپلماسی جمهوری اسلامی ایران باید به‌شدت فعال‌تر شود و ضمن در پیش گرفتن دیپلماسی متوازن و متعادل با همه کشورهای جهان، به‌دنبال خنثی کردن تلاش‌های حامیان اسرائیل برای افزایش فشار علیه ایران باشد. این دیپلمات پیشین معتقد است که وزارت امور خارجه باید تلاش برای احیای برجام و خروج از لیست سیاه FATF را در اولویت کارهای خود قرار دهد، چراکه این دو پرونده باعث شده‌است که استمرار تحریم‌های گسترده علیه ایران باعث مشکلات عدیده اقتصادی برای کشور شود.
در ادامه متن کامل گفت‌وگوی «هم‌میهن» را با سیدمحمد صدر، عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام و معاون پیشین وزارت امور خارجه مطالعه می‌کنید.
*به نظر می‌رسد فاز نظامی رویارویی مستقیم ایران و اسرائیل به پایان رسیده‌است. فکر می‌کنید که دستگاه سیاست خارجی و دیپلماسی جمهوری اسلامی ایران در این شرایط چه مسئولیتی بر عهده دارد؟شرایط به‌گونه‌ای است که موقعیت نظامی و جایگاه ایران در منطقه تا حدی مورد توجه کشورهای منطقه و جهان قرار گرفته‌است. الان شرایطی پدید آمده‌است که باید فعالیت‌های جدی دیپلماتیک در زمینه‌های مختلف آغاز شود. حامیان اسرائیل، چه در آمریکا و اروپا و چه در نهادهایی مانند اتحادیه اروپا و گروه ۷ سعی می‌کنند که از این وقایع سوءاستفاده کنند و فشارها را بر تهران افزایش دهند.
این کشورها و نهادها به‌هیچ‌وجه نگران حمله اسرائیل به کنسول‌گری ایران در دمشق نبودند، اما حالا به‌گونه‌ای رفتار می‌کنند که انگار پاسخ مشروع ایران به این اقدام نظامی باعث نگرانی آنها شده‌است. با توجه به اینکه جو تبلیغاتی علیه ایران تشدید شده و این کشورها قصد دارند به‌دنبال تحریم ایران بروند، باید کارزار جدی دیپلماتیک در زمینه‌های مختلف، هم در منطقه و هم در اروپا و سازمان ملل داشته‌باشیم تا بتوانیم اقدام‌هایی را که کشورهای غربی قصد دارند علیه ایران انجام دهند، خنثی شود.
در عین حال دستگاه دیپلماسی جمهوری اسلامی باید تمام تلاش خود را به کار گیرد که قضایای مسکوت و معطل‌مانده از گذشته مانند برجام و FATF را نیز حل و فصل کند، چراکه تا این قضایای دیپلماتیک حل‌وفصل نشود، ما از تحریم‌ها و مشکلات اقتصادی شدید ناشی از آن رنج خواهیم برد.
*فکر می‌کنید با تحولات اخیر آیا آمریکایی‌ها حاضر خواهند بود باز هم پای میز مذاکره بنشینند و در مورد برجام صحبت کنند؟الان آمریکا در شرایط خاصی قرار دارد. در شش ماه گذشته هم مشخص شد که آمریکایی‌ها به دنبال مشارکت در جنگ یا گسترش بحران در منطقه نیستند و تا این حد مشخص شده‌است که سیاست آمریکا این است که جنگ غزه در سراسر خاورمیانه گسترش پیدا نکند، پای کشورهای دیگر به آن کشیده‌نشود و آمریکا درگیر یک منازعه جدید در منطقه نشود.
در این زمینه به نظر می‌رسد که انگیزه‌های ایران و آمریکا مشابه یکدیگر باشد و ایران هم علاقه‌ای به گسترش منازعه در منطقه ندارد. اما در مورد برجام و مسائل مرتبط با آن، شاید هنوز وقت گفت‌وگو در این مورد فرا نرسیده‌باشد. در چارچوب تعامل دیپلماتیک شاید هم لازم نباشد که در گام نخست سراغ احیای برجام برویم.
الان اولویت‌های مهمی وجود دارد. آمریکا که ۶ سال است از برجام خارج شده‌است و عضو این توافق نیست، این امکان وجود دارد که با طرف‌های باقی‌مانده در برجام برای اجرای احکام معطل‌مانده آن تعامل کرد و در این زمینه مذاکرات را با جدیت پی گرفت.
برای این مهم لازم است که کارشناسان خبره سیاست خارجی وارد کار شوند و دولت از ظرفیت‌های دیپلمات‌های باتجربه و نخبه کشور برای مذاکرات در مورد برنامه هسته‌ای ایران استفاده کند و اجازه بدهد که چه در حوزه مذاکرات هسته‌ای و چه در حوزه خارج شدن از فهرست سیاه FATF وضعیت از حالت توقف خارج شود و کارها پیش برود.
*ارزیابی شما از عملکرد ۷ ماه گذشته دستگاه دیپلماسی جمهوری اسلامی بعد از عملیات طوفان‌الاقصی و جنگ غزه چیست؟این سوال خیلی کلی است و نمی‌توان به سادگی به آن پاسخ قاطعی داد. قضایای مختلف در حوزه سیاست خارجی با هم مرتبط است. دستگاه سیاست خارجی موظف است که منافع بین‌المللی کشور را در همه حوزه‌ها با جدیت پیگیری کند. همانگونه که عرض کردم چه در حوزه برجام و FATF و چه در حوزه جلوگیری از افزایش فشار به ایران پس از پاسخ نظامی ایران به اسرائیل، دستگاه دیپلماسی باید مقتدرانه پیگیر منافع ایران باشد.
در عین حال باید در حوزه‌های دیگر مانند روابط دوجانبه مثل روابط با سوریه، روابط با روسیه و چین، دستگاه دیپلماسی ما فعالانه‌تر عمل کند. مهم‌ترین مسئله این است که باید از این محدودیت‌هایی که برای سیاست خارجی ایجاد شده‌است، خارج شویم و باید روابط خارجی خود را خیلی جدی با همه کشورها گسترش دهیم. نباید روابط دیپلماتیک جمهوری اسلامی ایران به یکی دو کشور خاص محدود شود.
اگر روابط ما مثل شرایط کنونی محدود باقی بماند، قدرت‌های دیگر از این محدودیت سوءاستفاده خواهند کرد. دستگاه دیپلماسی باید به صورت جدی در این زمینه‌ها فعال شود و تغییرات جدی به وجود بیاورد.
*بعضی از کارشناسان معتقدند که بعد از پاسخ نظامی ایران به اسرائیل ممکن است این تصور در بین کشورهای همسایه به‌خصوص کشورهای عربی حاشیه خلیج‌فارس ایجاد شود که قدرت نظامی و قدرت موشکی و پهپادی ایران را تهدیدی برای خودشان تلقی کنند. فکر می‌کنید آیا ممکن است بتوان سازوکاری ایجاد کرد که به این کشورها نشان داد ایران تهدیدی برای کشورهای همسایه و منطقه محسوب نمی‌شود؟بخشی از این تصورات ناشی از تبلیغات است. کشورهای منطقه به خوبی می‌دانند که تاریخ ایران نشان داده‌است که ایران هرگز در سده‌های اخیر تهاجمی وارد یک درگیری و بحران نشده‌است. ایران اگر مورد حمله نظامی واقع شده‌باشد از خود دفاع می‌کند، این موضوع را در قضیه عراق شاهد بودیم و اخیراً هم در مقابل تعرض نظامی اسرائیل به کنسول‌گری ایران در دمشق مشاهده کردیم. ولی ایران هرگز تهدیدی برای همسایگانش نبوده است. ایران همواره دعوت کرده‌است که سازوکار امنیتی مشترکی برای تضمین امنیت کشورهای همسایه ایجاد شود.
الان هم دستگاه دیپلماسی ایران باید فعال‌تر از گذشته تلاش کند تا به همسایگان نشان دهد که اگر ایران یک نیروی نظامی قوی دارد، اگر توان موشکی و پهپادی دارد، این ظرفیت‌ها می‌تواند در راستای تامین امنیت منطقه به کار رود. این تز کلی ایران که امنیت منطقه باید توسط کشورهای منطقه تامین شود، می‌شود با دیپلماسی فعال و تعامل با کشورهای همسایه و دولت‌های جنوب خلیج‌فارس، آنها را به این نتیجه برسانیم که باید سازوکار امنیت جمعی در منطقه ایجاد شود و آنها را قانع کنیم که نیازی به حضور نیروهای خارج از منطقه نیست و کشورها خودشان می‌توانند امنیت منطقه را تامین کنند.
*در منطقه غرب آسیا ایران و اسرائیل چهار دهه است که با هم خصومت دارند. این منازعه برای نخستین بار در طول هفته‌های گذشته ماهیت مستقیم و رودررو پیدا کرد. فکر می‌کنید آیا امکان تکرار این منازعه مستقیم و تبدیل شدن آن به یک جنگ تمام‌عیار وجود داشته‌باشد؟آینده منازعه ایران و اسرائیل بستگی به عملکرد طرف مقابل دارد. ایران در سال‌های اخیر و به‌ویژه پس از آغاز جنگ غزه نشان داده‌بود که صبر استراتژیک در پیش گرفته‌است. اسرائیل به شیوه‌ای عمل کرد که ایران استراتژی‌اش را کنار گذاشت و وادار کرد وارد حالت تهاجمی شود. اگر اسرائیل اشتباه قبلی خود را تکرار کند، طبیعی است که مورد حمله ایران واقع خواهد شد. به اعتقاد من آینده این رویارویی کاملاً به عملکرد طرف مقابل بستگی دارد.
*عملیات وعده صادق تا چه اندازه باعث شد که اسرائیلی‌ها نسبت به عملکردشان در آینده محتاط‌تر شوند؟بسیار مؤثر بود. اسرائیلی‌ها باور نمی‌کردند که ایران دست به اقدامی چنین گسترده در واکنش به اقدامات آنها بزند. اسرائیل بعد از جنگ ۱۹۷۳ پوشش امنیتی قدرتمندی برای خودش ایجاد کرده‌بود و هم متحدانش چه در غرب از طرف آمریکا و اروپا و چه در شرق از طریق شوروی و بعد از آن روسیه، کمک‌های گسترده نظامی و دفاعی در اختیار اسرائیل قرار می‌دادند.
قدرت‌های جهانی پذیرفته‌بودند که موجودیت اسرائیل و امنیت اسرائیل از اولویت‌های اصلی خودشان است. این موضوع در آمریکا به یک سیاست دوحزبی و اجماعی تبدیل شده‌بود و کار تا جایی پیش رفت که از اسرائیل با عنوان ایالت پنجاه‌ویکم آمریکا یاد می‌شد. در نیم قرن گذشته به جز یک مورد پرتاب موشک‌های عراق به سمت اسرائیل، هیچ حمله‌ای به اسرائیل نشده‌بود و اسرائیل تصور می‌کرد که سازوکار بازدارندگی‌اش صددرصد موفق بوده‌است.
برای کل قدرت‌های جهانی، به‌ویژه آمریکا جا افتاده‌بود که اسرائیل باید از لحاظ نظامی و به‌خصوص از نظر توانمندی نیروی هوایی از همه کشورهای منطقه قوی‌تر باشد. پاسخ نظامی ایران نشان داد که این حجم از تلاش‌ها بی‌فایده بوده و اسرائیل ضربه‌پذیر است و اگر مرتکب اشتباهی شود، ضربات دیگری هم خواهد خورد.
*مشارکت ائتلاف آمریکا، بریتانیا و فرانسه با حمایت برخی کشورهای عربی در رهگیری و انهدام موشک‌ها و پهپادهای ایرانی باعث شد که برخی تحلیل‌گران این موضوع را مطرح کرده‌اند که اسرائیل و آمریکا یک گام به ایجاد یک ائتلاف منطقه‌ای با مشارکت اسرائیل و کشورهای عربی برای مقابله با ایران نزدیک‌تر شده‌اند. نظر شما در مورد این مسئله چیست؟منازعه‌ای که بین ایران و اسرائیل پیش آمد، در واقع فقط بین ایران و اسرائیل نبود، بلکه بین ایران و ناتو بود. تمام ظرفیت‌های کشورهای عضو ناتو به کمک اسرائیل آمد و به همین دلیل هم بود که موفق شدند برخی از پهپادها و موشک‌های ایران را منهدم کنند. صرفاً خود اسرائیل در عملیات ایران مدافع نبود، بلکه ظرفیت بزرگی از کشورهای عضو ناتو در این دفاع مشارکت کردند. همین موضوع نشان‌دهنده توان و قدرت موشکی و پهپادی ایران بود، چراکه برای بی‌اثر کردن این عملیات کل ظرفیت کشورهای متحد اسرائیل در ناتو با همه امکانات وارد صحنه شدند.
بعضی از کشورهای عربی مثل اردن از اسرائیل دفاع کردند و برخی کشورهای عربی هم آسمان خودشان را در اختیار آمریکا و انگلیس و فرانسه قرار دادند و سعی کردند که در این حمله اسرائیل ضربات کمتری بخورد. اسم این ائتلاف را هر چیزی بگذاریم، چه به آن بگوییم ناتوی خاورمیانه یا ناتوی عربی یا هر چیز دیگر، در این شرایط شاهد بروز عملی آن بودیم.
ولی اینکه در آینده قرار باشد چنین تشکیلاتی واقعاً شکل بگیرد، به شرایط آینده منطقه بستگی دارد و از الان نمی‌توان پیش‌بینی کرد؛ به‌خصوص اینکه کشورهای منطقه هم می‌دانند که اگر بخواهند وارد فاز یک ائتلاف شوند، آنگاه باید امنیت و آینده خود را دربست در اختیار آمریکا و اسرائیل قرار دهند و خودشان را با آنها هم‌سرنوشت کنند. همانگونه که در سال‌های گذشته مشاهده کرده‌ایم، همه سیاست‌های آمریکا و اسرائیل همیشه برای همه کشورهای عربی قابل پذیرش نیستند.
*بعد از آغاز جنگ غزه گفته می‌شد که عربستان از فرآیند عادی‌سازی روابط با اسرائیل دور شده‌است. با توجه به تحولاتی که در ۶ ماه گذشته رخ داده‌است، تصور می‌کنید ریاض تا چه اندازه امکان دارد به فرآیند عادی‌سازی با اسرائیل بازگردد؟تجدید رابطه ایران با عربستان نشان‌دهنده تغییراتی در سیاست خارجی ریاض بود. از طرف دیگر برخی واکنش‌هایی که حکومت عربستان سعودی نسبت به عملکرد آمریکا نشان داد، مشخص کرد که سران این کشور دیگر مانند گذشته به صورت صددرصد پیرو آمریکا نیستند. در عربستان تصور غلطی ایجاد شده‌بود که اگر این کشور دنبال توسعه اقتصادی و فناوری است، باید با اسرائیل که یک قدرت اثرگذار در آمریکا و کشورهای غربی محسوب می‌شود، رابطه‌ای دوستانه برقرار کند. اما فکر می‌کنم ریاض اکنون به این نتیجه رسیده‌است که تحلیلی که در گذشته داشتند، درست نبوده و می‌توانند بدون رابطه با اسرائیل توسعه اقتصادی داشته‌باشند و می‌توانند مطمئن باشند که کشورهای منطقه ظرفیت کافی برای تامین امنیت منطقه دارند.
نکته بسیار مهم این است که افکار عمومی کشورهای عربی به صورت جدی با توسعه روابط با اسرائیل مخالف هستند. مردم عرب و مردم مسلمان با اسرائیل مخالف هستند و حاضر به پذیرش این رژیم نیستند. این دولت‌های عربی هستند که به سمت عادی‌سازی روابط با اسرائیل حرکت می‌کنند. با توجه به وقایعی که در شش ماه گذشته رخ داد و جنایاتی که اسرائیل در غزه مرتکب شد، قتل‌عام بیش از ۳۴ هزار نفر که اکثریت آنها کودکان و زنان هستند، گورهای دست‌جمعی که در بیمارستان‌ها کشف می‌شوند، بمباران مدارس، بیمارستان‌ها و خانه‌های شخصی و قحطی گسترده در غزه؛ همه‌ی اینها باعث شده‌است که زمینه عادی‌سازی روابط با اسرائیل در کشورهای عربی، دست‌کم در افکار عمومی کاملاً از بین برود.
اگر دولت‌های عربی دست‌کم تا زمانی که جنگ غزه در خاطره ملت‌ها زنده است بخواهند اقدامی در راستای عادی‌سازی روابط و دوستی با اسرائیل انجام دهند، درون کشورهایشان با افکار عمومی دچار مشکل خواهند شد. احتمال اینکه فرآیند عادی‌سازی روابط با اسرائیل ادامه پیدا کند، بسیار کمتر از گذشته شده‌است.
*بعد از پاسخ ایران به اسرائیل، رئیس‌جمهور آمریکا گفت که می‌خواهد جبهه متحدی را برای فشار و تحریم علیه ایران ایجاد کند. در نشست سران گروه ۷ و وزرای خارجه اتحادیه اروپا هم شاهد بودیم که دولت‌های غربی تصمیم خود را برای توسعه دایره تحریم‌ها علیه ایران اعلام کردند. چه کاری از دستگاه دیپلماسی جمهوری اسلامی برای جلوگیری از توسعه و افزایش تحریم‌ها بر می‌آید؟من باید یک نکته را تذکر بدهم. تمام شعارهای انسان‌دوستانه و بشردوستانه‌ای که غربی‌ها مطرح می‌کنند و آن را ناشی از ایدئولوژی لیبرالیسم می‌دانند، شعارهایی مثل آزادی، دموکراسی، حقوق‌بشر، رعایت حقوق زنان و کودکان، عدم استفاده از خشونت، حل اختلاف‌های بین‌المللی بر مبنای دیپلماسی، نظم جهانی مبتنی بر قانون و امثال اینها، همه این شعارها وقتی نوبت به اسرائیل می‌رسد، از یاد برده می‌شود.
جنایتی نمانده است که اسرائیل انجام نداده‌باشد و کشورهای غربی به‌‌رغم همه شعارهایشان به آن بی‌توجهی نکرده‌باشند. اسرائیل کل منطقه غزه را شش ماه است که مستمراً هوایی و زمینی بمباران می‌کند و نسل‌کشی گسترده‌ای را آغاز کرده‌است. در این شرایط کشورهای غربی همچنان از اسرائیل حمایت می‌کنند. یعنی تمام ادعاهایی که در مورد حقوق بشر و دموکراسی مطرح می‌کنند، دروغ است.
من فکر می‌کنم بیش از اینکه اسرائیل در این جنگ شکست خورده باشد، فرهنگ و ایدئولوژی غرب شکست خورده است و نشان داده تمام حرف‌هایی که می‌زنند، دروغ است و واقعیت ندارد. یکی از نتایج مهم جنگ غزه و بحرانی که بین ایران و اسرائیل پدید آمد، شکست ادعاهای بشردوستانه غرب بود. وقتی اسرائیل مرکز دیپلماتیک ایران را هدف قرار داد، هیچ واکنشی نشان ندادند، اما وقتی ایران به جنایت اسرائیل عکس‌العمل نشان داد، شروع می‌کنند به محکوم کردن و افزایش فشار و تحریم.
اینها استانداردهای دوگانه‌ای است که در قبال کشورها دارند. در قبال این نوع عملکرد، ایران باید تمام تلاش‌اش را به کار بگیرد تا این رویه را متوقف کند و اجازه ندهد که میان کشورهایی که قصد دارند در همراهی با اسرائیل، ایران را تحت فشار قرار دهند، اجماع ایجاد شود. ایران باید به صورت جدی وارد فعالیت شود و با کشورهای منطقه و جهان وارد مذاکره شود. احیای برجام قطعاً یکی از بهترین راه‌های مقابله با افزایش فشار بین‌المللی است. ایران باید از منحصر کردن سیاست خارجی به چین و روسیه دست بکشد و بعد فعالیت سیاست خارجی‌اش را گسترش دهد.
کانال عصر ایران در تلگرام بیشتر بخوانید: کیهان علیه برجام و FATF / این همه موفقیت را نمی بینید یا نمی خواهید ببینید؟! قوانين و محدوديت‌هاي" FATF " كاغذ پاره نيست
بازدید رییسی از کارخانه ایران خودرو دیزل