Web Analytics Made Easy - Statcounter

در این نوشتار سعی شده به اسرار و رازهای تولد بانوی دو عالم، حضرت فاطمه زهرا (س) ، از دریچة روایات معـصومان (ع) نگاه شـود.این مقاله مشتمـل بر دو بـخش می‌باشد. بخـش اول: اسرار قبل از تولد تا زمان تولد (شامل 7 نکته) و بخش دوم: اسرار، کیفیت و نکات مربوط به حین تولد (شامل 9 نکته)

به گزارش خبرگزاری برنا؛ در این نوشتار سعی شده به اسرار و رازهای تولد بانوی دو عالم، حضرت فاطمه زهرا (س) ، از دریچة روایات معـصومان (ع) نگاه شـود.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

این مقاله مشتمـل بر دو بـخش می‌باشد.

بخـش اول: اسرار قبل از تولد تا زمان تولد (شامل 7 نکته)

و بخش دوم: اسرار، کیفیت و نکات مربوط به حین تولد (شامل 9 نکته).

بنا بر اهمیت و نقش «درخت طوبی» در زمان تولد و ازدواج حضرت فاطمه (س) ، توضیح مختصری در مورد این درخت و ارتباط آن با صدّیقه طاهره در پایان بخش اول آورده شده است.

مقدمه

فاطمه زهرا (س)  همچون لیلةالقدر، حضوری مستمر، کارآمد و تأثیرگذار در همة عرصه‌های هستی دارد و ظرف وجودش ظرف تحقق اراده و مشیت الهی و افاضه فیض ربوبی است. او اگرچه به مثابه «قدر»، قدرش ناشناخته مانده است و باید تأویل حقیقت و کنه وجودش را در قیامت مشاهده کرد، اما به مقدار ممکن و میسور، باید به سراغ این انسان کامل، مکمّل و هادی و اسوه ابدی رفت و به او قرب وجودی یافت. فاطمه (س)  خود قرآن مجسّم و وحی معین و از مفسّران و تأویل‌شناسان و راسخان در علم است که مصداق «اولواالعلم»، «اولواالالباب»، «اوتواالعلم»، «اولواالایدی و الابصار»، «اهل تفکر و تذکّر»، برهان و عرفان یا عقل و عشق است.

اشرف انبیا، پیامبر خاتم (ص)، در هنگام وداعش با سرای خاکی و فانی، نسخه‌ای جاودانه، یعنی قرآن و اهل‌بیت خویش را، برای تمام دردهای انسانیّت، به جای نهاد و با تمام وجود فرمود: «انّی تارکٌ فیکُم الثّقلین» تا هرگونه شک و تردید را از اذهان بشریت پاک کند و به ما بگوید که هر نوع تمسّکی به غیر این دو مصداق، پناه‌بردن به «اَوهَنُ البیوت» (عنکبوت:41) است و نتیجه‌ای جز سقوط در «جُرُفٍ هارٍ» (پرتگاهی سست و نرم) (توبه:109) در پی نخواهد داشت.

عصارة بهشت با توجه به اصطلاح معروفِ «اهلُ‌البیت اَدری بِما فی البَیتِ»، برای پی‌بردن به راز و رمزهای این خاندان، راهی جز پناه بردن به کلام خود ایشان نیست و بقیّه سخنان و جملات، یار شدن با ظنّ خویش است، و ره بردن به راز لیلة قدر و سِرّ مستودع، تقوای بیرونی می‌طلبد و امداد الهی و برای پای چوبین تقوای ما، کاری است بس سخت و طاقت‌فرسا.

قلم‌زدن در مورد «اَمَة الله» (کنیز خداوند/ بندة ویژه) (ابن شاذان قمی، 1407ق، ص87)، اذن الهی می‌طلبد و جرئتی اسداللهی، و خلق را یارای ادراک مقام علمی و عملی فاطمه زهرا (س)  نیست و معرفت به کنه شخصیت فاطمه (س)  میسور احدی نیست؛ که آن انسان کامل را باید انسان کامل بشناسد و بشناساند. از این‌رو، برای پی‌بردن به اسرار عصاره هستی، از کلام رسول‌الله (ص) و اهل‌بیت آن حضرت کمک می‌گیریم.

در بررسی ابعاد شخصیت «حضرت فاطمه، ولیدة الاسلام» (مجلسی، 1404ق، ج43، ص107)، موضوع تولد ایشان یکی از جنبه‌های رازگونه و پیچیده‌ای است که دارای برنامه‌ریزی طولانی بوده است.همان‌گونه که زندگی کوتاه دنیوی آن بانو هنوز سرشار از ناگفته‌های زیاد است و نامعلوم بودن مدفن شریف او سال‌هاست دل عاشقان را داغدار ساخته، و قدرش همچون قبرش ناشناخته مانده، تولد او نیز سِرِّ غامض و سر به مُهری است که فقط نکاتی از آن از طریق سخنان فرزندان بزرگوارش به ما رسیده و برای شنیدن همین نکات هم، ظرف ذهن ما، بسی کوچک و کم‌حجم است.

در این مقاله بر آنیم که اندکی به فضای پُر از عطر یاس تولد شفیعه روز جزا، انسیه حوراء، قدمی بگذاریم، به آنها نگاهی بیندازیم، چشم‌هایمان را بر هم نهیم و بار دیگر از اعماق وجود فریاد بزنیم: اللهم صَلِّ علی فاطمةَ و أبیها و بَعلِها و بَنیها و السِّر المُستودعِ فیها.در مسیر رشد انسان، عوامل مهمی اثرگذارند. مجموع این عوامل باعث می‌شوند فردی در مسیر تکامل قرار گیرد. هرچه این عوامل، از مایه‌های قوی‌تری برخوردار باشند، فرد در ابعاد مادی و معنوی تکامل بیشتری می‌یابد. عوامل وراثتی پدر و مادر، شرایط انعقاد نطفه و تولّد، خانواده و تربیت فرد و سرانجام ازدواج، از مهم‌ترین اینهاست.

در بررسی شخصیت افراد برتر، تحلیل عوامل مزبور موجب می‌گردد به جوانب درونی آنها راهی پیدا کنیم. با درنظرگرفتن این نکته، هر چه این افراد در سطح بالاتری قرار گرفته باشند، این عوامل با اهمیت‌تر و پیچیده‌تر می‌گردد و وقتی مسئله مربوط به «دعائم‌الدین» (شیخ صدوق، 1413ق، ج2، ص591)، بزرگان دین و پایه‌ها و ستون‌های اصلی اسلام می‌رسد ـ که مبحث عصمت برای آنها طرح می‌شود ـ موضوع حساسیت فوق‌العاده‌تری می‌یابد و نیاز به سندهای محکمی دارد.

در مسیر برنامه‌ریزی‌شدة الهی برای تولد حضرت فاطمه (س) ، دو بخش قابل بررسی است:

بخش اول: اسرار پیش از تولد تا زمان تولد؛ بخش دوم: اسرار، کیفیت و نکات مربوط به هنگام تولد.

بر اساس حکمت الهی، تولد دختری که تکمیل‌کنندة موضوع نبوت و پایه‌گذار مسئلة امامت است و به القاب «امّ ابیها» و «اُمُومَة الائمّه» (همان) مُزیَّن شده، نیازمند مقدماتی است که در صورت فراهم نشدن مُقدِّمات، کار به سرانجام نمی‌رسد و به هدف نایل نمی‌شود.دربارة اینکه خلقت نوری پنج تن آل عبا قبل از آفرینش حضرت آدم (ع) صورت گرفته، احادیث فراوانی آمده است (شیخ صدوق، 1378ق، ج1، ص306/ جزایری، 1404ق، ص39) و همچنین در موضوع خطاب خداوند به پیامبر (ص) و علی (ع) با عبارت «لولا فاطمة لَمَا خلقتُکُما» (شریف کاشانی، 1383، ص123/ نمازی، 1419ق، ج8، ص243) نیز مسئله جزئی‌تر می‌شود.

در زیارتی، که به نوعی شرح «شجرة النُبُوَّة» است این‌گونه آمده: «فَهُم شَجرةٌ، أصلُها النَّبی، فرعُها الوصی و لقاحُها النُّور الفاطمی» (عاملی کفعمی، 1405ق، ص737)؛ آنها (خاندان پیامبر) درختی هستند که پیامبر (ص) تنة آن و حضرت علی (ع) شاخه آن و نور وجود حضرت فاطمه، بارورکننده درخت نبوت است.اما در زمینة مقدمات تولد فاطمه (س)  در زمان حیات پیامبر اکرم (ص) اختصاصاً مواردی وجود دارد که بسیار قابل تأمّل است.

حضرت فاطمه از نسل فردی است که خداوند درباره او فرموده است: «خلقت الاشیاء لاجلک و خلقتک لاجلی» (موسوی سبزواری، 1409ق، ج8، ص100/ آملی، 1422ق، ج1، ص548)؛ همه چیزها را برای تو، و تو را برای خودم آفریدم. در این بیان نورانی عظمت وجودی پیامبر (ص) به تصویر کشیده شده است، هرچند عقول ما از درک کُنه آن ناتوان و عاجز است.

پیامبری که از حیث جسمی و نژادی نیز، به برترین قبیله و تیره اعراب منتسب است و به «نبیّ قُرشی» (بحرانی، 1416ق، ج3، ص385) معروف است، وجود نازنین فاطمه (س)  را «بِضعة» (پارة گوشت) خود می‌داند. (شیخ صدوق، 1404ق، ج3، ص102/ شیخ طوسی، 1414ق، ص24/ طبری، 1383ق، ص70/ مجلسی، 1404ق، ج43، ص23، ح17)

1. اسرار قبل از تولد تا زمان تولد

این موضوعات و نکات، مواردی است که در احادیث بیان شده است و هدف ما در این گفتار، بحث سندی احادیث نیست؛ چراکه پرداختن به آن مجالی گسترده‌تر و فرصت دیگری می‌طلبد. غالب این موارد که در احادیثی با مضامین مشترک بیان شده، مورد اعتماد و وثوق علمای شیعه قرار گرفته است. محور کار، حدیثی است که علامه مجلسی آن را با سند مُفَضَّل بن عمر جعفی از قول امام صادق (ع) بیان کرده است.

1-1. بشارت خداوند به وجود حضرت فاطمه (س)  در معراج

پیش از تولد حضرت فاطمه (س) ، خداوند در معراج بشارت تولد ایشان را به نبی خاتم داده و فرموده بود: «یَا مُحَمَّد! إِنَّ اللَّهَ تَعَالَی یُبَشِّرُکَ بِفَاطِمَةَ مِنْ خَدِیجَةَ بِنْتِ خُوَیْلِدٍ...»؛ ای پیامبر! خداوند [ولادت] فاطمه را از خدیجه دختر خویلد به تو بشارت می‌دهد. (فرات کوفی، 1410ق، ص211/ مجلسی، 1404ق، ج8، ص151)

بشارت پیامبر (ص) به وجود مقدس حضرت فاطمه (س) ، آن هم در معراج، خود به تنهایی گویای اهمیت موضوع تولّد ایشان است و می‌توان به جرئت گفت: این مسئله، یکی از مسائل حیاتی دنیای اسلام و مسلمانان می‌باشد که می‌بایست از طرف خداوند در آن موقعیت به پیامبر (ص) نوید داده شود. نکتة دیگر در این حدیث این است که خداوند نام مبارک «فاطمه» را نیز پیش از ولادت برای او تعیین کرده است. در مورد نام «فاطمه» وجه تسمیه‌های مختلفی بیان شده؛ از جمله رسول خدا (ص) فرمود: «لِاَنّها فُطِمَتْ هِیَ وَ شیعتُها و ذُرّیتُها مِنَ النّار» (طبری، 1383ق، ص149 و ص60/ اربلی، 1381ق، ج1، ص464)؛ زیرا او، شیعیان و ذُرّیه‌اش را از آتش باز داشته و برکنار شده‌اند.

2-1. دوری گزیدن پیامبر (ص) از خدیجه (س)

خداوند به پیامبر دستور می‌دهد که باید چهل شبانه‌روز از خدیجه (س)  دوری گزیند. در بخشی از حدیث آمده است: «النَّبِیُّ (ص) جَالِسٌ بِالْأَبْطَحِ وَ مَعَهُ عَمَّارُ بْنُ یَاسِرٍ وَ الْمُنْذِرُ بْنُ الضَّحْضَاحِ وَ أَبُو بکر وَ عُمَرُ وَ عَلِیُّ بْنُ أَبِیطَالِبٍ وَ الْعَبَّاسُ بْنُ عَبْدِ الْمُطَّلِبِ وَ حَمْزَةُ بْنُ عَبْدِ الْمُطَّلِبِ إِذْ هَبَطَ عَلَیْهِ جَبْرَئِیلُ فِی صُورَتِهِ الْعُظْمَی قَدْ نَشَرَ أَجْنِحَتَهُ حَتَّی أَخَذَتْ مِنَ الْمَشْرِقِ إِلَی الْمَغْرِبِ فَنَادَاهُ یَا مُحَمَّدُ الْعَلِیُّ الْأَعْلَی یَقْرَأُ عَلَیْکَ السَّلَامَ وَ هُوَ یَأْمُرُکَ أَنْ تَعْتَزِلَ عَنْ خَدِیجَةَ أَرْبَعِینَ صَبَاحاً» (مجلسی، 1404ق، ج16، ص78)

ترجمه: پیامبر (ص) در ریگزار ابطح با عمار یاسر، منذر بن ضخضاح، ابوبکر، عمر، علی ابن ابی‌طالب (ع)، عباس بن عبدالمطلب و حمزة بن عبدالمطلب نشسته بودند. ناگهان جبرئیل در صورت عظیمش بر او فرود آمد؛ بال‌هایش را از مشرق تا مغرب گسترانیده بود. پس ندا داد: ای پیامبر بزرگوار! خداوند بر تو سلام می‌فرستد و به تو دستور می‌دهد که چهل روز از حضرت خدیجه فاصله بگیری.

در این قسمت از حدیث دو نکته قابل تأمل است:

اول اینکه جبرئیل با هیبت اصلی خود (با بال‌های گسترده) بر پیامبر (ص) فرود آمد. این مسئله نشان می‌دهد که حامل پیامی بسیار مهم برای پیامبر (ص) بوده است؛ همچنان‌که برای اعلام امر رسالت هم با هیبت کامل بر رسول‌الله (ص) ظاهر شد. (ر.ک: تفاسیر، ذیل سورة علق)

نکتة دوم، واژة «یَأْمُرُکَ» (خداوند به تو دستور می‌دهد) است. این نکته، متضمِّن این معناست که دستور لازم‌الاجرا و دارای وجوب فوری است؛ چراکه خداوند از عشق فراوان پیامبر (ص) و خدیجه به یکدیگر آگاه بود و می‌دانست چنین دستوری بر آن دو حضرت سنگین و مشقّت‌بار است. از این‌رو، در ادامة حدیث آمده است: «فَشَقَّ ذَلِکَ عَلَی النَّبِیِّ (ص) وَ کَانَ لَهَا مُحِبّاً وَ بِهَا وَامِقاً» (همان)؛ پس، آن بر پیامبر (ص) سنگین و سخت آمد؛ چراکه او عاشق و دلباخته همسر وفادار خویش بود.

ولی چون دستور، دستور الهی و لازم‌الاجرا بود، پیامبر (ص) بر انجام آن لحظه‌ای درنگ نکرد و از همان لحظه امر الهی را شروع نمود، بدون اینکه واقعیت امر را به حضرت خدیجه اطلاع دهد. از این‌رو، آن حضرت در روزهای آخر دوره، عمار یاسر را به خدمت خدیجه (س)  فرستاد و به او فرمود به خدیجه بگو: «یَا خَدِیجَةُ لَا تَظُنِّی أَنَّ انْقِطَاعِی عَنْکِ [هِجْرَةٌ] وَ لَا قِلًی وَ لَکِنْ رَبِّی عَزَّ وَ جَلَّ أَمَرَنِی بِذَلِکَ لتنفذ [لِیُنْفِذَ] أَمْرَهُ فَلَا تَظُنِّی یَا خَدِیجَةُ إِلَّا خَیْراً فَإِنَّ اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ لَیُبَاهِی بِکِ کِرَامَ مَلَائِکَتِهِ کُلَّ یَوْمٍ مِرَاراً» (همان)؛ گمان نکن که من از تو بریده و تو را رها کرده‌ام، بلکه پروردگارم برای اجرای آن به من دستور فرموده است. در آن خیر بیندیش؛ خداوند هر روز به وجود تو به بزرگان فرشته‌ها افتخار می‌کند.لازم به ذکر است که حضرت خدیجه نیز در همین ایام به دستور پیامبر (ص) در منزل مانده بود و نمونة بارز آیة «و قَرنَ فی بُیُوتِکُنَّ» (احزاب:33) در این ایام و در تمام عمر بود، و برای دوری پیامبر (ص) در حزن و نگرانی بود.

3-1. روزه گرفتن و قیام و عبادت شبانه در طول مدت چهل شبانه‌روز

در بخشی از حدیث آمده است: «فَأَقَامَ النَّبِیُّ (ص) أَرْبَعِینَ یَوْماً یَصُومُ النَّهَارَ وَ یَقُومُ اللَّیْلَ» (همان)؛ پیامبر در این چهل روز، روزه‌دار بود و در شب به عبادت می‌پرداخت. او باید چهل شبانه‌روز، یادآور اربعین میقات حضرت موسی (ع) (بقره:51) با تمام مشکلات آن زمان و مسائل روزمره نوپای اسلام، در عبادت و بندگی سپری نماید. مگر چه موضوع مهمی قرار است صورت گیرد؟

نکتة مهم و قابل تأمّل دیگر اینکه این ایّام را پیامبر (ص) در چه مکانی سپری کرد؟در حدیث، بیان شده که پیامبر در پیغام خود به حضرت خدیجه (س)  می‌فرماید: «فَإِنِّی فِی مَنْزِلِ فَاطِمَةَ بِنْتِ أَسَدٍ.» (همان)؛ یعنی در منزل فاطمه بنت اسد، مادر اسدالله الغالب، امیر‌المؤمنین، علی (ع)، همسر آیندة بنت محمد رسول‌الله (ص) (در خانه اگر کس است، یک نکته بس است!)

4-1. پایان چهل روز، نزول جبرئیل و میکائیل برای تحفة الهی

پس از سپری شدن «فَتَمَّ میقاتُ رَبِّهِ»، جبرئیل، فرود آمد و گفت: «یَا مُحَمَّدُ الْعَلِیُّ الْأَعْلَی! یُقْرِئُکَ السَّلَامَ وَ هُوَ یَأْمُرُکَ أَنْ تَتَأَهَّبَ لِتَحِیَّتِهِ وَ تُحْفَتِهِ. قَالَ النَّبِیُّ (ص) یَا جَبْرَئِیلُ وَ مَا تُحْفَةُ رَبِّ الْعَالَمِینَ وَ مَا تَحِیَّتُهُ قَالَ لَا عِلْمَ لِی...» (همان)؛ ای پیامبر بزرگوار! خداوند به تو درود می‌فرستد و به تو دستوری می‌دهد که برای هدیه و تحفه او آماده شوی. پیامبر به او گفت: تحفة پروردگار چیست؟ جبرئیل گفت: من به آن آگاهی ندارم، در آن وقت، میکائیل فرود آمد و با او ظرفی بود که با پارچه‌ای از سندس [یا استبرق] پوشیده شده بود، آن را جلوی پیامبر گذارد.

در قسمتی از حدیث آمده که جبرئیل در جواب سؤال پیامبر (ص) در مورد تحفة الهی، این جمله را بیان کرد: «لا علمَ لی.» این چه تحفه‌ای بود که جبرئیل، مأمور خبرهای غیبی خداوند، نسبت به ماهیّت آن اظهار بی‌اطلاعی می‌کند؟ همان‌گونه که در زیارتش به آن اشاره شده است: «فاطمةُ بنتُ رسول‌الله وَ بِضعَة لَحمِهِ و صَمیم قَلبِهِ و فَلذَة کبدِهِ وَ التَّحیة مِنکَ لَهُ وَ التُحفة» (مجلسی، 1404ق، ج100، ص200، سطر15)؛ فاطمه دختر رسول خدا، پارة تن او و قوام قلب، پارة جگرش و آنکه هدیه و تحفه پروردگار برای پیامبر بود.

«وَ لَها لیسَ نَواله الّا نَوالَ اللهِ عَمَّ نَوالَهُ»؛ برای آن حضرت (زهرا (س) ) عطا و بخششی است که بالاتر از آن نیست، مگر عطا و بخشش خداوندی که بخشش او همگانی است. (مستنبط، 1387ق، ج1، ص427) نزول میکائیل، فرشته رزق و روزی، از نکات قابل تأمّل در این موضوع است. فرود دو فرشته برای انجام یک امر الهی، یکی حامل پیام و یکی حامل هدیة الهی، همه عظمت یک موضوع را می‌رساند. قرار است چه اتفاقی بیفتد؟

5-1. افطار با غذای مخصوص دربار الهی، معجونی از بهشت

جبرئیل به پیامبر گفت: پروردگار به تو دستور می‌دهد که از این غذا افطار کنی. «کَشَفَ الطَّبَقَ فَإِذَا عِذْقٌ مِنْ رُطَبٍ وَ عُنْقُودٌ مِنْ عِنَبٍ فَأَکَلَ النَّبِیُّ (ص) مِنْهُ شِبَعاً وَ شَرِبَ مِنَ الْمَاءِ رِیّاً وَ مَدَّ یَدَهُ لِلْغَسْلِ فَأَفَاضَ الْمَاءَ عَلَیْهِ جَبْرَئِیلُ وَ غَسَلَ یَدَهُ مِیکَائِیلُ وَ تَمَنْدَلَهُ إِسْرَافِیلُ ارْتَفَعَ فَاضِلُ الطَّعَامِ مَعَ الْإِنَاءِ إِلَی السَّمَاءِ» (مجلسی، 1404ق، ج16، ص79)؛ ظرف را آشکار ساخت. در آن، خوشه‌ای خرمای تازه و خوشه‌ای انگور بود. رسول خدا (ص) از آنها میل فرمودند. بعد از آن، آب نوشید تا سیراب شد. پس اراده فرمود دست‌های خود را بشوید؛ جبرئیل بر دست‌هایش آب ریخت، میکائیل آن را شست‌وشو داد و اسرافیل با دستمالی خشک کرد. آنگاه اضافة غذا را با ظرف آن به طرف آسمان بردند.

نکته اول: یکی دیگر از فرشتگان الهی، یعنی اسرافیل، به عنوان یک خدمتکار در این زمان و برای این موضوع حضور یافته است.

نکته دوم: در بخشی از حدیث آمده که حضرت علی (ع) می‌فرمایند: روش پیامبر (ص) این بود که هنگام افطار به من دستور می‌داد در را باز کنم تا اگر کسی می‌خواست غذا بخورد، وارد شود؛ ولی در آن شب به من فرمودند: کنار در بنشین و کسی را راه نده؛ زیرا خوردن این طعام بر غیر من حرام است. (همان) پس می‌توان گفت: این غذا نه تنها با غذاهای دنیایی بسیار فرق داشت، بلکه در میان مائده‌های الهی نیز غذای مخصوص دربار الهی بود.

نکته سوم: در مورد نوع غذایی که باعث انعقاد نطفة وجود حضرت زهرا (س)  در جسم پیامبر (ص) گردید، چندین نظر بیان شده است:

1. خرما و انگور (همان)؛

2. سیب بهشتی از درخت طوبی (مجلسی، 1404ق، ج43، ص5، حدیث4 و 5)؛

3. آمیخته‌شدن عرق جبرئیل (فرات کوفی، 1410ق، ص321)؛

4. خرما به تنهایی (شیخ صدوق، 1404ق، ص460/ طبرسی، 1372ش، ص408).

از میان موارد فوق، سیب بهشتی از بقیه اهمیت و شهرت بیشتری دارد. از همین‌روست که در زیارت‌نامه آن حضرت، ایشان را «تفاحة الفردوسِ و الخُلدِ» (مجلسی، 1404ق، ج97، ص199، باب زیارت فاطمه (س) ) خطاب قرار می‌دهیم؛ یعنی سیب بهشتِ فردوس و خلد.اما می‌توان این نکته را نیز عنوان نمود که هر سه مورد یعنی سیب، انگور و خرما از بهشت برای پیامبر (ص) آمده بود و با توجه به دو نکته، می‌توان بین هر سه میوه جمع نمود:

الف. از مهم‌ترین درختان بهشتی، درخت «طوبی» است. در فرمایش امام رضا (ع) خطاب به اباصلت آمده است: «إنَّ شجرةَ الجَنَّةِ تَحمِلُ أنواعاً... وَ لَیست کَشَجرةِ الدُّنیا» (شیخ صدوق، 1378ق، ج1، ص306/ جزایری، 1404ق، ص39)؛ همانا درخت بهشتی انواع میوه‌ها را دارد و مانند درخت دنیایی نیست. بنابراین، درخت طوبی می‌تواند هر نوع میوه‌ای را دربر داشته باشد.

ضمن اینکه در برخی از روایات، نام اختصاصی از میوه برده نشده و فقط اشاره شده که جبرئیل از میوه‌های طوبی به پیامبر (ص) دادند؛ مانند این حدیث: هنگامی که عایشه به بوسیدن مکرّر حضرت فاطمه (س)  توسط پیامبر اعتراض کرد، رسول خدا به او فرمودند: «یَا عَائِشَةُ! إِنِّی لَمَّا أُسْرِیَ بِی إِلَی السَّمَاءِ دَخَلْتُ الْجَنَّةَ فَأَدْنَانِی جَبْرَئِیلُ مِنْ شَجَرَةِ طُوبَی وَ نَاوَلَنِی مِنْ ثِمَارِهَا فَأَکَلْتُهُ فَحَوَّلَ اللَّهُ ذَلِکَ مَاءً فِی ظَهْرِی فَلَمَّا هَبَطْتُ إِلَی الْأَرْضِ وَاقَعْتُ خَدِیجَةَ فَحَمَلَتْ بِفَاطِمَةَ» (قمی، 1367ش، ج1، ص21 و 365/ مجلسی، 1404ق، ج18، ص364، باب إثبات المعراج)؛ ای عایشه! هنگامی که به معراج رفتم، به بهشت وارد شدم. جبرئیل مرا به نزدیک درخت طوبی برد و از میوه‌های آن به من داد. پس آن را خوردم. خداوند آن را به آبی در پشت من تبدیل کرد و هنگامی که به زمین فرود آمدم در اثر مواقعه با خدیجه، به فاطمه باردار گشت.

ب. خوردن این میوه‌ها در مراحل مختلف صورت گرفته است. در معراج، بحث میوة سیب و درخت طوبی برای پیامبر (ص) مطرح شده و بعد از آن، در زمین رطب و انگور، و در جمع باعث ایجاد نطفة آن بانوی اسلام گردیده است و به نظر می‌آید آمیختگی عرق جبرئیل در موقع حمل آن غذا صورت گرفته باشد نه به عنوان یکی از اجزای اصلی.

6-1. تعجیل پیامبر (ص) در مواقعه با حضرت خدیجه (س)  به امر الهی

پس از آنکه پیامبر از آن غذای بهشتی و الهی خورد، برخاست تا برای نماز آماده شود. جبرئیل او را از نمازخواندن منع نمود و به او فرمود: «الصَّلَاةُ مُحَرَّمَةٌ عَلَیْکَ فِی وَقْتِکَ حَتَّی تَأْتِیَ إِلَی مَنْزِلِ خَدِیجَةَ فَتُوَاقِعَهَا فَإِنَّ اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ آلَی عَلَی نَفْسِهِ أَنْ یَخْلُقَ مِنْ صُلْبِکَ فِی هَذِهِ اللَّیْلَةِ ذُرِّیَّةً طَیِّبَةً فَوَثَبَ رسول‌الله (ص) إِلَی مَنْزِلِ خَدِیجَةَ» (مجلسی، 1404ق، ج16، ص79)؛ اکنون وقت نماز نیست، بلکه باید به خانة خدیجه روی و با وی همبستر گردی. خداوند اراده فرمود که امشب از صلب شما فرزندی پاک بیافریند. رسول خدا (ص) به دنبال این فرمان، فوری به طرف خانة خدیجه روان گردید.

از عبارت «وَثَبَ الی» (پرید، برجست) (خلیل جُر، 1376، ج2، ص2160) می‌توان فهمید که امر الهی وجوب فوری داشته است و ثانیاً پیامبر (ص) به‌خاطر علاقة وافری که به همسر خویش داشت، به محض رخصت الهی برای دیدار حضرت خدیجه (س) ، به منزل ایشان رفت. و این عشق دو طرفه بود؛ زیرا در حدیث آمده که حضرت خدیجه هنگامی که صدای پیامبر (ص) را شنید، با شادمانی و خوشحالی فروان در را باز کرد.

«قَالَتْ خَدِیجَةُ فَقُمْتُ فَرِحَةً مُسْتَبْشِرَةً بِالنَّبِیِّ (ص) وَ فَتَحْتُ الْبَابَ» (همان)پیامبر (ص) هر شب طبق عادت، در بدو ورود به خانه، وضو می‌ساخت و دو رکعت نماز مختصر می‌خواند، سپس در بستر قرار می‌گرفت؛ ولی در آن شب ظرف آبی طلب نکرد و برای نماز خواندن آماده نشد و این همان مطلب قبلی، یعنی سرعت و تعجیل در تنفیذ امر الهی را اثبات می‌کند. آری، امر الهی.

7-1. احساس بارداری در همان لحظات اول برای حضرت خدیجه (س)

در آن شب نورانی، نطفة حضرت فاطمه (س) به امر الهی از صلب نبوّت به رحم مُطهَّر منتقل شد و این نکتة مهمی بود که در جمله حضرت خدیجه، هویداست؛ اینکه برخلاف تمام انعقاد نطفه‌ها، حضرت خدیجه از همان لحظه متوجه باردار شدن خود گردید. «فَلَا وَ الَّذِی سَمَکَ السَّمَاءَ وَ أَنْبَعَ الْمَاءَ مَا تَبَاعَدَ عَنِّی النَّبِیُّ (ص) حَتَّی حَسِسْتُ بِثِقْلِ فَاطِمَةَ فِی بَطْنِی» (همان، ج16، ص80)؛ سوگند به آنکه آسمان را برافراشت و آب را از چشمه‌ها جاری ساخت، رسول خدا (ص) در آن شب از من دور نگردید، مگر اینکه سنگینی حمل فاطمه (س)  را در وجود خود احساس کردم.یکی از بیشترین بحث‌هایی که در مورد حضرت فاطمه (س)  مطرح شده است، تناسب ایشان با درخت طوبی است که به جرئت می‌توان گفت: میوه‌های درخت طوبی، اصل و اساس وجود مقدس حضرت فاطمه (س)  را تشکیل داده‌اند؛ یعنی عصاره‌ای از بهشت.

نقش درخت طوبی در تولد حضرت زهرا (س)

به دلیل اهمیت موضوع و نقش طوبی در تولّد و ازدواج آن حضرت، به توضیح مختصری در مورد طوبی و چند نمونه احادیث آن اشاره می‌گردد.در زبان هندی و حبشی، طوبی یکی از نام‌های بهشت است. (مصطفوی، 1360ش، ج7، ص152) و اصل مادة آن به معنای «دوری از آلودگی ظاهری و باطنی» است و متضاد آن «خَبُثَ» می‌باشد. (همان) مرحوم طبرسی در تفسیر خود، ده مورد معنی را در ذیل آن می‌آورد. (طبرسی، 1372ش، ج6، ص447) در مجموع می‌توان گفت: هر کدام از آن موارد به جنبه‌ای از آن اشاره دارد.واژة «طوبی» به همراه مشتقاتش پنجاه بار در قرآن به کار رفته است. خود این واژه اختصاصاً در آیه 29 رعد آمده است: «طوبی لَهُم و حُسنُ مَآب.»

توصیفات ظاهری «طوبی»

1 . در تفسیر حرف «ط»: «... و اَمّا الطّاء فَطُوبی لَهم و حسنُ مَآب» (کلینی، 1365، ج2، ص239، باب المؤمن/ حرعاملی، 1409ق، ج17، ص329)

2. آفریده‌شدن آن مستقیماً توسط خداوند: «یا محمدُ: اَخبَرَنی عَن اَربَعةِ اَشیاء خَلَقَهُنّ بَیدِهِ و کَتَبَ التوراتَ بِیَدِهِ. قال: صَدَقتَ» (شیخ مفید، 1413ق، ص44)

نیز حدیث: «... اَنَّها شجرةٌ غَرَسَها اللهُُ بِیَدِهِ» (محدث نوری، 1408، ج7، ص422)؛ آن درختی است که خداوند آن را با دست خود نشانده است.

3. دمیده‌شدن روح خداوند در آن: در روایتی آمده است: «نَفَخَ فیها من روحِهِ» (مجلسی، 1404ق، ج2، ص317)، در آن، روح خودش را دمید.

در قرآن، آیة «نَفَختُ فیه مِن رُوحی» (حجر:29) اختصاص به آفرینش انسان دارد که در این حدیث جای بسیار تأمُّل دارد.

4. دربرگیرنده تمام نعمت‌های بهشتی: از عبدالله بن مسعود از قول پیامبر (ص) روایت شده است: «تحملُ کلُّ نعیمٍ خَلَقَ اللهُ عَزَّوجَلَّ لاهلِ الجنّةِ و انَّ عَلَیْها ثماراً بعَددِ النجوم...» (محدث نوری، 1408ق، ج7، ص422)؛ [آن درخت] هر نعمتی را که خداوند ـ عزوجل ـ آن را برای اهل بهشت آفریده دربر دارد و بر آن میوه‌هایی است به تعداد ستارگان.

5. جاری شدن چهار نهر از زیر آن: «... مِنها اَربعةٌ اَنهارٍ ماءٌ و خَمْرٌ و عَسَلٌ و لَبَن» (همان)؛ از آن درخت چهار نهر از آب و شراب و عسل و شیر سرچشمه می‌گیرد.این خصوصیت در آیة 15 سورة محمد (ص) در توصیف بهشت پرهیزگاران آمده است.

6. دیده‌شدن شاخه‌های آن از سر دیوارهای بهشت: «و انّ اغصانَها لُتری مِن وراء سُوَرِ الجَنَّة تَنبُتُ بالُحلی...» (مجلسی، 1404ق، ج2، ص317)؛ شاخه‌های آن از دیوارهای بهشت دیده می‌شود که با زیورآلات رشد کرده است.

7. پوشش اهل بهشت از شکوفه‌های آن: ابن مسلم از رسول‌الله (ص) نقل می‌کند که فرمود: «شجرةٌ فی الجنّهِ مسیرهُ مِئَةُ سنةٍ و ثیابُ اهل الجنّهِ مِن اَکَمامِها...» (محمد بن حبّان ابوحاتم، 1414ق، ج16، ص426)؛ درختی است در بهشت که مسیری صدساله دارد و لباس اهل بهشت از شکوفه‌های آن است.

8. از بزرگ‌ترین درختان بهشت و جایگاه اختصاصی پیامبر (ص): پیامبر اکرم (ص) فرمود: «اِنّ اکبَرَ اشجارِها، شجرةُ طُوبی و خَیْمَتی تحتَها» (حقّی بروسوی، ج4 ص 375)؛ بزرگ‌ترین درخت بهشت درخت طوبی است و خیمة من زیر آن است.

9. عظمت و بزرگی آن: «... طوبی فانّها شجرةٌ فی الجنَّةِ،... ولو انّ طائراً طارَ من ساقِها لم یَبلُغ فرعَها حتی یَقتُلُه الهرمُ، علی کلِّ وِرقةٍ مٍنها ملکٌ یذکُرُ اللهََ و لیس فی الجنّةِ دارٌ، و فیها غُصنٌ من اغصانها...» (شیخ مفید، 1413ق، ص358)؛ طوبی درختی در بهشت است که اگر پرنده‌ای از تنه آن پرواز کند به شاخه‌های آن نمی‌رسد، مگر اینکه پیری او را می‌میراند. بر هر برگی فرشته‌ای است که خداوند را ذکر می‌کند و شاخه‌های آن در تمام خانه‌های بهشتی وجود دارد.

همین مضمون از امام صادق (ع) نیز نقل شده، و نیز فرمود: اگر سواری تیزتک، صد سال در سایة آن رهنوردی کند، از سایة آن خارج نمی‌شود و اگر کلاغی برای رسیدن به اوج آن به پرواز در آید، به انتهای آن نمی‌رسد تا پیر گردد. (طبرسی، 1372ش، ج6، ص447) توصیفات دیگری از آن درخت، از جمله جنس شاخه‌ها، تنه و تعداد شاخه‌ها، در احادیث آمده است. (شاذان بن جبرئیل، 1363، ص35)

طوبی در مقابل کارها و اعمال ذیل به انسان مؤمن داده می‌شود:

1. اطعام سه نفر از مسلمانان: (کلینی، 1365، ج2، ص200)؛

2. راست‌گویی، امانت‌داری، وفای به عهد، صلة ارحام، ترحّم به ضعیفان، خوش‌اخلاقی و پیروی از علم (همان، ج2، ص239، باب المؤمن)؛

3. درک فضیلت ماه رمضان و شعبان (محدث نوری، 1408ق، ج7، ص542)؛

4. اختصاص به اُمَّت پیامبرخاتم (ص): (طبرسی، [بی‌تا]، ص12، باب دوم)؛

5. حب علی بن ابی‌طالب (ع) (طبری، 1383، ص36)؛

6. تمسک به امر امام زمان (عجل‌الله تعالی فرجه‌الشریف) در زمان غیبت.

مظفر بن جعفر بن مظفر العلوی از امام صادق (ع) نقل می‌کند: «طوبی لِمَن تَمَسَّکَ بِاَمرنا فی غَیبةِ قائمِنا فلم یَزغْ قلبُه بعدَ هدایتِهِ» (شیخ صدوق، 1365، ج2، ص358)؛ درخت طوبی از آنِ کسی است که در زمان غیبت امام قائم ما به امر او توسل و تمسک جوید. پس قلب او بعد از هدایت، منحرف نشود. سپس امام صادق (ع) طوبی را درختی در بهشت معرفی می‌کند که اصل آن در خانه علی بن ابی‌طالب (ع) است.

منابع

• قرآن کریم.

1. آملی، سیدحیدر؛ تفسیر المحیط الأعظم و البحر الخضم؛ تحقیق سیدمحسن موسوی تبریزی؛ چ3، تهران: سازمان چاپ و انتشارات وزارت ارشاد اسلامی، 1422ق.

2. ابن شهرآشوب؛ المناقب؛ قم: مؤسسة العلامة للنشر، 1379ق.

3. اربلی، علی بن عیسی؛ کشف الغمة فی معرفة الأئمه (ع)؛ تبریز: مکتبة بنی‌هاشمی، 1381ق.

4. استرآبادی، سیدشرف‌الدین؛ ‌تأویل الآیات الظاهرة فی فضائل العترة الطاهرة؛ قم: مؤسسة النشر الإسلامی التابعة لجماعة المدرسین فی الحوزة العلمیة، ‌1409ق.

5. بحرانی، سید‌هاشم؛ البرهان فی تفسیر القرآن؛ تهران: بنیاد بعثت، 1416ق.

6. جزائری، سید نعمت‌الله؛ ‌قصص الأنبیاء و المرسلین؛ قم: مکتبة آیت‌الله العظمی المرعشی النجفی، 1404ق.

7. حر عاملی؛ وسائل الشیعه؛ قم: مؤسسة آل‌البیت لإحیاء التراث، 1409ق.

8. حقی بروسوی، اسماعیل؛ ‌تفسیر روح البیان؛ بیروت: دارالفکر، [بی‌تا].

9. حلّی، علی بن یوسف بن مطهر؛ العدد القویة لدفع المخاوف الیومیه؛ قم: مکتبة آیت‌اللّه العظمی المرعشی النجفی، 1408ق.

10. حمیری، اسماعیل بن محمد؛ دیوان السید الحمیری؛ بیروت: مؤسسه اعلمی، 1420ق.

11. خلیل، جُر؛ لاروس؛ چ8، تهران: امیرکبیر، 1376ش.

12. راوندی، قطب‌الدین؛ ‌الخرائج و الجرائح؛ قم: ‌مؤسسة الامام المهدی (عجل‌الله تعالی فرجه‌الشریف)، 1409ق.

13. شاذان بن جبرئیل؛ الفضائل؛ چ2، قم: دارالرضی للنشر، 1363ش.

14. شریف کاشانی، حبیب‌الله؛ تفسیر ستّ سُور؛ تهران: شمس‌الضحی، 1383ش.

15. شعرانی، عبدالوهاب؛ الیواقیت و الجواهر؛ مصر: [بی‌نا]، 1305ق.

16. شیخ صدوق، محمد بن علی بن حسین بن بابویه؛ ‌أمالی؛ چ4، بیروت: ‌المکتبة الإسلامیة، 1404ق.

17. ــــــــــــــ ؛ عیون أخبار الرضا (ع)؛ [بی‌جا]، ‌دار العالم للنشر (جهان)، 1378ق.

18. ــــــــــــــ ؛ کمال‌الدین و تمام‌النعمة؛ چ2، قم: دارالکتب الاسلامیة، 1395ق.

19. ــــــــــــــ ؛ معانی الأخبار؛ قم: مؤسسة النشر الإسلامی التابعة لجماعة المدرسین فی الحوزة العلمیة، 1403ق.

20. ــــــــــــــ ؛ من لایحضر الفقیه؛ چ3، قم: مؤسسة النشر الإسلامی التابعة لجماعة المدرسین فی الحوزة العلمیة، 1413ق.

21. شیخ مفید، العکبری البغدادی، ابوعبدالله محمد بن محمد بن نعمان؛ الإختصاص؛ قم‌: المؤتمر العالمی لألفیة الشیخ المفید، 1413ق.

22. طبرسی، أحمد بن علی بن ابی‌طالب؛ الاحتجاج؛ ‌مشهد: المرتضی، 1403ق.

23. طبرسی، فضل بن حسن (امین الاسلام)؛ مجمع البیان فی تفسیر القرآن؛ تهران: ناصرخسرو، ‌1372ش.

24. ــــــــــــــ ؛ إعلام الوری بأعلام الهدی؛ چ3، قم: داراالکتب الاسلامیه، [بی‌تا].

25. طبری، عمادالدین؛ بشارة المصطفی لشیعة المرتضی؛ چ2، نجف: المکتبة الحیدریة، 1383.

26. طبری، محمد بن جریر؛ دلائل الامامة؛ [بی‌جا]، دار الذخائر للمطبوعات، 1383ق.

27. طوسی‌، ابوجعفر؛ أمالی؛ قم: دار الثقافة، 1414ق.

28. عاملی کفعمی، إبراهیم بن علی؛، مصباح الکفعمی؛ چ2، قم: دارالرضی (الزاهدی)، 1405ق.

29. عیاشی، محمد بن مسعود؛ کتاب التفسیر؛ تحقیق سیدهاشم رسولی محلاتی؛ تهران: چاپخانه علمیه، ‌1380ق.‌

30. فرات کوفی، فرات بن ابراهیم؛ تفسیر فرات الکوفی؛ تهران: ‌مؤسسة الطبع و النشر فی وزارة الإرشاد الإسلامی، 1410ق.

31. قمی، ابن شاذان، مئه منقبه؛ قم: مدرسة الإمام المهدی (عجل‌الله تعالی فرجه‌الشریف)، 1407ق.

32. قمی، علی بن ابراهیم؛ تفسیر قمی؛ چ4، قم: دارالکتاب، 1367ش.

33. کلینی، ابو جعفر؛ الکافی؛ ط. الرابعه، طهران: د‌ارالکتب الإسلامیة، 1365ش.

34. مجلسی، محمدباقر؛ بحار الانوار؛ چ4، بیروت: مؤسسة الوفاء، 1404ق.

35. محدث نوری‌؛ مستدرک الوسائل؛ قم: مؤسسة آل‌البیت لإحیاء التراث، 1408ق.

36. محمدبن حبان بن احمد ابوحاتم؛ صحیح ابن حبان؛ ط. الثانیه، بیروت: مؤسسة الرساله، 1414ق.

37. مستنبط، سیداحمد؛ القطره؛ ترجمه محمد ظریف؛ چ9، قم: الماس، 1387.

38. مصطفوی، حسن؛ التحقیق فی الکلمات القرآن الکریم؛ تهران: نشریه ترجمه، 1360ش.

39. موسوی سبزواری، سیدعبدالاعلی؛ مواهب الرحمان فی تفسیر القرآن؛ ط. الثانیه، بیروت‌‌: مؤسسه اهل‌بیت (ع)‌، 1409ق.

40. نمازی، شیخ‌علی؛ مستدرک سفینة البحار؛ تحقیق شیخ حسن نمازی؛ قم: جامعه مدرسین، 1419ق.

دکتر نهله غروی نایینی/ دانشیار دانشگاه تربیت مدرس

ابوالفضل چتری بیدگلی/ کارشناس ارشد دانشگاه تربیت مدرّس

منبع:فصلنامه علمی – ترویجی بانوان شیعه،شماره24

 

 

منبع: خبرگزاری برنا

کلیدواژه: اسرار فاطمه الزهرا حضرت فاطمه زهرا س قبل از تولد نحوه تولد تولد تا زمان تولد حدیث آمده دستور می دهد برای پیامبر شاخه های آن قبل از تولد تو دستور بن ابی طالب فاطمه زهرا حضرت خدیجه حضرت فاطمه محدث نوری امام صادق رسول الله تولد حضرت درخت طوبی ج ب ر ئ یل رسول خدا فرود آمد امر الهی ه جبرئیل شیخ صدوق او فرمود آن حضرت ف اط م ة إ ل ی ال د ایشان خ د یج ة آن درخت میوه ها شاخه ها محمد بن علی بن

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.borna.news دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «خبرگزاری برنا» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۰۸۹۰۶۵۳ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

ائمه معصومین(ع) سرآمدانِ گفت‌وگو بودند/ احساس مسئولیت مسلمانان، نسبت به تمام بشریت

به گزارش حوزه فرهنگ و هنر خبرگزاری تقریب، در این همایش نماینده وزارت دادگستری برزیل، نماینده کنفدراسیون کاردینال‌های این کشور، برخی از کشیش‌ها و شخصیت‌های مسیحی سائوپائولو، مسئولان سیاسی این شهر و ایالت سائوپائولو و جمعی از علما و مبلغان و شخصیت‌های دینی آمریکای جنوبی حضور داشتند و سخنرانان بر ضرورت گفت‌وگو بین ادیان و مذاهب، تاکید و نسبت به حضور آیت‌الله رمضانی در این همایش ابراز خرسندی کردند.

** ائمه معصومین(ع) سرآمدان گفت‌وگو و تبادل نظر

آیت‌الله رمضانی، دبیرکل مجمع جهانی اهل‌بیت(ع) در سخنانی در این همایش، با اشاره به اهمیت علم در نگاه شیعی اظهار کرد: علم، اساس هر خیر است، در مقابلش جهل و نادانی پایه هر شرّی خواهد بود و جهل اصل کل شرّ است. اگر انسان خودش را درست بشناسد، خدای خودش را هم خواهد شناخت. حضرت امیرالمومنین(ع) در روایتی فرمودند: «مَنْ عَرَفَ نَفْسَهُ كانَ لِغَيْرِهِ أَعْرَفَ وَ مَنْ جَهِلَ نَفْسَهُ كانَ بِغَيْرِهِ أَجْهَلَ»؛ اگر انسان خودش را درست بشناسد، انسان‌های دیگر را هم درست خواهد شناخت و شناختش نسبت به دیگران بهتر می‌شود. اما وای بر جهل و نادانی! اولین نادانی، نادانی نسبت به خود است. هر کس نسبت به خودش نادان باشد، هم می‌لغزد و هم گمراه می‌شود. اگر انسان خودش گمراه شد، دیگران را هم گمراه می‌کند و نسبت به دیگران، جاهل‌تر و نادان‌تر خواهد بود. همه ما مأمور شدیم که خودمان را بشناسیم، «إعرِف نَفسَكَ». ارسطو در آکادمی خود نوشته بود: خود را بشناس، خودشناسی رمز رشد بشر است و باعث می‌شود که انسان احساسی نسبت به همه انسان‌ها، پیدا کند.

وی ادامه داد: حضرت امیرالمومنین(ع) مورد پذیرش همه مسلمانان است. شیعیان ایشان را امام می‌دانند و علمای اهل‌سنت هم حضرت امیرالمومنین(ع) را به عنوان خلیفه چهارم پذیرفته‌اند و قبول دارند. ایشان دارای ویژگی‌های برجسته‌ای هستند که یکی از آن‌ها «عدالت» است. «جورج جرداق» نویسنده مشهور مسیحی لبنانی است که کتاب خیلی خوبی را در خصوص حضرت امیرالمومنین(ع) به نام «صوت العداله» در پنج جلد به نگارش درآورده و خلاصه این کتاب هم در یک جلد منتشر شده است. من پیشنهاد می‌کنم که این کتاب به زبان‌های اسپانیایی و پرتغالی ترجمه شود. جورج جرداق، عاشق و دلداده حضرت امیرالمومنین(ع) است و نسبت به ایشان عشق می‌ورزد.

دبیرکل مجمع جهانی اهل‌بیت(ع) افزود: حضرت امیرالمومنین(ع) تعبیری دارند با این مضمون که مردمان دو دسته‌اند، گروهی برادر دینی تواند و گروهی در آفرینش با تو همانندند. به ما این طور یاد دادند که به مسیحیان یا یهودیان هم، برادر مسیحی یا یهودی بگوییم؛ یعنی ای کسانی که پیرو حضرت موسی یا حضرت عیسی هستید، رسول اکرم(ص) با همه آن‌ها صحبت می‌کردند و برهان و منطق خود را ارائه می‌دادند. یک جایی خداوند به رسول اکرم(ص) می‌گوید: «قُلْ هاتُوا بُرْهانَكُمْ» شما هم منطق و حرف هایتان را بیاورید و با هم حرف بزنیم. حتی آن کسی که هیچ چیزی را هم قبول ندارد با او هم صحبت کن، «قُلْ يَا أَيُّهَا الْكَافِرُونَ» و به آنها منطق خودت را بگو! دیالوگ این است. اگر منطق تو را درک نکردند و استدلال تو را نپذیرفتند و اصلا تو را قبول نکردند، تو صبر کن نسبت به آن چیزهایی که به تو می‌گویند، «وَ اصْبِرْ عَلى‌ ما يَقُولُونَ‌». اگر هم می‌خواهی آنها را ترک کنی، از آنان به نيكويى دورى كن، «وَٱهجُرۡهُمۡ هَجرٗا جَمِيلٗا».

آیت‌الله رمضانی در ادامه، ائمه معصومین(ع) را سرآمدان گفت‌وگو دانست و تصریح کرد: امامان و رهبران دینی ما مثل امام صادق(ع) و امام رضا(ع)، با همه از جمله مسیحیان و زرتشتیان، صحبت می‌کردند. باید با هم حرف بزنیم و همدیگر را بفهمیم و درک کنیم و به یکدیگر احترام بگذاریم. اسلام، زندگی مسالمت‌آمیز را که در زبان عربی به آن «التعايش السلمي» گفته می‌شود، ترویج می‌کند. بشر باید در کنار همدیگر باشد. اسلام مدافع توسعه ارتباطات؛ اعم از ارتباط با خود، ارتباط با دیگران، ارتباط با خداوند و ارتباط با طبیعت است. اسلام تاکید دارد که طبیعت را از بین نبرید و آن را آلوده نکنید، اسلام نسبت به طبیعت این حرف را می‌زند تا چه برسد به انسان؛ تا چه برسد به حقوق حیوانات!


این استاد حوزه  و دانشگاه اضافه کرد: برخی وقتی که بحث‌های حقوقی را مطرح می‌کنند می‌گویند که این بحث‌ها مربوط به صد سال یا صد و پنجاه سال پیش است، اما ما مدرک و سند داریم که هزار و دویست و پنجاه سال پیش رساله حقوق توسط امام سجاد(ع) با بیش از پنجاه حق، نوشته شد. در ده سالی که در مرکز اسلامی هامبورگ در آلمان بودم، این مبحث را به صورت مفصل، مطرح کردم، در آنجا بخشی از اعلامیه جهانی حقوق بشر را پذیرفتم و بخشی دیگر از آن را نقد کردم، حقوق اخلاقی را هم در آنجا مطرح کردم. روایت بسیار زیبایی از ائمه معصومین(ع) نسبت به طبیعت وجود دارد با این مضمون که اگر روزی جنگی با دشمنی داشتید، درختان سرزمین دشمن را قطع نکنید و نسوزانید، اینها محیط زیست است، آب آشامیدنی آن‌ها را آلوده نکنید. هم در قرآن و هم در روایات به صورت مفصل در رابطه با محیط زیست، بحث شده است.

** توهین به قرآن، توهین به بشریت است

دبیرکل مجمع جهانی اهل بیت(ع) با اشاره به اهمیت گفت‌وگو اظهار کرد: تبادل نظر برای تعامل و جهت رسیدن به فهم مشترک است؛ برای رسیدن به آنچه که ادیان به آن تاکید می‌کردند؛ یعنی گوهر انسان. گوهر انسان، همان کرامت اوست که هیچ نژادپرستی‌ای در آن نیست. قبیله قریش در زمان مبعوث شدن پیامبر(ص) خود را برترین نژاد و قوم می‌دانست، اما رسول اکرم(ص) فرمودند: هیچ فرقی بین قریش و غیر قریش، هیچ فرقی بین سیاه و سفید و هیچ فرقی بین عرب و غیر عرب نیست. رسول اکرم(ص) به شدت با نژادپرستی مقابله می‌کردند و می‌گفتند که چرا سیاهان را برده خودتان قرار می‌دهید، آنها انسان هستند و دارای شرافت می‌باشند. پیامبر(ص) افراد سیاه‌پوستی همچون بلال حبشیِ بزرگ را مَحرم خود قرار دادند. پیامبران، معجزات متنوعی داشتند، اما بلال حبشی از رسول اکرم(ص) اصلا معجزه نخواست، معجزه پیامبر(ص) برای بلال حبشی، همان کلمات رسول اکرم(ص) بود، زیبایی نهفته در این کلمات، معجزات رسول اکرم(ص) به شمار می‌رود. در کلام نبوی همه انسان‌ها؛ اعم از زن و مرد، کودک و جوان و پیر، شریف هستند.

وی ادامه داد: زندگی و حیات را باید به درستی معنا و تفسیر کنیم. در گفت‌وگوها باید به مشترکات میان انسان‌ها و آن چیزی که باعث رشد انسان می‌شود، پرداخته شود. ما ایمان تک تک انبیا، از آدم تا خاتم؛ اعم از حضرت نوح، حضرت ابراهیم، حضرت موسی، حضرت عیسی و رسول اکرم(ص) را لازم و واجب می‌دانیم و هیچ فرقی بین آن‌ها نمی‌گذاریم. حتی اگر جمله‌ای از حضرت عیسی برای ما نقل شود، برای ما حجت است و به آن عمل می‌کنیم؛ مثلا کسی از حضرت عیسی پرسید که با چه کسانی همنشین شویم. او پاسخ دادند: کسی که شما را به یاد خدا می‌اندازد، کسی که به علم شما می‌افزاید، کسی که شما را به آخرت دعوت می‌کند و به یاد آخرت می‌اندازد. ما به کلام نقل شده از همه انبیای الهی عمل می‌کنیم و به آن معتقد هستیم، ما مؤمنیم و یک حریمی را قائل هستیم.

آیت‌الله رمضانی با تاکید بر لزوم ممنوع بودن اهانت به پیامبران، اظهار داشت: به هیچ پیامبری نباید به بهانه آزادی بیان، اهانت شود، این خط قرمز برای بشر است. نباید به مقدسات توهین شود، بگذارید این مقدسات برای بشر باقی بماند. کتاب‌های آسمانی و پیامبران، مقدس هستند. وقتی که من در آلمان بودم، نامه‌ای به پاپ نوشتم که او هم جواب آن نامه را داد. پاپ زمانی گفته بود که اگر کسی به مادرم توهین کند، من با او مقابله می‌کنم. من در آن نامه به پاپ نوشتم که این حرفی که زدی، حرف خیلی خوبی است، مادر برای هر کسی، مقدس و محترم است. اگر به پیامبران و مقدسات توهین صورت بگیرد، هیچ چیز دیگری در میان بشر باقی نمی‌‎ماند و باید به همه پیامبران، احترام گذاشته شود. امروزه برخی به بهانه آزادی بیان، به پیامبران الهی توهین می‌کنند و قرآنِ مسلمانان را می‌سوزانند. در برخی از کشورهای اروپایی هم شاهد ساخت فیلم‌هایی برای اهانت به پیامبر اکرم(ص) هستیم. نباید قلوب بشریت را با این کارها، جریحه‌دار کرد. قرآن، کتاب انسان است و توهین به قرآن، توهین به کل بشریت، و توهین به پیامبر اکرم(ص) توهین به تمام بشر است. جامعه با اهانت، رشد نمی‌کند، بلکه رشد جامعه با اکرام و تکریم انسان و خردورزی است.


وی در ادامه، ماموریت انبیای الهی را بیرون آوردن بشر از زندگی حسی و مادی دانست و تصریح کرد: ما فقط برای این دنیا خلق نشدیم، چون همه ما یک روزی این دنیا را ترک خواهیم کرد. ترک این دنیا مساوی با فنا و نیستی نیست، بلکه زندگی در یک عالم وسیع‌تر است. اصلا انسان برای فنا آفریده نشده، بلکه برای ابدیت آفریده شده و این دنیا هم یک دنیای گذراست. اگر این نگاه را به انسان داشته باشیم، تبیین ما نسبت به انسان خیلی متفاوت خواهد بود و آن را در صورتی خواهیم دانست که بدانیم نقش انسان کجاست و هیچ فرقی بین احساس مسئولیت منِ مسلمان نسبت به یک مسیحی، و احساس مسئولیت یک مسیحی نسبت به منِ مسلمان وجود نخواهد داشت. این احساس مسئولیت را ما نسبت به همدیگر خواهیم داشت.

** مسئولیت مسلمانان نسبت به تمام بشریت

دبیرکل مجمع جهانی اهل بیت(ع) اضافه کرد: روایتی از پیامبر اکرم(ص) نقل شده است با این مضمون که: «مَنْ سَمِعَ رَجُلاً یُنادِی یا لَلْمُسْلِمِینَ فَلَمْ یُجِبْهُ فَلَیْسَ بِمُسْلِم»؛ کسى که صداى انسانى را بشنود که فریاد مى‌زند اى مسلمانان به دادم برسید و کمکم کنید، کسى که این فریاد را بشنود و پاسخ نگوید، مسلمان نیست. براساس این روایت، اگر یک غیرمسلمان اعم از مسیحی یا یهودی و حتی ملحد چون مورد ظلم قرار گرفته است، از یک مسلمان کمک بخواهد و آن مسلمان با این که می‌تواند، به آن غیرمسلمان جواب ندهد و وی را کمک نکند، او اصلا مسلمان نیست. این نگاه به آخرت، مسئولیت انسان را توسعه می‌بخشد و نگاه او را به زندگی و حیات تغییر می‌دهد.

آیت‌الله رمضانی افزود: خداوند در قرآن در آیه ۲۴ سوره انفال که علامه اقبال لاهوری به زیبایی به لحاظ جامعه‌شناسی درباره آن سخن گفته است، انسان‌ها را مورد خطاب قرار می‌دهد که: «یا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا اسْتَجِیبُوا لِلَّهِ وَ لِلرَّسُولِ إِذا دَعاکُمْ لِما یُحْیِیکُمْ»؛ ای کسانی که ایمان آورده‌اید، دعوت خدا و پیامبر را اجابت کنید هنگامی که شما را به سوی چیزی می‌خواند که شما را حیات می‌بخشد. 

مراد این آیه، حیات حسی و مادی نیست، بلکه حیات عقلی است که یک زندگی توأم با منطق، عقل و وحی می‌باشد. خداوند در آیه ۱۰ سوره انبیاء می‌فرماید: «لَقَدْ أَنْزَلْنَا إِلَيْكُمْ كِتَابًا فِيهِ ذِكْرُكُمْ ۖ أَفَلَا تَعْقِلُونَ»؛ ما بر شما کتابی نازل کردیم که وسیله تذکّر (و بیداری) شما در آن است! آیا نمی‌فهمید؟! براساس این آیه، خداوند قرآن را کتابی نازل کرده است که درباره انسان و عظمت انسان است؛ این که انسان، چه کسی است، چه چیزی بود و چه چیزی باید بشود. خداوند در برخی از آیات دیگر قرآن، خطاب به انسان می‌گوید که شما چیزی نبودید، خداوند در آیات دیگری می‌فرماید که شما چیز قابل ذکری نبودید. «هَلْ أَتَىٰ عَلَى الْإِنْسَانِ حِينٌ مِنَ الدَّهْرِ لَمْ يَكُنْ شَيْئًا مَذْكُورًا»  آيا بر انسان روزگارانى نگذشت كه چيزى لايق ذكر نبود؟ ولی شما به بی‌نهایت دعوت شدید و آن کسی که شما را دعوت کرده، خداست. «وَاللَّهُ يَدْعُو إِلَىٰ دَارِ السَّلَامِ»؛ یعنی خداوند شما را به دارالسلام؛ یعنی خانه صلح و امنیت دعوت می‌کند، لذا یکی از نام‌های خداوند، «سلام» است.

وی، دنیا را به مسافرخانه‌ای تشبیه و تصریح کرد: این دنیا مسافرخانه است و همه ما مسافر هستیم، بعد از بیست یا سی سال ما هم به دیگران ملحق می‌شویم. حتی خداوند به پیامبرش می‌گوید: «إِنَّكَ مَيِّتٌ وَ إِنَّهُمْ مَيِّتُونَ»؛ یعنی شما از این دنیا می‌روید، اما شما برای ابدیت خلق شده‌اید. شما خلق نشدید که نیست گردید، بلکه شما خلق شدید که هست بمانید، نه برای رفتن، بلکه برای بودن خلق شدید. انبیای الهی، یک پله بالاتر آمدند و گفتند که باید از این عقل هم عبور کنید و باز هم رشد کنید و به شهود برسید، انسان شهودی، انسان عاشق است. انبیای الهی آمدند که انسان را دعوت، و عاقل و عاشق تربیت کنند. یعنی انسان هم عاقل و هم عاشق باشد. اگر انسان عاقل باشد، در جامعه، ظلم و بی‌عدالتی خواهد بود؟ آیا زنان بی‌گناه کشته می‌شوند؟ این که انسان عاشق شود و به انسان‌های دیگر عشق بورزد مهم است.

** آمریکای لاتین؛ الگوی دیالوگ در جهان

دیبرکل مجمع جهانی اهل‌بیت(ع) در بخش دیگری از سخنان خود از ابراز خرسندی از حضور نماینده دادگستری برزیل در همایش «اسلام؛ دین گفت‌وگو و زندگی» اظهار داشت: من از این که معاون وزیر دادگستری برزیل در این همایش حضور دارد، خوشحال شدم. ایشان در جایگاهی است که باید با میزان عدل و عدالت، رفتار کند. حرف تمام پیامبران الهی این است که همه انسان‌ها در همه جا باید بر پایه عدالت رفتار کنند و هر حقی به صاحب حق برسد. من در مقاله‌ای می‌خواندم که امروز بیش از یک میلیارد کودک در جهان از سوء تغذیه، رنج می‌برند. اگر عدالت باشد، دیگر سوء تغذیه در دنیا وجود نخواهد داشت. اگر عدالت باشد، محبت و عقلانیت در بین بشر خواهد بود، عدالت دعوت همه انبیای الهی است. خداوند در قرآن می‌فرماید: «لَقَدْ أَرْسَلْنا رُسُلَنا بِالْبَيِّناتِ وَ أَنْزَلْنا مَعَهُمُ الْكِتابَ وَ الْمِيزانَ لِيَقُومَ النَّاسُ بِالْقِسْطِ»؛ ما رسولان خود را با دلایل روشن فرستادیم، و با آن‌‎ها کتاب (آسمانی) و میزان (شناسایی حقّ از باطل و قوانین عادلانه) نازل کردیم تا مردم قیام به عدالت کنند. لذا همه باید به سمت صلح برپایه عدالت و با میزان عدل برویم و در گفت‌وگوها به این نکته توجه داشته باشیم و حرکتمان را به این سمت جهت بدهیم.


وی ادامه داد: رهبران دینی، عالمان و اندیشمندان دینی، امروزه نقش مهمی را برای تحقق صلح برپایه عدل دارند. ما عالمان و دانشمندان باید حامل صلح، امنیت، مدارا، عشق به بشر و محبت به بشر باشیم و هیچ قومی را بر قوم دیگر ترجیح ندهیم و هیچ تفاوتی را بین سیاه و سفید قائل نباشیم. همان گونه که پیامبران ما مثل حضرت عیسی، با همان نگاهی که برادران مسیحی دارند، به حواریون احترام می‌گذاشت و پای آن‌ها را می‌شست، همان تواضع باید میان حاکمان و میان عالمان وجود داشته باشد. با اضلاع عدالت، معنویت، محبت، امنیت، مدارا و عقلانیت، ما می‌توانیم در همین دنیا، بهشت را درست کنیم. سازنده بهشت خود ما بشر هستیم و در روز قیامت، ما مهمان همان بهشتی هستیم که خودمان ساخته‌ایم.

آیت‌الله رمضانی خاطر نشان کرد: خیلی خوشحال شدم که در این همایش، حضور پیدا کردم. ظرفیتی که در آمریکای لاتین به لحاظ گفت‌وگوی بین ادیان دیدم، می‌تواند الگویی برای دنیا باشد. از این که دولت برزیل به این همایش توجه داشت و نمایندگانی را فرستاد، قدردانی می‌کنم. هر مسلمانی در هر کشوری از دنیا که زندگی می‌کند، باید به قانون آن کشور احترام بگذارد. پیام من این است که گفت‌وگو یک امر ضروری بین ادیان برای توجه به گوهر انسان است. گوهر انسان همان کرامت است و برای رسیدن به کرامت، باید عدالت و عقلانیت و معنویت باشد تا بشر طعم عدالت و آزادی را بچشد و بتوانیم به دست خودمان، بهشت را در همین دنیا بسازیم.

** تقدیر از شخصیت‌های اسلامی و مسیحی فعال

حجت‌الاسلام والمسلمین «طالب حسین خزرجی»، موسس مرکز اسلامی برزیل در بخش دیگری از این همایش با اشاره به فعالیت‌های این مرکز اظهار کرد: در گذشته به شدت در زمینه منابع اسلامی به زبان پرتغالی، فقر وجود داشت، اما مرکز اسلامی برزیل پس از تأسیس، کتاب‌های مرجع در زمینه علوم اسلامی مختلف را به زبان پرتغالی ترجمه کرد و بزرگ‌ترین دانشنامه در زمینه معارف اهل‌بیت(ع) به این زبان را پایه‌گذاری کرد. تعداد کتاب‌های ترجمه شده توسط مرکز اسلامی برزیل به زبان پرتغالی به صد و پنجاه کتاب می‌رسد که ۷۰ کتاب از آن، چاپ شده است. از ابتدای آغاز به کار پایگاه اینترنتی مرکز اسلامی برزیل، بیش از ده میلیون نفر از این پایگاه بازدید کرده‌اند. این مرکز محصولات فکری و فرهنگی خود را در بیش از صد موسسه و کتابخانه در داخل و خارج از برزیل توزیع می‌کند و مرکز اسلامی برزیل به منبع مورد اعتمادی برای دانشجویان و پژوهشگران و محققان تبدیل شده است.

نماینده وزارت دادگستری برزیل نیز در این همایش در سخنانی به بیان اهمیت وجود عدالت در یک جامعه پرداخت. نماینده فدراسیون کاردینال‌های برزیل نیز در سخنانی در خصوص اهمیت گفت‌وگو و جایگاه آن در پیشرفت زندگی جوامع و نیز اهمیت توجه به این مسئله، سخنانی ایراد کرد.

در بخش پایانی همایش بین‌المللی «اسلام، دین گفتگو و زندگی» از برخی از شخصیت‌های اسلامی و مسیحی فعال تقدیر به عمل آمد.



انتهای پیام/

دیگر خبرها

  • معلمی سنگین‌ترین مسوولیت عالم است
  • جشن‌های دهه کرامت در همه مساجد و محله‌های لرستان برگزار می‌شود
  • ائمه معصومین(ع) سرآمدان گفت‌وگو بودند/نباید به مقدسات توهین شود
  • ائمه معصومین(ع) سرآمدانِ گفت‌وگو بودند/ احساس مسئولیت مسلمانان، نسبت به تمام بشریت
  • عرضه «صفات الهی» در کتابفروشی‌ها
  • ماجرای نسبت فامیلی علیرضا قربانی با داور «محفل» از زبان احمد ابوالقاسمی + فیلم
  • این ربات سرطان ریه را تشخیص می دهد/ دقت بیشتر، آسیب کمتر (فیلم)
  • این ربات سرطان ریه را تشخیص می دهد/ دقت بیشتر، آسیب کمتر
  • حضرت فاطمه زهرا (س) و مادران شهدا الگوی دختران جامعه است
  • فال انبیا فردا جمعه ۷ اردیبهشت ۱۴۰۳