به نقل از «ایرنا»

وحید شقاقی: رد کلیات لایحه بودجه چیزی جز خطای راهبردی نبود

تاریخ انتشار: ۱۵ بهمن ۱۳۹۹ | کد خبر: ۳۰۸۹۶۷۶۹

نمایندگان مجلس دیروز (چهاردهم بهمن‌ماه) اقدام جدیدی را در کارنامه خود ثبت کردند و در حالی که بازارها در انتظار تعیین تکلیف بودجه است، رای به رد کلیات لایحه بودجه ۱۴۰۰ دادند.

سازمان برنامه و بودجه دوازدهم آذرماه و چند روز زودتر از موعد مقرر، لایحه بودجه سال آینده را به مجلس تحویل داد.

هر چند که کمیسیون تلفیق کلیات را تصویب کرد اما پس از دو ماه بررسی و تعامل و همکاری دولت با نمایندگان برای رفع ایراداتی که برای برخی از آنها هیچ راهکار و پیشنهادی ارایه نمی‌شد، کلیات در صحن علنی رد.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

بسیاری از کارشناسان از جمله «وحید شقاقی‌شهری» معتقدند که این اقدام مجلس باعث افزایش ابهامات در اقتصاد کشور و در نهایت کاهش پیش‌بینی‌پذیری می‌شود که دود آن بر چشم مردم خواهد رفت.

در ادامه گفت‌وگوی ایرنا با شقاقی‌شهری، استاد دانشگاه خوارزمی را می‌خوانید؛     

تصمیم مجلس ابهامی بر ابهامات موجود افزود

وحید شقاقی در گفت وگو با ایرنا درباره تصمیم نمایندگان مجلس یازدهم مبنی بر رد کلیات لایحه بودجه ۱۴۰۰ اظهار داشت: روز گذشته در مجلس اتفاق نادر و بسیار عجیبی افتاد. کمیسیون تلفیق که متشکل از نمایندگان منتخب کمیسیون‌های مجلس است و این افراد معمولا به مباحث بودجه‌ای و برنامه ‌ای آشنا هستند، کلیات بودجه را تصویب کرده‌بودند. در حالی که لایحه بودجه ۱۴۰۰ در کمیسیون تلفیق رای آورده بود، رد لایحه در صحن علنی اتفاق عجیبی است و یک رخدادی بی‌سابقه‌ در روند بررسی لوایح بودجه محسوب می‌شود و نشان‌دهنده این است که هماهنگی بین کمیسیون تلفیق با صحن صورت نگرفته‌است.

وی با تاکید بر اینکه رد شدن کلیات لایحه بودجه بر پیش‌بینی ناپذیری و ابهام و افزایش ریسک و بی‌ثباتی بازارها اضافه می‌کند، ادامه داد: در قانون بودجه تکلیف برخی از متغیرهای کلیدی اقتصاد مانند نرخ تسعیر ارز، منابع درآمدی دولت برای سال آینده، صادرات نفت و درآمدهای ارزی کشور، تعیین تکلیف ارز ترجیحی و بسیار از متغیرهای اقتصادی مشخص می‌شود اما وقتی لایحه رد می‌شود درباره همه این موضوعات ابهام به وجود می‌آید.

این کارشناس اقتصادی گفت: این شرایط باعث می‌شود که تمام فعالان بازار و سرمایه‌گذاران با ابهامات جدیدی مواجه شوند. این در حالی است که اقتصاد ایران به اندازه کافی پیچیدگی و ابهام دارد چرا که نمی‌دانیم در مسیر سیاست خارجی چه اتفاقاتی خواهد افتاد حال این که ابهام در لایحه بودجه هم به تمام ابهامات موجود اضافه شد.

شقاقی‌شهری با بیان اینکه ‌این تصمیمی که در مجلس برای لایحه بودجه گرفته شد، به شدت مشکلات اقتصادی می‌افزاید، اظهار داشت: تصویب نشدن کلیات لایحه بودجه خبر بسیار ناگواری برای اقتصاد کشور بود که از مجلس مخابره شد و مجلس باعث شد ابهامات در فضای اقتصادی افزایش یابد.

وی افزود: از این پس لایحه به دولت برمی‌گردد، دولت هم فرصتی ندارد که بخواهد لایحه جدید را با اصلاحات اساسی به مجلس برگرداند. در نهایت بودجه سه دوازدهم به انضمام ۲۰ الی ۳۰ درصد افزایش را خواهیم داشت اما سرنوشت تمام متغیرهای اقتصادی برای سال ۱۴۰۰ همچنان مبهم خواهد ماند.

تدبیر و مصلحت برای بودجه سال آینده دیده نشد

رییس دانشکده اقتصاد دانشگاه خوارزمی ادامه داد: رد لایحه بودجه در شرایطی رخ داد که هر یک از متغیرها مانند سرنوشت ارز ۴۲۰۰ تومان یا درآمدهای ارزی دولت، میزان فروش نفت و از همه مهم‌تر میزان درآمدهای مالیاتی و نرخ مالیات بسیار مهمند و باید به صورت شفاف مشخص باشند. روشن نبودن تکلیف این موضوعات باعث بالا رفتن ابهامات اقتصاد کلان ایران می‌شود.

شقاقی‌شهری با بیان اینکه بدیهی است که دولت در این فاصله نمی‌تواند اصلاحات مد نظر مجلس را در لایحه بودجه سال آینده انجام دهد و پیاده کند، گفت: سازمان برنامه ۱۵ روز فرصت دارد که لایحه‌ اصلاح شده را به مجلس ارایه دهد و باید همین پروسه در کمیسیون تلفیق طی شود بنابراین عملا از طی این پروسه چیزی عاید مجلس و دولت نمی‌شود. در این میان تنها شاهد نوع جدیدی از ابهام و پیش‌بینی ناپذیری در اقتصاد کشورمان خواهیم بود و شرایط انتظار پیچیده‌تر خواهد شد.

وی با اشاره به شرایط بلاتکلیفی در اقتصاد ایران با رد کلیات لایحه بودجه اظهار داشت: با توجه به بحث ادامه مذاکرات با حضور بایدن در کاخ سفید و نتیجه آن و تاثیر مستقیم نتایج به دست آمده بر اقتصاد، شرایط بلاتکلیفی در تمام بازارها حاکم است که این تصمیم مجلس هم بلاتکلیفی موجود را پیچیده‌تر کرد.

شقاقی‌شهری با تاکید بر اینکه ایرادات لایحه قابل انکار نیست و باید بپذیریم که لایحه بودجه ۱۴۰۰ با ایراداتی مواجه بود، اظهار داشت: کمیسیون تلفیق می‌توانست برای این ایرادات اصلاحاتی را به تصویب برساند. برای مثال وقتی این ایراد گرفته شد که بودجه سال آینده احتمالا با کسری مواجه شود این انتظار می‌رفت که  مجلس از سقف بودجه ۸۴۰ هزار میلیارد تومانی عمومی بکاهد اما نه تنها رقم را کاهش نداد بلکه  آن را به ۱۱۲۰ هزار میلیارد تومان رساند. 

وی تاکید کرد: پیش‌بینی می‌شد مجلس برای رفع این ایراد هزینه‌های اضافی را حذف می‌کرد و بودجه عمومی را کاهش می‌داد یا اینکه پایه‌های مالیاتی را افزایش می‌داد و ردپایی را در قانون بودجه می‌گذاشت تا دولت بتواند در این فاصله بانک‌های اطلاعاتی خود را برای پایه‌های جدید مالیاتی تکمیل کند و در این صورت بخشی از کسری بودجه از طریق پایه‌های جدید مالیاتی جبران می‌شد اما مجلس چنین تصمیمی نگرفت.

این کارشناس اقتصادی گفت: تمام این اتفاقاتی در جریان بررسی لایحه بودجه از کمیسیون تلفیق تا رد آن در صحن علنی افتاد، چیزی جز خطای راهبردی نبود و بحث تدبیر و مصلحت برای بودجه سال آینده دیده نشد.  

برچسب‌ها مجلس شورای اسلامی نرخ ارز سازمان برنامه و بودجه مجلس یازدهم اختصاصی ایرنا بودجه1400 پروندهٔ خبری بودجه ۱۴۰۰

منبع: ایرنا

کلیدواژه: مجلس شورای اسلامی نرخ ارز سازمان برنامه و بودجه مجلس شورای اسلامی نرخ ارز سازمان برنامه و بودجه مجلس یازدهم اختصاصی ایرنا بودجه1400 اخبار کنکور رد کلیات لایحه بودجه لایحه بودجه ۱۴۰۰ بودجه سال آینده کمیسیون تلفیق شقاقی شهری پیش بینی

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.irna.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «ایرنا» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۰۸۹۶۷۶۹ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

قدرت چانه‌زنی؛ عامل اصلی تخصیص بودجه

به گزارش قدس خراسان، بر اساس اعلام مرکز پژوهش‌های اتاق بازرگانی خراسان رضوی، این استان حدود ۱۰۰ پروژه عمرانی نیمه‌تمام دارد؛ اما سهم بودجه خراسان رضوی در سال ۱۴۰۳ حدود ۷هزار و ۴۰۰ همت بوده که در مقایسه با کل بودجه عمرانی کشور ۵ درصد تعریف شده است.

آنچه شرایط خراسان رضوی را در کنار مهاجرپذیری، سرانه درآمدی کم و وسعت زیاد، استثنایی می‌کند، ورود سالانه ۳۰ میلیون زائر ایرانی و ۲میلیون زائر خارجی است؛ اما این پرسش مطرح می‌شود با توجه به نبود یا کمبود زیرساخت‌های لازم به ویژه در حوزه زیارت مانند حمل و نقل، تخصیص منابع به استان‌ها در زمان بودجه‌ریزی به چه صورت است و چه اهرمی سبب می‌شود سهم استانی مانند خراسان رضوی با وجود پروژه‌های متعدد نیمه‌کاره به خصوص در حوزه زیارت، کم باشد. 

منفعتی که کسری بودجه ایجاد می‌کند

«پاسخ به این پرسش در سیستم کلان‌تری تعریف می‌شود که بررسی آن جایگاه، سهم و میزان دریافت بودجه هر استان را مشخص می‌کند؛ یعنی این سیستم به هر سمتی حرکت کند، حرکت استان‌ها هم به همان سمت است». کارشناس بررسی بودجه در مجلس شورای اسلامی ضمن طرح این مطلب می‌گوید: برای فهم بهتر اینکه بودجه چطور تخصیص پیدا می‌کند ، بهتر است در ابتدا یک تحلیل در مورد ذی‌نفعان کسری بودجه داشته باشیم. کسری بودجه در کشور ما ۳ ذی‌نفع دارد که شامل دولت، مجلس و مردم است که هریک به نوعی از این کسری بودجه سود می‌برند.

حمیدرضا فتحی اضافه می‌کند: وجود کسری بودجه یک راه برای نشان دادن توان و قدرت چانه‌زنی چه در دولت، چه در مجلس و چه در میان این دو دستگاه با یکدیگر است. 

وی در توضیح بیشتر مطلب خود می‌گوید: وقتی انتخاب نمایندگان در مجلس برای مبنای جغرافیاست، بنابراین طبیعی است هر نماینده تلاش می‌کند منافع حوزه انتخابیه خود و تحقق وعده داده شده را دنبال کند و در این مسیر قدرت چانه‌زنی امتیاز دادن‌ها جایگزین مسیر قانونی بودجه‌ریزی می‌شود.

این کارشناس بودجه ادامه می‌دهد: قانون درستی برای تخصیص بودجه‌ها داریم؛ اما هیچ‌وقت اجرا نمی‌شود. وقتی هزینه‌ها بالا می‌رود، پروژه‌ها در سطح کلان زیاد می‌شود و شاهد یک مدل رونق اقتصادی هستیم که باعث بهبود کسب‌وکار می‌شود و اینگونه مردم در کوتاه مدت ذی‌نفع کسری بودجه هستند.  بنابراین باید گفت کسری بودجه در کوتاه‌مدت به نفع مردم، دولت و مجلس است و مقصر افراد نیستند. سیستم این رفتار را ایجاب می‌کند تا هر کسی به دنبال سهم بیشتری باشد.

قانون در تخصیص بودجه کارایی ندارد

فتحی خاطرنشان می‌کند: وقتی بودجه زیاد باشد، عملاً رقابتی برای سهم‌خواهی وجود ندارد. آنچه سبب می‌شود همه به دنبال سهم‌خواهی خود باشند، کمبود و کسری در بودجه است که گرفتن آن برای هر یک از نمایندگان مردم یا هر دستگاه اجرایی نشان‌دهنده توان آن مجموعه بوده و در نهایت رضایت مردم را به دنبال دارد.

وی با تشریح مسیر بررسی تخصیص بودجه‌ها عنوان می‌کند: لایحه بودجه توسط دولت به مجلس می‌رود و در مجلس بودجه کلی و ریزپروژه‌ها در جداول تصویب می‌شود. پس از آن با تشکیل یک شورا در دولت درباره اینکه به هر پروژه استانی چه میزان پرداخت شود، تصمیم‌گیری می‌کنند. در این شورا وزارت اقتصاد و سازمان برنامه و بودجه به صورت شاخص حضور دارند؛ اما محل اصلی تأمین بودجه، خزانه دولت است که تصمیم می‌گیرد نسبت به عدد تعیین شده در مجلس و شورای گفته شده چه میزان پرداخت داشته باشد و باید تأکید کرد در تمام این مسیر لابی، چانه‌زنی و تعامل حرف اول را می‌زند. 

کارشناس مسائل بودجه با طرح پرسشی ادامه می‌دهد: عددی در مجلس برای سازمانی مشخص می‌شود؛ اما آیا همان عدد مشخص شده به آن سازمان پرداخت می‌شود؟ پاسخ به این پرسش در بیشتر مواقع مثبت نیست. طبق «قانون تخصیص» سازمان برنامه و بودجه باید بودجه‌ها را به صورت قانونی تخصیص بدهد که این اتفاق هم نمی‌افتد.

فتحی اضافه می‌کند: به طور مثال ۵۵۰ میلیارد تومان برای سازمان اداری و استخدامی در سال ۱۴۰۳ تعیین شده است اما ممکن است سازمان برنامه و بودجه این عدد را تخصیص ندهد و عددی بالاتر یا پایین‌تر مشخص و سپس به خزانه ابلاغ شود.در نهایت باز هم خزانه تصمیم می‌گیرد بالاتر یا پایین‌تر از عدد مشخص شده توسط برنامه و بودجه پرداخت کند؛ یعنی آنچه نماینده‌ها مشخص کرده‌اند، چندین بار حد می‌خورد و در این سیستم نیاز استان‌ها چندان مطرح نیست.

ضرورت به روزرسانی امکان‌سنجی پروژه‌های عمرانی

وی در تکمیل توضیحات خود می‌گوید: حالا در این سیستم این پرسش مطرح است که چرا سهم برخی استان‌ها کمتر یا بیشتر می‌شود؟ پاسخ به این پرسش در قدرت چانه‌زنی نمایندگان و استانداران، لابی آنان با دولتی‌ها و سایر نمایندگان و طرح‌های ارائه شده آنان در مجلس مشخص خواهد شد. 

فتحی خاطرنشان می‌کند: در دولت سیزدهم یک اتفاق خوب، تعریف پروژه‌های پیشران بوده که اولویت با تکمیل این پروژه‌هاست. بنابراین ممکن است افزایش بودجه یک استان به وجود تعداد پروژه‌های پیشران آن استان برگردد که موجب افزایش سهم بودجه یک استان خواهد شد.

وی رعایت قانون تخصیص، وجود و ثبت شفافیت در مراحل تعیین تخصیص بودجه، توجه و به روزرسانی مطالعات امکان‌سنجی پروژه‌های استانی و کشوری را از راهکارهای مهم حل این مشکلات عنوان می‌کند و می‌گوید: در این صورت حتی اگر گرفتن یک بودجه توسط نماینده‌ای در مسیر لابی و چانه‌زنی قرار بگیرد، راه مشخص‌تری داشته و بودجه به پروژه‌ای می‌رسد که فواید بهتری دارد نه پروژه‌ای که فقط از سوی یک نماینده درباره‌اش قول داده شده است.

طبق اعلام مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی از میان ۱۴۴ طرحی که مطابق قانون بودجه ۱۴۰۲ قرار بود در پایان آن سال تمام شوند، همچنان ۹۰طرح در لایحه بودجه ۱۴۰۳ پیش‌بینی شده که نشان از تعویق حداقل ۶۳درصد این طرح‌ها دارد. 

بر اساس همین اعلام میانگین عمر طرح‌هایی که توانسته‌اند در برنامه بودجه ۱۴۰۳ مطرح شوند ۱۷ سال است. با وجود این توضیحات شاید بتوان علت اینکه در این سال‌ها به طرح قطار برقی تهران-مشهد تنها یک‌میلیون تومان تخصیص داده شده، توجیه کرد.

حالا که قدرت چانه‌زنی و گفتمان، سازوکار اصلی کسب بودجه است، آیا درست است این پرسش مطرح شود که فقر زیرساخت‌ها در استان به عملکرد نمایندگانش برمی‌گردد؟ اینکه خراسان رضوی در مجموع کمتر از ۵۰ کیلومتر آزادراه دارد و سهم این استان در بودجه عمرانی ۵ درصد است، نشان از عملکرد ضعیف نمایندگان استان در این سال‌هاست؟ پاسخ به این پرسش‌ها شاید دردی را دوا نکند؛ اما آسیب‌شناسی گذشته، چراغ راه و مسیر پیش رو است.

خبرنگار: طاهره فجر داودلی 

طاهره فجرداودلی