روستایی عجیب بدون تولد نوزاد در خراسان رضوی

به گزارش «تابناک» به نقل از روزنامه خراسان، ممکن است خیلی از افراد تصور کنند در روستا‌ها و شهرستان‌های کوچک آمار زادو ولد بیشتر از شهر‌ها باشد، اما جالب است بدانید که شهرستان گناباد، به عنوان یکی از مسن‌ترین شهر‌های کشور به شمار می‌آید.

بیش از ۱۳ درصد جمعیت بیش از ۹۰ هزار نفری گناباد را سالمندان تشکیل می‌دهند و این شهرستان دومین شهرستان سالمند کشور به شمار می‌رود.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

شایان ذکر است که طبق جدیدترین اظهارنظر مشاور وزیربهداشت در امور توان بخشی، حدود ۲۸/۹ درصد از جمعیت کشور، سالمند هستند.

البته این آمار‌ها درباره گناباد به همین جا محدود نمی‌شود و در «روستای دیسفان» این شهرستان، حدود ۱۰ سال است که هیچ ولادت جدیدی به ثبت نرسیده و در ۱۸ سال اخیر، فقط یک تولد ثبت شده است! از طرفی کمبود امکانات و موقعیت‌های شغلی افراد زیادی را وادار به مهاجرت کرده و به مرور زمان به دلیل به دنیا نیامدن هیچ فردی سال‌هاست که در این روستا صدای خنده هیچ بچه‌ای شنیده نشده و چراغ‌های مدارسش خاموش شده است.

در پرونده امروز، علاوه بر آشنایی با این روستا، گفتگو با یکی از اعضای شورای اسلامی روستا و یکی از آخرین نفراتی که در این روستا به دنیا آمده، دلایل این اتفاق را که در ۱۸ سال اخیر فقط یک ولادت در این روستا ثبت شده است بررسی خواهیم کرد.

همچنین دلایل اساسی مهاجرت را از زبان برخی اهالی دیسفان خواهید خواند.

روستایی با قدمتی ۵ هزار ساله

دیسفان، نام روستایی از بخش کاخک در شهرستان گناباد است که بافت سنتی خانه‌ها، وجود قنات‌ها و آب انبار‌های بی‌شمار به قدمت تاریخی‌اش اشاره دارد. جمعیت ساکن و دایم این روستا حدود ۲۰۰ نفر و جمعیت غیر دایمش بیش از ۱۵۰۰ نفر و مساحت آن حدود ۱۲ کیلومتر مربع است.

دیسفان، بهار و تابستان‌های زیبایی دارد و اهالی روستا در اواخر شهریور ماه مشغول جمع‌آوری میوه‌هایی از جمله توت، آلبالو، گیلاس، انجیر و ... هستند. هم اکنون بیشتر ساکنان روستا سالمندان هستند و به کشاورزی و دامداری به شیوه‌های سنتی مشغول‌اند. آن‌ها به اندازه‌ای کار می‌کنند که از پس مخارج خود برآیند چرا که با وجود آب‌وهوای خشک، کمبود ابزارآلات و ... کشاورزی در این منطقه برای افزایش سرمایه و کسب درآمد توجیه اقتصادی ندارد. امروزه آن چه این روستا را از سایر مناطق گناباد متمایز کرده و خبرساز شده، همین موضوع زاد‌ولد است که به گفته ساکنانش این اتفاق چند علت اساسی و مورد بحث دارد.

آخرین ثبت تولد در دیسفان حدود ۱۰ سال پیش بوده است

گفتگو با یکی از اعضای شورای روستای دیسفان درباره وضعیت این روستا، تعداد ساکنانش:

از آن جایی که استمرار معضل خشکسالی و پیامد‌های اجتماعی و اقتصادی آن مانند نبود فرصت‌های شغلی در این روستا باعث کمبود زادولد و مهاجرت بسیاری از جوانان جویای کار به شهر‌های بزرگ شده، تصمیم گرفتیم در این خصوص با یکی از اعضای شورای روستای دیسفان گفت‌وگویی داشته باشیم. «محمد فردوسی» پس از بازنشستگی در نیروی دریایی سال ۹۲ به زادگاهش یعنی روستای دیسفان برگشته و تا امروز در شورای روستا مشغول فعالیت است.

خشکسالی ۲۰ ساله باعث مهاجرت افراد زیادی شد

سوال اول را از آقای فردوسی می‌پرسم که چرا جمعیت روستای دیسفان روز‌به‌روز در حال کم شدن است که می‌گوید: «روستای ما تا قبل از دهه ۵۰ ساکنان زیادی داشته و بیشتر افراد در آن جا مشغول کشاورزی بوده‌اند، اما متاسفانه دیسفان به مدت ۲۰ سال دچار خشکسالی‌های پی‌درپی شد و به همین دلیل افراد زیادی مجبور به مهاجرت شدند.»

متاسفانه سال‌هاست تولدی این‌جا ثبت نشده است

از او می‌پرسم که آیا این ادعا صحت دارد که سال‌هاست در دیسفان هیچ نوزادی متولد نشده است؟ که جواب می‌دهد: «بله، متاسفانه به دلیل مهاجرت و نبود جوانان در روستا، سال‌هاست که دیگر ازدواج و تولدی در این جا صورت نگرفته و آخرین ثبت تولد در دیسفان حدود ۱۰ سال پیش بوده است.»

هر ۴ مدرسه روستا هم تعطیل شده است

طبیعتا وقتی هیچ تولدی در یک روستا ثبت نشود، این سوال پیش می‌آید که چه بلایی سر مدارس آن جا آمده است؟ فردوسی در این باره می‌گوید: «روستای دیسفان در گذشته چهار مدرسه داشت که شامل پایه‌های تحصیلی مختلف بود و کودکان و نوجوانان ما مشکلی در زمینه تحصیل نداشتند، اما به مرور زمان کاهش جمعیت باعث تعطیلی همه این مدارس شد. پس از آن، دو مدرسه به بخش خصوصی واگذار و یکی از آن‌ها تبدیل به زا‌ئرسرا شد و ما با کمک اعضای شورای اسلامی دیسفان آخرین مدرسه را به خانه ورزش تغییر کاربری دادیم».

علت مهاجرت تنها مسائل شغلی نیست

فردوسی درباره اصلی‌ترین عاملی که باعث مهاجرت افراد از روستای دیسفان شده، می‌افزاید: «علت مهاجرت تنها به وقوع خشکسالی و کمبود امکانات آموزشی و شغلی محدود نمی‌شود بلکه بسیاری از جوانان در روستا با مدارک تحصیلی بالا حاضر به ماندن و اشتغال در بخش کشاورزی و دامپروری نیستند. در این خصوص به جرات می‌گویم از حدود ۱۴۰ خانواده‌ای که در دیسفان زندگی می‌کنند، در هر خانه دو تا سه نفر تحصیل کرده هستند.»

بیشتر ساکنان روستا، سالمند و از کارافتاده هستند

اکنون با وجودی که در زمین‌های روستا بیشتر میوه‌ها به جز میوه‌های مناطق مدیترانه قابل کشت است و امکان پرورش کرم ابریشم نیز در آن جا وجود دارد، به نظر شما با انجام چه کار‌هایی می‌توانیم دوباره شاهد رونق روستای دیسفان باشیم؟ عضو شورای روستای دیسفان در پاسخ به این سوال می‌گوید: «با این که ساکنان روستای دیسفان بیشتر افراد سالمند و از کار افتاده هستند و مجبورند به خاطر تامین هزینه‌های زندگی خود کشاورزی کنند، اما به نظر می‌رسد اگر مسئولان جهاد کشاورزی و سایر نهاد‌های وابسته شرایط و تسهیلاتی را با ارائه وام برای خرید ماشین و ابزارآلات کشاورزی به افراد حاضر در روستا اختصاص دهند، این اقدام شاید بتواند مشوق بازگشت کسانی شود که با وجود تعلق خاطر مجبور به ترک این جا شده‌اند. همین حالا بیشتر جوانان و افرادی که مهاجرت کرده‌اند سعی می‌کنند در مراسم ایام محرم، عید نوروز و نیمه شعبان به روستا بازگردند و در کنار خانواده و پدرومادر خود باشند که این نشان دهنده علاقه شان به این خطه است، اما شرایط، تصمیم دیگری برای آن‌ها گرفته است.»

به خاطر وجود امامزاده در روستا مانده‌ام

گفتگو با یکی از آخرین نفراتی که در دیسفان به دنیا آمده و حاضر به ترک این روستا نیست

۱۸ سال پیش، یکی از آخرین بچه‌ها در دیسفان به دنیا آمد. «شهربانو تقوی» یکی از آخرین افرادی است که در دیسفان متولد شده و طبق اطلاعات ما بعد از او تنها یک تولد دیگر در دیسفان ثبت شده است که آن فرد هم این روزها، کمتر از ۱۰ سال دارد. در ادامه گفت‌وگوی ما را با تقوی بخوانید.

بیشتر اهالی روستا به مشهد و تهران رفتند

یکی از آخرین افراد متولد شده در دیسفان در ابتدای صحبت با ما از دلایل عمده مهاجرت می‌گوید: «کمبود درآمد، آب‌وهوای خشک و نبود امکانات آموزشی باعث شده که افراد زیادی به شهر‌های دیگر از جمله مشهد و تهران مهاجرت کنند. مثلا همین حالا مشکل نبود مدرسه بسیار جدی است و خانواده‌های زیادی به همین دلیل روستا را ترک کرده‌اند. هم اکنون فرزندان ما برای تحصیل مجبورند به روستا‌های اطراف بروند و مسافت زیادی را طی کنند و این رفت‌وآمد‌ها باعث نگرانی دایمی ما شده است.»

در روستا مشکل آب، برق، گاز و ... نداریم، اما از تقوی می‌پرسم که با وجود کمبود امکانات چه چیزی تا امروز مانع مهاجرت شما شده است که می‌گوید: «بزرگ‌ترین معضل ما در روستا کمبود شغل است و خوشبختانه مشکلاتی در خصوص کمبود آب، یا نبود برق و گاز نداریم. راستش را بخواهید من خادم «امامزاده سلطان احمد جوانمرد» هستم و به دلیل تعلق خاطر به ایشان هیچ‌وقت حاضر نشدم که دیسفان را ترک کنم. این جا برای من بسیار دوست‌داشتنی است و حاضر به ترک روستای‌مان نیستم.»

راز روستای زیرخاکی در دیسفان!

آشنایی با جاذبه‌های گردشگری، شخصیت‌های برجسته‌ای که در این روستا به دنیا آمدند

وجود آثار باستانی قلعه دیسفان، دیده‌بان‌های صالح، دیده‌بان‌های برج و همچنین آثار دیگری از جمله تونل‌های اتصال مرکز قلعه با آب انبار و خانه‌ها و... چیزی شبیه سفری تاریخی در روستای دیسفان است. از طرفی حضور نواده امام موسی کاظم (ع) یعنی امامزاده سید احمد جوانمرد باعث جذب گردشگران و شیفتگان زیادی به این روستا شده است.

اصل بنای امامزاده در قرن هشتم هجری همزمان با سلسله تیموریان احداث شده و گنبد هشت ترک آن بیانگر این دوره تمدن اسلامی است. پس از آن، در دوره صفویان این بنا یک‌بار دیگر بازسازی و سرانجام در سال ۱۳۶۹ با اضافه کردن چند ساختمان و شبستان به امامزاده بازسازی نهایی انجام شده است.

روستایی مدفون شده در دیسفان وجود دارد

تاکنون اخبار وجود شهر‌ها و روستا‌های مدفون شده زیادی به گوش‌مان خورده است و احتمال وقوع این امر در دیسفان هم وجود دارد! در واقع بنابر گفته ساکنان، وجود تونل‌ها شاهد این ماجراست و زمان ناپدید شدن این روستا همزمان با حمله مغول‌ها به ایران است. اکنون درحالی که کشف این روستای زیر خاکی می‌تواند یکی از عوامل مهم برای جذب گردشگر و رونق مجدد به دیسفان باشد، اما تا به امروز قدمی برای کشف این راز بزرگ برداشته نشده و پیگیری‌های فراوان مسئولان روستا به جایی نرسیده است.

زادگاه شخصیت‌های برجسته و تحصیل کرده

باوجودی که کمبود امکانات آموزشی افراد زیادی را وادار به مهاجرت از دیسفان کرده، اما این روستا زادگاه افراد تحصیل کرده است که برخی از آن‌ها به خارج از کشور مهاجرت کرده‌اند.

از میان این افراد می‌توانیم به مرحوم آیت‌ا... فیض که در نجف اشرف تحصیل کرده اند و از مفاخر خراسان هستند، آقای صلاحی که اولین مدرسه در گناباد را تاسیس کردند و همچنین دکتر فاطمه فیض دیسفانی که در مشهد طبابت می‌کنند، اشاره کنیم.

می‌توان دوباره صدای خنده نوزادی را در دیسفان شنید؟

چکیده‌ای از صحبت‌های اهالی روستا درباره اصلی‌ترین دلایل مهاجرت جوانان از دیسفان را بخوانید

طبق آمار‌های به دست آمده در دو سال گذشته علت ۱۰ درصد مهاجرت روستاییان به شهر برای جست‌وجوی شغل بوده، اما عوامل اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی دیگری نیز در شکل‌گیری این امر دخیل است که اکنون به بررسی آن‌ها در روستای دیسفان می‌پردازیم. آن چه در ادامه می‌خوانید، چکیده‌ای از صحبت‌های اهالی روستا درباره اصلی‌ترین دلایل مهاجرت از دیسفان است.

یافتن شغلی بهتر| فعالیت عمده‌ای که افراد می‌توانند در روستا انجام دهند کشاورزی است که آن هم با مشکلات متعددی مواجه است. زمین‌های دیسفان معمولا کوچک و پلکانی هستند، مبارزه با آفات نیازمند هزینه بالایی است و از همه مهم‌تر آبیاری زمین‌ها نیز به صورت نوبتی است؛ بنابراین بسیاری از افراد ترجیح می‌دهند که برای پیدا کردن شغلی مناسب که مشکلات و محدودیت‌های کمتری دارد به شهر‌ها مهاجرت کنند. البته به گفته ساکنان روستا مساعدت مسئولان در پرداخت وام‌های کم بهره، همکاری برای مرمت قنات‌ها و... می‌تواند در این زمینه به افراد کمک کند.

ادامه تحصیل| همان‌طور که گفته شد تعطیلی مدارس یکی دیگر از عوامل مهم مهاجرت از روستاست. همین حالا هم بسیاری از خانواده‌های دیسفانی برای تحصیل فرزندان خود در مقاطع ابتدایی و دبیرستان نگران هستند و با وجود این ترجیح می‌دهند از همان ابتدا وارد شهر شوند تا مشکلی در روند ادامه تحصیل نداشته باشند.

کهولت سن و دست کشیدن از کار| متاسفانه کشاورزی و دامداری در این منطقه تنها به سبب گذراندن زندگی ساکنان روستا انجام می‌شود و با این که در زمین‌های دیسفان امکان کاشت محصولات مختلف وجود دارد، اما به‌دلیل کمبود تسهیلات، کشاورزی از رونق افتاده و زندگی بعضی افراد به زحمت با کمک‌های کمیته امداد و همان مبلغ ناچیز یارانه به سختی تامین می‌شود!

نابودی روستا‌ها، نابودی تمدن‌هاست

در آخر باید گفت تداوم پدیده مهاجرت از روستا به شهر باعث نابودی کامل آبادی و شکوفایی می‌شود چرا که انحطاط یک روستا چیزی شبیه از بین رفتن یک تمدن است، به ویژه روستا‌هایی مانند دیسفان که از قدمت بالایی برخوردار هستند. اگرچه این مهاجران با ورود به شهر با مشکلاتی که در گذشته داشتند، دیگر مواجه نمی‌شوند، اما مسائل جدیدی مانند: آلودگی هوا، بیماری، گرانی، کمبود فضای زیستی، آموزشی و... برای آن‌ها وجود دارد. از آن طرف جمعیت روستا‌ها روز‌به‌روز کاهش پیدا می‌کند، افراد سالخورده از عهده کار سنگین کشاورزی برنمی‌آیند و متاسفانه این موضوع باعث تخلیه و نابودی روستا‌ها می‎شود. اکنون با تامین زیرساخت‌ها و ارائه تسهیلات نجات دیسفان و تمام روستا‌هایی که افرادش در حال مهاجرت هستند، امکان پذیر است.

به امید شنیدن دوباره صدای نوزاد در دیسفان

اکنون باوجودی که تمامی جمعیت روستا را افراد مسن تشکیل می‌دهند و جوان‌تر‌ها برای کار به شهر‌های اطراف مهاجرت کرده‌اند، اما اگر شغل برای آن‌ها مهیا شود و اقدامات لازم برای سایر امکانات آموزشی و بهداشتی اهالی روستا در نظر گرفته شود، دیگر نه تنها جوانان از روستا نمی‌روند بلکه به این خطه برخواهند گشت، تعداد زادولد افزایش پیدا می‌کند و می‌توان امیدوار بود که بار دیگر کودکی در دیسفان متولد می‌شود و مدارسش رونق می‌گیرد.

منبع: تابناک

کلیدواژه: علی انصاریان دهه فجر حکومت پهلوی سی و نهمین جشنواره فیلم فجر شفافیت آرای نمایندگان خراسان رضوی مسن ترین شهر گناباد علی انصاریان دهه فجر حکومت پهلوی سی و نهمین جشنواره فیلم فجر شفافیت آرای نمایندگان امکانات آموزشی اهالی روستا کمبود امکانات ساکنان روستا یکی از آخرین شورای روستا مهاجرت کرده افراد زیادی اعضای شورای تحصیل کرده شهر ها روستا ها سال هاست زمین ها ۱۰ سال

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.tabnak.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «تابناک» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۰۹۳۱۴۹۷ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

وضعیت نابسامان نیروی کار در خراسان رضوی

به گزارش قدس خراسان، برای استانی مانند خراسان رضوی که ۹۰ درصد اقتصاد آن توسط بخش خصوصی مدیریت می‌شود، منابع انسانی و نیروی کارگری از اهمیت قابل توجهی برخوردار است. 

طبق اعلام محمد امین بابایی مدیر کل تعاون، کار و رفاه اجتماعی خراسان رضوی، در چند روز گذشته میزان ماندگاری نیرو در محل کار، یکی از چالش‌های اصلی این استان عنوان شده و در حال حاضر این شاخص به کمتر از ۶ ماه رسیده است.

در طرح این چالش، دبیرکل خانه صنعت استان می‌گوید: اگر در سال‌های گذشته شاهد مهاجرت نیروی متخصص به کشورهای همسایه بودیم، امروز متأسفانه پدیده مهاجرت وارد جامعه کارگری شده و آن‌ها به سمت مهاجرت و کار در کشورهای همسایه رفته‌اند.

احد خوشرو به معضل نبود نیروی کار در واحدهای صنعتی استان اشاره و بیان می‌کند: در واحدهای صنعتی معضل نیروی کار ساده را داریم. امروز بیشتر واحدهای صنعتی ما با کمبود نیروی کار مواجه هستند که آمار آن به طور دقیق مشخص نیست.

وی اضافه می‌کند: جامعه کارفرمایی درک می‌کند که حقوق و دستمزد مصوب وزارت کار با تورم واقعی جامعه همخوانی ندارد و تا اندازه‌ای می‌تواند اضافه بر قانون کار پرداخت کند که در حد توان او بوده و توجیه اقتصادی داشته باشد.

دبیر کل خانه صنعت خراسان رضوی با تأکید بر معضل جذب نیروی کار در واحدهای صنعتی ادامه می‌دهد: نیروی کار به راحتی جذب مشاغل صنعتی نمی‌شود چون در حوزه مشاغل کاذب، درآمد بهتر با مدت زمان کمتر وجود دارد و این یک معضل اجتماعی است که امروز دامنگیر واحدهای صنعتی شده و جامعه کارگری به کار در واحدهای صنعتی اقبالی ندارد.

وضعیت نابسامان نیروی کار در خراسان رضوی

رئیس کمیسیون کار و تأمین اجتماعی اتاق بازرگانی خراسان رضوی می‌گوید: وضعیت ماندگاری نیروی کار در بنگاه‌های تولیدی بسیار نابسامان است و در بحث جذب و نگهداری نیرو واقعاً مشکل داریم.

جواد نیشابوری ادامه می‌دهد: اگر کارگری جذب می‌شود، پس از مدت کوتاهی کار را ترک می‌کند. دلیل بیشتر این کارگران این است که حقوق‌ پرداختی، کفاف زندگیشان را نمی‌دهد و از طرف دیگر بنگاه‌های تولیدی شرایط و توان پرداخت بیشتر از سطح منطقی را ندارند.

وی در تشریح شرایط معیشت کارگران بیان می‌کند: در بنگاه‌های تولیدی بخش خصوصی، کارگران از میزان حقوقی که قانون کار تصویب کرده، بیشتر دریافت می‌کنند؛ اما به دلیل شرایط اقتصادی و هزینه‌های بالای زندگی، متأسفانه ماندگاری کمی دارند. در حال حاضر بیشتر کارگران و کارمندان برای تأمین هزینه‌های زندگی به سمت شغل‌های کاذب و غیرمولد مانند تاکسی اینترنتی و خرید و فروش دلار و ارزهای دیجیتال می‌روند و طبق اذعان خودشان درآمد آنجا بیشتر است. به همین دلیل در بنگاه‌های تولیدی مشغول به کار نمی‌شوند و اگر هم آنجا کار کنند، ماندگاری خیلی پایینی دارند.

نیشابوری جذب کارگر را از ماندگاری او سخت‌تر می‌داند و می‌گوید: قراردادها در بنگاه‌های اقتصادی ۶ ماهه است و کسی که مشغول به کار می‌شود ۶ ماه اول را کار می‌کند؛ اما در مرحله جذب خیلی مشکل وجود دارد؛ یعنی اگر کسی وارد یک مجموعه تولیدی بشود، به راحتی اجازه نمی‌دهند برود و هر طور باشد او را راضی نگه می‌دارند؛ اما در بحث جذب مشکلات زیاد است و عملاً بیشتر بنگاه‌های تولیدی مشکل نیروی کار دارند. 

جای خالی آمار در تحلیل کمبود نیروی کار

رئیس کمیسیون کار و تأمین اجتماعی اتاق بازرگانی خراسان رضوی با اشاره  به نبود آمار مشخص درباره کمبود نیروی کار استان ادامه می‌دهد: عدد مشخصی از کمبود نیروی کار وجود ندارد؛ اما وقتی به شهرک‌های صنعتی برویم، متوجه بنرهای فراوان جذب و استخدام نیرو خواهیم شد که بر دیوارهای واحدهای تولیدی نصب شده است.

وی در واکاوی علت مهاجرت کارگران به کشورهای همسایه نظیر عراق تشریح می‌کند: اگر بخواهیم میزان حقوق را با کشورهای اطراف و منطقه مقایسه کنیم، رقم حقوق ما بسیار پایین است. به همین دلیل نیروی کار از کشور خارج می‌شود. در گذشته مهاجرت نیروهای متخصص مطرح بود؛ اما سال گذشته حتی کارگر ساده هم برای کار  از کشور خارج شده است.

نیشابوری در تکمیل توضیحات خود عنوان می‌کند: برای کارگر شرایط زندگی خوبی وجود ندارد و با خودش می‌گوید من این سختی را هر جایی دارم؛ اما این تفاوت وجود دارد و آورده حقوقی که برای خانواده‌اش ارسال می‌کند، مبلغ بیشتری است. به همین دلیل مهاجرت نیروی کار ساده هم اتفاق می‌افتد. باید یادآور شد رقم حقوق ماهیانه در کشورهای اطراف قابل توجه و بهتر است. بنابراین سطح زندگی کارگر چه در کشور خودمان و چه در کشور دیگر تفاوتی ندارد؛ اما از نظر درآمد کاری شرایط متفاوتی را تجربه کرده و با ارسال درآمد خود برای خانواده، زندگی آن‌ها را تأمین می‌کند.

سایه سیاه اقتصاد دستوری در تأمین نیروی کار 

رئیس کمیسیون کار و تأمین اجتماعی اتاق بازرگانی خراسان رضوی راهکار عملیاتی حل مشکل را در اقتصاد کلان جامعه و آزادسازی قیمت‌ها می‌داند و توضیح می‌دهد: بحث کلان اقتصاد ما دچار چالش است. وقتی درآمد یک خانواده تأمین نشود، دنبال منابع درآمدی دیگر می‌رود. برای همین مؤلفه‌های کار و کارگری و نیروی کارگر را باید در بحث‌های کلان اقتصادی کشور دید. اگر بحث اقتصاد را آزاد بگذاریم و این شرایط قیمت‌گذاری دستوری را که در مباحث اقتصاد وجود دارد، خارج کنیم و اجازه بدهیم عرضه و تقاضا قیمت را مشخص کند، در تمام شاخص‌ها مانند ارز کالا و مواد اولیه بی‌شک همه چیز استاندارد می‌شود و وقتی استاندارد شد، حقوق کارگر هم بین‌المللی و استاندارد می‌شود و سطح درآمد هم براساس شرایط سایر کشورها اتفاق می‌افتد.

نیشابوری اضافه می‌کند: دولت ارز تزریق می‌کند تا بتواند قیمت‌ها را کنترل کند. متأسفانه در کنترل قیمت‌ها توان کامل وجود ندارد و هزینه کنترل قیمت‌ها ناخواسته در جیب افراد سودجو می‌رود و پول تزریق شده، سر سفره مردم نمی‌آید. تا زمانی که اقتصاد آزاد نشود و شرایط اقتصاد دولتی بر جامعه سایه انداخته باشد، این شرایط همچنان وجود دارد و روز به روز بدتر خواهد شد.

وی در پاسخ به این پرسش که آیا آزادسازی اقتصاد فشار مضاعفی بر کارگران وارد می‌کند یا خیر، عنوان می‌کند: چندین سال است شعار ما شعار تولیدی است؛ اما آیا واقعاً در تولید تغییری ایجاد شده یا کیفیت کالای تولیدی افزایش پیدا کرده یا در بحث قیمت‌های تمام شده تغییری به وجود آمده است؟ بی‌شک این اتفاق نیفتاده و مردم همچنان در شرایط سخت زندگی به سر می‌برند و هر روز شرایط بدتر و بدتر می‌شود. توان خرید یک کارگر نسبت به چند سال پیش کاهش پیدا کرده و کارفرما هم این مسئله را متوجه است و تلاش می‌کند تا جایی که امکان دارد، به کارگر کمک شود؛ اما وقتی قیمت تمام شده کالا طبق نظر دولت و اقتصاد دستوری از قبل مشخص است، دیگر نمی‌توان حقوق بیشتری به کارگر داد. وقتی این محدودیت وجود دارد، عملاً نیروی کار تأمین نمی‌شود.

فضای کار استان، متناسب با نسل جدید نیست

رئیس انجمن مراکز تحقیق و توسعه خراسان رضوی با تأکید بر کمبود نیروی کار در استان می‌گوید: کل کشور و استان خراسان رضوی امروز با چالش جذب و ماندگاری نیروی کار مواجه است. متأسفانه سازمان‌های ما سازمان‌های به روزی نیستند. شاید بتوانند نیروی متخصص را از نظر درآمدی اغنا کنند؛ اما از نظر روحی و فکری برای نیروی کار اغناکننده نیست. 

علی سپهر تغییر نسل‌ها را در جذب نیروی کار مؤثر می‌داند و می‌افزاید: باید بپذیریم با نیروی کار نسل زد؛ یعنی متولدان دهه ۷۰ که در دنیای اینترنت و فضای مجازی رشد کرده‌اند و خواسته‌ها و سلایق متفاوتی دارند، روبه‌رو هستیم؛ اما سازمان‌ها همچنان بر پایه استفاده از نیروهای کار دهه‌های گذشته استوار هستند که میان نگرش این نسل با سازمان‌ها تفاوت وجود دارد.

وی در توضیحات خود عنوان می‌کند: نیروی کار متخصص نیرویی است که از یک دانشگاه مدرک معتبر در مقطع کارشناسی و کارشناسی‌ارشد داشته و انتظار دارد جامعه متناسب با مدرک او شرایط کار را فراهم کند. از چالش‌های بزرگ ما این است که فراخوان برای جذب نیروی کار با مدرک دانشگاهی در شرکت‌ها می‌دهیم؛ اما زمانی که نیرو جذب می‌شود، کاری که می‌خواهد انجام بدهد متناسب با مدرک دانشگاهی او نیست و برای کاری که نیازمند نیروی کار دیپلم فنی و تجربی باشد، از فردی با مدرک دانشگاهی بالا استفاده می‌کنیم. از این رو فرد احساس تنزل درجه کرده و پس از مدتی مجموعه را رها خواهد کرد.

دست خالی استان از نیروی کار ماهر

رئیس انجمن مراکز تحقیق و توسعه خراسان رضوی با اشاره به چالش جدی نیروی کار ماهر می‌گوید: دسته دیگر نیروهای ماهر هستند که می‌توانند مدرک دانشگاهی داشته یا نداشته باشند. ماهر به این معنا که دارای یک مهارت بوده و بیشتر کارهای این دسته یدی است. با این نیروها چالش بیشتری داریم چون تعدادشان کم است و انتظارات زیادی دارند و این نیروها میان مجموعه‌های مختلف جابه‌جا می‌شوند.

سپهر ادامه می‌دهد: چه برای نیروی ماهر و چه نیروی متخصص چالش درآمد با توجه به شرایط اقتصادی جامعه وجود دارد و برای این نیروها شرایطی که کشورهای همسایه و حتی کشورهای دورتر مانند آمریکای شمالی و اروپا از نظر جذب نیروی متخصص دارند، جذاب است. موضوع مهاجرت نیروی کار متخصص در یکی دو سال آینده شدیدتر می‌شود و چالش بیشتری ایجاد می‌کند.

وی با اشاره به مهاجرت نیروی کار باسابقه تشریح می‌کند: بخش زیادی از مهاجرت‌هایی که در حوزه متخصصان و نیروی ماهر  اتفاق می‌افتد، افرادی در سنین دهه‌های ۳۰ و ۴۰ و ۵۰ هستند که هرچند موضوع ماندگاری در سازمان را پس از چندین سال دارند، با وجود شرایط مناسب حقوقی و دستمزدی در سازمان، مهاجرت را ترجیح می‌دهند. 

رئیس انجمن مراکز تحقیق و توسعه خراسان رضوی می‌گوید: متأسفانه فضای  کسب مهارت را در کشور از بین برده‌ایم‌ و دانشگاه فنی و حرفه‌ای ایجاد کرده‌ایم؛ اما به دانشگاه تخصص‌محور با ارائه مدرک تبدیل شده و یکی از چالش‌های ما کمبود نیروی ماهر در استان  است. اداره کار باید در زمینه‌های صنعتی مختلف نیازسنجی کرده و براساس آن نیروی ماهر تربیت و قوانین را برای آموزش‌های مهارت‌محور تسهیل کند.

تأمین نیازهای یک فرد و خانواده، اولویت هر شخص برای برنامه‌ریزی و کسب و کار است. اینکه میزان حقوق درنظر گرفته شده برابر با نیاز زندگی امروز یک خانواده ایرانی نیست، دیگر حدیث تکراری شده و آنچه اهمیت دارد، یافتن راه حل است؛ راه حلی که مبتنی بر شرایط باشد. این سؤال پیش می‌آید که با وجود تغییر نسل، کمی درآمد، معذوریت‌های جامعه کارفرمایی و جذابیت‌های مهاجرت برای یک نیروی کار چطور می‌توان نیروی کار استانی مانند خراسان رضوی را تأمین کرد؟

خبرنگار: طاهره فجر داودلی

طاهره فجرداودلی