به نقل از «خبرگزاری دانشجو»

تاریک‌خانه حجازی / اروپا در خیابان‌های تهران

تاریخ انتشار: ۱۹ بهمن ۱۳۹۹ | کد خبر: ۳۰۹۳۷۸۶۸

سوژه در روشن، آخرین ساخته روح‌الله حجازی، تکراری است و باید پیرنگ را ذیل سینمای خیانت و خودباختگی تفسیرکرد. او در این فیلم به سراغ یک مرد میان‌سال علاقه‌مند به سینما و مال‌باخته می‌رود و زندگی او را ترسیم می‌کند.

گروه فرهنگی خبرگزاری دانشجو_سیدمجتبی هاشمی؛ سوژه در روشن، آخرین ساخته روح‌الله حجازی، تکراری است و باید پیرنگ را ذیل سینمای خیانت و خودباختگی تفسیرکرد.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند! او در این فیلم به سراغ یک مرد میان‌سال علاقه‌مند به سینما و مال‌باخته می‌رود و زندگی او را ترسیم می‌کند. این فیلم گیرایی در توصیف و پرداخت به شخصیت‌های محوری نداشته و از ابتدا تا انتهای قصه، صرفا این کشمکش‌هاست که مطرح و تعریف می‌شود. شخصیت اول داستان، روشن، کودک یا نوجوانی ابدی است و همین امر موجب می‌شود در مواجهه با کشمکش‌های حجازی پاسخی نداشته باشد. نوجوان ابدی برای جبران حقارت و خودباختگی خود و به دلیل کمال‌گرایی شدیدی که دارد، طول امل زیادی دارد و بخاطر اینکه برنامه‌ریزی نمی‌کند و هدفی برای زندگی خود لحاظ نکرده نمی‌تواند در عمل کاری بکند و به آرزو‌های خودش دست پیدا کند. انتخاب چنین خصیصه‌ای برای شخصیت اول، بایستی قصه در نوع مواجهه مبارزه‌گونه و فعالانه را روایت کند. روشن فاقد این نوع قصه‌گویی است و حجازی برای ارائه راهکار و حل مساله، شخصیت و مخاطب را به نوعی خلسه زودگذر و مخدرات دنیوی دعوت می‌کند. نکته‌ای که من باب کشمکش‌ها می‌توان بیان کرد، کمیت بالا و کیفیت بسیار پایین است. قصه در چند نقطه و نما می‌توانست مخاطب را به دام خود بیاندازد، اما انفعال در ارائه راهکار ویا کنش متقابل نسبت به کنش اولیه در پیرنگ، بیانگر درنظر نگرفتن بیننده است.  
نکته‌ای که پیرامون این نوع ترسیم حجازی وجود دارد؛ بی‌توجهی به مخاطب و پرداخت ایجابی و متعهدانه به معضلات مطرح‌شده است. این نوع سینما، سینمایی جشنواره‌ای و روشنفکرزده است. شهید آوینی در آینه‌ی جادو می‌گوید: «وجه اخص سینمای متفکر که می‌گویند، سینمای فلسفی است که تعبیر درست آن سینمای فلسفه زده است. سینمای روشنفکری‌زده سینمایی است که مخاطبان خود را در میان روشنفکران متظاهر غرب‌زده که از انوار متفکر فقط پُز آن را دارند، می‌جوید و این بیماری نه‌فقط به حیطۀ سینما محدود نمی‌شود بلکه از درون جامعه و از طریق دیگر هنر‌ها به سینما راه یافته است». سینمای فلسفه‌زده، بی‌پاسخ و منفعلانه حجازی در روشن به نقطه کمال می‌رسد.
شمایل‌انگاری در روشن کاملا در خدمت مدرنیته است. تهران حجازی، تهران اروپایی است. حجازی در ساخت شخصیت، سنت‌ها، مکان، لباس، طراحی صحنه و موسیقی، خط داستانی و در نحو از نماد‌های مدرن بهره می‌گیرد. نما‌ها رنگ‌وبویی از زندگی آسیایی و متعهد به معنا ندارد و به شدت خودبنیاد است. مدعای فلسفه‌زدگی دقیقا نقطه‌ای است که بناست نسبت به شمایل‌انگاری تفسیری برپایه هرکدام از اجزا ارائه کرد. مال‌سازی، علاقمندی به سینما، کلاکت، مواد مخدر، خیانت، خودفروشی، مد و پوشش، موقعیت بالانشین‌ها و حلبی‌نشین‌ها همه خرده برساخته‌هایی پیرامون مدرنیسم و انسان خودبنیاد است. حتی اگر موقعیت توصیفی را به انتقادی تغییر دهیم باز هم حجازی در بیان انتقادی از پیامد‌های مدرن شدن و از هم پاشیدگی خانواده با شکست مطلق روبروست.  
حجازی در روشن گاه‌گداری می‌خواست تسلط بر قاب‌بندی و کارگردانی را به رخ مخاطب بکشد که اگر مخاطب به دقت به آن خیره شود؛ از ظاهر نحیف قاب‌بندی، میزانسن و کارگردانی او متعجب خواهد شد. نکته عجیب‌تر آن است که حجازی به پلات‌توئیست نزدیک و دور می‌شد و آن را اعمال نمی‌کرد. مواجهه روشن با خیانت همسرش و رویارویی او با دوستش، برخورد او با نگهبان ساختمان و موقعیتی که کشف می‌کند مال‌باخته شده، بهترین نقطه برای بهره‌گیری از پلات‌توئیست است که کارگردان به نقطه استفاده از آن نزدیک می‌شود، اما در استفاده از آن خودداری می‌کند. فیلم نه می‌تواند نماینده تیپ باشد و نه شخصیت‌های باکیفیتی خلق کند. پیرنگ نیز از حفره‌های داستانی رنج می‌برد و در صحنه‌ها مختلف مخاطب را گیج می‌کند که دقیقا باید چه خط، فضا و لحنی را تطبیق دهد و بپذیرد. احساس نگارنده بر این است که ممکن است فیلم‌نامه و پژوهش‌های پیش تولید با کیفیت صورت نگرفته و حتی بازیگران نیز نسبت به کنش و دیالوگ خود توجیه نبودند.  
روشن حجازی، سقوط آزاد سازنده در فرم، قصه و بینش است. فلسفه‌زدگی و دقت نکردن در پرداخت و طرح و حل مساله، خلق شخصیت‌های سطحی و نامفهوم و فرو رفتن در چاه خودباختگی و سیاه‌نمایی بنام یک اثر کاملا روشنفکرانه و تجربی از جمله خصایص آخرین ساخته روح‌الله حجازی است. هرچه باشد می‌توان این گذاره را به کار برد که او اعتقادی به چیره شدن بر مصائب و معضلات ندارد یا حل آن را به دم دستی‌ترین صورت تخدیری می‌توان انجام داد.

منبع: خبرگزاری دانشجو

کلیدواژه: جشنواره فیلم فجر 99 سینما و تئاتر روح الله حجازی

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت snn.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «خبرگزاری دانشجو» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۰۹۳۷۸۶۸ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

نگاه به سینما جدی نیست/ بررسی پیدایش هالیوود در مستند «پشت صحنه»

دریافت 16 MB دریافت 36 MB

حسین الهام کارگردان مجموعه مستند «پشت صحنه» در گفت‌وگو با خبرنگار مهر با اشاره به این‌که این مستند یک مجموعه ۱۳ قسمتی است و به موضوعات مختلف در حوزه سینما می‌پردازد، در رابطه با انتخاب سوژه و موضوع این مستند گفت: نگاه به سینما در کشور ما نگاه منحصر به هنر و حواشی آن است و نگاه جدی از منظر علوم انسانی و بررسی مسایل و پدیده های سینما نسبت به سینمای ایران و جهان وجود ندارد؛ نگاه به سینما و حتی فیلم های غربی در کشور ما از جنس سرگرمی است و در محافل آکادمیک ما نیز همین نگاه جریان دارد.، این در حالی است که در هالیوود تخصص های مختلف نظیر روانشناسی، سیاستگذاری، علوم سیاسی و امنیت ملی سراغ سینما می‌روند و به سینما به صورت جدی توجه دارند.

این کارگردان با اشاره به این‌که در مجموعه «پشت صحنه» تلاش شده یک قدم به سمت این نگاه برداشته شود، گفت: گفتمان تحلیل فرامتنی سینما در ایران یک گفتمان سیاست زده است و ما سعی کردیم سیاست زدگی آن را کم کرده و نگاه اجتماعی، سیاسی، تاریخی و فرهنگی به آن داشته باشیم که در فصل اول این مستند، هالیوود را از نقطه اول پیدایش تا حوادث اخیر مورد بررسی و جریانشناسی قرار دادیم.

وی افزود: سراغ مسایل مختلف هالیوود نظیر نژادپرستی و سیاه پوستان، بومیان آمریکا و سرخپوستان، سانسور و حقوق مخاطب، پیدایش هالیوود و مسایل حقوقی آن، مسابقه فضایی در دوران جنگ سرد، ابرقهرمان‌ها و هویت اجتماعی، استعمار و شهرت رفتیم و نسبت هالیوود با این مسایل را بررسی کردیم. همچنین مساله فلسطین به عنوان بزرگترین تراژدی قرن و نسبت سینما با آن را بررسی کردیم.

این مستندساز در رابطه با قسمت «آن ها وجود دارند» با موضوع فلسطین، گفت: این قسمت با عنوان «آن‌ها وجود دارند» برگرفته و اقتباسی از مستند دیگری ساخته مصطفی ابوعلی با نام «آن ها وجود ندارند» است که در رابطه با رنج آوارگان فلسطینی ساخته شده است و عنوان «آن ها وجود ندارند» جمله منتسب به گولدا مئیر (گولدا مایر) نخست وزیر اسراییل است که معتقد بود اساسا ملت فلسطین وجود ندارد و ما هم در این مستند از عنوان مستند ابوعلی اقتباس کردیم و گفتیم ملتی که انکار شود در سینما و واقعیت جلوه و بروز دارد.

وی عنوان کرد: در این قسمت نگاه هالیوود به مساله فلسطین و کنشگران آن، که به تولید اثر هنری یا دفاع از فلسطین پرداخته اند در کنار خودِ مساله فلسطین به عنوان یک سینمای مستقل و مردمی مورد بررسی قرار گرفته است. جریان سینمای مستقل فلسطین ذیل موسسه ای به نام موسسه «سینما فلسطین» شکل گرفت و به ثبت تاریخ و فیلم های مستند روی آورد و در جریان کوچ اجباری فلسطینیان از سرزمین خود این دسته فیلمسازان مجبور به استقرار در کشورهای دیگر شدند اما همچنان جریان سینمای فلسطین را زنده نگه داشتند واین موارد به یک آرشیو و گنجینه عظیمی از عکس ها و رنج‌های مردم فلسطین تبدیل شد اما همان طور که در مستند اشاره شده است این گنجینه در جریان حمله اسراییل به جنوب لبنان گم شده و سرنوشت آن مشخص نیست و نشانه هایی وجود دارد که این گنجینه توسط اسراییل دزدیده شده است.

الهام در رابطه با چالش های تولید این مستند با اشاره به این‌که مستند آرشیوی در ایران محترم نیست، عنوان کرد: برعکس تمام رسانه های دنیا که در آن‌ها آرشیو گنجینه ذی قیمتی محسوب می‌شود چون مستند آرشیوی به‌واسطه آن که از دل آرشیو های موجود داستان و روایت خلق می‌ کند کار سخت تری در نگارش متن، تدوین و کارگردانی دارد در حالی که در ایران تصور می‌شود تولید مستند آرشیوی کار راحتی است و این نگاه منجر به کم لطفی نسبت به اینگونه مستند شده است.

وی ضمن اشاره به این‌که آرشیو ها راحت در اختیار مستندسازان قرار نمی‌گیرد، ادامه داد: ما در مورد غرب و هالیوود کار می سازیم و پیدا کردن آرشیو در این رابطه کار سختی است. همچنین تولید روایت جدید و برجسته کردن نقاطی که در روایت غربی مغفول مانده است مورد توجه ما بود تا یک روایت هنرمندانه، صحیح و متقن داشته باشیم.

کارگردان مستند «پشت صحنه» با مرور این‌که برای ۱۳ قسمت، یک سال پژوهش در منابع خارجی انجام شده است، مطرح کرد: پژوهش این کار از این منظر قابل توجه است که موضوعات گسترده و متنوع بود و هر یک از این موضوعات به پژوهش جداگانه و روایت مختص خود نیاز داشت. علی رغم لذت پیدا کردن موضوعات و فهم بیشتر، این موضوع منجر به طولانی شدن کار می‌شد و از این جهت پژوهش این مستند یک‌سال زمان برد.

وی افزود: می‌خواستیم کار ما یک‌بار مصرف یا جهت‌دار نباشد و در عین داستان گویی، مستند باشد و ریشه های مساله را بررسی کند. سعی کردیم ماجرا را از دل هالیوود بررسی و ریشه یابی کنیم؛ در ابتدای سال ۱۴۰۰ پژوهش و متن آغاز شد و ابتدای ۱۴۰۱ تولید را آغاز کردیم و در انتهای سال ۱۴۰۱ تولید پایان یافت. بعضا برای پیدا کردن یک آرشیو مناسب باکیفیت خودم ۴۰ روز وقت می‌گذاشتم.

الهام در پایان صحبت هایش، گفت: موضوعات سینمای شرق، سینمای عرب، سینمای هند احصا شده است و امکان ادامه دادن این مجموعه وجود دارد.

سایر عوامل این مجموعه مستند ۱۳ قسمتی عبارتند از تهیه‌کننده و کارگردان: حسـین الـهـام، پژوهش و نگارش متن: علی نیکجو، سعید شیرخانی، محمدمهدی اباذری، تدوین و صداگذاری: امیر شابـهاری، محمدحسین علیزده، حسین الهام، گروه موشن‌گرافیک: محمدامین ابراهیمی، علیرضا طیبی، علی امیری، سید علی‌اصغر حقدوست، الهام مصطفوی نیا، آرشیو و تصویریابی: نیما حامی، حمید اسلامی، محمد نمازی، مشاور پروژه: علیرضـا خوشکام، بازنویسی متن: حسین الهام، راوی: حمید محمدی، تیتراژ: محمدمهدی محمدی، موسیقی تیتراژ: محمد معصومی، مجری طرح: گروه فرهنگی رسانه‌ای راوین.

کد خبر 6087916